Βικιπαίδεια

Γιώργος Ιωάννου (λογοτέχνης)

Έλληνας λογοτέχνης

Ο Γιώργος Ιωάννου (20 Νοεμβρίου 1927 - 16 Φεβρουαρίου 1985) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιώργος Σορολόπης.[5][6]

Γιώργος Ιωάννου
Ο Γιώργος Ιωάννου το 1982 στην Αθήνα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Γιώργος Ιωάννου (Ελληνικά)
Γέννηση20  Νοεμβρίου 1927[1][2]
Θεσσαλονίκη
Θάνατος16  Φεβρουαρίου 1985[2]
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά[3]
ΣπουδέςΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυγγραφέας[4]
ποιητής
ΕργοδότηςΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Υπογραφή
δεδομένα

Η ζωή του

Επεξεργασία

Γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσαλονίκη από γονείς Θρακιώτες πρόσφυγες. Ο πατέρας του Ιωάννης κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης, προερχόμενος από αστική οικογένεια. Η μητέρα του Αθανασία ήταν από την Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης. Ο Γιώργος προερχόταν από πλούσια οικογένεια, που ήθελε ο γιος τους να γίνει σπουδαίος και το όνομα του να ακούγεται παντού. Έτσι οι γονείς του τον ζόριζαν αρκετά να ακολουθήσει τα δικά τους όνειρα. Ο Γιώργος σπούδασε και βρήκε αρκετά καλές δουλειές, όμως ακολούθησε το δικό του όνειρο και έγινε λογοτέχνης.

Ο Γιώργος Ιωάννου μεγάλωσε στο κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης και σπούδασε με λαμπρούς δασκάλους στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στο Α.Π.Θ. μάλιστα υπηρέτησε για ένα διάστημα ως βοηθός στην έδρα της Αρχαίας Ιστορίας. Από το 1960 εργάστηκε ως φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση στην Αθήνα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Από το 1962 και για δύο χρόνια δίδαξε στο Ελληνικό Γυμνάσιο στη Βεγγάζη της Λιβύης. Το 1974 ορίστηκε μέλος της Επιτροπής για τη συγκρότηση ανθολογίου κειμένων λογοτεχνίας για το Δημοτικό σχολείο, καθώς και για την ανανέωση των Νεοελληνικών Αναγνωσμάτων του Γυμνασίου. Υπήρξε σύμβουλος έκδοσης του σημαντικού περιοδικού Ελεύθερη γενιά (μηνιαίο περιοδικό για τις μαθητικές κοινότητες), που εξέδιδε το Υπουργείο Παιδείας. Πέθανε το 1985 στα 58 του χρόνια, από νοσοκομειακή λοίμωξη που επήλθε μετά από μια απλή επέμβαση στον προστάτη.

Το έργο του

Επεξεργασία

Το 1954 εξέδωσε με δικά του έξοδα την πρώτη ποιητική του συλλογή "Ηλιοτρόπια" και το 1963 τη δεύτερη "Τα χίλια δέντρα". Κύρια λογοτεχνική του ενασχόληση όμως υπήρξε η πεζογραφία, προς την οποία στράφηκε οριστικά από το 1964 με την έκδοση μιας συλλογής 22 πεζογραφημάτων με τίτλο "Για ένα φιλότιμο", όπου καθιέρωσε ένα εντελώς προσωπικό ύφος και τρόπο γραφής, από το οποίο επηρεάστηκαν αρκετοί μεταγενέστεροι πεζογράφοι.

Τα κυριότερα βιβλία του με πεζά είναι:

  • Για ένα φιλότιμο (1964)
  • Η σαρκοφάγος (1971)
  • Η μόνη κληρονομιά (1974)
  • Το δικό μας αίμα (1978) [Πρώτο Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 1979]
  • Επιτάφιος θρήνος (1980)
  • Ομόνοια (1980)
  • Κοιτάσματα (1981)
  • Πολλαπλά κατάγματα (1981)
  • Εφήβων και μη (1982)
  • Εύφλεκτη χώρα (1982)
  • Καταπακτή (1982)
  • Η πρωτεύουσα των προσφύγων (1984)
  • Ο της φύσεως έρως. Παπαδιαμάντης, Καβάφης, Λαπαθιώτης [Δοκίμια] (1986)

Το 1981 εξέδωσε το θεατρικό έργο για παιδιά "Το αυγό της κότας". Μετά το θάνατό του εκδόθηκε το παιδικό ανάγνωσμα του "Ο Πίκος και η Πίκα" (1986).

Επιπλέον ασχολήθηκε εντατικά και συστηματικά με τη νεοελληνική παράδοση, καταγράφοντας και εκδίδοντας δημοτικά τραγούδια, παραμύθια και έργα του θεάτρου σκιών.

  • Δημοτικά τραγούδια της Κυνουρίας (1965)
  • Τα δημοτικά μας τραγούδια (1965) -για πολλούς η καλύτερη ανθολογία δημοτικών τραγουδιών
  • Μαγικά παραμύθια του ελληνικού λαού (1966)
  • Παραλογές (1970)
  • Ο Καραγκιόζης (1971-1972, τόμοι 3)
  • Παραμύθια του λαού μας (1973)

Εξέδωσε το περιοδικό Φυλλάδιο (1978-1985), που το έγραφε ολόκληρο μόνος του (κυκλοφόρησαν συνολικά 8 τεύχη, τα δύο τελευταία μετά το θάνατό του).

Επιμελήθηκε και σχολίασε την έκδοση του Ημερολογίου του Φίλιππου Σ. Δραγούμη (1984).

Το 1982 κυκλοφόρησε από την εταιρεία LYRA ο δίσκος βινυλίου "Κέντρο διερχομένων", με έντεκα τραγούδια σε στίχους Γιώργου Ιωάννου και μουσική Νίκου Μαμαγκάκη.

Οι πολύτιμες και πολύχυμες συνεντεύξεις του συγκεντρώθηκαν στον τόμο "Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής" (Αθήνα, Κέδρος 1996, επιμέλεια Γιώργος Αναστασιάδης).

Γνωρίσματα της γραφής του

Επεξεργασία

Η λογοτεχνική παραγωγή του Γιώργου Ιωάννου μπορεί σχηματικά να διαιρεθεί σε δύο περιόδους: στις συλλογές του μέχρι "Το δικό μας αίμα" ο Ιωάννου γράφει ρεαλιστικότερα και με τρόπο εντονότερα συσπειρωμένο γύρω από τις ιστορικές εμπειρίες του νεότερου ελληνισμού (από τη Μικρασιατική Καταστροφή και μέχρι τα μετεμφυλιακά χρόνια), ενώ στις κατοπινές το ύφος γίνεται στοχαστικότερο και πιο υποβλητικό, εμφανώς πιο τολμηρό και τείνει συχνά προς την ονειροπόληση.

Βασική παράμετρος της λογοτεχνίας του Ιωάννου είναι το βιωματικό φορτίο της, ο τρόπος με τον οποίο μεταστοιχειώνονται λογοτεχνικά οι εμπειρίες του από τα μέρη όπου έζησε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το κοινωνικό και ιστορικό του περιβάλλον (η οικογένεια, οι φτωχογειτονιές, ο κόσμος των εργατών και οι έρωτες τους κ.ά.). Ιδιαίτερο ρόλο, εξάλλου, παίζει η γενέτειρά του Θεσσαλονίκη, η οποία δίνεται όχι μόνο ως ένας συγκεκριμένος χώρος με τα μνημεία, τις γειτονιές, τους δρόμους, τους πρόσφυγες και την πολυπολιτισμικότητά της, αλλά και ως χώρος στον οποίο έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια.

Για τη βιωματικότητα στο έργο του, ο Ιωάννου είπε:[7]

«Λέγοντας λοιπόν βιωματική, εννοώ τη λογοτεχνία εκείνη που αντλείται από προσωπικά βιώματα του συγγραφέα [...]. Τα βιώματα πάλι δεν είναι μονάχα εκείνα που προέρχονται από την εμπειρία, αλλά και οι φαντασιώσεις και οι ισχυρές πνευματικές καταστάσεις που έχει ζήσει ο άνθρωπος [...]. Ανακουφίζομαι γράφοντας σε πρώτο πρόσωπο. Είναι για μένα κάτι σαν ψυχολογική ανάγκη. Ωστόσο τα περισσότερα από αυτά που γράφω δεν είναι βιογραφικά και δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι, όπως μεταφέρονται στο χαρτί. Άλλωστε, στα πεζογραφήματά μου υποδύομαι και πολλά πρόσωπα που θα ήθελα να είμαι.»

Στοιχεία τεχνικής που χαρακτηρίζουν το έργο του Ιωάννου είναι η μονοεστιακότητα στην αφήγηση, ο κατακερματισμός του θέματος και η ιδιαίτερη μεταχείριση του αφηγηματικού χρόνου. Η μονοεστιακή αφήγηση δημιουργεί έναν πεζογραφικό λόγο στον οποίο τα πάντα μας δίνονται από την οπτική γωνία ενός μόνο προσώπου, το οποίο άλλοτε μετέχει σε αυτά που εξιστορούνται και άλλοτε μένει θεατής και τα αφηγείται (η αφήγηση αυτή δεν γίνεται απαραίτητα σε πρώτο πρόσωπο, αν και είναι το συνηθέστερο). Ως προς το χειρισμό της πλοκής, η κλασική μορφή διηγήματος με αρχή, μέση και τέλος απουσιάζει σχεδόν πλήρως, ενώ τα γεγονότα αποτελούν ψηφίδες που συνθέτουν το αφήγημα, διανθισμένες από σκέψεις και συναισθήματα του συγγραφέα. Τέλος, ως προς την παράμετρο του αφηγηματικού χρόνου, η αφήγηση με παρόμοια λογική εγκαταλείπει τη γραμμική προώθηση, μπορεί δηλαδή να ξεκινά αδιαφόρετα από το παρόν ή το παρελθόν και δεν προχωρεί γραμμικά προς μεταγενέστερες στιγμές, αφού η μετάβαση από το παρόν στο παρελθόν και αντίστροφα είναι συνεχής. Τα γνωρίσματα αυτά της γραφής του Ιωάννου συνοψίζονται σχηματικά στην ιδέα του πεζογραφήματος, του ιδιαίτερου δηλαδή λογοτεχνικού είδους που ο ίδιος ευαγγελιζόταν πως εισηγήθηκε και καλλιέργησε συνδυάζοντας στοιχεία παραδοσιακών ειδών πεζογραφίας μικρής φόρμας, όπως το διήγημα και το δοκίμιο.

Μεταφράσεις

Επεξεργασία

Μεταφράσεις του έργου του Γιώργου Ιωάννου (επιλογή)

Επεξεργασία
  • El sarcófago, trad. R.Bermejo- E.Ibáñez- A.López, Valladolid, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Valladolid, 1998.
  • López Jimeno A., “Un relato de Yorgos Ioanu (1927-1985): +13-12-43, de la colección Por amor propio (Για ενα φιλοτιμο, 1964)”, Fortunatae 9, 1997, 41-57.
  • López Jimeno A., “Los judíos sefarditas de Tesalónica en los relatos de Yorgos Ioanu (1927-1985): Las tumbas judías, Las Incantadas y La cama", Hermeneus 4, 2001.
  • Le Seul Héritage, trad. du grec par Ismini Vlavianou, présenté par Antigone Vlavianou, éd. La Différence, Paris 2007.

Βιβλιογραφία για τον Γιώργο Ιωάννου

Επεξεργασία
  • Γιώργος Αράγης, Γιώργος Ιωάννου, Στοιχεία προσωπογραφίας, Αθήνα, Εταιρεία Συγγραφέων, 1988.
  • Βασίλης Διοσκουριδης, "Γιώργος Ιωάννου, στοιχεία της πεζογραφίας του " (περ. Η Λέξη, αρ. 39, 1984)
  • Άρης Δρουκόπουλος, Γιώργος Ιωάννου. Ένας οδηγός για την ανάγνωση του έργου του, Αθήνα, Ειρμός, 1992
  • Ελευθερία Κρούπη-Κολώνα, Ο Έρωτας και ο Θάνατος στη λογοτεχνία του Γιώργου Ιωάννου, Αθήνα, Κέδρος, 1992.
  • Anna Di Benedetto Zimbone, Ghiorgos Ioannu. Saggio criticο, Catania, Università di Catania, 1994.
  • Θ. Δ. Σαρρηγιάννης, Φύλλα κισσού για τον Γιώργο Ιωάννου. Δοκιμή βιβλιογραφίας Γιώργου Ιωάννου – Μια πρώτη καταγραφή, Σέρρες, έκδ. περ. «Γιατί», 1995.
  • Έλενα Χουζούρη, Η Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου. Περιπλάνηση στο χώρο και στο χρόνο, Αθήνα, Πατάκης, 1995
  • Αντιγόνη Βλαβιανού, Εισαγωγικό φυλλάδιο (εισαγωγή-επίμετρο-παροράματα στην έκδοση του συνόλου των τευχών του Φυλλαδίου, τχ. 1-8), Αθήνα, Εστία, 1996.
  • Αντιγόνη Βλαβιανού (εισαγωγή-σχόλια-επίμετρο), Το κατοχικό ημερολόγιο χωρίς περικοπές, Αθήνα, Εστία 2000.
  • Αντιγόνη Βλαβιανού (εισαγωγή-σχόλια), Δέκα ανέκδοτα γράμματα στον Χρήστο Σαμουηλίδη 1949-1951, Αθήνα, Εστία, 2000.
  • Βύρων Πισσαλίδης, Διαπολιτισμικότητα και λογοτεχνία. Διαπολιτισμικές σχέσεις, λογοτεχνικές συγκρίσεις : η σημασία του τόπου στο λογοτεχνικό έργο του Γιώργου Ιωάννου και του Λεονάρντο Σάσα, Θεσσαλονίκη, Ανικούλας, 2003.
  • Sophie Iakovidou, G. Ioannou: Le corps de l’œuvre. Psyché de l’écrivain, sociopoétique de l’œuvre, Lille, ANRT, 2004.
  • Θωμάς Κοροβίνης, Θεσσαλονίκη 2005 – Ρεπορτάζ : Γράμμα στον αδερφό Γιώργο Ιωάννου που λείπει είκοσι χρόνια στην καταπακτή, Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 2005.
  • Ελευθερία Κρούπη-Κολώνα, Ο Γιώργος Ιωάννου και τα πεζογραφήματά του, Αθήνα, Γρηγόρης, 2005.
  • Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος, Η Θεσσαλονίκη στο έργο των Θεσσαλονικέων πεζογράφων, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο, 2014
  • Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος, "Οι Εβραίοι ήρωες στο κειμενικό σύμπαν του Γιώργου Ιωάννου", Φιλόλογος 124 (233-240).
  • Triantafyllos H. Kotopoulos, The Poetic City. A Literary Field for Multicultural Studies Depictions: Greece as Case Study", Review of European Studies, 2012, 4 (2), 188-194.
  • Έλενα Χουζούρη, Γιώργος Ιωάννου. «Σαν σπόρος αγκαθιού…» Αθήνα, Ηλέκτρα, 2005.
  • Γιώργος Αναστασιάδης (επιμ.), Γιώργος Ιωάννου 1927-1985. Λόγος και Μνήμη [=συλλογικός τόμος], Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2006.
  • Νάσος Βαγενάς, Γιάννης Κοντός, Νινέττα Μακρυνικόλα (επιμ.), Με τον ρυθμό της ψυχής. Αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου [= συλλογικός τόμος], Αθήνα, Κέδρος, 2006.
  • Νινέττα Μακρυνικόλα (επιμ.), Εικαστικές ματιές στο έργο του Γιώργου Ιωάννου [= συλλογικός τόμος με έργα ζωγραφικής], Αθήνα, Κέδρος, 2006.
  • Γιώργος Αράγης, Για τον Γιώργο Ιωάννου, Αθήνα, Ίνδικτος, 2007.
  • Αναστασία Ζηβανού, "Η Θεσσαλονίκη της κατοχής και του Εμφυλίου μέσα από τα μάτια της Λούλας Αναγνωστάκη και του Γιώργου Ιωάννου" (διπλωματική εργασία στο Τμήμα Θεάτρου Α.Π.Θ.), Θεσσαλονίκη, 2008. [1]
  • Ξενοφών Α. Κοκόλης, Η διαμάχη Μαρωνίτη – Ιωάννου 1977-2007, Αθήνα, Ίνδικτος, 2008
  • Anna Zimbone, Ρεαλιστική παράσταση και ποιητική ενόραση στην πεζογραφία του Γιώργου Ιωάννου, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2008.
  • Δημήτριος Κόκορης (εισαγωγή - ανθολόγηση κειμένων), Για τον Ιωάννου. Κριτικά κείμενα, Λευκωσία, Αιγαίον, 2013.

Αφιερώματα σε περιοδικά (επιλογή)

Επεξεργασία
  • Η Λέξη, τεύχος 39 (1984).
  • Γράμματα και Τέχνες, τεύχος 39 (1985), τεύχος 62 (1991) και τεύχος 78 (1996).
  • Οδός Πανός, τεύχος 18 (1985) και τεύχη 86-87 (1996).
  • Εντευκτήριο, τεύχος 2 (1988), τεύχος 10 (1990) και τεύχος 68 (2005).
  • Διαβάζω, τεύχος 452 (2004).τ
  • Φιλόλογος, τεύχος 124 (2006).
  • Χάρτης, τεύχος 41 (2022).

Υποσημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 (πολλαπλές γλώσσες) Virtual International Authority File. OCLC. Dublin.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb123183180. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb123183180. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 23  Ιουνίου 2015.
  5. ↑ «Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Από το 18ο αιώνα μέχρι το 1935». www.ekebi.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2022. 
  6. ↑ Λογοτεχνικό περιοδικό "ἡ λέξη Αρχειοθετήθηκε 2022-05-19 στο Wayback Machine.", Νο 50, σελ. 1011, Δεκέμβριος 1985.
  7. ↑ Συνέντευξη στη Μ. Θερμού, εφημερίδα Η Καθημερινή, 24/7/1977 (αντιγραφή από το περιοδικό Ο παρατηρητής, τεύχος 8, σελ. 62).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Γιώργος_Ιωάννου_(λογοτέχνης)&oldid=10470846"