Βικιπαίδεια

Ιβάν Αλεξάνταρ

Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ (Иван Александър, αρχική γραφή: ІѠАНЪ АЛЄѮАНдРЪ[1], 1301 - 17 Φεβρουαρίου 1371) γνωστός και ως Ιωάννης-Αλέξανδρος[2] ήταν τσάρος της Βουλγαρίας από το 1331 ως το 1371[3] κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Η ημερομηνία γέννησής του είναι άγνωστη. Πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου 1371. Η μακρά βασιλεία του Ιβάν-Αλεξάνταρ θεωρείται μεταβατική περίοδος στη μεσαιωνική Βουλγαρική ιστορία. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ξεκίνησε τη βασιλεία του αντιμετωπίζοντας τα εσωτερικά προβλήματα και τις εξωτερικές απειλές από τους γείτονες της Βουλγαρίας: τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τη Σερβία. Οδήγησε το κράτος του σε οικονομική ανάκαμψη και πολιτιστική και θρησκευτική αναγέννηση.[4]

Ιβάν Αλεξάνταρ
Иван Александър
Πορτραίτο του τσάρου από το Τετραευαγγέλιο του Ιβάν-Αλεξάνταρ
Τσάρος της Βουλγαρίας
Περίοδος1331–17 Φεβρουαρίου 1371
ΠροκάτοχοςΙβάν Στέφαν
ΔιάδοχοςΙβάν Σισμάν
ΔιάδοχοςΙβάν Σρατσιμίρ
Γέννηση1301
Θάνατος17 Φεβρουαρίου 1371
ΣύζυγοςΘεοδώρα της Βλαχίας
Σάρα (Θεοδώρα)
ΕπίγονοιΜιχαήλ Ασέν Δ΄
Ιβάν Ασέν Δ΄
Ταμάρα
Ιβάν Σρατσιμίρ
Ιβάν Σισμάν
Κυράτζα Μαρία
Ιβάν Ασέν Ε΄
Ντεσισλάβα
Βασιλίσα
ΟίκοςΣρατσιμίρ
ΠατέραςΣρατσιμίρ του Κραν
ΜητέραΚεράτσα Πετρίτσα
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Δεν κατάφερε όμως αργότερα να αντεπεξέλθει στις αυξανόμενες επιδρομές των Οθωμανών, στις επιδρομές των Ούγγρων από τα βορειοδυτικά και στη Μαύρη Πανώλη.[3] Σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα, μοίρασε τη χώρα στους γιους του,[5][6] αναγκάζοντάς την έτσι να αντιμετωπίσει την επαπειλούμενη Οθωμανική κατάκτηση αδυνατισμένη και διαιρεμένη.[3][6]

Πρώτα χρόνια της βασιλείας του

Επεξεργασία

Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν γιος του Σρατσιμίρ δεσπότη του Κραν και της Κεράτσας Πετρίτσας, που ήταν αδελφή του Μιχαήλ Γ΄ Σισμάν.[7] Έτσι ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν ανιψιός του Μιχαήλ Γ΄.[4][5] Από τη μεριά του πατέρα του, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ κατάγονταν από τον Οίκο των Ασέν.[4][5] Το 1330 ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν και ο ίδιος δεσπότης και κυβερνούσε την πόλη του Λόβετς. Μαζί με τον πατέρα του και τον πεθερό του Μπασαράμπ Α΄ πρίγκιπα της Βλαχίας πολέμησε εναντίον των Σέρβων το 1330 στη Μάχη του Μπελμπάζντ στο σημερινό Κιουστεντίλ, στην οποία η Βουλγαρία ηττήθηκε. Η ήττα σε συνδυασμό με τις σχέσεις της Βουλγαρίας με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία που χειροτέρευαν, επιτάχυνε την εσωτερική κρίση που είχε ήδη επιδεινωθεί από μία Βυζαντινή εισβολή. Ένα πραξικόπημα έδιωξε τον Ιβάν Στέφαν της Βουλγαρίας από την πρωτεύουσα Τάρνοβο το 1331 και οι συνωμότες τοποθέτησαν τον Ιβάν-Αλεξάνταρ στον θρόνο.[8]

 
Τοιχογραφία της εποχής με πορτραίτο του Ιβάν-Αλεξάνταρ στις Μονολιθικές εκκλησίες του Ιβάνοβο

Ο νέος άρχοντας άρχισε να εδραιώνει τη θέση του κατακτώντας περιοχές, που πρόσφατα είχαν καταληφθεί από τους Βυζαντινούς. Το 1331 ο Ιβάν-Αλεξάνταρ εκστράτευσε στην περιοχή της Αδριανούπολης και επανακατέκτησε τη νοτιοανατολική Θράκη.[4][5] Εν τω μεταξύ ο Στέφανος-Ούρος Δ΄ Δουσάν εκθρόνισε τον πατέρα του Στέφανο-Ούρο Γ΄ Ντεκάνσκι Ντετσάνσκι και έγινε βασιλιάς της Σερβίας το 1331. Αυτό βοήθησε στην ομαλοποίηση των προηγουμένως τεταμένων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ και ο Στέφαν-Ούρος Δ΄ Δουσάν σύναψαν συμμαχία, η οποία παγιώθηκε με τον γάμο του Σέρβου βασιλιά και της Ελένης, αδελφής του Ιβάν-Αλεξάνταρ, το Πάσχα του 1332.[4][5][9]

Σχεδόν ταυτόχρονα, ο Μπελαούρ, ένας αδελφός του Μιχαήλ Γ΄, στασίασε στο Βιντίν, πιθανώς προς υποστήριξη της αξίωσης του εκθρονισμένου ανιψιού του, Ιβάν-Στέφαν, στον θρόνο. Η προέλαση του Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου Αυτοκράτορα των Ρωμαίων εναντίον της Βουλγαρίας το καλοκαίρι του 1332, παρέτειναν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών. Οι Βυζαντινοί ξανακυρίευσαν τη νοτιοανατολική Θράκη, αλλά ο Ιβάν-Αλεξάνταρ έσπευσε νοτίως με ένα μικρό στρατό και πρόφτασε τον Ανδρόνικο Γ΄ στο Ρουσόκαστρο.[9]

« Κανένας από τους πρώτους μας τσάρους δεν μας φαίνεται τόσο μεγάλος όσο αυτός ο μέγας τσάρος Ιβάν-Αλεξάνταρ· από τη στρατιωτική του δύναμη μας φαίνεται ως ένας δεύτερος αρχαίος Μέγας Αλέξανδρος, από την πίστη και την ευλάβειά του μας φαίνεται ως ένας δεύτερος Άγιος Κωνσταντίνος. Κατέκτησε όλους τους εχθρούς του, τους καθυπόταξε και εγκαθίδρυσε πάγια ειρήνη στο σύμπαν[10] »

—Ύμνος στον Ιβάν Αλεξάνταρ[11] από έναν ανώνυμο σύγχρονο του τσάρου

Αφού έδωσε την εντύπωση ότι επιθυμούσε να διαπραγματευτεί, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ, έχοντας ενισχύσεις Μογγολικού ιππικού, συνέτριψε τον μικρότερο αλλά καλύτερα οργανωμένο Βυζαντινό στρατό στη Μάχη του Ρουσόκαστρου.[5] Οι αμφισβητούμενες πόλεις παραδόθηκαν στον Ιβάν-Αλεξάνταρ, ενόσω ο Ανδρόνικος Γ΄ αναζητούσε καταφύγιο εντός των τειχών του Ρουσόκαστρου. Ο πόλεμος τελείωσε με τον Ιβάν-Αλεξάνταρ να συναντά τον Ανδρόνικο Γ΄ και να συμφωνούν για ειρήνη στη βάση του status quo. Για να σφραγίσει τη συμμαχία, αρραβώνιασε τον μεγαλύτερο γιο του, Μιχαήλ-Ασέν Δ΄, με την κόρη του Ανδρόνικου Γ΄, τη Μαρία (Ειρήνη)· ο γάμος τελικά έγινε το 1339.[5][12] Ο Βούλγαρος βασιλιάς ήταν τώρα ελεύθερος να στρέψει την προσοχή του στον Μπελαούρ, αλλά η εξέγερση στα νοτιοανατολικά τελικά καταπνίγηκε το 1336 ή το 1337.[13]

Το 1332 περίπου ο Ιβάν-Αλεξάνταρ έστεψε τον μεγαλύτερο γιο του Μιχαήλ-Ασέν Δ΄ ως συναυτοκράτορα, ίσως για να διασφαλίσει την κατοχή του θρόνου από την οικογένεια του. Συνέχισε αυτή την παράδοση με τη στέψη των νεότερων γιων του, Ιβάν Σρατσιμίρ και Ιβάν-Ασέν Δ΄ το 1337. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ με τη δημιουργία των δύο νεότερων συναυτοκρατόρων μπορεί να αποσκοπούσε στην εδραίωση άμεσου ελέγχου σε σημαντικές πόλεις και περιοχές, καθώς ο Ιβάν Σρατσιμίρ τελικώς εγκαταστάθηκε στο Βιντίν και ο Ιβάν-Ασέν Δ΄ πιθανώς στην Πρεσλάβα. Αυτό το γεγονός σημάδεψε την παρέκκλιση από τη Βυζαντινή πρακτική, κατά την οποία οι νεότεροι γιοι του μονάρχη γίνονταν δεσπότες, είτε τους ανατίθονταν η διοίκηση κάποιας περιοχής είτε όχι.[14]

Σχέσεις με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία

Επεξεργασία
 
Τα Βουλγαρικά εδάφη κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιβάν-Αλεξάνταρ[15]

Στις αρχές του 1340 οι σχέσεις με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία επιδεινώθηκαν σταδιακά. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ απαίτησε την έκδοση του εξαδέλφου του Σισμάν, ενός από τους γιους του Μιχαήλ-Ασέν Γ΄, απειλώντας το Βυζάντιο με πόλεμο. Η επίδειξη ισχύος του Ιβάν-Αλεξάνταρ δεν απέδωσε, καθώς οι Βυζαντινοί κατάλαβαν τις προθέσεις του και έστειλαν εναντίον του έναν στόλο του συμμάχου τους, του Τούρκου εμίρη της Σμύρνης Ουμούρ Μπεγκ. Οι Τούρκοι του Ουμούρ Μπεγκ αποβιβάστηκαν στο δέλτα του Δούναβη λεηλατώντας την ύπαιθρο και επιτιθέμενοι σε διπλανές Βουλγαρικές πόλεις. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ, αναγκασμένος να περιορίσει τις απαιτήσεις του, εισέβαλε ξανά στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στο τέλος του 1341, ισχυριζόμενος ότι κλήθηκε από τον λαό της Αδριανούπολης.[16] Τα στρατεύματα όμως του Ιβάν-Αλεξάνταρ ηττήθηκαν δύο φορές δίπλα στην πόλη από τους Τούρκους συμμάχους των Βυζαντινών.city.[17]

Μεταξύ 1341-1347 η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν βυθισμένη σε ένα παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο μεταξύ της Άννας της Σαβοΐας, αντιβασίλισσας του Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου και του προοριζόμενου κηδεμόνα του, Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού. Οι γείτονες των Βυζαντινών εκμεταλλεύτηκαν τον εμφύλιο και ενώ ο Στέφανος-Ούρος Δ΄ Δουσάν της Σερβίας πήρε το μέρος του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ στήριξε τον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο και την αντιβασίλισσα μητέρα του.[5] Παρόλο που οι δύο Βαλκάνιοι βασιλείς διάλεξαν αντιμαχόμενες πλευρές στον Βυζαντινό εμφύλιο, διατήρησαν τη μεταξύ τους συμμαχία. Ως αντάλλαγμα για την υποστήριξη, η αντιβασίλισσα παραχώρησε στον Ιβάν-Αλεξάνταρ τη Φιλιππούπολη (σημερινό Πλόβντιβ) και εννέα σημαντικά οχυρά στα βουνά της Ροδόπης το 1344.[3][18] Αυτή η ειρηνική αλλαγή ήταν η τελευταία μεγάλη επιτυχία στην εξωτερική πολιτική του Ιβάν-Αλεξάνταρ.

Η άνοδος της Σερβίας και η Οθωμανική απειλή

Επεξεργασία
 
Ασημένιο νόμισμα του Ιβάν-Αλεξάνταρ, Βουλγαρία, 1331-1371.

Την ίδια περίοδο ο βασιλιάς της Σερβίας εκμεταλλεύτηκε τον Βυζαντινό εμφύλιο για να κατακτήσει την περιοχή της Μακεδονίας, το μεγαλύτερο μέρος της Αλβανίας και τη βόρεια Ελλάδα. Το 1345 άρχισε να αποκαλεί τον αυτό του «αυτοκράτορα των Σέρβων και των Ελλήνων» και το 1346 στέφθηκε ως τέτοιος από τον Πατριάρχη Σερβίας (τίτλος που μόλις είχε θεσπιστεί).[5] Αυτές οι πράξεις, που προκάλεσαν αγανάκτηση στους Βυζαντινούς, φαίνεται πως υποστηρίχθηκαν από τη Βουλγαρία, καθώς ο Πατριάρχης της Βουλγαρίας Συμεών είχε συμμετάσχει και στη δημιουργία του Σερβικού Πατριαρχείου και στην αυτοκρατορική στέψη του Στέφανου-Ούρος Δ΄ Δουσάν[19]

Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1340, πολύ λίγα πράγματα θύμιζαν τις αρχικές επιτυχίες του Ιβάν-Αλεξάνταρ. Οι Τούρκοι σύμμαχοι του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού λεηλάτησαν τμήματα της Βουλγαρικής Θράκης το 1346, το 1347, το 1349, το 1352 και το 1354, στα οποία πρέπει να προστεθεί και η ερήμωση από τη Μαύρη Πανώλη.[20] Οι απόπειρες των Βουλγάρων να αποκρούσουν τους εισβολείς απέτυχαν κατ' εξακολούθηση, ενώ ο τρίτος γιος του Ιβάν-Αλεξάνταρ και συναυτοκράτορας, Ιβάν-Ασέν Δ΄, σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον των Τούρκων το 1349, όπως και ο αδελφός του Μιχαήλ-Ασέν Δ΄ το 1355 ή λίγο ενωρίτερα.[21]

Το 1351 ο Βυζαντινός εμφύλιος είχε τελειώσει, και ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός είχε συνειδητοποιήσει την Οθωμανική απειλή στη Βαλκανική χερσόνησο. Έκανε έκκληση στους βασιλείς της Σερβίας και της Βουλγαρίας να ενώσουν τις προσπάθειές τους εναντίον των Τούρκων και ζήτησε από τον Ιβάν-Αλεξάνταρ χρήματα για να κατασκευάσει πολεμικά πλοία,[5][22] όμως οι εκκλήσεις του δεν απέδωσαν, καθώς οι γείτονές του δεν είχαν εμπιστοσύνη στις προθέσεις του.[23] Ακολούθησε μια νέα απόπειρα για συνεργασία μεταξύ Βουλγαρίας και Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 1355,[24] όταν ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον θρόνο και έγινε αυτοκράτορας ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος. Για να παγιωθεί η συνθήκη, η κόρη του Ιβάν-Αλεξάνταρ Κυράτζα Μαρία [25] παντρεύτηκε τον μέλλοντα Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Δ΄ Παλαιολόγο,[3] η συνθήκη όμως τελικά δεν απέδωσε απτά αποτελέσματα.[26]

Περαιτέρω προβλήματα σταθερότητας και εξωτερικές συγκρούσεις

Επεξεργασία
 
Νόμισμα που απεικονίζει τον Ιβάν-Αλεξάνταρ με έναν από τους γιους του, τον συμβασιλιά Μιχαήλ-Ασέν Δ΄ (στα δεξιά)

Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ χώρισε την πρώτη του σύζυγο, Θεοδώρα της Βλαχίας (το 1349 περίπου) και νυμφεύτηκε μια προσήλυτη Εβραία, επίσης με το όνομα Θεοδώρα.[5] Από τον νέο γάμο απέκτησε νέους γιους, τους οποίους έστεψε και αυτούς συμβασιλείς, τον Ιβάν-Σισμάν περί το 1256 και τον Ιβάν-Ασέν Ε΄ το 1359. Τότε ο τελευταίος επιζών γιος του Ιβάν-Αλεξάνταρ από τον πρώτο του γάμο, ο συμβασιλιάς Ιβάν Σρατσιμίρ, ανεξαρτητοποιήθηκε το 1356,[5] ενώ μόλις μετά βίας έλεγχε πλέον τους άλλους ισχυρούς υποτελείς του, όπως οι ηγεμόνες της Βλαχίας και της Δοβρουτσάς, οι οποίοι πλέον ασκούσαν τη δική τους εξωτερική πολιτική.[27]

Από τα μέσα του 14ου αιώνα η Βουλγαρία έπεσε θύμα των φιλοδοξιών του Λουδοβίκου Α΄ Καπετιδών-Ανζού της Ουγγαρίας, ο οποίος προσάρτησε τη Μολδαβία το 1352, εγκαθιστώντας υποτελές πριγκιπάτο στην περιοχή, πριν κατακτήσει το Βιντίν το 1365,[5][22] και πάρει αιχμάλωτο τον Ιβάν Σρατσιμίρ και την οικογένειά του.[5][27]

Στο μεταξύ οι Βούλγαροι και οι Βυζαντινοί συγκρούστηκαν ξανά το 1364. Το 1366, όταν ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος επέστρεφε από ταξίδι του στη Δύση, οι Βούλγαροι του αρνήθηκαν να περάσει μέσα από τη Βουλγαρία. Αυτή η στάση των Βουλγάρων είχε ως αποτέλεσμα ο σύμμαχος των Βυζαντινών και εξάδελφος του Ιωάννη Ε΄, Αμεδαίος ΣΤ΄ κόμης της Σαβοΐας, να καταλάβει αρκετές Βουλγαρικές παραθαλάσσιες πόλεις ως αντίποινα, όπως η Αγχίαλος (Πομόριε) και η Μεσημβρία (Νέσεμπαρ), παρόλο που απέτυχε να καταλάβει τη Βάρνα. Υπερφαλαγγισμένος ο Ιβάν-Αλεξάνταρ, αναγκάστηκε να συνάψει ειρήνη.[28]

Οι κατειλημμένες πόλεις παραδόθηκαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος πλήρωσε 180,000 φλορίνια στον Ιβάν-Αλεξάνταρ.[5] Ο Βούλγαρος αυτοκράτορας χρησιμοποίησε το ποσό αυτό, όπως και τις εδαφικές παραχωρήσεις που έκανε, για να πείσει τους τουλάχιστον de jure υποτελείς του, Τομπροτίτζα της Δοβρουτσάς[29] και Βλάντισλαβ Α΄ της Βλαχίας[30][31] να επανακατακτήσουν το Βιντίν από τους Ούγγρους.[32] Ο πόλεμος ήταν επιτυχής και ο Ιβάν Σρατσιμίρ επανεγκαταστάθηκε στο Βιντίν το 1369, παρόλο που ο βασιλιάς της Ουγγαρίας τον ανάγκασε να του αναγνωρίσει τη δεσποτεία.[33]

Η σχετικά επιτυχής επίλυση της κρίσης στα νοτιοδυτικά δεν βοήθησε να ανακτηθούν οι απώλειες στα νοτιοανατολικά. Προς χειροτέρευση των πραγμάτων, το 1363 οι Οθωμανοί Τούρκοι υπό τον Μουράτ Α΄ κατέλαβαν την Αδριανούπολη και την έκαναν πρωτεύουσα του επεκτεινόμενου κράτους τους. Την ίδια εποχή κατέλαβαν τις Βουλγαρικές πόλεις, Φιλιππούπολη και Στάρα Ζαγόρα.[34] Καθώς η Βουλγαρία και οι Σέρβοι πρόγκιπες της Μακεδονίας ετοιμαζόταν να ενώσουν τις δυνάμεις τους εναντίον των Τούρκων, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου 1371.[35] Τον διαδέχτηκαν, ο Ιβάν Σρατσιμίρ στο Βιντίν[22] και ο Ιβάν-Σισμάν στο Τάρνοβο,[22] ενώ οι ηγεμόνες της Δοβρουτσάς και της Βλαχίας απέκτησαν παραπάνω ανεξαρτησία.

Πολιτισμός και θρησκεία

Επεξεργασία
 
Νωπογραφία της εποχής που απεικονίζει τον Ιβάν-Αλεξάνταρ στο οστεοφυλάκιο τού Μοναστηριού Μπάχκοβο.

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιβάν-Αλεξάνταρ, το Δεύτερο Βουλγαρικό κράτος εισήλθε σε μια περίοδο πολιτιστικής αναγέννησης, η οποία συχνά αναφέρεται και ως η «Δεύτερη Χρυσή Εποχή του Βουλγαρικού πολιτισμού»,[36][37] η πρώτη ήταν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Συμεών του Μέγα.[38] Κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν ένας μεγάλος αριθμός μοναστηριών και εκκλησιών κατά παραγγελία του Ιβάν-Αλεξάνταρ.[3][39] Τοιχογραφίες του ως δωρητή βρίσκονται στο οστεοφυλάκιο του Μοναστηριού Μπάχκοβο και στις Μονολιθικές εκκλησίες του Ιβάνοβο.[40] Οι πράξεις δωρεάς του Ιβάν-Αλεξάνταρ αποδεικνύουν ότι τα μοναστήρια της Αγίας του Θεού Μητέρας Ελεούσας και του Αγίου Νικολάου στο Νέσεμπαρ επισκευάστηκαν εκείνη την περίοδο,[5][40] όπως και το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στο Πέρνικ σύμφωνα με έγγραφο της Μονής Χιλανδαρίου.[40][41] Επιπροσθέτως ο τσάρος ξεκίνησε την κατασκευή των μοναστηριών στο Ντραγκαλέβτσι και στο Κιλιφάρεβο.[5]

Κατά τη βασιλεία του Ιβάν-Αλεξάνταρ άνθησε και η λογοτεχνική δραστηριότητα. Πολλά σημαντικά γραπτά παράχθηκαν αυτή την περίοδο, όπως η μετάφραση του Χρονικού του Μανασσή (1344–1345) στη Μέση Βουλγαρική γλώσσα, το οποίο φυλάσσεται σήμερα στα Μυστικά Αρχεία του Βατικανού στη Ρώμη,[5][42] τα πλούσια εικονογραφημένα Τερταευαγγέλια του Ιβάν-Αλεξάντερ (1355–1356), που εκτίθενται σήμερα στη Βρετανική Βιβλιοθήκη,[43] το Ψαλτήριο Τόμιτς (1360) που βρίσκεται σήμερα στη Μόσχα,[5] και το Ψαλτήριο της Σόφιας (1337).[44]

Η βασιλεία του Ιβάν-Αλεξάνταρ σημαδεύτηκε ακόμη από προσπάθειες να ισχυροποιηθεί η Βουλγάρικη Ορθόδοξη Εκκλησία με τη δίωξη αιρετικών και Εβραίων.[45] Συγκάλεσε δύο αντιαιρετικές εκκλησιαστικές συνόδους, το 1350 και το 1359-1360,[46] οι οποίες καταδίκασαν διάφορες σέκτες[5][45] όπως οι Βογομίλοι, οι Αδαμίτες και οι Ιουδαϊστές.[5][47]

Η παράδοση του Ησυχασμού επηρέασε βαθιά συγκεκριμένες περιοχές του Ορθόδοξου κόσμου τον 14ο αιώνα. Ένας σημαντικός Βούλγαρος εκπρόσωπος του κινήματος κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν ο Θεοδόσιος του Τάρνοβο.[48]

Αυτή την περίοδο, το Βουλγαρικό βασίλειο είχε εμπορικές σχέσεις με τις μεσογειακές θαλάσσιες δυνάμεις της Βενετίας, της Γένοβας και της Ραγκούσας.[49] Το 1353, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ εξέδωσε ένα διάταγμα που επέτρεπε στους Βενετούς έμπορους να πωλούν και να αγοράζουν προϊόντα σε όλη τη Βουλγαρική επικράτεια, αφού ο Δόγης Αντρέα Ντάντολο τον διαβεβαίωσε ότι θα τηρήσουν τις προηγούμενες συμφωνίες μεταξύ των δύο χωρών.[50]

Στα σύγχρονα χρόνια, η ηγεμονία του Ιβάν-Αλεξάνταρ ενέπνευσε τον εθνικό συγγραφέα της Βουλγαρίας, Ιβάν Βάζοφ να γράψει το διήγημα Ivan-Aleksandǎr[51] και το δράμα Kǎm propast (Προς την άβυσσο),[51] στα οποία κύριος χαρακτήρας είναι ο τσάρος.

Τη δεκαετία του 1970 βρέθηκε σε έναν τάφο ευγενούς δίπλα στο Πιρότ ένα κομμάτι ύφασμα υπογεγραμμένο από τον Ιβάν-Αλεξάνταρ και συνυφασμένο με χρυσό, το οποίο φυλάσσεται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο της Σερβίας στο Βελιγράδι. Είναι το πρώτο εύρημα του είδους του, δείχνοντας μια μεσαιωνική παράδοση που πιστοποιείται από γραπτές μαρτυρίες, σύμφωνα με την οποία οι Ορθόδοξοι ηγεμόνες προσέφεραν στους πιο επιφανείς αξιωματούχους τους ένα κομμάτι ενδύματος το οποίο είχαν φορέσει οι ίδιοι.[52]

Οικογένεια

Επεξεργασία

Από την πρώτη του γυναίκα Θεοδώρα της Βλαχίας, κόρη του Μπασαράμπ Α΄ πρίγκιπα της Βλαχίας, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ έκανε αρκετά παιδιά, μεταξύ τον οποίων:

Από τη δεύτερη σύζυγό του Σάρα (Θεοδώρα), ο Ιβάν-Αλεξάνταρ απέκτησε τα εξής τέκνα:

Οικογενειακό δέντρο του Ιβάν Αλεξάνταρ[7][25]
  Σρατσιμίρ του Κραν Κεράτσα Πετρίτσα  
     
1     2
Θεοδώρα της Βλαχίας Ιβάν Αλεξάνταρ
(πεθ. 1371, κυβέρνησε 1331–1371) 		Σάρα (Θεοδώρα)
   
  1 1 1 1 2 2 2 2 2
Μιχαήλ Ασέν Δ΄ Ταμάρα Ιβάν Σισμάν
(γενν. 1350–1351, πεθ. 1395,
κυβέρνησε 1371–1395) 		Ιβάν Ασέν Ε΄ Βασιλίσα
         
  Ιβάν Ασέν Δ΄ Ιβάν Σρατσιμίρ
(γενν. περ. 1324, πεθ. περ. 1397,
κυβέρνησε 1356–1397) 		Κυράτζα Μαρία
(γενν. 1348, πεθ. 1390 ή 1404) 		Ντεσισλάβα  

Χρονολόγιο

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Όπως γράφονταν στα Μεσαιωνικά Βουλγαρικά βασιλικά έγγραφα. Daskalova, Angelina· Marija Rajkova (2005). Gramoti na bǎlgarskite care (στα Βουλγαρικά). Σόφια: Βουλγαρική Ακαδημία των επιστημών. σελίδες 58–59. ISBN 954-322-034-4. 
  2. ↑ Για παράδειγμα στο «Ιωάννης Αλέξανδρος». Ελληνική Ιστορία στο Διαδίκτυο, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2009. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Lalkov, Rulers of Bulgaria, pp. 42–43.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Bǎlgarite i Bǎlgarija, 2.1
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 Delev, Istorija i civilizacija za 11. klas
  6. ↑ 6,0 6,1 Castellan, Georges (1999). Histoire des Balkans, XIVe-XXe siècle (στα Γαλλικά). Paris: Fayard. σελ. 42. ISBN 2213605262. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Božilov, Familijata na Asenevci, pp. 192–235.
  8. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, p. 273.
  9. ↑ 9,0 9,1 Fine, Late Medieval Balkans, p. 274.
  10. ↑ Originally from the Sofia Psalter, folios 311a-312b. Adapted by Canev, Bǎlgarski hroniki, pp. 459–460.
  11. ↑ Ολόκληρο το πρωτότυπο κείμενο σε Μέση Βουλγάρικη διαθέσιμο στο Arhangelskij, A. S. (1897). «Bolgarskij "pěsnivec" 1337 goda. "Pohvala" i otryvok psaltyrnago teksta.» (στα Ρωσικά). Izvestija ORJAS IAN. http://feb-web.ru/feb/izvest/1897/03/973-786.htm. Ανακτήθηκε στις 2007-02-11. 
  12. ↑ Božilov, Familijata na Asenevci, pp. 192–197.
  13. ↑ Andreev, Bǎlgarija prez vtorata četvǎrt na XIV v., pp. 33–41.
  14. ↑ Andreev, Bǎlgarija prez vtorata četvǎrt na XIV v., pp. 23–52.
  15. ↑ Βασισμένο στο έργο του Lalkov, Rulers of Bulgaria
  16. ↑ Bakalov, Istorija na Bǎlgarija, "Esenta, 1341 g."
  17. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, pp. 292–293.
  18. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, p. 304.
  19. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, pp. 309–310.
  20. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, pp. 322, 325, 328.
  21. ↑ Andreev, Bǎlgarija prez vtorata četvǎrt na XIV v., pp. 67–75.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 Bǎlgarite i Bǎlgarija, 2.2
  23. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, p. 325.
  24. ↑ Bakalov, Istorija na Bǎlgarija, "1355 g."
  25. ↑ 25,0 25,1 Božilov, Ivan· Vasil Gjuzelev (2006). Istorija na srednovekovna Bǎlgarija VII-XIV vek (tom 1) (στα Βουλγαρικά). Anubis. ISBN 9544262040. 
  26. ↑ Božilov, Familijata na Asenevci, pp. 218–224.
  27. ↑ 27,0 27,1 Fine, Late Medieval Balkans, p. 366.
  28. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, p. 367.
  29. ↑ Bakalov, Istorija na Bǎlgarija, "Dobrotica (neizv.–okolo 1385)"
  30. ↑ Koledarov, Petǎr (1989). Političeska geografija na srednovekovnata bǎlgarska dǎržava 2 (1186–1396) (στα Βουλγαρικά). Βουλγάρικη Ακαδημία Επιστημών. σελίδες 13–25, 102. 
  31. ↑ Miletič, Ljubomir (1896). «Dako-romǎnite i tjahnata slavjanska pismenost. Novi vlaho-bǎlgarski gramoti ot Brašov» (στα Βουλγαρικά). Sbornik za narodni umotvorenija, nauka i knižnina (Sofia) 2 (13): p. 47. http://www.promacedonia.org/lm/index.html. Ανακτήθηκε στις 2007-02-11. 
  32. ↑ Bakalov, Istorija na Bǎlgarija, "Esenta, 1369 g."
  33. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, pp. 367–368.
  34. ↑ Tjutjundžiev and Pavlov, Bǎlgarskata dǎržava i osmanskata ekspanzija
  35. ↑ Fine, Late Medieval Balkans, p. 368.
  36. ↑ Čavrǎkov, Georgi (1974). Bǎlgarski manastiri (στα Βουλγαρικά). Sofia: Nauka i izkustvo. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007. 
  37. ↑ Kǎnev, Petǎr (2002). «Religion in Bulgaria after 1989». South-East Europe Review (1): p. 81. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-07-29. https://web.archive.org/web/20120729232906/http://www.ceeol.com/aspx/getdocument.aspx?logid=5. Ανακτήθηκε στις 2009-03-01. 
  38. ↑ «1.2.3 "Zlaten vek" na bǎlgarskata kultura». Bǎlgarite i Bǎlgarija (στα Βουλγαρικά). Ministry of Foreign Affairs of Bulgaria, Trud, Sirma. 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2009. 
  39. ↑ Sinodik na Car Boril, additions from the 13th and 14th century, cited in Canev, Bǎlgarski hroniki, p. 456.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 «Izobraženijata na Ivan Aleksandǎr ot XIV vek» (στα Βουλγαρικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007. 
  41. ↑ «Manastiri» (στα Βουλγαρικά). Infotel.bg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007. 
  42. ↑ Gjuzelev, Vasil (1963). «Njakoi pametnici na starobǎlgarskata knižnina» (στα Βουλγαρικά). Kosmos. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007. 
  43. ↑ «Gospels of Tsar Ivan Alexander». British Library. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2006. 
  44. ↑ Miltenova, Anisava (June 2005) (στα Βουλγαρικά) (PDF). Informacionen bjuletin na BAN. Sofia: Βουλγάρικη Ακαδημία Επιστημών, σελ. p. 24. ISSN 1312-5311. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-03-29. https://web.archive.org/web/20070329021152/http://www.bas.bg/basnews/bulletin/Bul89.pdf. Ανακτήθηκε στις 2007-02-11.  – Scholar search
  45. ↑ 45,0 45,1 «The Virtual Jewish History Tour Bulgaria». Jewish Virtual Library. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007. 
  46. ↑ Karamihaleva, Aleksandra. «Bǎlgarskite patriarsi prez Srednovekovieto» (στα Βουλγαρικά). Cǎrkoven vestnik. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-01-01. https://web.archive.org/web/20070101064031/http://synpress-classic.dveri.bg/09-2003/patriarsi.htm. Ανακτήθηκε στις 2007-01-19. 
  47. ↑ Canev, Bǎlgarski hroniki, p. 457.
  48. ↑ «Sv. prepodobni Teodosij Tǎrnovski» (στα Βουλγαρικά). Pravoslavieto.com. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007. 
  49. ↑ «Ivan Aleksandǎr Asen (?–1371)». Bǎlgarska enciklopedija A-JA – treto osǎvremeneno izdanie (στα Βουλγαρικά). Sofia: Trud, Sirma. 2005. ISBN 9545285192. 
  50. ↑ Bakalov, Istorija na Bǎlgarija, "Venecianska gramota"
  51. ↑ 51,0 51,1 «Biografični beležki – Ivan Vazov» (στα Βουλγαρικά). Slovoto. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007. 
  52. ↑ Beniševa, Daniela (2002-11-18). «Otkrita e unikalna zlatotkana dreha na Car Ivan Aleksandǎr» (στα Βουλγαρικά). Bǎlgarska armija. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-09-30. https://web.archive.org/web/20070930224151/http://bgarmy.eamci.bg/Scripts/isapiVWB.dll/doc?THEMEID=14930. Ανακτήθηκε στις 2007-02-03. 
  53. ↑ Sugar, Pete (1983). Southeastern Europe Under Ottoman Rule, 1354–1804. University of Washington Press. σελ. 16. ISBN 0295960337. 

Πηγές

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Ιβάν_Αλεξάνταρ&oldid=10695997"