Βικιπαίδεια

Εξάρθρωση

Η εξάρθρωση ή εξάρθρημα είναι η μη φυσιολογική απομάκρυνση των αρθρικών επιφανειών. Αποτελεί σοβαρή κάκωση των αρθρώσεων που μπορεί να προκληθεί από ένα σοβαρό ατύχημα. Η εξάρθρωση μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε περιβάλλουσες δομές όπως οι σύνδεσμοι, οι τένοντες, οι μύες και τα νεύρα.[1][2] Οι εξαρθρώσεις είναι πολύ οδυνηρές και η επαναφορά των οστών στη θέση τους (η ανάταξη) πρέπει να γίνεται από ειδικό γιατρό ή χειρουργό.[3][4][5]

Εξάρθρωση
Τραυματικό εξάρθρημα της κνημιαίας άρθρωσης του αστραγάλου με κάταγμα περιφερικής περόνης. Το ανοιχτό βέλος δείχνει την κνήμη και το σκούρο βέλος τον αστραγάλο.
ΣυνώνυμοΕξάρθρημα
ΕιδικότηταΟρθοπεδική
Ταξινόμηση

Οι πιο συνηθισμένες θέσεις όπου παρατηρείται η εξάρθρωση είναι οι ώμοι και τα δάχτυλα, αλλά μπορεί επίσης να παρατηρηθεί στους αγκώνες, στα γόνατα και στα ισχία (γοφοί).[4][6] Τα συμπτώματα μιας εξάρθρωσης ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη θέση του τραυματισμού. Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο, πρήξιμο, μώλωπες, αστάθεια της άρθρωσης, απώλεια της ικανότητας κίνησής της, και κάποιες φορές ορατά παραμορφωμένη άρθρωση (το οστό φαίνεται εκτός θέσης).[1] Η διάγνωση μπορεί να πραγματοποιηθεί με την κλινική εξέταση της άρθρωσης,[1] και τη χρήση απεικονιστικών μεθόδων, όπως η ακτινογραφία οστών.[7]

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την προσβεβλημένη άρθρωση και από τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Έτσι, μπορεί να περιλαμβάνει την επανατοποθέτηση των οστών στη θέση τους (ανάταξη), τη χρήση φαρμάκων, τη χρήση νάρθηκα, τη χειρουργική επέμβαση και την αποκατάσταση.[4][5]

Οι περισσότερες εξαρθρώσεις επουλώνονται πλήρως. Οι χρόνοι ανάρρωσης ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της εξάρθρωσης και την προσβεβλημένη άρθρωση. Ένα εξαρθρωμένο δάκτυλο μπορεί να επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα κίνησης σε τρεις εβδομάδες, ενώ μία εξάρθρωση ισχίου μπορεί να πάρει αρκετούς μήνες ή περισσότερο για να επουλωθεί.[1]

Είδη

Επεξεργασία
 
Ακτινογραφία οπίσθιου εξαρθρήματος ώμου πριν (αριστερά) και μετά την ανάταξη (δεξιά).
 
Ακτινογραφία εξαρθρήματος δακτύλου στην εγγύς φαλαγγοφαλαγγική αρθρωση.

Η εξάρθρωση μπορεί να συμβεί σε κάθε άρθρωση του σώματος, ωστόσο υπάρχουν κάποια βασικά σημεία όπου παρατηρούνται οι περισσότερες εξαρθρώσεις. Οι πιο συνηθισμένες θέσεις είναι οι εξής:

  • Εξάρθρημα ώμου: Τα εξαρθρήματα ώμου αντιπροσωπεύουν το 45% όλων των επισκέψεων εξαρθρήματος στα επείγοντα περιστατικά.[8] Το πρόσθιο εξάρθρημα ώμου, ο πιο κοινός τύπος εξάρθρωσης του ώμου (96-98% των περιπτώσεων) συμβαίνει όταν η κεφαλή του βραχιόνιου εξαρθρώνεται προς τα εμπρός. Οι τραυματισμοί αγγείων και νεύρων κατά τη διάρκεια εξάρθρωσης του ώμου είναι σπάνιοι, αλλά όταν συμβαίνουν μπορούν να προκαλέσουν πολλές βλάβες. Το εξάρθρημα ώμου απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο ανάρρωσης.[8] Υπάρχει ένα μέσο ποσοστό υποτροπής 39% του πρόσθιου εξαρθρήματος ώμου, με τους βασικούς παράγοντες κινδύνου να αποτελούν η ηλικία, το φύλο, και η υπερκινητικότητα αρθρώσεων.[9]
  • Εξάρθρημα επιγονατίδας: Το εξάρθρημα της επιγονατίδας είναι ένας τραυματισμός στο γόνατο κατά τον οποίο η επιγονατίδα γλιστρά από την κανονική της θέση.[10] Συχνά το γόνατο είναι μερικώς λυγισμένο, επώδυνο και πρησμένο.[11][12] Η επιγονατίδα γίνεται επίσης συχνά αισθητή και φαίνεται εκτός θέσης.[11] Η εξάρθρωση συνήθως προκαλείται από δύναμη, από σύγκρουση, πτώση ή κακό βήμα. Κατά τον βηματισμό προκαλείται πόνος, αλλά η εξάρθρωση διορθώνεται εύκολα και μερικές φορές διορθώνεται μόνη της.[13]
  • Εξάρθρημα αγκώνα: Τα εξαρθρήματα του αγκώνα μπορεί να είναι πλήρη ή μερικά και συνήθως συμβαίνουν μετά από τραύμα, όπως πτώση ή ατύχημα.[14] Το οπίσθιο εξάρθρημα αποτελεί το 90% όλων των εξαρθρώσεων του αγκώνα.[15]
  • Εξάρθρημα καρπού: Τα πιο συνήθη εξαρθρήματα του καρπού είναι τα περιμηνοειδή και τα μηνοειδή.[16][17] Προέρχονται από πτώσεις από μεγάλα ύψη, συγκρούσεις μηχανοκίνητων οχημάτων ή αθλητικούς τραυματισμούς. Αυτοί οι τραυματισμοί δεν είναι ασυνήθιστοι και μπορούν να οδηγήσουν σε πληθώρα επιπλοκών. Παρά τη μεγάλη δύναμη που απαιτείται συνήθως για αυτούς τους τραυματισμούς, έως και το 25% αυτών των τραυματισμών δε διαγιγνώσκονται.[18]
  • Εξάρθρημα δακτύλου χεριού: Το εξάρθρημα του δακτύλου μπορεί να συμβεί στις εγγύς φαλαγγοφαλαγγικές, στις άπω φαλαγγοφαλαγγικές ή στις μετακαρποφαλαγγικές αρθρώσεις.[19] Τα μη αναγνωρισμένα ή μη αντιμετωπισμένα εξαρθρήματα των δακτύλων σχετίζονται με παραμορφώσεις, δυσκαμψία, απώλεια λειτουργικότητας και χρόνιο πόνο.[20]
  • Εξάρθρημα ισχίου: Ένα τραυματικό εξάρθρημα ισχίου συμβαίνει όταν η κεφαλή του μηριαίου οστού αναγκάζεται να βγει από την υποδοχή του στο οστό του ισχίου (λεκάνη). Συνήθως απαιτείται μεγάλη δύναμη για την εξάρθρωση του ισχίου. Τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα και οι πτώσεις από μεγάλα ύψη είναι κοινές αιτίες και, ως αποτέλεσμα, άλλοι τραυματισμοί όπως σπασμένα κόκαλα συχνά συμβαίνουν μαζί με το εξάρθρημα. Το εξάρθρημα του ισχίου είναι μια σοβαρή ιατρική έκτακτη ανάγκη, η οποία απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.[21]
  • Εξάρθρημα αστραγάλου: Ένα εξάρθρημα του αστραγάλου συμβαίνει όταν μια σημαντική ποσότητα δύναμης αναγκάζει τα οστά στην άρθρωση του αστραγάλου να μετακινηθούν από τη σωστή τους ευθυγράμμιση. Τα εξαρθρήματα του αστραγάλου μπορεί να συμβούν με ή χωρίς κατάγματα, αλλά είναι πολύ πιο πιθανό να συμβούν με κάταγμα. Επίσης συχνά συμβαίνουν σε συνδυασμό με τραυματισμούς των συνδέσμων, όπως διαστρέμματα και ρήξεις.[22]

Ταξινόμηση

Επεξεργασία

Ανάλογα με τον βαθμό μετατόπισης

Επεξεργασία

Το εξάρθρημα μπορεί να είναι πλήρες (πλήρης απομάκρυνση των αρθρικών άκρων) και ατελές - υπεξάρθρημα (οι αρθρικές επιφάνειες παραμένουν σε μερική επαφή).[23] Εξαρθρωμένο είναι το απομακρυσμένο από το σώμα μέρος του άκρου.

Εξαιρέσεις αποτελούν:

  • η σπονδυλική στήλη: ο υπερκείμενος σπόνδυλος θεωρείται εξαρθρωμένος.
  • η κλείδα (υπάρχουν εξαρθρήματα των ακρωμιακών και στερνικών άκρων της κλείδας, αλλά όχι εξάρθρωση της ωμοπλάτης).

Ανάλογα με την προέλευση

Επεξεργασία

Υπάρχουν συγγενή και επίκτητα εξαρθρήματα.[24]

  • Συγγενές εξάρθρημα: Υπάρχει κατά τη γέννηση ως αποτέλεσμα ελαττωματικού σχηματισμού της άρθρωσης.[25]
  • Επίκτητο εξάρθρημα: Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια τραυματισμού ή ασθένειας (οστεομυελίτιδα, πολιομυελίτιδα κ.λπ.) - παθολογικά, ή αυθόρμητα.[25] Ένα τραυματικό εξάρθρημα συμβαίνει όταν η κεφαλή του βραχιονίου ωθείται με δύναμη έξω από την υποδοχή του, λόγω πρόσκρουσης, όπως ένα τάκλιν στο ποδόσφαιρο, ή τραυματισμού, όπως πτώση.[26] Ένα παθολογικό εξάρθρημα εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας ασθένειας, όπως το σύνδρομο Μαρφάν, το οποίο αποδυναμώνει την κάψουλα και τους συνδέσμους γύρω από την άρθρωση.[25]

Αίτια

Επεξεργασία
 
Φυσιολογική καρπομετακάρπια άρθρωση (αντίχειρας).
 
Εξάρθρημα της καρπομετακάρπιας άρθρωσης.

Ο κύριος λόγος πρόσκλησης της εξάρθρωσης είναι ένας τραυματισμός. Τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, οι πτώσεις και τα αθλήματα επαφής, όπως το ποδόσφαιρο, είναι κοινές αιτίες αυτού του τραυματισμού. Μια εξάρθρωση μπορεί επίσης να προκληθεί κατά τη διάρκεια απλής δραστηριότητας, όταν οι μύες και οι τένοντες που περιβάλλουν την άρθρωση είναι αδύναμοι. Αυτοί οι τραυματισμοί συμβαίνουν συχνότερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν ασθενέστερους μύες και προβλήματα ισορροπίας.[1]

Συμπτώματα

Επεξεργασία

Τα συμπτώματα ενός εξαρθρήματος ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη θέση του τραυματισμού. Αυτά μπορεί να είναι τα εξής[1]:

  • Πόνος
  • Πρήξιμο
  • Μώλωπες
  • Αστάθεια της άρθρωσης
  • Απώλεια της ικανότητας κίνησης της άρθρωσης
  • Ορατά παραμορφωμένη άρθρωση (το οστό φαίνεται εκτός θέσης).

Διάγνωση

Επεξεργασία

Η διάγνωση πραγματοποιείται με την κλινική εξέταση της άρθρωσης και την χρήση ακτινογραφίας για τον προσδιορισμό του βαθμού της βλάβης.[1]

Αντιμετώπιση

Επεξεργασία

Μέχρι την εξέταση της άρθρωσης από τον γιατρό συνιστάται η εφαρμογή πάγου, η συμπίεση και η διατήρηση της άρθρωσης ψηλά, κάτι το οποίο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του πόνου.[1][4] Μερικές φορές, η εξαρθρωμένη άρθρωση μπορεί να επιστρέψει στη θέση της φυσικά.[4] Στη συνέχεια, υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης του τραυματισμού που περιλαμβάνουν[4]:

  • Ανάταξη: ένας εξειδικευμένος ιατρός μπορεί να προσπαθήσει να επανατοποθετήσει την άρθρωση στη θέση της. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να χορηγηθεί ηρεμιστικό για χαλάρωση του ασθενή και αναισθητικό ώστε οι μύες κοντά στην άρθρωση να χαλαρώσουν.[4] Επίσης, μπορεί να χορηγηθεί αναλγητικό για τη μείωση του πόνου.[1]
  • Ακινητοποίηση: μετά την επανατοποθέτηση της άρθρωσης στη θέση της, συχνά χρειάζεται η τοποθέτηση ενός νάρθηκα για αρκετές εβδομάδες για την ακινητοποίηση της άρθρωσης.
  • Χειρουργική επέμβαση: σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί χειρουργική επέμβαση για την ανάταξη, εάν τα κοντινά αιμοφόρα αγγεία, τα νεύρα ή οι σύνδεσμοι έχουν υποστεί βλάβη. Επίσης, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να επιλεγεί όταν υπάρχουν πολλαπλά εξαρθρήματα, ειδικά στον ώμο.
  • Αποκατάσταση: σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασκήσεις φυσικοθεραπείας μπορούν να ενισχύσουν τους μύες και τους συνδέσμους γύρω από την άρθρωση για να την ενισχύσουν.[1]

Η πλήρης ανάρρωση αναμένεται να πραγματοποιηθεί μέσα σε λίγες βδομάδες. Ωστόσο, για ορισμένες αρθρώσεις, όπως τα ισχία, η πλήρης αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Ο χρόνος επούλωσης είναι επίσης μεγαλύτερος εάν τα αιμοφόρα αγγεία ή τα νεύρα έχουν υποστεί βλάβη στο εξάρθρημα. Λόγω της αποδυνάμωσης της περιοχής, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να υπάρξει εξάρθρωση στην ίδια περιοχή ξανά.[4]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 «Dislocation: Symptoms, Causes, Treatment & Prevention». my.clevelandclinic.org. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  2. ↑ Smith, R. L.; Brunolli, J. (1989-02). «Shoulder kinesthesia after anterior glenohumeral joint dislocation». Physical Therapy 69 (2): 106–112. doi:10.1093/ptj/69.2.106. ISSN 0031-9023. PMID 2913578. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2913578/. 
  3. ↑ Skelley, Nathan W.; McCormick, Jeremy J.; Smith, Matthew V. (2014-05). «In-game Management of Common Joint Dislocations». Sports Health 6 (3): 246–255. doi:10.1177/1941738113499721. ISSN 1941-7381. PMID 24790695. PMC 4000468. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24790695/. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 «Joint Dislocation». www.pennmedicine.org. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Dislocations». medlineplus.gov. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  6. ↑ «Joint dislocation - Symptoms, diagnosis and treatment | BMJ Best Practice US». bestpractice.bmj.com. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  7. ↑ Radiology (ACR), Radiological Society of North America (RSNA) and American College of. «X-ray (Radiography) - Bone». Radiologyinfo.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Khiami, F.; Gérometta, A.; Loriaut, P. (2015-02). «Management of recent first-time anterior shoulder dislocations». Orthopaedics & traumatology, surgery & research: OTSR 101 (1 Suppl): S51–57. doi:10.1016/j.otsr.2014.06.027. ISSN 1877-0568. PMID 25596982. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25596982/. 
  9. ↑ Olds, M.; Ellis, R.; Donaldson, K.; Parmar, P.; Kersten, P. (2015-07). «Risk factors which predispose first-time traumatic anterior shoulder dislocations to recurrent instability in adults: a systematic review and meta-analysis». British Journal of Sports Medicine 49 (14): 913–922. doi:10.1136/bjsports-2014-094342. ISSN 1473-0480. PMID 25900943. PMC 4687692. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25900943/. 
  10. ↑ «Knee Dislocation and Instability in Children - OrthoInfo - AAOS». www.orthoinfo.org. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Ramponi, D. (2016). «Patellar Dislocations and Reduction Procedure». Advanced emergency nursing journal. doi:10.1097/TME.0000000000000104. https://www.semanticscholar.org/paper/Patellar-Dislocations-and-Reduction-Procedure-Ramponi/ddd9bf407ed367080cb8d0438dfcacde665b06f3. 
  12. ↑ Dath, R.; Chakravarthy, J.; Porter, K. (2006). Patella dislocations. doi:10.1191/1460408606ta353ra. https://www.semanticscholar.org/paper/Patella-dislocations-Dath-Chakravarthy/5101b9e3ae1207df42e212a740ac9099a559b6b0. 
  13. ↑ «Patella Dislocations: Symptoms, Diagnosis & Treatment». Cleveland Clinic. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  14. ↑ «Elbow Dislocation - OrthoInfo - AAOS». www.orthoinfo.org. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  15. ↑ Elbow Dislocation: Background, Epidemiology, Functional Anatomy. 2019-11-10. https://emedicine.medscape.com/article/96758-overview. 
  16. ↑ «Perilunate and Lunate Dislocations - Injuries; Poisoning». MSD Manual Professional Edition (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  17. ↑ «Carpal dislocations». web.archive.org. 24 Δεκεμβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  18. ↑ Bentley, Thomas P.· Hope, Natalie (2022). Wrist Dislocation. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  19. ↑ «Αρχές Χειρουργικής Χεριού». Εκδόσεις Κωνσταντάρας. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  20. ↑ Pursley, Ryan· Collins, Amie (2022). Finger Dislocation. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  21. ↑ «Hip Dislocation - OrthoInfo - AAOS». www.orthoinfo.org. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  22. ↑ «Ankle Dislocation | Lancaster Orthopedic Group, Lancaster County, PA». Lancaster Orthopedic Group (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2022. 
  23. ↑ Freund, Dr Mark (13 Σεπτεμβρίου 2021). «The Difference between Dislocation and Subluxation». Natural Care Chiro (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2022. 
  24. ↑ Dawson-Amoah K, Raszewski J, Duplantier N, Waddell BS. Dislocation of the Hip: A Review of Types, Causes, and Treatment. Ochsner J. 2018 Fall;18(3):242-252. doi: 10.31486/toj.17.0079. PMID 30275789; PMCID: PMC6162140.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 «dislocation | joint damage | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2022. 
  26. ↑ «Traumatic Shoulder Dislocation». upswinghealth.com. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2022. 

Πηγές

Επεξεργασία
  • Αντρέας Χρ. Κούσπαρος, Ανδρούλα Χ. Νικολάου, Ανδρούλα Α. Ανθούλη Ανθρωπολογία Γ΄ Γυμνασίου (Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου) σελ.62.
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Εξάρθρωση&oldid=10577105"