Διδακτική ποίηση

Διδακτική ποίηση^[1] ονομάζεται το ποιητικός είδος, το οποίο έχει ως στόχο να διδάξει με ένα άμεσο, ευθύ και ευχάριστο τρόπο στους αναγνώστες: αρχές, ιδέες, πρακτική εμπειρία και γνώσεις.

Σκοπός

Σκοπός^[2] της διδακτικής ποίησης είναι η προσφορά στον άνθρωπο με τρόπο ανοιχτό:

παραινέσεων,
συμβουλών,
ηθικών αρχών,
κανόνων για τη ζωή,
απόλαυση,
συγκίνηση και
αισθητική ποιότητα.

Ιστορία

Η διδακτική ποίηση εμφανίζεται σε όλες τις πρώιμες λογοτεχνίες των δυτικών και ανατολικών λαών, και ιδιαίτερα στην αρχαία Ελλάδα^[3]. Τα πρώτα διδακτικά ποιήματα είναι κυρίως παροιμιακοί στίχοι και έμμετρα γνωμικά.

Αρχαία Ελλάδα

Πρώτος γνωστός ποιητής που έγραψε διδακτική ποίηση στην αρχαία Ελλάδα ήταν ο Ησίοδος, ο οποίος μάλιστα θεωρείται και ο πατέρας του εν λόγω ποιητικού είδους. Είναι ο εισηγητής του λεγόμενου διδακτικού έπους με τα έργα του Θεογονία και Έργα και Ημέραι^{[Σημ 1]}, τα οποία ανήκουν στα διδακτικά έπη. Διδακτική ποίηση έγραψαν και ο Ξενοφάνης, ο Παρμενίδης και ο Εμπεδοκλής.

Ελληνιστικά χρόνια

Στην αλεξανδρινή περίοδο τη διδακτική ποίηση καλλιέργησαν οι ποιητές Άρατος και Νίκανδρος από την Κολοφώνα.

Αρχαία Ρώμη

Στα ρωμαϊκά χρόνια αρχικά διδακτική ποίηση έγραψαν ο Έννιος και ο Lucius Accius. Αργότερα έργα του εν λόγου είδους έγραψαν ο Λουκρήτιος με τίτλο De Rerum Natua και ο Βιργίλιος με τίτλο Τα Γεωργικά.

Επίσης, διδακτική ποίηση έγραψαν ο Οράτιος και ο Οβίδιος με θέμα την ποιητική και ερωτική τέχνη αντίστοιχα.

Βυζαντινή Εποχή

Στη βυζαντινή περίοδο η διδακτική ποίηση καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα από τους λογίους της εποχής. Πιο γνωστοί λόγιοι που χρησιμοποίησαν αυτό το ποιητικό είδος ήταν ο Κωνσταντίνος Μανασσής, ο Νικηφόρος Ξανθόπουλος, ο Μιχαήλ Ψελλός κ.α.

Νεότερη ελληνική λογοτεχνία

Στη νεοελληνική λογοτεχνία η διδακτική ποίηση καλλιεργήθηκε σε μικρό βαθμό. Ποιητές^[4] που έγραψαν διδακτικά ποιήματα είναι ο Ιωάννης Βηλαράς, ο Ιωάννης Πολέμης, ο Δημήτρης Παπαρρηγόπουλος κ.α.

Με αυτό το είδος ασχολήθηκε ιδιαίτερα ο Κωνσταντίνος Καβάφης^{[Σημ 2]}^[5]. Ακολουθεί αντιπροσωπευτικό απόσπασμα του ποιήματος του Καβάφη, με τίτλο Ιθάκη, το οποίο ανήκει στη διδακτική ποίηση.

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Σημειώσεις

↑ Το εν λόγω έργο θεωρείται πως εισήγαγε το διδακτικό έπος.
↑ Πολλά ποιήματα του έχουν χαρακτηριστεί από μελετητές ως διδακτικά.

Παραπομπές

↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Διδακτική ποίηση». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 114. ISBN 978-960-503-298-2.
↑ Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Διδακτική ποίηση». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 48. ISBN 960-06-0795-8.
↑ Albin Lesky (1964). ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. Θεσσαλονίκη. σελίδες 136, 316.
↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Διδακτική ποίηση». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 115. ISBN 978-960-503-298-2.
↑ Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Διδακτική ποίηση». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 49. ISBN 960-06-0795-8.

[4] Το εν λόγω έργο θεωρείται πως εισήγαγε το διδακτικό έπος.

[6] Πολλά ποιήματα του έχουν χαρακτηριστεί από μελετητές ως διδακτικά.

[1] Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Διδακτική ποίηση». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 114. ISBN 978-960-503-298-2.

[2] Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Διδακτική ποίηση». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 48. ISBN 960-06-0795-8.

[3] Albin Lesky (1964). ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. Θεσσαλονίκη. σελίδες 136, 316.

[5] Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Διδακτική ποίηση». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 115. ISBN 978-960-503-298-2.

[7] Παρίσσης Ιωάννης-Παρίσσης Νικήτας (2010). «Διδακτική ποίηση». ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ. σελ. 49. ISBN 960-06-0795-8.

[1]

[2]

[3]

[Σημ 1]

[4]

[Σημ 2]

[5]