Η ασθένεια προς θάνατον (Κίρκεγκωρ)

Η ασθένεια προς θάνατον είναι ένα βιβλίο του Δανού φιλόσοφου και θεολόγου Σαίρεν Κίρκεγκωρ. Δημοσιεύτηκε το 1849 με ψευδώνυμο συγγραφέα τον Αντι-Κλίμακος (Anti-Climacus) ως υπαινιγμός μιας αντίθετης στάσης τόσο προς τον άγιο, μοναχό και συγγραφέα Ιωάννη της Κλίμακος (579-649 μ.Χ.) όσο και προς το πρώιμο ψευδώνυμο του Κίρκεγκωρ: Johannes Climacus*.

Η ασθένεια προς θάνατον

Συγγραφέας	Σέρεν Κίρκεγκορ
Τίτλος	Sygdommen til Døden The Sickness Unto Death
Γλώσσα	Δανικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1849
Θέμα	φιλοσοφία
LC Class	OL17708966W
Προηγούμενο	Christian Discourses
Επόμενο	Practice in Christianity
δεδομένα ()

Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η απελπισία ιδωμένη ως πνευματική ασθένεια. Η διατύπωση του τίτλου έχει αντληθεί από το βιβλικό χωρίο Κατά Ιωάννην 11, 4, σύμφωνα με το οποίο όταν έμαθε ο Ιησούς ότι ο στενός του φίλος Λάζαρος αρρώστησε, είπε: «Αὕτη ἡ ἀσθένεια οὐκ ἔστι πρὸς θάνατον, ἀλλ’ ὑπὲρ τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ».

Περιεχόμενο

Το βιβλίο αποτελείται από δύο κεφάλαια. Το πρώτο έχει τίτλο «Η ασθένεια προς θάνατον είναι η απελπισία», και το δεύτερο «Η απελπισία είναι η αμαρτία».

Χειρόγραφη σελίδα του βιβλίου "Η ασθένεια προς θάνατον"

Ο Κίρκεγκωρ προσδιορίζει την απελπισία ως πνευματική ασθένεια που αφορά τον ανθρώπινο εαυτό. Η απελπισία έχει τρεις μορφές: α) να μην έχει κάποιος συνειδητοποιήσει τον εαυτό του, β) να μη θέλει να είναι ο εαυτός του, και γ) να θέλει απελπισμένα να είναι ο εαυτός του. Υπάρχουν λοιπόν ποικίλα επίπεδα αυτής της ασθένειας, ανάλογα με τον αν κάποιος συνειδητοποιεί ή θέλει τον εαυτό του. Αυτός που εγκαθίδρυσε την αυτοσυνείδηση είναι όμως ο Θεός, και όποιος σχετίζεται με τον εαυτό του βρίσκεται ήδη σε σχέση προς τον Θεό.

Επειδή η απελπισία δεν είναι σωματική αλλά πνευματική ασθένεια, δεν θεραπεύεται μονομιάς ή δια παντός, αλλά επανέρχεται. Ούτε καν στον θάνατο δεν βρίσκει κανείς λύτρωση. Μπορεί να θεραπευτεί, μόνο όποιος διέλθει από όλα τα στάδιά της και οδηγηθεί σε μια σωτηρία που βρίσκεται πέραν του θανάτου.

Ο Κίρκεγκωρ διαβεβαιώνει ότι δεν είναι απελπισμένοι μόνο όσοι το συνειδητοποιούν ή το δηλώνουν, αλλά όλοι οι άνθρωποι, επειδή όλοι βρίσκονται ριγμένοι στην αμαρτία. Και μάλιστα το γνωστό δεδομένο, ότι απελπίζονται κάποιοι ολοκληρωτικά επειδή χάνουν ένα αγαπημένο πρόσωπο ή μία περιουσία, δηλώνει ότι σ’ αυτή την ασθένεια υπάρχει μια επέκταση σε όλα τα αντικείμενα.

Το αντίθετο της απελπισίας είναι εκείνη η ελπίδα, που προκύπτει από μια γνήσια πίστη. Ακόμα και το ότι ο Θεός έχει αποκαλυφθεί, δεν σημαίνει ότι εξαλείφθηκε η απελπιστική κατάσταση των ανθρώπων, διότι παρά τη γνώση της θεϊκής ύπαρξης η απελπισία εξακολουθεί να υπάρχει: ως αμαρτία ενώπιον του Θεού.

Βιβλιογραφία

• Γαϊτάνης, Βασίλειος: Η έννοια της απελπισίας στον Κίρκεγκωρ και στον Ντοστογιέφσκι. Μια εφαρμογή της Κιρκεγκωριανής απελπισίας ως ασθένειας προς θάνατο στις μεγάλες μορφές του Ντοστογιεφσκικού έργου. Εκδόσεις “University Studio Press”, Θεσσαλονίκη 1997, ISBN 960-12-0607-8.

• Τζαβάρας, Γιάννης: Η καθολική διάδοση της απελπισίας. (Σπουδή στον Kierkegaard). Εκδόσεις «Δωδώνη», Αθήνα-Γιάννινα 1997, ISBN 960-248-834-4.

• Φαρμάκης, Δημήτρης Κ.: Ύπαρξη και απελπισία στη φιλοσοφία του S. Kierkegaard. Εκδόσεις "Επίκεντρο", Θεσσαλονίκη 2008.

• Kierkegaard, S.: Η ασθένεια προς θάνατον: Η έννοια της απελπισίας. Μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης. Εκδόσεις «Καστανιώτη», Αθήνα 1999 (2η έκδοση, 2007).

• Theunissen, Michael (= Τόυνισσεν, Μίχαελ): Η έννοια της απόγνωσης. Διορθώσεις στον Κίρκεγκωρ. Μετάφραση Μιχάλης Παπανικολάου. Εκδόσεις "Εστία", Αθήνα 2002, ISBN 960-05-1039-3.