Γεώργιος Βασιλείου (εκδότης)

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Γιώργος Βασιλείου (αποσαφήνιση).

Ο Γεώργιος Βασιλείου (Κηφισιά, 1888 – Αθήνα, 5 Δεκεμβρίου 1932) υπήρξε σημαντικός Έλληνας εκδότης των αρχών του 20ού αιώνα.

Γεώργιος Βασιλείου
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1888 Κηφισιά
Θάνατος	5  Δεκεμβρίου 1932 Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	εκδότης πολιτικός
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μέλος της Βουλής των Ελλήνων
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά στοιχεία

Ήταν γιος του ζωεμπόρου και κτηματία Ιωάννη Βασιλείου και της Αικατερίνης Κούρτη. Κατά τα παιδικά και νεανικά του χρόνια έζησε στην Κηφισιά. Ο πατέρας του τον προόριζε ως διάδοχο της οικογενειακής επιχείρησης. Από νωρίς έδειξε αγάπη για το βιβλίο και τη μελέτη. Αρχικώς εργάστηκε ως τυπογράφος και στη συνέχεια, το 1903, σε ηλικία 15 ετών, προσελήφθη ως υπάλληλος στο βιβλιοπωλείο του Ε. Κουκλάρα.

Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους. Μετά την απόλυσή του από το στράτευμα σε ηλικία 25 ετών, άνοιξε το 1913 βιβλιοπωλείο στην οδό Σταδίου 40.

Το 1915 νυμφεύτηκε τη Μαργαρίτα Κιαέζε, κόρη του Ιταλού Σαλβατόρε Κιαέζε και της Ελληνίδας Άννας Γαδ, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά. Μετά τον γάμο του εγκαταστάθηκε στην οδό Μιαούλη 15 στου Ψυρρή, όπου και οργάνωσε μεγάλο τυπογραφείο και βιβλιοδετείο.

Πέθανε ξαφνικά, σε ηλικία 44 ετών, πιθανότατα από καρδιακή προσβολή.

Η εκδοτική του πορεία

Κατά τα πρώτα του βήματα, ο Γεώργιος Βασιλείου επικεντρώθηκε στην έκδοση νομικών βιβλίων. Σε μικρό χρονικό διάστημα το βιβλιοπωλείο «Βασιλείου» συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των αθηναϊκών νομικών κύκλων.

Λίγους μήνες μετά την ίδρυση της εκδοτικής και βιβλιεμπορικής του επιχείρησης, στα τέλη του 1914, ο Βασιλείου συνεταιρίστηκε με τον παλιό του εργοδότη Ε. Κουκλάρα, ιδρύοντας την εταιρεία «Γεώργιος Βασιλείου και Ε. Κουκλάρας». Η συνεργασία δεν ευδοκίμησε και λίγους μήνες μετά οι δύο συνέταιροι ακολούθησαν χωριστούς δρόμους.

Ο Βασιλείου, μετά τη διάλυση της βραχύβιας συνεργασίας του με τον Ε. Κουκλάρα, συνέχισε με ακόμη εντονότερους ρυθμούς την έκδοση νομικών έργων. Σύντομα καθιερώθηκε ως ο ειδικός στον τομέα αυτόν.

Κατά την τριετία 1915–1918, ο Γεώργιος Βασιλείου επεξέτεινε τις δραστηριότητές του παρουσιάζοντας στο αναγνωστικό κοινό πλήθος λογοτεχνικών έργων. Πρώτη έκδοση λογοτεχνικού βιβλίου που πραγματοποίησε είναι το βιβλίο του Κώστα Παρορίτη «Το Μεγάλο Παιδί». Ακολούθησαν δύο μεταφράσεις αραβικών και ινδικών διηγημάτων του Κώστα Τρικογλίδη και «Το Καρνέ του φίλου μου Α.Τ. Λεδίνιν» του Άγγελου Δόξα.

Μέχρι το 1918 ο Γεώργιος Βασιλείου είχε καταλήξει ως προς την εκδοτική πολιτική που θα ακολουθούσε. Ο κατάλογος του βιβλιοπωλείου του εκείνου του έτους αριθμεί 878 τίτλους που περιελάμβαναν Μυθιστόρημα, Διήγημα, Θέατρο, Ποίηση, Αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Φιλοσοφία κ.ά..

Μέσα σε πέντε χρόνια λειτουργίας οι εκδόσεις καθιερώθηκαν στη συνείδηση του αθηναϊκού αναγνωστικού κοινού και το «Βιβλιοπωλείο Βασιλείου» εξελίχθηκε σε σημαντικό λογοτεχνικό στέκι και φιλολογικό εντευκτήριο της εποχής. Εκεί σύχναζαν ονομαστοί συγγραφείς και ποιητές όπως ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης, ο Κώστας Βάρναλης, ο Λάμπρος Πορφύρας, ο Τέλος Άγρας, Ο Κώστας Καρυωτάκης κ.ά..

Ο Γεώργιος Βασιλείου συνέχισε με αμείωτους ρυθμούς την εκδοτική του δραστηριότητα μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, οπότε και ανέλαβε τον εκδοτικό οίκο η σύζυγός του Μαργαρίτα Βασιλείου.

Οι Βιβλιοθήκες

Πέραν των νομικών και των λοιπών μεμονωμένων εκδόσεων, βασικό άξονα της εκδοτικής δραστηριότητας του Γεωργίου Βασιλείου αποτέλεσαν οι θεματικές σειρές (Βιβλιοθήκες). Στα 19 χρόνια της εκδοτικής του παρουσίας οι θεματικές αυτές σειρές έλαβαν αξιοσημείωτες διαστάσεις, καλύπτοντας σημαντικούς τομείς των τεχνών και των επιστημών. Οι Βιβλιοθήκες που δημιούργησε ο Γεώργιος Βασιλείου είναι δέκα:

1. Εκλεκτά έργα
2. Ποιητική Βιβλιοθήκη
3. Θεατρική Βιβλιοθήκη
4. Φιλοσοφική και Κοινωνιολογική Βιβλιοθήκη
5. Πολεμική Βιβλιοθήκη
6. Ιστορική Βιβλιοθήκη των από Αλώσεως Χρόνων
7. Βιβλιοθήκη Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων (σε μετάφραση)
8. Ρομαντική Βιβλιοθήκη
9. Σειρά Πρακτικών Γνώσεων
10. Λεξικά και Μέθοδοι Εκμαθήσεως Ξένων Γλωσσών

Εκλεκτά Έργα

Η πιο επιτυχημένη από αυτές τις Βιβλιοθήκες υπήρξε η σειρά Εκλεκτά Έργα. Η σειρά εγκαινιάστηκε το 1919 και μέσα σε μία μόλις τετραετία περιέλαβε περισσότερους από 150 τίτλους της παγκόσμιας και της ελληνικής λογοτεχνίας. Υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες εκδοτικές σειρές της περιόδου εκείνης μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του '50.

Ποιητική Βιβλιοθήκη

Στην Ποιητική Βιβλιοθήκη περιλαμβάνονται έργα Νεοελλήνων ποιητών, όπως ο Διονύσιος Σολωμός, ο Κώστας Κρυστάλλης, ο Ηλίας Τανταλίδης, ο Λορέντζος Μαβίλης, αλλά και αρχαίων, όπως ο Ησίοδος και ο Όμηρος, καθώς και έργα κορυφαίων Ευρωπαίων δημιουργών, όπως ο Γκαίτε και ο Χάινε.

Θεατρική Βιβλιοθήκη

Παράλληλα με τις θεματικές σειρές Εκλεκτά Έργα και Ποιητική Βιβλιοθήκη, ο Γεώργιος Βασιλείου δημιούργησε και μία τρίτη σειρά, τη Θεατρική Βιβλιοθήκη, καλύπτοντας έτσι όλα τα είδη του λογοτεχνικού χώρου (πρόζα, ποίηση, θέατρο). Δίπλα στον Σαίξπηρ, στον Μολιέρο και στον Ίψεν, θα συναντήσουμε έργα Γάλλων (κυρίως) συγγραφέων, όπως ο Ζώρζ Φεντώ (1862– 1921), ο Πολ Ερβιέ (1857–1915), ο Βικτοριέν Σαρντού (1831–1908), ο Τεοντόρ Μπαριέρ (1823–1877), ο Βίκτορ Σεζούρ (1816–1874), κ.ά..

Φιλοσοφική και Κοινωνιολογική Βιβλιοθήκη

Από τα πρώτα χρόνια της εκδοτικής και βιβλιεμπορικής σταδιοδρομίας του, ο Γεώργιος Βασιλείου εκδήλωσε ζωηρό ενδιαφέρον προς τα φιλοσοφικά και κοινωνιολογικά έργα. Το 1923 προχώρησε στη δημιουργία της θεματικής σειράς Φιλοσοφική και Κοινωνιολογική Βιβλιοθήκη, που σημείωσε και αυτή μεγάλη επιτυχία. Περιελάμβανε έργα της παγκόσμιας διανόησης, πολλά από τα οποία ήταν ακόμη άγνωστα στο ελληνικό κοινό. Μέσα σε μία διετία (1923–1924) κυκλοφόρησαν τουλάχιστον 37 τόμοι. Σε αυτά συγκαταλέγονται έργα των Μπεργκσόν, Ράσελ, Γκαίτε, Δαρβίνου, Φλαμμαριόν, Χέγκελ, Λομπρόζο, Νορντάου, Νίτσε, Ρενάν, Ρουσσώ, Σπινόζα, Σοπενχάουερ, Καΐρη, Βράιλα-Αρμένη, κ.ά..

Πολεμική Βιβλιοθήκη

Η Πολεμική Βιβλιοθήκη είναι χρονικά η πρώτη σειρά που εγκαινίασε ο Γεώργιος Βασιλείου και αποτέλεσε τον οδηγό για την καθιέρωση ανάλογων εκδόσεων, δίνοντας τη δυνατότητα στον ελληνικό λαό να γνωρίσει τις πιο συνταρακτικές σελίδες των Βαλκανικών Πολέμων. Η σειρά ξεπέρασε τους 30 τίτλους.

Ιστορική Βιβλιοθήκη των από Αλώσεως Χρόνων

Ιστορικές μονογραφίες που κυκλοφόρησαν μεταξύ των ετών 1917–1925. Τουλάχιστον κάποιες από αυτές είχαν τυπωθεί σε τυπογραφεία εκτός Αθηνών (πιθανώς με πρωτοβουλία των συγγραφέων) και ο Βασιλείου ανελάμβανε τη διανομή, αναγράφοντας στο εξώφυλλό τους ως εκδοτικό οίκο την επιχείρησή του. Συγγραφέας πολλών από τις μονογραφίες αυτές ήταν ο λόγιος ιστοριοδίφης Περικλής Ζερλέντης.

Βιβλιοθήκη Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων

Το 1918 ο Γ. Βασιλείου εγκαινίασε τις δικές του εκδόσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (σε μετάφραση), που σημείωσαν εντυπωσιακή επιτυχία, αφού πολλά από τα έργα της σειράς αυτής επανεκδόθηκαν μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Τη μεγαλύτερη εκδοτική επιτυχία σημείωσε η «Ομήρου Οδύσσεια», σε μετάφραση του Ιακώβου Πολυλά, που πέτυχε αλλεπάλληλες επανεκδόσεις μέχρι τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ρομαντική Βιβλιοθήκη

Στις αρχές της δεκαετίας του ’30 ο Γεώργιος Βασιλείου εγκαινίασε τη Ρομαντική Βιβλιοθήκη. Η σειρά ήταν προσαρμοσμένη στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού για μια πιο «ελαφρά λογοτεχνία». Η σειρά δεν γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία. Εκδόθηκαν 23 τόμοι.

Σειρά Πρακτικών Γνώσεων

Εμφανίστηκε κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’20 και κάλυψε ευρύτατους τομείς του καθημερινού βίου. Σημαντικό τμήμα των εκδόσεων αναφερόταν σε ναυτικά θέματα.

Λεξικά και Μέθοδοι Εκμαθήσεως Ξένων Γλωσσών

Σημαντικός τομέας της εκδοτικής δραστηριότητας του Γεωργίου Βασιλείου στάθηκαν τα Λεξικά, η έκδοση των οποίων ξεκίνησε από τα πρώτα κιόλας βήματα του εκδοτικού οίκου και τα οποία κάλυπταν τις λεξικογραφικές ανάγκες πλήθους αναγνωστών καθώς και της εκπαιδευτικής κοινότητας: ορθογραφικά, ξένων γλωσσών, τεχνικά, κ.λπ.. Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι πρωτοποριακές για την εποχή τους εκδόσεις «Μεθόδων εκμαθήσεως ξένων γλωσσών», με έμφαση στην Αγγλική, Γαλλική, Γερμανική και Ιταλική γλώσσα.

Οι μεταφράσεις

Ο Γεώργιος Βασιλείου έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στη μετάφραση σημαντικών έργων της ευρωπαϊκής κυρίως λογοτεχνίας. Πλήθος βιβλίων μεταφράστηκαν από έγκριτους μεταφραστές και εκδόθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Στη γόνιμη συνεργασία του με τον νέο τότε ποιητή Λέοντα Κουκούλα οφείλεται ουσιαστικά και η γνωριμία του ελληνικού αναγνωστικού κοινού με κορυφαία έργα της σκανδιναβικής λογοτεχνίας. Μεταξύ των γνωστών λογοτεχνών που συνεργάστηκαν με τον Βασιλείου μεταφράζοντας είναι ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης, ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Μπάμπης Άννινος, ο Κλέων Παράσχος, κ.ά..

«Οι Άθλιοι». Ένα εκδοτικό γεγονός

Εκδοτικό γεγονός της περιόδου του Μεσοπολέμου αποτέλεσε η πεντάτομη έκδοση (1921) των «Αθλίων» του Ουγκώ, σε μετάφραση του Μάρκου Αυγέρη. Μέχρι τότε το ελληνικό αναγνωστικό κοινό γνώριζε το έργο κυρίως από την κλασική αλλά γλωσσικά ξεπερασμένη μετάφραση του Ισιδωρίδη Σκυλίτση. Ο «Νουμάς» από τις σελίδες του χαιρέτισε την έκδοση, γράφοντας πως χάρις στον Βασιλείου «"οι 'Αθλιοι" κυκλοφορούν σε ζωντανή γλώσσα».

Πρακτόρευση εκδόσεων τρίτων

Ο Γεώργιος Βασιλείου κατά περιόδους ανέλαβε την πρακτόρευση βιβλίων ή περιοδικών εκδόσεων τρίτων. Σημαντικές περιπτώσεις της δραστηριότητας αυτής ήταν η πρακτόρευση του έγκυρου νομικού περιοδικού «Θέμις» και των βιβλίων της εκδοτικής εταιρείας «Τα Έργα» του γνωστού λογοτέχνη και μεταφραστή Κοσμά Πολίτη.

Ο Γεώργιος Βασιλείου και «Ο Νουμάς»

Τον Ιανουάριο του 1924 ο Γεώργιος Βασιλείου ανέλαβε το έργο της διάσωσης του γνωστού περιοδικού Ο «Νουμάς», που αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα και είχε διακόψει αρκετές φορές κατά το παρελθόν την κυκλοφορία του. Η συνεργασία με τον Πάνο Ταγκόπουλο, που διαδέχθηκε στη διεύθυνση του περιοδικού τον πατέρα και ιδρυτή του «Νουμά» Δημήτρη Ταγκόπουλο, διήρκεσε έναν χρόνο κατά τη διάρκεια του οποίου κυκλοφόρησαν έξι τεύχη.

Η συνέχεια

Μετά τον θάνατο του Γεωργίου Βασιλείου, τη διεύθυνση του εκδοτικού οίκου και του βιβλιοπωλείου ανέλαβε η σύζυγός του Μαργαρίτα Βασιλείου (1893–1971), η οποία αναδείχθηκε στην πρώτη γυναίκα εκδότρια της Αθήνας. Τη Μαργαρίτα Βασιλείου διαδέχθηκε στη διεύθυνση το 1958 ο γιος της Ιωάννης Βασιλείου (1928–1994), ο οποίος συνέχισε την οικογενειακή παράδοση και πρωτοστάτησε στη συνδικαλιστική οργάνωση των εκδοτών και βιβλιοπωλών.

Πηγές

• Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821-1921 : Η χρυσή βίβλος του ελληνισμού. Τόμος Β' Έλληνες Βιομήχανοι και Έμποροι. Αθήνα: Ν. Σηφάκης και Ι. Χατζηιωάννου. 1921. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2010. 
• Παπακώστας Γ. Φιλολογικά Σαλόνια και Καφενεία της Αθήνας. Β' Έκδοση, 1991. Βιβλιοπωλείο της "Εστίας".
• Χατζιώτης Κ. Βιβλιοπωλεία και εκδοτικοί οίκοι της Αθήνας. Τόμος Β', 2001. Πολιτισμικός Οργανισμός Δήμου Αθηναίων.

• Χατζιώτης Κ. Εκδοτικός Οίκος–Βιβλιοπωλείο Γεωργίου Βασιλείου. Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε. (2013)

Πρόσθετες αναφορές

• Λαμπρινή Κουζέλη:Βασιλείου: ένας ιστορικός εκδοτικός οίκος
• Κατερίνα Λυμπεροπούλου: Ένα επιχειρηματικό success story των αρχών του 20ού αιώνα
• Βασίλης Καλαμαράς: Προσωπική ματιά-Αγνός δημοκράτης
• Κώστας Βούλγαρης: Τότε, όπως και τώρα Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.
• Νίκος Βατόπουλος: Ίχνη του χθες, αναμνήσεις του αύριο