Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας
Συντεταγμένες: 38°24′51.1″N 21°15′15.1″E / 38.414194°N 21.254194°E
Η Κατοχή είναι πεδινή κωμόπολη της Αιτωλοακαρνανίας και υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου[1].
| Κατοχή | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αιτωλοακαρνανίας |
| Δήμος | Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου |
| Δημοτική Ενότητα | Οινιάδων |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Αιτωλοακαρνανίας |
| Υψόμετρο | 20 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 2.514 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Πολιούχος | Άγιος Δημήτριος |
| Παλαιά ονομασία | Κατοχή Ξηρομέρου |
| Ταχ. κώδικας | 300 01 |
| Τηλ. κωδικός | 26320 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Γεωγραφικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΗ Κατοχή βρίσκεται στην Ακαρνανική όχθη του Αχελώου, 26 χιλιόμετρα Δ.-ΒΔ. από το Μεσολόγγι. 28 χιλιόμετρα ΝΑ. από τον Αστακό και 38 χιλιόμετρα ΝΔ. από το Αγρίνιο. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 2.829 κατοίκων[2] ενώ εκτιμάται ότι 1.000 επιπλέον κάτοικοι ζούν εκεί έχοντας όμως απογραφεί στο γειτονικό Δήμο Ξηρομέρου ή στην Ευρυτανία.
Το κυριότερο μέρος της σημερινής κωμόπολης είναι χτισμένο πάνω σε μικρό λόφο που οι πρόποδες αγγίζουν τη δεξιά όχθη του Αχελώου. Στο σημείο αυτό το ποτάμι στενεύει περισσότερο και σχηματίζει κάποιο φυσικό πόρο που διευκολύνει τη διάβαση του[3]. Η Κατοχή γεωγραφικά και ιστορικά ανήκε πάντοτε στο Ξηρόμερο στην περιφέρεια του οποίου υπήρξε διαχρονικά σπουδαίο και ακμαιό διοικητικό και εμπορικό κέντρο. Η Κατοχή έως το 1997 ανήκε διοικητικά στην επαρχία Βονίτσης και Ξηρομέρου του νομού Αιτωλοακαρνανιας, εντάχθηκε στο Δήμο Οινιάδων με το σχέδιο Καποδίστριας και από το 2011 με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης εντάχθηκε στο διευρυμένο Δήμο Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου[4].
Η ετυμολογία του όνοματος Κατοχή δεν είναι σαφές από πού προέρχεται. Ασφαλώς πάντως δεν έχει σχέση με κατοχές στρατιωτικού ή πολεμικού τύπου. Μια εκδοχή είναι να προέκυψε απ' την έκφραση «κάτω εκεί»[3] (κατά το κάτσε Αντώνη = Κατσαντώνη), που ειπώθηκε από κάποιους περαστικούς που εν συνεχεία έκαναν κατοχή εκεί. Άλλη εκδοχή σχετίζεται με το πεδινό της περιοχής (κατωχώρι), που θα ταίριαζε όμως καλύτερα στο αντικριστό και πράγματι χαμηλό Νιοχώρι. Πάντως το σημερινό της όνομα το είχε κατά το Μεσαίωνα και αποτελούσε ένα από τα προπύργια τής μεσαιωνικής πόλης Αχελώος (ο ποταμός τότε λεγόταν Άσπρος) ή ακόμα και του Αγγελοκάστρου.
Η Κατοχή διαθέτει απέραντες πεδινές εκτάσεις και μαζί με τα υπόλοιπα χωριά των Οινιαδών νέμονται τον πιο παραγωγικό κάμπο της χώρας εξάγωντας μεγάλες ποσότητες κάθε είδους αγροτικών προίοντων με τα εσπεριδοειδή ωστόσο να κατεχούν την πρωτιά. Τα κατοχιανά προίοντα είναι εξαιρετικής ποιότητας ενώ το Κατοχιανό κρασί είναι ευρέως γνωστό στην περιοχή και πέρα απ' αυτή. Η περιοχή διαθέτει επίσης μεγάλες ιχθυοκαλλιέργειες και αλιευτικές εγκαταστάσεις ενώ κοντά στις εκβολές του Αχελώου βρίσκονται μεγάλοι ορυζώνες. Η Κατοχή μαζί με το γειτονικό Νεοχώρι συνιστούν μερικά από τα πιο πλούσια και παραγωγικά μέρη στα Βαλκάνια με τα προίοντα τους να εξάγωνται κυρίως στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη.
Αξιοθέατα
ΕπεξεργασίαΗ Κατοχή διαθέτει αξιόλογο αρχαιολογικό και πολιτιστικό πλούτο με μνημεία και κτίσματα όλων των περιόδων. Τα κυριότερα αξιοθέατα της Κατοχής είναι ο αρχαιολογικός χώρος των Οινιάδων στην τοποθεσία Τρίκαρδος[5], όπου εντοπίζεται ένα απο τα αρχαιότερα θέατρα στην Ελλάδα το "Αρχαίο θέατρο Οινιαδών" που κάθε χρόνο φιλοξενεί το ομώνυμο Φεστιβάλ [5], το Νεώριο των Αρχαίων Οινιαδών, το αρχαίοτερο Νεώριο στον κόσμο ηλικίας 2.600 ετών που βρίσκεται λαξευμένο σε βράχο, ο Πύργος της Κυρά - Βασιλικής, δεκάδες ναοί όπως η Ζωοδόχος Πηγή, η Μεταμόρφωση του Σωτήρα και το εκκλησάκι του Άϊ-Νικόλα λίγο έξω απ' το χωριό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το μοναστήρι της Παναγίας της Λεσινιώτισσας που βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή του κτήματος Βάλτου - Λεσινίου. Είναι κτίσμα του 16ου αιώνα και εδώ υπάρχει η περίφημη εικόνα της Παναγίας, την οποία κατά την παράδοση φιλοτέχνησε ο ευαγγελιστής Λουκάς. Το μοναστήρι ήταν απροσπέλαστο κατά την Τουρκοκρατία λόγω των βάλτων που το περιέβαλλαν, γι' αυτό και δεν πατήθηκε απ' τους Τούρκους[6]. Άλλο ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της Κατοχής είναι η οικιστική ανάπτυξη του κεντρικού λόφου όπου αναπτύχθηκε ιστορικά το χωρίο με το Καστέλλι και έπειτα η σημερινή κωμόπολη με τα πετρόκτιστα άλλοτε μαντρωμένα και οχυρά σπίτια, χτισμένα το ένα κοντά στο άλλο και με στενά δρομάκια που μοιάζει με νησιώτικη χώρα. Σκοπός αυτού του είδους δόμησης ήταν η προστασία του οικισμού απο επιδρομές και ο εγκλωβισμός του εχθρού. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα αλληλοεπικαλύπτομενα πυκνά δίκτυα κτιρίων που βαθμιδωτά εκτείνονται απο τα χαμηλότερα επίπεδα έως το ύψος του Πύργου τον όποιο και περιέβαλλαν. Το χαρακτηριστικό αυτο απαντάται και στο παλίο Αγρίνιο που δυστυχώς χάθηκε και συνιστά ένα καλό δείγμα της αστικής οχυρωματικης τέχνης και αρχιτεκτονικής φιλοσοφίας των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών χρόνων όταν και επικρατούσε εκτεταμένη ανασφάλεια.[7] Στο κεντρικό τμήμα της Κατοχής υπάρχουν πλήθος παλαιών πέτρινων κτισμάτων όπως π.χ το Σπίτι του Γουλιμή που αν και ερειπωμένο σώζονται ακόμη οι τοίχοι και οι καμάρες του με περίοπτη θέα. Επίσης η Κατοχή διαθέτει υπέροχα φυσικά τοπία με σημαντικότερο τον ποταμό Αχελώο. Ο ποταμός φιλοξενεί ενα μοναδικό και σπάνιο, προστατευόμενο οικοσύστημα που φιλοξενείται στα παρόχθια δάση και την ευρύτερη περιοχή. Ο βιότοπος του Δέλτα του Αχελώου και το μεγαλύτερο μέρος του Οινιαδίτικου ρού του ποταμού ποτελεί προστατευόμενη περιοχή. Ακόμη η Κατοχή διαθέτει πρόσβαση στη Θάλασσα του Ιονίου όπου εντοπίζονται εκτεταμένη υγροβιότοποι, αλιευτικοί οικισμοί και η Παραλία Διόνι που τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί πόλος έλξης επισκεπτών λόγω της μοναδικής της φυσικής ομορφίας και τοπίου αλλά και την άνθηση του αθλήματος Kite Surf που έχει προσελκύσει αθλητές απ' όλο τον κόσμο.
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΚατά τα αρχαία χρόνια ο λόφος της Κατοχής ήταν κι αυτός Εχινάδα νήσος και αποτελούσε επίνειο και ποτάμιο προπύργιο των αρχαίων Οινιάδων. Ο Αχελώος ποταμός με τις προσχώσεις του αργότερα κατέστησε τον χώρο συνέχεια της ξηράς.
Με την περιοχή σχετίζεται και ο «μύθος» του Αλκμαίωνα. Όταν ο Πολυνείκης, γιος του Οιδίποδα οργάνωνε την περίφημη εκστρατεία των «7 επί Θήβαις» για να πάρει τη βασιλεία των Θηβών, που την είχε καταχραστεί ο αδελφός του Ετεοκλής, προσπάθησε να πάρει μαζί του και τον βασιλιά του Ορχομενού, μάντη Αμφιάραο. Ο Αμφιάραος όμως, επειδή είχε μαντεύσει το θλιβερό τέλος αυτής της εκστρατείας, κρυβόταν για να αποφύγει τη συμμετοχή του σ' αυτή. Η γυναίκα του Εριφύλη όμως τον πρόδωσε, με αποτέλεσμα να συμμετάσχει στην εκστρατεία και να σκοτωθεί, όπως άλλωστε όλοι[8][9]. Ο γιος του Αμφιαράου, Αλκμαίων, σκότωσε τη μητέρα του για να εκδικηθεί το θάνατο του πατέρα του, σύντομα όμως άρχισε να βασανίζεται από τις Ερινύες για τη μητροκτονία. Απευθύνθηκε λοιπόν στο Μαντείο των Δελφών και ζήτησε χρησμό πώς θα απαλλαγεί από αυτές. Η Πυθία χρησμοδότησε ότι θα 'πρεπε να καταφύγει σε μέρος που δεν υπήρχε όταν έκανε το φονικό. Έτσι ο Αλκμαίων ήλθε στα μέρη που δημιούργησε ο Αχελώος μεταγενέστερα με τις προσχώσεις του, παντρεύτηκε την κόρη του Αχελώου, Καλλιρρόη,και έκανε τον Αμφότερο και τον Ακαρνάνα, εξ ου η Ακαρνανία και οι Ακαρνάνες.
Ένας ακόμη μύθος που σχετίζεται με την περιοχή και την διαχρονική της ευημερία είναι ο μύθος της Αμάλθειας. Σύμφωνα με το μύθο αυτό η περιοχή δημιουργήθηκε όταν ο ημίθεος Ηρακλής πάλεψε με τον ποτάμιο θεό Αχελώο σπάζοντας ένα από τα κέρατά του, το οποίο έπειτα ο Αχελώος του το χάρισε ως δώρο, προικίζοντας τον ήρωα και τον τόπο με πλούτο και αφθονία.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 262, τομ.16.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2017-11-24 στο Wayback Machine.», σελ. 10720 (σελ. 246 του pdf)
- ↑ 3,0 3,1 «Τουριστικός οδηγός Μεσολογγίου | Αξιοθέατα | Μνημεία | Εστίαση | Εκδηλώσεις - Κατοχή». visitmes.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ 5,0 5,1 «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Οινιάδες». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ iAitoloakarnania.gr (3 Δεκεμβρίου 2017). «Το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Λεσινιώτισσας». iAitoloakarnania. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ Κατσαρός, Βασίλειος (12 Ιουλίου 2023). «Συμβολή στην ιστορία και μνημειακή τοπογραφία του χωριού Κατοχή Ακαρανίας» (PDF). media.ems.gr/. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2023.
- ↑ Απολλόδωρος Γ.7.2 λαβοῦσα γὰρ Ἐριφύλη παρὰ Θερσάνδρου τοῦ Πολυνείκους τὸν πέπλον συνέπεισε καὶ τοὺς παῖδας στρατεύεσθαι. οἱ δὲ ἡγεμόνα Ἀλκμαίωνα ἑλόμενοι Θήβας ἐπολέμουν.
- ↑ Παυσανία, Αρκαδικά 24.8