Διάσκεψη των Αδάνων
Η Διάσκεψη των Αδάνων [1] ή συνάντηση του Γενίς (Τουρκικά: Adana Görüşmesi, Adana Mülakatı [2] ή Yenice Görüşmesi, Yenice Mülakatı[3]) ήταν μια συνάντηση μεταξύ του Τούρκου Προέδρου Ισμέτ Ινονού και του Βρετανού πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ σε χώρο στάθμευσης σιδηροδρομικών βαγονιών στο Γενίς, κοντά στα Άδανα[4] στις 30-31 Ιανουαρίου 1943,[5] όπου ο Τσώρτσιλ προσπάθησε να πείσει τον Τούρκο Προέδρο να ενταχθεί στις συμμαχικές δυνάμεις και να πολεμήσουν τις δυνάμεις του Άξονα κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.[6]
Τοποθεσία
ΕπεξεργασίαΗ συνάντηση αυτή έγινε αργότερα γνωστή ως η διάσκεψη των Αδάνων. Στην πραγματικότητα, η συνάντηση δεν πραγματοποιήθηκε στα Άδανα αλλά σε ένα σιδηροδρομικό βαγόνι σε μια αποθήκη στο σιδηροδρομικό σταθμό Γενίς,[2][7] μεταξύ των Αδάνων και της Μερσίνης.[8] Τα Άδανα, μια πόλη στα ανατολικά της Τουρκίας, είχε το πλησιέστερο αεροδρόμιο στο Γενίς. Το Γενίς είναι επίσης ο κύριος σιδηροδρομικός κόμβος της σιδηροδρομικής γραμμής Άδανα–Μερσίνη και ο κύριος σιδηρόδρομος από τα βόρεια της γραμμής Κωνσταντινούπολης-Βαγδάτης.
Η τοποθεσία ήταν ένας συμβιβασμός μετά από μια σειρά συνομιλιών μεταξύ του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και της βρετανικής πρεσβείας στην Άγκυρα. Οι Βρετανοί ήθελαν η συνάντηση να γίνει στην Κύπρο, τότε μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, και οι Τούρκοι προτιμούσαν την Άγκυρα.
Ιστορικό
ΕπεξεργασίαΚατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όλοι οι γειτονικές χώρες της Τουρκίας είχαν ενταχθεί στον Άξονα ή στους Συμμάχους. Στα δυτικά, η Βουλγαρία ήταν σύμμαχος της Ναζιστικής Γερμανίας και η Ελλάδα καταλήφθηκε από γερμανικά στρατεύματα. Τα Δωδεκάνησα, συμπεριλαμβανομένης της Ρόδου, ήταν μέρος της Ιταλίας. Η Σοβιετική Ένωση ήταν γείτονας στα βορειοανατολικά. Στα νότια ήταν η Συρία, η οποία είχε ενταχθεί στην Ελεύθερη Γαλλία και το Ιράκ ήταν μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Στα ανατολικά, το Ιράν ήταν υπό την κοινή κατοχή Σοβιετικής Ένωσης-Βρετανίας. Ωστόσο, η Τουρκία κατάφερε να διατηρήσει το ουδέτερο καθεστώς της.
Κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης της Καζαμπλάνκας (14-24 Ιανουαρίου 1943), ο Τσώρτσιλ πρότεινε να αναγκάσει την Τουρκία να ενταχθεί στους Συμμάχους στον πόλεμο. Ο στρατηγός Τζορτζ Μάρσαλ και άλλοι υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί των ΗΠΑ έδειξαν απροθυμία καθώς φοβούνταν ότι η επέκταση του πολέμου σε ένα νέο τουρκικό μέτωπο θα «κάψει τη συμμαχική εφοδιαστική». Ωστόσο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ έδωσε στον Τσώρτσιλ το πράσινο φως στις 18 Ιανουαρίου να «παίξει το τουρκικό χαρτί». Στις 25 Ιανουαρίου, ο Τσώρτσιλ ζήτησε ένα ραντεβού από τον Ινονού και η διασκέψη των Αδάνων πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τη διάσκεψη της Καζαμπλάνκας, μεταξύ 30 Ιανουαρίου και 1ης Φεβρουαρίου 1943.
Συνάντηση
Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, οι Βρετανοί προσπάθησαν να πείσουν την τουρκική πλευρά να ενταχθεί στους Συμμάχους, αλλά ο Ινονού έδειξε εξαιρετική απροθυμία να συμμετάσχει στον πόλεμο.[9]
Ο Τσώρτσιλ έδωσε πλούσιες υποσχέσεις για στρατιωτική βοήθεια (με την ονομασία Operation Hardihood). Καταρτίστηκε ένας κατάλογος στρατιωτικού εξοπλισμού, που ο Τσώρτσιλ είπε αργότερα ότι θα παρείχε στην Τουρκία πολεμικό υλικό «με την πλήρη ικανότητα των τουρκικών σιδηροδρόμων».[1] Με τη σειρά του, ο Τσώρτσιλ ζήτησε πρόσβαση στις τουρκικές αεροπορικές βάσεις για τη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία, έτσι ώστε οι Βρετανοί να μπορέσουν να βομβαρδίσουν τα πετρελαϊκά πεδία του Πλοέστι, της Ρουμανίας, η οποία ήταν η κύρια πηγή πετρελαίου για τη Γερμανία και των ιταλικών θέσεων στα Δωδεκάνησα. Για να ασκήσει πίεση στους Τούρκους για να εγκαταλείψουν την ουδετερότητά τους, ο Τσώρτσιλ κατέστησε σαφές ότι εάν η Τουρκία αρνήθηκε να ενταχθεί στους Συμμάχους, δεν θα προσπαθούσε να εμποδίσει τους Σοβιετικούς να κινηθούν για να ελέγξουν τα στενά των Δαρδανέλλιων.
Ο Τσώρτσιλ ήλπιζε ότι η ουδετερότητα της Τουρκίας θα ήταν από τώρα και στο εξής πολύ πιο προκατειλημμένη στάση υπέρ των συμμάχων, και ενώ οι τουρκικές δυνάμεις δεν θα μπορούσαν να έχουν εκπαιδευτεί για να είναι πολύ χρήσιμες, ωστόσο η πραγματική αξία θα ήταν η χρήση των αεροδρομίων ως ένα άλμα για μελλοντική δράση. Αλλά δηλώσε ότι τα όνειρά του για την Τουρκία παρέμειναν, καθώς ο Γερμανός πρέσβης Φραντς φον Πάπεν ξεγελούσε τους Τούρκους ισχυριζόμενος μεγάλες συγκεντρώσεις γερμανικών στρατευμάτων στη Βουλγαρία, οι οποίες δεν υπήρξαν ποτέ.[10]
Συνέπειες
ΕπεξεργασίαΤον Απρίλιο του 1943, μια βρετανική στρατιωτική αντιπροσωπεία του στρατηγού Σερ Χένρι Μέιτλαντ Γουίλσον ζήτησε πρόσβαση για 25 μαχητικά αεροπλάνα στα τουρκικά αεροδρόμια. Στα τελευταία στάδια της επιχείρησης, οι Βρετανοί σχεδίαζαν να στείλουν δύο πλήρεις τεθωρακισμένες μονάδες στην Τουρκία. Οι Τούρκοι, ωστόσο, φοβήθηκαν πολύ την έντονη γερμανική στρατιωτική παρουσία στη Βουλγαρία και έπνιξαν τη βρετανική στρατιωτική αντιπροσωπεία με την γραφειοκρατία τους. Δίνοντας στον Μάιτλαντ Γουίλσον κάθε ευγένεια, οι Τούρκοι ξεκίνησαν «βασανιστικές και ατελείωτες διαπραγματεύσεις».
Ο Γουίλσον προέτρεψε τους Τούρκους διοικητές να διδάξουν στους άντρες τους μηχανικές δεξιότητες, αλλά σημείωσε «ότι σήμαινε ότι τα υποψήφια πληρώματα των τανκς έπρεπε να διδαχθούν τη λειτουργία του κινητήρα εσωτερικής καύσης από τη σελίδα ένος βιβλίου». Όταν η κατασκευή τουρκικών αεροδρομίων προχώρησαν βάση ενός χρονοδιαγραμμάτος, ο Ινονού προειδοποιήθηκε ότι οι εργασίες προχωρούσαν πολύ γρήγορα.[11] Οι βρετανοί απογοητεύτηκαν με την τουρκική τακτική καθυστέρησης η οποία οδήγησε σε σοβαρή επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών το καλοκαίρι του 1943.
Ωστόσο, η καταστροφική βρετανική εκστρατεία των Δωδεκανήσων στις 13 Σεπτεμβρίου 1943, όπου οι Γερμανοί αντιμετώπισαν εύκολα μια βρετανική επίθεση, τερμάτισε τη διαμάχη. Η ένδειξη των γερμανικών δυνάμεων μόλις 20 χλμ. νοτιοδυτικά της τουρκικής ακτής έπεισε την τουρκική κυβέρνηση ότι είχε δίκιο να διατηρήσει την ουδετερότητά της. Μετά το φιάσκο, οι Βρετανοί ανυπομονούσαν να κρατήσουν την Τουρκία ουδέτερη.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠεραιτέρω ανάγνωση
Επεξεργασία- Alanbrooke, Field Marshal Lord (2001). Danchev, Alex· Todman, Daniel, επιμ. War Diaries 1939–1945. Phoenix Press. ISBN 1-84212-526-5.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Selim Deringil, Turkish Foreign Policy During the Second World War: An 'Active' Neutrality, Cambridge University Press, 2004, (ISBN 978-0-521-52329-5), p. 146.
- ↑ 2,0 2,1 Sonraları bu görüşme Adana Mülakatı diye anılır oldu. Fakat hakikatte iki devlet adamının telâkisi Adana'da değil, Yenice istasyonunda ve vagon içinde olmuştu. Yenice, Tarsus'a bağlı küçük bir Nüseyri köyüdür ve Adanaya yirmi üç kilometre mesafededir. Konya istikametinden gelen trenler burada, Adana ve Mersin cihetine gitmek üzere, ikiye ayrılır. İstasyon, yüksek okaliptus ağaçlarının gölgelendirdiği şirin bir yerdir..., Hilmi Uran, Hâtıralarım, Ayyıldız Matbaası, 1959, p. 388. (Τουρκικά)
- ↑ Hürriyet newspaper online (17.1.2003) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine. (Τουρκικά)
- ↑ William M. Hale, Turkish Foreign Policy, 1774–2000, Routledge, 2000, (ISBN 978-0-7146-5071-5), p. 95.
- ↑ 30–31 Ocak 1943'te Adana'da, Yenice istasyonu'nda duran Cumhurbaşkanlığı özel treni içinde, Cumhurbaşkanı İnönü'nün başkanhgindaki Türk Heyeti ile Churchill ve yanındaki generallerle diplomatlardan oluşan İngiliz heyeti görüştüler., Erdal İnönü, Anılar ve Düşünceler, İdea, 1998, p. 153. (Τουρκικά)
- ↑ «Η διάσκεψη των Αδάνων μεταξύ Ινονού και Τσώρτσιλ». encyclopedia.com. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2020. (Αγγλικά)
- ↑ «1943 İnönü Churchill Yenice meeting» (στα Τουρκικά). Mehmet Ali Sulutaş. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ «1943 İnönü Churchill Yenice meeting» (στα Τουρκικά). Mehmet Ali Sulutaş. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ İzzet Öztoprak, "İkinci Dünya Savaşı Döneminde Adana Görüşmelerinin Siyasi Yönü" Αρχειοθετήθηκε 2012-03-12 στο Wayback Machine., ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 46, Cilt: XVI, Mart 2000 (Τουρκικά)
- ↑ Alanbrooke 2001, σελίδες 372-377.
- ↑ Selim Deringil, Turkish Foreign Policy During the Second World War: An 'Active' Neutrality, pp. 148–49.