Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Σουλτάνα

Η Χασεκί Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Βαλιντέ Σουλτάν (Οθ. Τουρκικά:رابعة كلنوش سلطان) (Τουρκικά: Haseki Emetullah Rabia Gülnûş Valide Sultan, 1642 - 6 Νοεμβρίου 1715) ήταν η πρώτη και η νόμιμη σύζυγος του σουλτάνου Μωάμεθ Δ΄ και μητέρα των σουλτάνων Μουσταφά Β΄ και Αχμέτ Γ΄ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Σουλτάν رابعة كلنوش سلطان
Αυτοκρατορική σύζυγος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Χασεκί Σουλτάνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Βαλιντέ του Βασιλέα
Βαλιδέ Σουλτάνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Περίοδος	6 Φεβρουαρίου 1695 – 6 Νοεμβρίου 1715 (20 έτη & 9 μήνες)
Προκάτοχος	Σαλιχά Ντιλασούπ Σουλτάν
Διάδοχος	Σαλιχά Σουλτάνα
Χασεκί σουλτάνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Περίοδος	5 Ιουλίου 1683 - 8 Νοεμβρίου 1687 (4 έτη & 4 μήνες)
Προκάτοχος	Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάν (μεταξύ και των άλλων συζύγων)
Διάδοχος	Ραμπιά Σουλτάνα
Γέννηση	Ευμανία Βόρια 1642 Ρέθυμνο, Κρήτη, Ελλάδα, Δημοκρατία της Βενετίας
Θάνατος	6 Νοεμβρίου 1715 (73 ετών) Αδριανούπολη, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Τόπος ταφής	Γενί Βαλιντέ Τζαμί, Κωνσταντινούπολη, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Σύζυγος	Μεχμέτ Δ΄
Επίγονοι	Χατιτζέ Σουλτάνα Μουσταφά Β΄ Ουμί Σουλτάνα Αχμέτ Γ΄ Φατμά Σουλτάνα
Οίκος	Οσμανιδών (από τον γάμο)
Θρησκεία	Χριστιανισμός, εξισλαμίστηκε μετά τη σύλληψη της
Εθνικότητα	Ελληνική
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο πλήρης τίτλος ήταν: Devletlu İsmetlu Haseki Emetullah Rabia Gülnûş Valide Sultan Aliyyetü'ş-Şân Hazretleri

Ζωή

Η Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Σουλτάν γεννήθηκε ως Ευμενία Βεργίτση στην πόλη του Ρεθύμνου, στην Κρήτη το 1642, όταν το νησί ήταν υπό Βενετική κυριαρχία. Ήταν Ελληνικής καταγωγής, κόρη ενός Ορθόδοξου παπά. Ο οθωμανικός στρατός εισέβαλε στο νησί κατά τη διάρκεια του Κρητικού Πολέμου, όταν εκείνη ήταν περίπου 3 ετών. Εκείνο το οποίο επίσης έχει ενδιαφέρον, είναι, ότι για πολλούς, λόγω επωνύμου, η καταγωγή της Βεργίτση ήταν από την περιοχή Μυλοποτάμου αφού σε χωριά της επαρχίας αυτής συνηθίζεται το συγκεκριμένο επώνυμο ενώ έχει υποστηριχτεί, ότι ο πατέρας της Ιερέας ήταν από τους Ασυρώτους, σημερινό χωριό Κρυονέρι στον Μέσα Μυλοπόταμο. Ειδικά για το Κρυονέρι, το έχει υποστηρίξει σθεναρά ο καθηγητής και συγγραφέας Ορέστης Μανούσος, ο οποίος έχει εκδώσει τη μυθιστορηματική βιογραφία της Ρεθύμνιας Σουλτάνας.Υπάρχει, πάντως η αρχοντική οικογένεια των Βεργίτσηδων και στο Ρέθυμνο της εποχής εκείνης αλλά και στην Βισταγή Αμαρίου, οπότε κάθε σενάριο είναι πιθανό.

Χασεκί Σουλτάν

Ο Μουσταφά Β΄, γιος της Γκιουλνούς Σουλτάν

Σύμφωνα με τον ιστορικό Ναϊμά ευθύς μετά την άλωση του Ρεθύμνου τον Οκτώβριο του 1646 από τον Χουσεΐν Πασά, συνελήφθησαν και στάλθηκαν ως δώρο στο Σουλτάνο Ιμπραήμ Α’ είκοσι Ρεθεμνιώτες καπεταναίοι, δέκα ρωμαλέοι προύχοντες και δέκα κορίτσια ως σκλάβες για το χαρέμι του. Οδηγήθηκαν εκεί από τον Αλή Αγά, ο οποίος μετέφερε και την είδηση της κατάληψης της πόλης.Η Ευμενία συνελήφθη πολύ νεαρή, όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν το Ρέθυμνο το 1646 και στάλθηκε ως σκλάβα στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν Χριστιανή Ορθόδοξη και εξισλαμίστηκε μετά τη σύλληψή της. Της δόθηκε τουρκική και μουσουλμανική εκπαίδευση στο χαρέμι του παλατιού Τοπ Καπί και αρκετά σύντομα προσέλκυσε την προσοχή του Σουλτάνου Μωάμεθ Δ΄. Ακολούθως το 1663 ο Μεχμέτ Δ’ φαίνεται να έχει πρώτη σύζυγο, δηλαδή Χασεκί Σουλτάνα τη Ραμπιά Γκιουλνούς, η οποία αναφέρεται καταγωγής Ρεθύμνου. Πιθανόν, δηλαδή, να ήταν μία από τις δέκα σκλάβες που είχαν σταλεί δώρο στον πατέρα του το 1648, κάτι το οποίο δεν αποδεικνύεται, όπως υποστηρίζει ο Ν. Σταυρινίδης, αφού δεν αποκλείεται να υπήρχαν και άλλες απαγωγές γυναικών στα μετέπειτα χρόνια.

Ο ανταγωνισμός της με την Γκιουλμπεγιάζ Χατούν, μια παλλακίδα του Μωάμεθ, οδήγησε σε τραγικό τέλος. Ο Μωάμεθ Δ΄ ήταν βαθιά ερωτευμένος με την Γκιουλνούς, αλλά όταν η Γκιουλμπεγιάζ μπήκε στο χαρέμι η αγάπη του κλονίστηκε και η Γκιουλνούς ακόμα ερωτευμένη με τον Σουλτάνο έγινε τρελά ζηλιάρα. Μια μέρα, καθώς η Γκιουλμπεγιάζ καθόταν σε έναν βράχο κοιτώντας τη θάλασσα, η Γκιουλνούς την έσπρωξε από τον βράχο και πνίγηκε ή σύμφωνα με άλλους διέταξε τον στραγγαλισμό της Γκιουλμπεγιάζ. Για την ίδια, άλλοι ιστορικοί της εποχής έγραψαν, ότι τη στραγγάλισε με μαύρους κωφάλαλους ευνούχους.

Ανάμεσα σε άλλες αναφέρεται και μία Τσερτσέζα χορεύτρια, την οποία σκότωσε μπροστά στα μάτια του Σουλτάνου όταν βλέποντας τον να απολαμβάνει τον χορό της, του πρότεινε να χορέψει μαζί της και ένας Μαύρος Μαυριτανός ευνούχος για να γίνει ο χορός πιο ελκυστικός και χαρούμενος. Ο Σουλτάνος το δέχθηκε. Όμως η Γκιουλνούς είχε συνεννοηθεί τον ευνούχο και καθώς εκείνος στροβιλίζονταν με τη χορεύτρια στους ρυθμούς ενός Μαυριτανικού χορού που διεξαγόταν στο ανάκτορο του Καντιλή, σε ένα εξώστη δίπλα στη θάλασσα, ο υπηρέτης της Ραμπιάς Γκιουλνιούς σε ένα τίναγμα του χορού έσπρωξε την κοπέλα, η οποία βρέθηκε στο κενό και σκοτώθηκε πέφτοντας από τα τείχη στα βράχια. Φάνηκε ως ατύχημα όπως και για τόσες άλλες, για τις οποίες έχει γράψει εκτενείς αναφορές ο Γάλλος ζωγράφος Ντε Λα Κρουά αλλά και ο ιστορικός Χάμμερ.

Πιο τυχερή φάνηκε μια Χριστιανή, την ο οποία ο Σουλτάνος γνώρισε και συναντούσε κρυφά από τη Χασεκί του σε μια εκδρομή τους στον Θεσσαλικό κάμπο για κυνήγι. Το αντιλήφθηκε η Ραμπιά Γκιουλνούς και με συνοπτικές διαδικασίες την πάντρεψε με ένα αξιωματικό της.

Μερικοί συγγραφείς τονίζουν ότι η Γκιουλνούς ήταν ένα αδίστακτο πρόσωπο που προσπάθησε να επιτύχει τον στραγγαλισμό των αδελφών του συζύγου της από άλλες μητέρες, Σουλεϊμάν Β΄ και Αχμέτ Β΄, αφότου γέννησε τον πρώτο της γιο, Μουσταφά, αλλά η μητέρα του συζύγου της Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάν, εμπόδισε αυτές τις απόπειρες δολοφονίας. Ο Σουλεϊμάν Β΄ ήταν γιος της Σαλιχά Ντιλασούπ Σουλτάν και ο Αχμέτ Β΄ ήταν γιος της Χατιτζέ Μουαζέζ Σουλτάν.

Βαλιντέ Σουλτάν

Ο Αχμέτ Γ΄, γιος της Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Σουλτάν

Έγινε Βαλιντέ Σουλτάν όταν ο μεγαλύτερος γιος της, Μουσταφά Β΄, έγινε Σουλτάνος. Κράτησε τη θέση της κατά τη διάρκεια της βασιλείας και των δύο γιων της. Το 1703 της είχε ζητηθεί να εγκρίνει τη διαδοχή του άλλου της γιου, Αχμέτ Γ΄, το οποίο και έκανε.

Το 1709 ο βασιλιάς Κάρολος ΙΒ΄ της Σουηδίας εγκαταστάθηκε στο Μπέντερ μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια του πολέμου του με τη Ρωσία. Η Γκιουλνούς επιθυμούσε να κηρύξει ο Σουλτάνος πόλεμο κατά της Ρωσίας και να συστήσει συμμαχία με τη Σουηδία. Φημολογήθηκε ότι ο Σουλτάνος άκουσε τις συμβουλές της μητέρας του, η οποία είχε μεγάλη επιρροή επάνω του, και αυτό έγινε ως εξής: Ο Κάρολος ΧΙΙ έστειλε τον Stanislaw Poniatowski και τον Thomas Funck ως αγγελιαφόρους του. Αυτοί δωροδόκησαν κάποιον πρώην Γάλλο που ονομαζόταν Goin, ο οποίος εργαζόταν ως γιατρός στο παλάτι. Ο Goin κανόνισε μία συνάντηση με την προσωπική σκλάβα της Εμετουλλάχ Βαλιντέ Σουλτάν, μια Εβραία γυναίκα, στην οποία έδωσαν μια προσωπική επιστολή προς τη Βαλιντέ. Είχαν επίσης χρησιμοποιήσει τον Ούγγρο ευνούχο Horwath ως το πρόσωπο που ευνόησε την προπαγάνδα τους στο χαρέμι. Στις 9 Φεβρουαρίου 1711 η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, καθώς ο Σουλτάνος είχε ενημερωθεί από τη μητέρα του Γκιουλνούς, που τον έπεισε ότι ο Κάρολος ήταν ένας άνθρωπος που αξίζει να ρισκάρεις.

Για 20 χρόνια ήταν Βαλιντέ Σουλτάνα. Πέθανε το 1715 στην Αδριανούπολη σε ηλικία 73 ετών κατά τη διάρκεια της βασιλείας του γιου της Αχμέτ Γ΄. Είναι θαμμένη στο Γενί Βαλιντέ Τζαμί, σε έναν τάφο που είναι ανοικτός στον ουρανό.

Παιδιά

• Ηγεμόνας Σελίμ (1659-1679)
• Χατιτζέ Σουλτάν (1663-1743)
• Μουσταφά Β΄ (1664-1703)
• Ουμί Σουλτάν (1668-1670)
• Αχμέτ Γ΄ (1673-1736)
• Ηγεμόνας Μπεγιαζίτ (1678-1679)
• Φατμά Σουλτάν (1679-1700)

Πηγές

• Peirce, Leslie P., The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, Oxford University Press, 1993, ISBN 0-19-508677-5 (paperback)
• Yavuz Bahadıroğlu, Resimli Osmanlı Tarihi, Nesil Yayınları (Ottoman History with Illustrations, Nesil Publications), 15th Ed., 2009, ISBN 978-975-269-299-2 (Hardcover)
• Verlag, K.G. Saur – Çıkar, Jutta R. M. (2004). Türkischer biographischer Index. Saur. p. 417.Rabia Gülnus; Emetullah Rabia Gülnûş Sultan as wefl (b. 1642 (1052), d. 1715)"ISBN https://en.wiki.x.io/wiki/Special:BookSources/3-598-34296-9
• "Sultan II. Mustafa Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06
• "Sultan III. Ahmed Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06
• Baker, Anthony E (1993). The Bosphorus. Redhouse Press. p. 146. ISBN 975-413-062-0. The Valide Sultan was born Evmania Voria, daughter of a Greek priest in a village near Rethymnon on Crete. She was captured by the Turks when they took Rethymnon in 1645.
• Freely, John (1996). Istanbul: the imperial city. Viking. p. 242. ISBN 0-14-024461-1."Rabia Gulnus a Greek girl who had been captured in the Ottoman invasion of Crete. Râbi'a Gülnûş was the mother of Mehmet’s first two sons, the future sultans Mustafa II and Ahmet III."
• Herman Lindquist (in Swedish): Historian om Sverige. Storhet och Fall. (History of Sweden. Greatness and fall) 91-7263-092-2 (2000) Nordstedts förlag, Stockholm
• However some Turkish sources state that she was of Venetian origin. According to authoritative Turkish history books on lives of sultans, Emetullah Rabia Gülniş Sultan was of a Venetian family called Verzini which was settled in the city of Resmo (Turkish name for Rethymnon ). An example is Sakaoglu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanlari. Oglak. pp. 303, 315. ISBN 975-329-299-6. "His mother was harem girl Rabia Gulniş who was of Venetian Verzini family settled in the city of Resmo in Crete."
• Bromley, J. S. (1957). The New Cambridge Modern History. University of California: University Press. p. 554. ISBN 0-521-22128-5. the mother of Mustafa II and Ahmed III was a Cretan.
• Library Information and Research Service (2005). The Middle East. Library Information and Research Service. p. 91. She was the daughter of a Cretan (Greek) family and she was the mother of Mustafa II (1664–1703), and Ahmed III (1673–1736).
• Thys-Şenocak, Lucienne (2006). Ottoman women builders. Ashgate. p. 46. ISBN 0-7546-3310-1. The sultan appears to have been in no hurry to leave his prized concubine from the Ottoman conquest of Rethymnon, Crete – the haseki Emetullah Gulnus, and their new son Mustafa.
• Buturović, Amila; Schick, İrvin Cemil (2007). Women in the Ottoman Balkans: gender, culture and history. I.B.Tauris. p. 24. ISBN 1-84511-505-8. Mahpeikir [Kösem Mahpeyker] and Revia Gülnûş [Rabia Gülnûş] were Greek.
• Freely, John (2000). Inside the Seraglio: private lives of the sultans in Istanbul. Penguin. p. 163. Mehmet had by now set up his own harem, which he took with him in his peregrinations between Topkapi Sarayi and Edirne Sarayi. His favourite was Rabia Gülnûş Ummetüllah, a Greek girl from Rethymnon.
• However some Turkish sources state that she was of Venetian origin. According to authoritative Turkish history books on lives of sultans, Emetullah Rabia Gülniş Sultan was of a Venetian family called Verzini which was settled in the city of Resmo (Turkish name for Rethymnon ). An example is Sakaoglu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanlari. Oglak. pp. 303, 315. ISBN 975-329-299-6. His mother was harem girl Rabia Gulniş who was of Venetian Verzini family settled in the city of Resmo in Crete.
• Narodna biblioteka "Sv. sv. Kiril i Metodiĭ. Orientalski otdel, International Centre for Minority Studies and Intercultural Relations, Research Centre for Islamic History, Art, and Culture (2003). Inventory of Ottoman Turkish documents about Waqf preserved in the Oriental Department at the St. St. Cyril and Methodius National Library: Registers, Volume 1 of Inventory of Ottoman Turkish Documents about Waqf Preserved in the Oriental Department at the St. St. Cyril and Methodius National Library, Rumen Kovachev. Narodna biblioteka "Sv. sv. Kiril i Metodiĭ.
• FATEMA MERNISSI (2013). Nasci num Harém. Leya. ISBN 978-9-892-32324-4.
• Fatema Mernissi (2011). The harem and the West, New storytellers. Giunti Editore. ISBN 978-8-809-76641-9.
• Jennifer Harding (2009). Emotions: a cultural studies reader. Routledge. ISBN 978-0-415-46930-2.
• Necdet Sakaoğlu (2007). Famous Ottoman women. Avea. p. 155. rumor that Gulnus ordered the strangulation of Sultan's favorite concubine Gulbeyaz in Kandilli Palace, as a fact, in his book 'Kadmlar Saltanati'. Some writers stress the fact that Gulnus was a ruthless person claiming that she attempted to have her husband's brothers Suleyman and Ahmed strangled after she gave birth to her firstborn Mustafa, but that Mother Sultan Turhan had hindered these attempted murders.

Βιβλιογραφία

• Κωνσταντίνος Σάθας (1865). Η κατά τον ΙΖ΄ αιώνα επανάστασις της ελληνικής φυλής 1684-1715. Αθήνησι: Εκ του γραφείου της Χρυσαλίδος. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2011.