Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς
Η Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς (αγγλικά: Bretton Woods Conference), επίσημα γνωστή ως Νομισματική και Οικονομική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Monetary and Financial Conference), ήταν μια διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο «Mount Washington» πλησίον τoυ Μπρέτον Γουντς της πολιτείας του Νιου Χαμσάιρ των ΗΠΑ από την 1 έως τις 22 Ιουλίου 1944 και σε αυτήν πήραν μέρος 730 αντιπροσώποι από 44 συμμαχικές χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Σοβιετικής Ένωσης. Την Ελληνική πλευρά εκπροσώπησε ο Κυριάκος Βαρβαρέσος, ο τότε Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος.
Η διάσκεψη έγινε με πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου Φραγκλίνου Ρούζβελτ και είχε σαν στόχο την ρύθμιση της διεθνούς νομισματικής και οικονομικής τάξης μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μετά τη διαφαινόμενη ήττα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας.[1]
Στη διάσκεψη υπογράφηκαν συμφωνίες που, μετά τη νομοθετική επικύρωση από τις κυβερνήσεις-μέλη, ίδρυσαν τη Διεθνή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (IBRD, αργότερα μέρος του ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Αυτό οδήγησε στη δημιουργία του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς γνωστό ως Σύστημα του Μπρέτον Γουντς που αφορούσε τις διεθνείς εμπορικές και χρηματοοικονομικές σχέσεις.
Ιστορικό
ΕπεξεργασίαΣτις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς, που εκπροσωπούσε το βρετανικό Υπουργείο Οικονομικών και ο Χάρι Ντέξτερ Γουάιτ που εκπροσωπούσε το Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών άρχισαν ανεξάρτητα να αναπτύσσουν ιδέες για την οικονομική τάξη του μεταπολεμικού κόσμου. Μετά από διαπραγματεύσεις μεταξύ αξιωματούχων των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου και διαβούλευση με ορισμένους άλλους Συμμάχους, δημοσιεύθηκε μια «Κοινή Δήλωση Εμπειρογνωμόνων για την Ίδρυση Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου» ταυτόχρονα σε πολλές συμμαχικές χώρες στις 21 Απριλίου 1944.[2]
Στις 25 Μαΐου 1944, η κυβέρνηση των ΗΠΑ κάλεσε τις συμμαχικές χώρες να στείλουν εκπροσώπους σε μια διεθνή νομισματική διάσκεψη, «με σκοπό τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων για ένα Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και πιθανώς μια Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης».[3] (Η λέξη «Διεθνής» προστέθηκε μόνο στον τίτλο της Τράπεζας στα τέλη της Διάσκεψης του Μπρέτον Γουντς) Οι Ηνωμένες Πολιτείες κάλεσαν επίσης μια μικρότερη ομάδα χωρών να στείλουν εμπειρογνώμονες σε μια προκαταρκτική διάσκεψη στο Ατλάντικ Σίτι του Νιου Τζέρσεϋ, για να αναπτύξουν σχέδια προτάσεων για τη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς. Η διάσκεψη του Ατλάντικ Σίτι πραγματοποιήθηκε από τις 15-30 Ιουνίου 1944.
Οι συμφωνίες της διάσκεψης
ΕπεξεργασίαΗ Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς είχε τρία κύρια αποτελέσματα:
- Συμφωνία για τη δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σκοπός του οποίου ήταν η προώθηση της σταθερότητας των συναλλαγματικών ισοτιμιών και των χρηματοοικονομικών ροών.
- Συμφωνία για τη δημιουργία της Διεθνούς Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη, της οποίας σκοπός ήταν να επιταχύνει την ανοικοδόμηση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη, ιδίως μέσω δανεισμού για την κατασκευή υποδομών.
- Άλλες συστάσεις για διεθνή οικονομική συνεργασία.
Η Τελική Πράξη της διάσκεψης ενσωμάτωσε αυτές τις συμφωνίες και συστάσεις.
Στο πλαίσιο της Τελικής Πράξης, το πιο σημαντικό μέρος κατά την απόψη των συμμετεχόντων στη διάσκεψη και για τη μετέπειτα λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας ήταν η συμφωνία του ΔΝΤ. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ήταν:
- Ένα ρυθμιζόμενο σύστημα συναλλαγματικής ισοτιμίας αγοράς: Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες προσαρμόστηκαν σε χρυσό. Οι κυβερνήσεις έπρεπε μόνο να αλλάξουν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες για να διορθώσουν μια «θεμελιώδη ανισορροπία».[4]
- Τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να κάνουν τα νομίσματά τους μετατρέψιμα για συναλλαγές που σχετίζονται με το εμπόριο και άλλους τρεχούμενους λογαριασμούς. Υπήρχαν, ωστόσο, μεταβατικές διατάξεις που επέτρεπαν απεριόριστη καθυστέρηση στην αποδοχή αυτής της υποχρέωσης και η συμφωνία του ΔΝΤ επέτρεπε ρητά στις χώρες μέλη να ρυθμίσουν τις ροές κεφαλαίων.[5] Ο στόχος της ευρείας μετατροπής τρεχουσών συναλλαγών δεν τέθηκε σε ισχύ μέχρι τον Δεκέμβριο του 1958, όταν τα νομίσματα των μελών της Δυτικής Ευρώπης του ΔΝΤ και των αποικιών τους έγιναν μετατρέψιμα.
- Καθώς ήταν πιθανό ότι οι συναλλαγματικές ισοτιμίες που καθορίστηκαν με τον τρόπο αυτό να μην είναι ευνοϊκές για τη θέση ισοζυγίου πληρωμών μιας χώρας, οι κυβερνήσεις είχαν την εξουσία να τις αναθεωρήσουν έως και 10% από το αρχικά συμφωνηθέν επίπεδο («ονομαστική αξία») χωρίς να υπάρχει αντίρρηση από το ΔΝΤ. Το ΔΝΤ θα μπορούσε να συμμετάσχει ή να αντιταχθεί σε αλλαγές πέρα από αυτό το επίπεδο. Το ΔΝΤ δεν μπορούσε να αναγκάσει ένα μέλος να αναιρέσει μια αλλαγή, αλλά θα μπορούσε να αρνηθεί την πρόσβαση του μέλους στους πόρους του ΔΝΤ.[6]
- Όλα τα κράτη μέλη έπρεπε να εγγραφούν στην πρωτεύουσα του ΔΝΤ. Η συμμετοχή στη ΔΤΑΑ εξαρτάται από το ότι είναι μέλος του ΔΝΤ. Η ψηφοφορία και στα δύο θεσμικά όργανα κατανέμεται σύμφωνα με τύπους που δίνουν μεγαλύτερο βάρος στις χώρες που συνεισφέρουν περισσότερο κεφάλαιο ("ποσοστώσεις").
Ενθάρρυνση ανοιχτών αγορών
ΕπεξεργασίαΗ βασική ιδέα πίσω από τη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς ήταν η έννοια των ανοιχτών αγορών. Στις τελικές του παρατηρήσεις στη διάσκεψη, ο πρόεδρος της, υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Χένρι Μοργκενχάου, δήλωσε ότι η ίδρυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Διεθνούς Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη σηματοδότουσε το τέλος του οικονομικού εθνικισμού. Αυτό σήμαινε ότι οι χώρες θα διατηρούσαν την εθνική τους οικονομική κυριαρχία, αλλά τα επιχειρηματικά συγκροτήματα και οι οικονομικές σφαίρες επιρροής δεν θα ήταν πλέον στη διάθεση τους. Η δεύτερη ιδέα πίσω από τη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς ήταν η από κοινού διαχείριση της δυτικής πολιτικής-οικονομικής τάξης, που σήμαινε ότι τα σημαντικότερα βιομηχανικά δημοκρατικά έθνη έπρεπε να μειώσουν τα εμπόδια στο εμπόριο και την κυκλοφορία των κεφαλαίων, εκτός από την ευθύνη τους να κυβερνούν το σύστημα.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Markwell, Donald (2006). John Maynard Keynes and International Relations: Economic Paths to War and Peace. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-198-29236-4.
- Mikesell, R. F. (1994). The Bretton Woods Debates: A Memoir
. Essays in International Finance 192. Princeton: International Finance Section, Dept. of Economics, Princeton University. ISBN 978-0-881-65099-0. - Van Dormael, Armand (1978). Bretton Woods: Birth of a Monetary System. New York: Holmes & Meier. ISBN 978-0333233696.
Περαιτέρω ανάγνωση
Επεξεργασία- Steil, Benn (2013). The Battle of Bretton Woods: John Maynard Keynes, Harry Dexter White, and the Making of a New World Order. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14909-7.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Markwell 2006.
- ↑ https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7569?start_page=506 Αρχειοθετήθηκε 2018-08-10 στο Wayback Machine., pp. 1629–36.
- ↑ "Invitation of the United States of America to the Conference,"https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=12 Αρχειοθετήθηκε 2018-08-10 στο Wayback Machine., pp. 3–5.
- ↑ IMF Articles of Agreement, Article IV, https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=954, pp. 945–48.
- ↑ IMF Articles of Agreement, Articles VI, VIII, and XIV, https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=960, pp. 951–52, 954–57, 965–66.
- ↑ IMF Articles of Agreement, Article IV, Sections 5–6, https://fraser.stlouisfed.org/title/430/item/7570?start_page=960, pp. 946–47.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Proceedings and Documents of the United Nations Monetary and Financial Conference, Bretton Woods, New Hampshire, July 1–22, 1944
- Documents relating to the Bretton Woods Conference and Bretton Woods Agreement Act, on FRASER
- Transcripts and other resources for the conference hosted at the Center for Financial Stability