Κήποι Φαρνέζε
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Οι Κήποι Φαρνέζε, ιταλ. Orto Farnesiani sul Palatino, είναι ένας κήπος στη Ρώμη, που έφτιαξε το 1550, στο βόρειο μέρος του Παλατίνου λόφου ο καρδινάλιος Αλέξανδρος Φαρνέζε. Οι πρώτοι βοτανικοί κήποι στην Ευρώπη ξεκίνησαν από Ιταλικά Πανεπιστήμια στα μέσα του 16ου αι. λίγα χρόνια πριν, όμως οι Κήποι Φαρνέζε ήταν οι πρώτοι ιδιωτικοί βοτανικοί κήποι στην Ευρώπη.
Ο Αλέξανδρος Φαρνέζε διορίστηκε καρδινάλιος-διάκονος της Ρωμαιο-Καθολικής Εκκλησίας το 1534 σε ηλικία 14 ετών, δύο μήνες μετά από την εκλογή του πάππου του Παύλου Γ΄ ως πάπα. Ο καρδινάλιος έμεινε γνωστός ως φιλότεχνος: έφτιαξε τη μεγαλύτερη συλλογή Ρωμαϊκών γλυπτών, που συγκεντρώθηκε σε ιδιωτικά χέρια από την αρχαιότητα, τη διάσημη Συλλογή Φαρνέζε. Το 1550 αγόρασε μία έκταση στο βόρειο μέρος του Παλατινού λόφου, με τα ερείπια του ανακτόρου του Τιβερίου, τα οποία κάλυψε με χώμα. Έκτισε μία έπαυλη (villa) με κήπους γύρω και από εκεί είχε θέα στην αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά.
O κήπος ήταν διαιρεμένος με τον κλασικό τρόπο σε τέσσερα μέρη, με ένα πηγάδι ή αναβρυτήριο στο κέντρο του. Η έμπνευση ήταν από τα αίθρια (atrium) των ρωμαϊκών παλατιών εκεί· το σχέδιο αναβίωσε ο περίφημος αρχιτέκτονας Τζάκομο Μπαρότσι ντα Βινιόλα. Οι κήποι διαμορφώθηκαν σε επίπεδα· οι κλίμακες από το ένα επίπεδο στο άλλο περνούσαν γύρω από το νυμφαίο της βροχής (ninfeo della pioggia) και κατέληγαν στο teatro del Fontanone. Το σχέδιο της έπαυλης αποδιδόταν στον Μικελάντζελο, έπειτα στον ντα Βινιόλα και τον Ραϊνάλντι. Στο επάνω μέρος του κτηρίου, στο κέντρο, υπήρχαν δύο οικίσκοι (casina), που ήταν πτηνοτροφεία· είχαν κρομμυόσχημους τρούλους με τετράγωνη βάση. Στη βάση του οικοδομήματος υπήρχαν υπόγειες στοές με αρχαία γλυπτά.
Οι κήποι έγιναν δημοφιλείς τον 18ο και 19ο αι., όταν οι περιηγητές έκαναν το Μεγάλο Ταξίδι (Grand Tour) στην Ευρώπη και περνούσαν από τη Ρώμη. Από τους Κήπους Φαρνέζε έχουν απομείνει λίγες κατασκευές. Το όνομα των Κήπων έχει το φυτό acacia farnesiana και το απόσταγμά του farnesol, ένα πολύτιμο φυτοχημικό για την αρωματοποιία.
Πηγές
Επεξεργασία- La Regina, Adriano, ed. (2007) [2004]. Archaeological Guide to Rome. Richard Sadleir (trans.) (New update ed.). Electa. pp. 76–77.