Κερκίδα (ανατομία)

Η κερκίδα είναι το ένα από τα δύο οστά του αντιβραχίου, το πιο έξω. Στο άνω άκρο της, η κερκίδα είναι στενή και φαρδαίνει όσο πλησιάζει στο καρπό. Το άνω άκρο της αποτελείται από την κεφαλή, τον αυχένα και το κερκιδικό όγκωμα και αρθρώνεται με την ωλένη. Η διάφυσή της, δηλαδή το κεντρικό κομμάτι του οστού, έχει τριγωνικό σχήμα. Το κάτω άκρο είναι πλατύ και ογκώδες και αρθρώνεται με την ωλένη και τα καρπιαία οστά σκαφοειδές και μηνοειδές.

Η κερκίδα από εμπρός

Περιγραφή

Η κεφαλή της κερκίδας, στο άνω άκρο του οστού, είναι ένα παχύ δισκοειδές μόρφωμα. Είναι κοίλη για την άρθρωση με τον κερκιδικό βόθρο του βραχιονίου. Το έσω χείλος της κεφαλής είναι πλατύτερο με την άρθρωση με την κερκιδική εντομή της ωλένης. Ο αυχένας είναι στενός κυλινδρικός και βρίσκεται μεταξύ της κεφαλής και του κερκιδικού ογκώματος. Το κερκιδικό όγκωμα είναι μια προεκβολή της έσω επιφάνειας του οστού στο άνω άκρο της διάφυσης. Είναι το σημείο όπου καταφύεται ο δικέφαλος βραχιόνιος μυς.

Η διάφυση σε όλο της το μήκος έχει τριγωνική διατομή με τρία χείλη (πρόσθιο, οπίσθιο και μεσόστεο) και τρεις επιφάνειες (πρόσθια, οπίσθια και έσω). Στο μεσόστεο χείλος προσφύεται ο μεσόστεος υμένας, ο οποίος ενώνει τη κερκίδα με την ωλένη. Το κάτω άκρο της κερκίδας είναι ογκώδες και κάπως αποπεπλατυσμένο στο προσθοπίσθιο άξονα, δηλαδή η πρόσθια και η οπίσθια επιφάνεια είναι πλατείες και η έσω και έξω επιφάνειες είναι στενές. Η πρόσθια επιφάνεια είναι λεία και ομαλή. Η έσω επιφάνεια έχει μια αρθρική γλήνη για την άρθρωση με την ωλένη. Η οπίσθια επιφάνεια έχει ένα μεγάλο ραχιαίο φύμα, που δρα ως τροχαλία για το μακρό εκτείνων τον αντίχειρα. Η έξω επιφάνεια εκτείνεται προς τα κάτω ως στυλοειδής απόφυση.

Κακώσεις

Η κερκίδα και η ωλένη παρότι είναι δύο ξεχωριστά οστά, συμπεριφέρονται σαν ένα ενιαίο. Έτσι, σε περίπτωση σοβαρής κάκωσης του αντιβραχίου, αυτή συνήθως αφορά και τα δύο οστά, με αποτέλεσμα το κάταγμα των δύο οστών ή κάταγμα του ενός και εξάρθημα του άλλου. Συνήθως, ο μηχανισμός κάκωσης και η ηλικία του παθόντος καθορίζουν ποιο από τα δύο είναι πιθανότερο να έχει συμβεί.

Υπάρχουν τρεις κλασσικές κακώσεις της ωλένης και της κερκίδας:

• Το κάταγμα του Monteggia είναι το κάταγμα του κεντρικού μέρους της ωλένης με πρόσθιο εξάρθημα της κεφαλής της κερκίδας.
• Το κάταγμα του Galeazzi είναι το κάταγμα του περιφερικού τριτημορίου της κερκίδας μαζί με ατελές εξάρθημα της κεφαλής της ωλένης
• Το κάταγμα του Colle είναι κάταγμα στο κάτω άκρο της κερκίδας με ραχιαία παρεκτόπιση του περιφερικού τμήματος.

Πέρα από αυτά τα κατάγματα, σε περίπτωσης πτώσης πάνω στο σε θέση έκτασης χέρι μπορεί να προκαλέσει κάταγμα της κεφαλής της κερκίδας. Τα κατάγματα αυτά προκαλούν αδυναμία πλήρους έκτασης του χεριού και η χειρουργική επέμβαση στη περιοχή είναι δυνατόν να απαιτήσει φυσικοθεραπεία για να ανακτηθεί πλήρως η κινητικότητα της άρθρωσης του αγκώνα.

Τέλος μια άλλη κάκωση που αφορά τη κερκίδα είναι το υπερξάρθρημα της κεφαλής της κερκίδας. Αφορά κατά κανόνα παιδιά ηλικίας κάτω από πέντε ετών και προκαλείται από μια απότομη έλξη του χεριού του παιδιού. Η ατελής ανάπτυξη της κεφαλής, η οποία ολοκληρώνεται στην ηλικία των πέντε, και η χαλαρότητα του δακτυλιοειδούς συνδέσμου, που περιβάλλει τη κεφαλή της κερκίδας και την κρατά κοντά στην ωλένη, επιτρέπουν στη κεφαλή της κερκίδας να υπερεξαρθρωθεί. Η βλάβη αυτή είναι ιδιαίτερα επώδυνη, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί εύκολα με πρημνισμό και συμπίεσης της άρθρωσης του αγκώνα. Μόλις η κεφαλή επαναφερθεί, ο πόνος υποχωρεί αμέσως και το παιδί μπορεί να συνεχίσει τις φυσιολογικές δραστηριότητές του.

Πηγή

• R.L. Drake, W. Vogl, A.W.M. Mitchell, Ανατομία Gray’s, Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2007