Ηράκλεια η Ποντική
Η Ηράκλεια η Ποντική ήταν αρχαία ελληνική πόλη της Παφλαγονίας, χτισμένη στις ακτές της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία[1], στις εκβολές του ποταμού Λύκου. Αντιστοιχεί στη σημερινή πόλη Καραντενίζ Ερεγλί (Karadeniz Ereğli) της Τουρκίας,[2] το όνομα της οποίας είναι πιστή μεταγραφή του αρχαιοελληνικού ("Karadeniz": Μαύρη Θάλασσα, "Ereğli": Ηράκλεια).
| Heraclea Pontica | |
 Χάρτης επί του οποίου εμφανίζεται η Ηράκλεια Ποντική (υπογραμμισμένη με κόκκινο χρώμα) κατά την ρωμαϊκή επέκταση του 264 π.Χ. | |
  | |
| Τοποθεσία | Καραντενίζ Ερεγλί, Επαρχία Ζονγκουλντάκ, Τουρκία |
|---|---|
| Περιοχή | Βιθυνία |
| Συντεταγμένες | 41°17′5″N 31°24′53″E / 41.28472°N 31.41472°EΣυντεταγμένες: 41°17′5″N 31°24′53″E / 41.28472°N 31.41472°E |
| Ιστορία | |
| Κατασκευαστής | Άποικοι από τα Μέγαρα |
| Ίδρυση | Μεταξύ 560-558 π.Χ. |
| Περίοδοι | Αρχαϊκή Εποχή |
Ιστορικά στοιχεία
Επεξεργασία
Η Ηράκλεια η Ποντική ιδρύθηκε στις ακτές του Ευξείνου Πόντου στα 560-558 π.Χ. ως αποικία των Μεγάρων σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, ενώ κατά τον Στράβωνα των Μιλησίων[1][3]. Της έδωσαν το όνομα αυτό προς τιμήν του μυθικού ήρωα Ηρακλή, επειδή πίστευαν ότι από ένα σπήλαιο που βρισκόταν στην περιοχή εισήλθε στον Άδη. Οι άποικοι υπέταξαν τους αυτόχθονες κατοίκους αλλά συμφώνησαν μαζί τους να μην τους πουλήσουν ως σκλάβους έξω από την πόλη.
Σύμφωνα με τον Ξενοφόντα οι κάτοικοι της Ηράκλειας απέκτησαν πλούτο από την καλλιέργεια της εύφορης γης, από το εμπόριο που ανέπτυξαν χάρη του φυσικού λιμένα της πόλης στον ποταμό Λύκο και από την αλιεία, με αποτέλεσμα να θέσουν υπό τον έλεγχό τους μια ευρύτερη παράλια περιοχή που έφθανε στα ανατολικά ως τα Κοτύωρα[4]. Ίδρυσαν μάλιστα νέες αποικίες: τα Κοτύωρα στον Εύξεινο Πόντο, την Καλλάτη στη Θράκη και τη Χερσόνησο ή Χερρόνησο στην Κριμαία[1][5].
Η Ηράκλεια έμεινε ανεξάρτητη την περίοδο των Μηδικών κρατώντας φιλική στάση με τους Πέρσες. Από τα τέλη του 5ου π.Χ. αι. είχε δημοκρατικό πολίτευμα περίπου για 60 χρόνια, γύρω στο 370 π.Χ. επανήλθε η ολιγαρχία και το 364 π.Χ. επιβλήθηκε τυραννίδα από τον Κλέαρχο[4][1].
Τη ρωμαϊκή εποχή, αρχικά η Ηράκλεια συμμάχησε με τους Ρωμαίους και στη συνέχεια βοήθησε τον Μιθριδάτη ΣΤ΄ εναντίον των Γαλατών (περίπου 107 π.Χ.) στέλνοντας τρόφιμα στην Αμισό που την πολιορκούσαν οι Γαλάτες. Οι Γαλάτες ως αντίποινα στράφηκαν εναντίον της, αλλά πρεσβευτές της πόλης τους έπεισαν να υποχωρήσουν δίνοντάς τους πλούσια δώρα. Στον Γ΄ Μιθριδατικό πόλεμο (73-63 π.Χ.) πήραν το μέρος του Μιθριδάτη ΣΤ΄ ερχόμενοι αντιμέτωποι με τους Ρωμαίους, οι οποίοι το 72 π.Χ. με τον στρατηγό Κόττα κατέλαβαν και πυρπόλησαν την Ηράκλεια. Μετά το τέλος του Γ΄ Μιθριδατικού πολέμου, η Ηράκλεια εντάχθηκε στη Ρωμαϊκή Επαρχία της Βιθυνίας και λίγο αργότερα στου Πόντου-Βιθυνίας[6][4]. Ο Στράβων αναφέρει ότι ο Ιούλιος Καίσαρας επανίδρυσε την πόλη ως ρωμαϊκή αποικία, η οποία όμως τελικά καταστράφηκε από τον Γαλάτη Αδιατόριξ[5].
Ιστορικά πρόσωπα
ΕπεξεργασίαΑπό την Ηράκλεια καταγόταν ο φιλόσοφος Ηρακλείδης ο Ποντικός καθώς και ο ιστορικός συγγραφέας Μέμνων ο Ηρακλείδης, που έζησε τον 1ο αιώνα μ.Χ. ο οποίος συνέγραψε την ιστορία της πόλης σε 16 τόμους, από τους οποίους σώθηκαν οι τόμοι 9-16. Σε αυτούς εξιστορείται η περίοδος από τον τύραννο Κλέαρχο (364-353 π.Χ.) ως τα χρόνια του Ιούλιου Καίσαρα (40 π.Χ. περίπου).
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμος 6, σελ. 362, Αθήνα 1999
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 50. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 186.
- ↑ Ταῦτα μὲν οὕτω λέγεται. τοὺς δὲ Μαριανδυνοὺς καὶ τοὺς Καύκωνας οὐχ ὁμοίως ἅπαντες λέγουσι· τὴν γὰρ δὴ Ἡράκλειαν ἐν τοῖς Μαριανδυνοῖς ἱδρῦσθαί φασι Μιλησίων κτίσμα· τίνες δὲ καὶ πόθεν οὐδενὶ εἴρηται· οὐδὲ διάλεκτος οὐδ᾽ ἄλλη διαφορὰ ἐθνικὴ περὶ τοὺς ἀνθρώπους φαίνεται͵ παραπλήσιοι δ᾽ εἰσὶ τοῖς Βιθυνοῖς· ἔοικεν οὖν καὶ τοῦτο Θράικιον ὑπάρξαι τὸ φῦλον. Θεόπομπος δὲ Μαριανδυνόν φησι μέρους τῆς Παφλαγονίας ἄρξαντα ὑπὸ πολλῶν δυναστευομένης͵ ἐπελθόντα τὴν τῶν Βεβρύκων κατασχεῖν͵ ἣν δ᾽ ἐξέλιπεν ἐπώνυμον ἑαυτοῦ καταλιπεῖν. εἴρηται δὲ καὶ τοῦτο ὅτι πρῶτοι τὴν Ἡράκλειαν κτίσαντες Μιλήσιοι τοὺς Μαριανδυνοὺς εἱλωτεύειν ἠνάγκασαν τοὺς προκατέχοντας τὸν τόπον͵ ὥστε καὶ πιπράσκεσθαι ὑπ᾽ αὐτῶν͵ μὴ εἰς τὴν ὑπερορίαν δέ (συμβῆναι γὰρ ἐπὶ τούτοις)͵ καθάπερ Κρησὶ μὲν ἐθήτευεν ἡ Μνώια καλουμένη σύνοδος͵ Θετταλοῖς δὲ οἱ Πενέσται. - Στράβων, Γεωγραφικά, 12.3.4
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Εύξεινος Πόντος, ψηφιακή Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
- ↑ 5,0 5,1 Ἡ μὲν οὖν Ἡράκλεια πόλις ἐστὶν εὐλίμενος καὶ ἄλλως ἀξιόλογος͵ ἥ γε καὶ ἀποικίας ἔστελλεν· ἐκείνης γὰρ ἥ τε Χερρόνησος ἄποικος καὶ ἡ Κάλλατις· ἦν τε αὐτόνομος͵ εἶτ᾽ ἐτυραννήθη χρόνους τινάς͵ εἶτ᾽ ἠλευθέρωσεν ἑαυτὴν πάλιν· ὕστερον δ᾽ ἐβασιλεύθη γενομένη ὑπὸ τοῖς Ῥωμαίοις· ἐδέξατο δ᾽ ἀποικίαν Ῥωμαίων ἐπὶ μέρει τῆς πόλεως καὶ τῆς χώρας. λαβὼν δὲ παρ᾽ Ἀντωνίου τὸ μέρος τοῦτο τῆς πόλεως Ἀδιατόριξ ὁ Δομνεκλείου τετράρχου Γαλατῶν υἱός͵ ὃ κατεῖχον οἱ Ἡρα κλειῶται͵ μικρὸν πρὸ τῶν Ἀκτιακῶν ἐπέθετο νύκτωρ τοῖς Ῥωμαίοις καὶ ἀπέσφαξεν αὐτούς͵ ἐπιτρέψαντος͵ ὡς ἔφασκεν ἐκεῖνος͵ Ἀντωνίου· θριαμβευθεὶς δὲ μετὰ τὴν ἐν Ἀκτίωι νίκην ἐσφάγη μεθ᾽ υἱοῦ· ἡ δὲ πόλις ἐστὶ τῆς Ποντικῆς ἐπαρχίας τῆς συντεταγμένης τῆι Βιθυνίαι. - Στράβων, Γεωγραφικά, 12.3.6
- ↑ Μέμνων ο Ηρακλείδης, "Περί Ηρακλείας"
Πηγές
Επεξεργασία- Ζώνας, Λουκάς· Σβανά, Ειρήνη (2015). Οι αποικίες των Μεγάρων (1η έκδοση). Ναύπλιο: Ικόνα. σελ. 27-29. ISBN 978-618-81554-5-9.