Επισωρευσιγενές ηφαίστειο

Στη γεωλογία και ειδικότερα στην ηφαιστειολογία ως επισωρευσιγενές ηφαίστειο χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε εκρηξιγενές από το οποίο εκτινάσσονται ηφαιστειακά αναβλήματα, τα οποία στη συνέχεια επαναπίπτουν και συσσωρεύονται πέριξ του κρατήρα δημιουργώντας κατά τη ψύξη τους ηφαιστειακό περιτείχισμα σε κωνοειδή μορφή.

Γενικά

Τα ηφαίστεια του τύπου αυτού προκαλούνται από την υπέρ την επιφάνεια του γεωφλοιού εκρηξιγενή δράση διακρινόμενα σε ηπειρωτικά και υποθαλάσσια ή ωκεάνια. Βασική διαφορά των δύο επιμέρους αυτών τύπων είναι ότι οι πλαγιές των ωκεάνιων είναι ομαλότερες από των ομοίων της κατηγορίας ηπειρωτικών. Ειδικότερα στο σχηματισμό των ηπειρωτικών επισωρευσιγενών ηφαιστείων σπουδαίος παράγοντας είναι η κατάσταση του καιρού και ειδικότερα η ύπαρξη ανέμου.
Αν δηλαδή κατά την έκρηξη υφίσταται άπνοια και η ποσότητα των αναβλημάτων είναι μικρή τότε η επισώρευση αυτών θα διαρκέσει για λίγο σχετικά χρόνο δημιουργώντας το λεγόμενο ηφαιστειακό όρος με ένα δακτυλιοειδές περιτείχισμα μικρού σχετικά ύψους αλλά μεγάλης διαμέτρου. Αν αντίθετα η ποσότητα των αναβλημάτων είναι μεγάλη τότε η επισώρευση είναι περισσότερο ταχεία όπου και δημιουργείται ο λεγόμενος ηφαιστειακός κώνος, (ή "κωνίδα" κατά Σνάιντερ), με μεγαλύτερο ύψος του προηγουμένου και απότομες πλαγιές, φέροντας κορυφαίο κρατήρα μικρότερης διαμέτρου του προηγουμένου.

Αν αντίθετα, κατά την έκρηξη πνέουν στη περιοχή δυνατοί άνεμοι, τότε η επισώρευση θα διαρκέσει τοπικά πολύ λίγο ενώ θα συνεχίσει σε πολύ μεγαλύτερη έκταση. Τα δε βαρύτερα υλικά των αναβλημάτων αντί δακτυλιοειδές θα δημιουργήσουν πεταλοειδές ή δρεπανοειδές περιτείχισμα (ως ανοικτό δακτυλιοειδές), ή άλλης ακανόνιστης μορφής, προς την προσήνεμη πλευρά, δηλαδή του πνέοντος ανέμου. Στη περίπτωση δε που πνέουν άνεμοι ιδιαίτερα ισχυροί και συνεχίζουν να διατηρούνται επί μακρόν, τότε η επισώρευση στη περιοχή θα είναι ελάχιστη με δεδομένο ότι ο μεγαλύτερος όγκος των αναβλημάτων θα μεταφερθούν ως αιωρήματα σε άλλες μακρύτερες περιοχές κατά διεύθυνση των ανέμων όπου κατά την πτώση τους δημιουργούν επισωρευσιγενή καλύμματα. Στη θέση δε της έκρηξης απομένει μόνο ο εκρηξιγενής κρατήρας υπό μορφή κοιλότητας.

Σημειώσεις

• Τα επισωρευσιγενή ηφαίστεια αποτελούν μία από τις βασικές κατηγορίες των εκρηξιγενών ηφαιστείων. Από αυτόν τον τύπο των ηφαιστείων προέρχονται ως επακόλουθο της δραστηριότητάς τους διάφορα μετεωρολογικά φαινόμενα μέχρι και κλιματολογικά, όπως οι ηφαιστειακές καταιγίδες, ή οι ηφαιστειακοί χειμώνες κ.ά.
• Η διάκριση των επισωρευσιγενών ηφαιστείων έγινε με γνώμονα τον τύπο της ηφαιστειακής έκρηξης κατά τη φερόμενη "ταξινόμηση Σνάιντερ".

Πηγές

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τ.ΙΒ΄, σ.408