Κράλιεβο

Κράλιεβο
; Σημαία	; Έμβλημα
	Κράλιεβο 43°43′24″N 20°41′13″E
Χώρα	Σερβία
Διοικητική υπαγωγή	Grad Kraljevo
Έκταση	1.530 km²
Υψόμετρο	207 μέτρα
Πληθυσμός	66.688 (2018)
Ταχ. κωδ.	36000
Τηλ. κωδ.	036
Ζώνη ώρας	UTC+01:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Συντεταγμένες: 43°43′25″N 20°41′15″E / 43.72361°N 20.68750°E / 43.72361; 20.68750

Το Κράλιεβο (σερβικά: Краљево /Kraljevo) είναι πόλη της κεντρικής Σερβίας και το διοικητικό κέντρο της Επαρχίας Ράσκα και έχει πληθυσμό 68.749 κατοίκους (2011), ενώ ο δήμος του 125.488 κατοίκους. Είναι κτισμένο στις όχθες του ποταμού Ιμπάρ, 7 χιλιόμετρα δυτικά της συμβολής του με τον δυτικό Μοράβα, ανάμεσα στα όρη Κότλενικ (749 μ.) στα βόρεια και Στόλοβι (1.325 μ.) στα νότια. Με έκταση 1530 τ.χλμ. είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση δήμος της Σερβίας (μετά το Βελιγράδι).

Ο πληθυσμός της πόλης έχει αυξηθεί εξαιτίας της εσωτερικής μετανάστευσεις από το Κόσοβο (περίπου 18.500 μετανάστες).

Ονομα

Παλαιότερα γνωστό ως Ρούντο Πόλιε (Рудо Поље), Kαράνοβατς (Карановац) και Ρανκοβίτσεβο (Ранковићево), το Κράλιεβο έλαβε το σημερινό του όνομα, που σημαίνει «Βασιλική Πόλη», από τον Βασιλιά Μίλαν Α΄ της Σερβίας προς τιμή της δικής του στέψης και έξι Σέρβων βασιλιάδων που είχαν στεφθεί στην περιοχή αυτή. Το σύγχρονο οικόσημο της πόλης περιέχει επτά στέμματα που συμβολίζουν τους επτά βασιλιάδες.

Ιστορία και αξιοθέατα

Η «κάτω» περιοχή του Ιμπάρ θεωρείται η πρώτη περιοχή όπου οι Σέρβοι άρχισαν να αναπτύσσουν πολιτιστική, πολιτική και οικονομική ζωή. Το Σερβικό κράτος της Ράσκα σχηματίστηκε τον 11ο αιώνα, με κέντρο την παλιά πόλη του Ρας στην περιοχή του σημερινού Νόβι Παζάρ. Υπάρχουν πολυάριθμα μοναστήρια στην περιοχή του Κράλιεβο, της Στουντένιτσα (1188), το Γκράντατς και το Στάρα Πάβλιτσα. Υπάρχει επίσης ένα μεσαιωνικό φρούριο γνωστό ως Μάγκλιτς. Το Μοναστήρι Ζίτσα (1219) ήταν η αρχική έδρα του Σέρβου Αρχιεπισκόπου και χρησιμοποιήθηκε για τη στέψη των Σέρβων βασιλιάδων.

Το χωριό Ρούντο Πόλιε, από το οποίο προέκυψε το Κράλιεβο, ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα. Η περιοχή καταλήφθηκε από τους Τούρκους μεταξύ 1458 και 1459.

Κατά την Τουρκοκρατία το Ρούντο Πόλιε έγινε γνωστό ως Kαράνοβατς. Το Kαράνοβατς έγινε σημαντικός οικισμός κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Αυστρίας και Τουρκίας μεταξύ 1718 και 1739. Μετά το 1718 δημιουργήθηκε σύνορο μεταξύ Αυστρίας και Τουρκίας κατά μήκος της δεξιάς όχθης του ποταμού Μοράβα, γεγονός που κατέστησε το Kαράνοβατς καταφύγιο για τους Τούρκους που έφευγαν κυνηγημένοι από τους Αυστριακούς.

Κατά την πρώτη εξέγερση των Σέρβων το 1805 το Kαράνοβατς υπέστη σοβαρές ζημιές και οι περισσότεροι Τούρκοι έφυγαν, αφήνοντας τους Σέρβους να συνεχίσουν την ανάπτυξη της πόλης κατά την περίοδο που ακολούθησε την εξέγερση.

Gospodar Vasin konak (Αρχοντικό του Αρχοντα Βάζα), του 1830, το παλαιότερο σωζώμενο κτίριο

Μετά τη Δεύτερη Σερβική Εξέγερση το απελευθερωμένο Kαράνοβατς έγινε η πρωτεύουσα της χώρας το 1819 υπό την ηγεσία του Πρίγκιπα Μίλος Ομπρένοβιτς. Την εποχή εκείνη κτίστηκε ο Ορθόδοξος Καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας, το Gospodar Vasin konak, ένα αρχοντικό που χρησιμοποιείτο από πλούσιους επισκέπτες, καθώς και πολλά σημαντικά δημόσια κτίρια. Το Κράλιεβο απέκτησε το πρώτο του πολεοδομικό σχέδιο και έγινε σημαντική οικονομικά πόλη.

Το 1882 ο Βασιλιάς Μίλαν Ομπρένοβιτς, ιδρύοντας το Βασίλειο της Σερβίας, προς τιμή της στέψης του άλλαξε το όνομα του Kαράνοβατς σε Κράλιεβο και έδωσε την εντολή για την αποκατάσταση του μάλλον ερειπωμένου μοναστηριού Ζίτσα.

Το 1919 ο Νικολάι Βελιμίροβιτς ανακηρύχθηκε επίσκοπος της Ζίτσα και έζησε για λίγο στην πόλη. Επέστρεψε και πάλι το 1935 και έμεινε μέχρι το 1941. Ανοικοδόμησε και επέκτεινε το μοναστήρι.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Κράλιεβο ενεπλάκη στις μάχες μεταξύ του κατοχικού Γερμανικού στρατού και των Σέρβων. Το 1941 ντόπιοι μαχητές της αντίστασης επιτέθηκαν σε μια Γερμανική φρουρά που στάθμευε κοντά στο Κράλιεβο. Σε αντίποινα για τις μεγάλες απώλειες που υπέστη ο Γερμανικός στρατός σε αυτή την επίθεση, η Βέρμαχτ σφαγίασε περίπου 2.000 κατοίκους της πόλης. Τον Νοέμβριο του 1944 έγιναν σφοδρές μάχες στο Κράλιεβο και στις γύρω περιοχές. Οι σοβιετικές και γιουγκοσλαβικές δυνάμεις πολέμησαν σκληρά εναντίον των Γερμανών και το Κράλιεβο απελευθερώθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1944.

Οι Νατοϊκοί βομβαρδισμοί κατά της Γιουγκοσλαβίας το 1999 έπληξαν σοβαρά το Κράλιεβο και τους πολίτες του και ο πρώτος πυραύλος που έπεσε στη Γιουγκοσλαβία έπληξε το Αεροδρόμιο Λάτζεβτσι, που βρίσκεται κοντά στην πόλη.

Δημοτικό Μουσείο του Κράλιεβο

Σημαντικό χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η Εκκλησία της Στέψεως, που ανήκει στο μοναστήρι Ζίτσα. Εδώ λέγεται ότι στέφθηκαν επτά Σέρβοι βασιλιάδες (τα επτά στέμματα του θυρεού της πόλης αντιπροσωπεύουν αυτή την υπόθεση). Η εκκλησία είναι Βυζαντινού ρυθμού και έχει μερικώς αποκατασταθεί, ενώ μόνο ο κύριος πύργος παραμένει από το αρχικό κτίριο που χρονολογείται από το 1210, όταν ιδρύθηκε από τον Αγιο Σάβα, προστάτη άγιο της Σερβίας.

Το περίφημο μοναστήρι της Στουντένιτσα, 39χλμ. νοτιοδυτικά του Κράλιεβο, βρίσκεται ψηλά ανάμεσα στα νοτιοδυτικά βουνά, με θέα του Στουντένιτσα, παραπόταμου του Iμπάρ. Αποτελείται από μια ομάδα παλιομοδίτικων κτιρίων από ξύλο και κονίαμα, ένα ψηλό καμπαναριό και μια μικρή εκκλησία από λευκό μάρμαρο, που ιδρύθηκε το 1190 από τον Βασιλιά Στέφανο Α΄ Νεμάνια, που έγινε μοναχός και ανακηρύχθηκε άγιος ως Άγιος Συμεών. Τα ανάγλυφα γύρω από τις βόρειες, νότιες και δυτικές πόρτες έχουν παραμορφωθεί μερικώς από τους Τούρκους. Οι εσωτερικοί τοίχοι είναι διακοσμημένοι με βυζαντινές τοιχογραφίες, μεταξύ των οποίων μόνο μια παράσταση του Μυστικού Δείπνου και οι εικονογραφήσεις πέντε αγίων παραμένουν από το αρχικό έργο. Ο τρούλος και ο νάρθηκας είναι νεώτερες προσθήκες.

Η ασημένια λειψανοθήκη του Αγίου Συμεών βρίσκεται μέσα στην εκκλησία, μαζί με πολλά χρυσά και ασημένια αντικείμενα, εκκλησιαστικά σκεύη και παλιά χειρόγραφα, καθώς και σειρά από άμφια και λειψανοθήκες, που πιστεύεται από τους μοναχούς ότι ανήκαν στον Άγιο Σάβα, που ίδρυσε το πρώτο νοσοκομείο στη Στουντένιτσα τον 13ο αιώνα.

Σε διάφορες ιστορικές περιόδους το Κράλιεβο ήταν μέρος διαφόρων διοικητικών σχημάτων εντός της Σερβίας, για παράδειγμα στο Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, ως τμήμα της Βόρειας Σερβίας, στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας ως τμήνα της Μπανόβινας της Μοραβίας κ.λπ., και σήμερα είναι επίσημα τμήμα της Περιφέρειας Σουμάντιγια και Δυτική Σερβία.

Σεισμός του 2010

Το Κράλιεβο σείστηκε από σεισμό μεγέθους 5.4 στις 3 Νοεμβρίου 2010. Δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 100 υπέστησαν ελαφρούς τραυματισμούς. Ορισμένα κτίρια υπέστησαν ζημιές και αρκετές εκατοντάδες, κυρίως μεγάλα κτίρια, κατέστησαν ακατοίκητα. Υπήρξαν αρκετές ασθενέστερες μετασεισμικές δονήσεις, περιλαμβανομένου ενός σεισμού 4.3 στις 4 Νοεμβρίου.^[2].

Δημογραφικά

Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Έτος	Πληθ.	±%
1948	76.657	—
1953	82.454	+7.6%
1961	91.580	+11.1%
1971	106.153	+15.9%
1981	121.622	+14.6%
1991	125.772	+3.4%
2002	121.707	−3.2%
2011	125.488	+3.1%

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής του 2011 στην περιοχή του Δήμου του Κράλιεβο ζουν 125.488 κάτοικοι.

Eθνοτικές ομάδες

Eθνοτικές ομάδες στην πόλη του Κράλιεβο σύμφωνα με την απογραφή του 2011:^[3]

Eθνοτική ομάδα	Πληθυσμός 2011
Σέρβοι	120,267
Ρομά	1,266
Σλαβομακεδόνες	224
Κροάτες	162
Γιουγκοσλάβοι	106
Μουσουλμάνοι	44
Ρώσοι	40
Βούλγαροι	33
Ούγγροι	30
Σλοβένοι	29
Αλλοι	3,287
Σύνολο	125,488

Τουρισμός

Από το 1990 διεξάγεται ετήσιος αγώνας λεμβοδρομίας με τίτλο "Χαρωπή κτάβαση" (Veseli spust) στον ποταμό Iμπάρ. Η διαδρομή έχει μήκος 25 χιλιόμετρα, ξεκινάει από το φρούριο Mάγκλιτς και καταλήγει στο Κράλιεβο. Πραγματοποιείται στις αρχές Ιουλίου και το 2017 συμμετείχαν πάνω από 300 βάρκες και 5.000 άτομα. Η πρώτη λεμβοδρομία το 1990 είχε 150 συμμετέχοντες, αλλά ο αριθμός αυξήθηκε σε 10.000 το 2004-06 και 20.000 το 2008.

Διάσημοι κάτοικοι

Ο παίκτης του NBA Βλάντε Ντίβατς ξεκίνησε την καριέρα του στο Κράλιεβο, παίζοντας για την ομάδα μπάσκετ "Σλόγκα" (η σύζυγός του είναι από το Κράλιεβο). Σήμερα υποστηρίζει οικονομικά τον σύλλογο. Ένας άλλος παίκτης του NBA, ο Nέναντ Κρστιτς, γεννήθηκε στο Κράλιεβο και έπαιξε στην ομάδα της πόλης "Mάσινατς". Το Κράλιεβο είναι η γενέτειρα του διεθνούς ποδοσφαιριστή Aλεκσάνταρ Λούκοβιτς.