Κήπος Αντωνιάδη

Ο Κήπος Αντωνιάδη και η ομώνυμη Βίλα βρίσκονται στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο Κήπος είναι δημόσιο πάρκο και μαζί με τη Βίλα αποτελούν δημοφιλή αξιοθέατα της πόλης. Η Βίλα είναι μια μικρογραφία του ανακτόρου των Βερσαλλιών. Κτίστηκε το 1860 και αποτελεί ιστορικό μνημείο. Η βίλα και το πάρκο ανήκαν στον πάμπλουτο Έλληνα τραπεζίτη σερ Τζον Αντωνιάδη από τη Λήμνο. Το 1918 ο γιος του, Αντώνιος, τα δώρισε στο Δήμο Αλεξανδρείας με τον όρο να φέρουν το όνομα «Αντωνιάδης».

Ιστορικά στοιχεία

Η Βίλα βρίσκεται στη νότια είσοδο της Αλεξάνδρειας κοντά στο κανάλι της Μαχμουντία (Mahmoudia Canal) και περιβάλλεται από 48 εκτάρια πρασίνου που είναι χωρισμένο σε διάφορα θεματικά τμήματα. Η ζώνη πρασίνου περιλαμβάνει: τον Κήπο Αντωνιάδη, τον Κήπο των Ανθέων, το Ζωολογικό Κήπο, το Βοτανικό Κήπο και τον Κήπο Νούζχα ή Νουζάμπα (Nuzha ή Nouzaba Garden).

Η περιοχή αποτελούσε προάστιο της αρχαίας Αλεξάνδρειας κι εδώ κατοικούσαν άτομα όπως ο Καλλίμαχος (310-240 π.Χ.) ο επικεφαλής βιβλιοθηκάριος της διάσημης στην αρχαιότητα Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας.

Ο Κήπος του Αντωνιάδη περιλαμβάνει αγάλματα διασήμων ανδρών, όπως του Νέλσονα, του Μαγγελάνου, του Βάσκο ντα Γκάμα και του Κολόμβου. Η βλάστηση είναι τροπική. Ο Ζωολογικός Κήπος ιδρύθηκε το 1907 και έχει έκταση 25 εκτάρια.

Περιγραφή

Η περιοχή ήταν γνωστή με το όνομα Somuha κι αποτελούσε μαγνήτη για τους εύπορους Αλεξαδρινούς του 19ου και του 20ου αιώνα. Το όνομά της προήλθε από τον Εβραίο αρχιτέκτονα Joseph Somuha, ο οποίος καταγόταν από τη Βαγδάτη. Ήρθε στην Αίγυπτο στα 1920 και δημιούργησε τη Somuha City, όπως αποκαλείτο, που ήταν το τοπικό αντίστοιχο της Ηλιούπολης του Καΐρου, δηλαδή ένα μοντέρνο προάστιο για τις εύπορες τάξεις. Αρκετοί ξένοι κατοικούσαν εδώ.

Το Παλάτι του Αντωνιάδη και ο Κήπος του σχεδιάστηκαν ως μια μινιατούρα του Ανακτόρου των Βερσαλλιών. Η Βίλα και ο κήπος της δημιουργήθηκαν το 19ο αιώνα και χρησίμεψαν κυρίως για να στεγάσουν τη συλλογή των μαρμάρινων μνημείων ελληνικού στυλ που κατείχε ο σερ Τζον Αντωνιάδης. Στον Κήπο υπάρχουν ζώνες γαλλικού στυλ (Jardin à la française) και αγγλικού στιλ (Jardin à l'anglaise).

Η Βίλα έχει ένα βασικό επίπεδο έκτασης 434 m2, ένα ισόγειο 1.085 m2, έναν δεύτερο επίπεδο 860 m2 και μια οροφή 480 m2. Η συνολική έκταση της βίλας είναι 2.859 m2. Το ισόγειο και το επάνω πάτωμα περιλαμβάνουν 15 δωμάτια το καθένα. Επίσης, υπάρχουν διάφορα αρχαιολογικά κατάλοιπα, μεταξύ των οποίων ένας τύμβος και μια κινστέρνα.

Ο τύμβος στα υπόγεια της Βίλας έχει ζωγραφισμένη τη μορφή του Αγαθοδαίμονα, που ήταν θεός με μορφή όφεως. Η λαϊκή φαντασία συνδυάζοντας την παρουσία του φιδιού με το παραδεισένιο περιβάλλον που βρέθηκε ο τύμβος, τον αποκάλεσε "Τύμβο του Αδάμ και της Εύας".

Στον τύμβο οδηγεί μια βαθιά σκάλα με 44 σκαλοπάτια που καταλήγει σε ένα επίπεδο άνοιγμα. Πιστεύεται ότι χρονολογείται από τον 1ο αιώνα π.Χ. Είναι καλοσχεδιασμένος και καλά θεμελιωμένος. Αποτελείται από ένα ανοιχτό αίθριο που περιβάλλεται από δωμάτια με διάφορα αντικείμενα του νεκρού και το νεκρικό κρεβάτι.

Χρήση

Την εποχή που ζούσε ο Τζον Αντωνιάδης η βίλα αποτελούσε τόπο συναθροίσεων της κοινωνικής ελίτ της πόλης κι εδώ γίνονταν εντυπωσιακές δεξιώσεις και πάρτι. Το 1918 ο γιος του σερ-Τζον, ο Αντώνιος Αντωνιάδης, αποφάσισε να χαρίσει το κτίριο, την γύρω έκταση κι όλο τον κήπο στο Δήμο της Αλεξάνδρειας, υπό τον όρο να αποκαλούνται εσαεί "Κήπος Αντωνιάδη" και "Βίλα Αντωνιάδη".

Έκτοτε χρησιμοποιήθηκε ως χώρος φιλοξενίας υψηλών επισκεπτών της Αιγύπτου, όπως των βασιλέων του Βελγίου, της Ελλάδος, της Ιταλίας, του σάχη του Ιράν Μοχάμεντ Ρεζά Παχλεβί που είχε παντρευτεί την αδερφή του βασιλιά Φαρούκ της Αιγύπτου.

Το 1936 η Βίλα φιλοξένησε την τελετή της υπογραφής της αιγυπτο-βρετανικής συμφωνίας. Εδώ πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση της Αιγυπτιακής Ολυμπιακής επιτροπής.

Μετά την επανάσταση του Νάσερ του 1952, ένα μέρος από τον αρχικό Κήπο χρησιμοποιήθηκε για τη διεύρυνση του πάρκου της Νούζχα και του ζωολογικού κήπου.

Σημερινή κατάσταση

Μετά το 1970 περίπου υπήρξε μια γενική εγκατάλειψη της Βίλας στην τύχη της, αλλά οι Κήποι παραμένουν γενικά σε καλή κατάσταση.

Το 2004 ο κυβερνήτης της Αλεξάνδρειας έδωσε τη Βίλα και τον Κήπο Αντωνιάδη στη νέα Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, μαζί με την επίπλωση και όλα τα αντικείμενα, με τη συμφωνία το κτίριο να αναπαλαιωθεί και το περιεχόμενό του να εκτεθεί ως τμήμα της Συλλογής Αντωνιάδη. Τελικά, το ίδρυμα της Βιβλιοθήκης αφού συντηρήσει την έπαυλη, την προορίζει για τη στέγαση του "Κέντρου Μεσογειακών Ερευνών Αλεξανδρείας", ένα ίδρυμα που στοχεύει στην αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης. Από τον προϋπολογισμό προβλέπονται 2,5 εκατ. $ για την ανακαίνιση της Βίλας, 1 εκ.$ για τον Κήπο και 500.000$ για τη συντήρηση και ανανέωση της επίπλωσης και του εξοπλισμού.

Πηγές

Zahraa Adel Awed, «Antoniadis Villa and its Gardens».
Θ. Μπελίτσου, «Ιωάννης ή σερ Τζον Αντωνιάδης, ο μεγάλος ευεργέτης της Λήμνου», Ημερολόγιο του Αρχιπελάγους τόμ. Ε΄ (2003), σελ. 177-184.