Κάστρο Σαλμενίκου

Το Κάστρο του Σαλμενίκου ή Κάστρο της Οργιάς ή Ωριάς βρίσκεται στο Σαλμενίκο Αχαΐας, στα όρια του πρώην Δήμου Ερινεού, στο όρος Παναχαϊκό.

Κάστρο Σαλμενίκου
Το βουνό που ήταν χτισμένο το κάστρο του Σαλμενίκου.
Είδος	κάστρο
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°16′3″N 21°56′20″E
Διοικητική υπαγωγή	Περιφερειακή ενότητα Αχαΐας και Δήμος Αιγιαλείας
Χώρα	Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το κάστρο χτίστηκε από τους βαρώνους του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, ανάμεσα στο 1280-1310 και με τα χρόνια γύρω του αναπτύχθηκε ένας μεγάλος οικισμός. Ήταν σε φυσική οχυρή θέση πάνω σε λόφο και στη μία πλευρά του είχε γκρεμό αφού περνούσε από εκεί ο ποταμός Φοίνικας. Λόγω αυτής ακριβώς της θέσης του, δεν είχε τείχη παντού.

Το 1460 ο Μωάμεθ εισέβαλε στην Αχαΐα και και το ένα μετά το άλλο τα κάστρα και οι πόλεις παραδίνονταν, τα περισσότερα αμαχητί. Το Σαλμενίκο Αχαΐας ήταν η τελευταία πόλη που δεν είχε παραδοθεί. Ο Μωάμεθ τότε έστειλε αγγελιοφόρο και ζήτησε την άμεση παράδοση της πόλης και του κάστρου. Οι κάτοικοι αρνήθηκαν γνωρίζοντας ότι οι περισσότεροι θα γίνουν σκλάβοι ή θα θανατωθούν, όπως έγινε σε όλα τα υπόλοιπα κάστρα που παραδόθηκαν, και την επόμενη μέρα ο Σουλτάνος ξεκίνησε την πολιορκία. Στην πόλη βρισκόταν ο διοικητής Κωνσταντίνος Γραίτζας Παλαιολόγος αλλά και πολλοί πρόσφυγες από άλλες περιοχές. Η πολιορκία συνολικά κράτησε ένα χρόνο. Ο Σουλτάνος είχε μαζί του και τηλεβόλα τα οποία όμως δεν μπορούσαν να γκρεμίσουν το τείχος. Η κάτω πόλη παραδόθηκε αφού πρώτα οι Γενίτσαροι έκοψαν την υδροδότηση από το ποτάμι. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση οι κάτοικοι έριχναν σχοινιά από το κάστρο που στην άκρη τους υπήρχε σφουγάρι και έπιαναν έτσι νερό από το ποτάμι, αλλά όταν οι γενίτσαροι το αντιλήφθηκαν, τα έκοβαν. Σύμφωνα με τον Θωμόπουλο, από τους 6.000 κατοίκους που βρίσκονταν στην κάτω πόλη ο Σουλτάνος διάλεξε 900 περίπου παιδιά και τα έστειλε για να εκπαιδευτούν ως γενίτσαροι, ενώ τους υπόλοιπους του πούλησε σκλάβους.

Στην ακρόπολη της πόλης όμως βρισκόταν ο Γραίτζας ο οποίος δεν παραδόθηκε και ζήτησε να φύγει ανενόχλητος με τον στρατό του σε περιοχές που ελέγχονταν από τους Ενετούς. Ο Σουλτάνος δέχτηκε και αναχώρησε για το Αίγιο αφήνοντας στην θέση του τον Χαμουζά Πασά διοικητή Θεσσαλίας και Πελοποννήσου. Ο Χαμουζάς όμως δεν τήρησε την συμφωνία και συνέλαβε τους πρώτους που επεχείρησαν να βγουν. Ο Σουλτάνος μαθαίνοντας για την πράξη αυτή τον αντικατέστησε με τον Ζαγανό Πασά και αναχώρησε από την Πελοπόννησο. Ο Ζαγανός τότε άρχισε να πολιορκεί το Σαλμενίκο με σκοπό να επωφεληθεί ο ίδιος από άλλη συμφωνία. Τον Ιούλιο του 1461 ο Γραίτζας αποφάσισε να κάνει έξοδο αφού δεν εμπιστευόταν τον Ζαγανό. Κατάφερε επιτυχώς να διαφύγει και έφτασε στα παράλια όπου και με πλοία διέφυγε στη Ναύπακτο που τότε ανήκε στην Βενετία. Με την πτώση του Σαλμενίκου η Πελοπόννησος πέρασε οριστικά σε οθωμανική κυριαρχία (εκτός από τα Ενετικά οχυρά της Μεθώνης, Κορώνης, τη Μονεμβασία και το Ναύπλιο).

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν ελάχιστα ερείπια από το τείχος του κάστρου και μερικά από τις κατοικίες της πόλης. Επίσης διασώζεται ακέραιο γεφύρι της εποχής ενώ στην κοίτη παρακείμενου ποταμού υπάρχει ο βράχος της Ωριάς. Η λαϊκή παράδοση λέει ότι εδώ σκοτώθηκε μία πριγκιποπούλα από προδότη κατά την πολιορκία. Το μεγαλύτερο μέρος του κάστρου έχει καταρρεύσει μαζί με το βουνό όπου είχε κτιστεί, από καθιζήσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Η πρόσβαση στην πλευρά που βρίσκονται τα ερείπια είναι σχεδόν αδύνατη από τις συνεχόμενες κατολισθήσεις.

Πηγές

• Βασίλης Κ. Λάζαρης (επιμ.), Στέφανου Ν. Θωμόπουλου "Ιστορία της πόλεως Πατρών από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821". Έκδοση τέταρτη στη δημοτική γλώσσα και με βάση τα χειρόγραφα του συγγραφέα, Τόμος Β', Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα 1999. ISBN 960-7960-09-2.
• Αλέξιος Παναγόπουλος, Ιστορικό Λεξικό περιοχής Δήμου Ρίου Νομού Αχαΐας, Εκδόσεις Περί Τεχνών, Πάτρα 2003. ISBN 960-8260-32-9.
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Salmeniko castle στο Wikimedia Commons
• Δήμος Ερινεού.