Β΄ Αγγλοαφγανικός Πόλεμος
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Β΄ Αγγλοαφγανικός Πόλεμος ήταν η πολεμική σύρραξη μεταξύ Βρετανικών Ινδιών και του Εμιράτου του Αφγανιστάν από το 1878 ώς το 1880, όταν εμίρης ήταν ο Σερ Αλί Χαν, ο γιος του ιδρυτή της δυναστείας Μπαρακζάι, Ντοστ Μοχάμμαντ Χαν.
| Β΄ Αγγλοαφγανικός πόλεμος | |||
|---|---|---|---|
 Το 92ο Σύνταγμα Πεζικού των Γκόρντον Χαϊλάντερς στην Κανταχάρ - έργο του Ρίτσαρντ Γούντβιλ | |||
| Χρονολογία | 1878-1880 | ||
| Τόπος | Αφγανιστάν | ||
| Έκβαση | Συνθήκη της Γκανταμάκ
| ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| Απώλειες | |||
| |||
.svg){kind=small}
Επρόκειτο για τη δεύτερη φορά που οι Βρετανικές Ινδίες εισέβαλαν στο Αφγανιστάν. Ο πόλεμος τελείωσε μετά από μια σειρά στρατιωτικές νίκες των Βρετανών εις βάρος διαφόρων Αφγανικών δυνάμεων και στις 26 Μαΐου 1879 υπογράφτηκε η Συνθήκη της Γκανταμάκ. Μετά την υπογραφή της εν λόγω συνθήκης οι περισσότεροι από τους Βρετανούς και Ινδούς στρατιώτες αποσύρθηκαν από το Αφγανιστάν και οι Αφγανοί επιτράπηκε να διατηρήσουν την εσωτερική τους κυριαρχία αλλά αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν τον έλεγχο της εξωτερικής τους πολιτικής στους Βρετανούς.
Νέο μέτωπο στην Ασία
ΕπεξεργασίαΜετά τη λήξη της περιόδου έντασης μεταξύ Ρωσίας και Βρετανίας στην Ευρώπη, που οριστικοποιήθηκε με το Συνέδριο του Βερολίνου τον Ιούνιο του 1878, η Ρωσία έστρεψε την προσοχή της στην κεντρική Ασία. Το καλοκαίρι εκείνο, η Ρωσία έστειλε απρόσκλητα μια διπλωματική αποστολή στην Καμπούλ. Ο εμίρης του Αφγανιστάν, Σερ Αλί Χαν, προσπάθησε ανεπιτυχώς να κρατήσει τους Ρώσους έξω από τη χώρα του. Ρωσικές αποστολές έφτασαν στην Καμπούλ στις 22 Ιουλίου 1878, με αποτέλεσμα στις 14 Αυγούστου, οι Βρετανοί να απαιτήσουν ο Σερ Αλί Χαν να δεχθεί και μια βρετανική αποστολή.
Ο εμίρης όχι μόνο αρνήθηκε να δεχθεί τη βρετανική αποστολή υπό τον Νέβιλ Τσάμπερλαιν, αλλά απείλησε μάλιστα να τη σταματήσει εάν τελικώς εστέλλετο. Ο λόρδος Λύττον, αντιβασιλέας της Βρετανικής Ινδίας, διέταξε την αποστολή μιας βρετανικής διπλωματικής αποστολής στην Καμπούλ το Σεπτέμβριο του 1878, αλλά η αποστολή αντικρούστηκε τελικώς καθώς πλησίαζε την ανατολική είσοδο του Περάσματος Κιμπέρ (παλαιά Βορειοδυτική Μεθόριος, σήμερα Κιμπέρ-Πανκτούνκβα, η είσοδος στο Αφγανιστάν από την υπό αγγλική κατοχή τότε Βορειοδυτική Ινδία-σημερινό Πακιστάν), πυροδοτώντας έτσι το φυτίλι του πολέμου.
Πρώτη φάση της σύγκρουσης
ΕπεξεργασίαΜια βρετανική στρατιωτική δύναμη περίπου 40.000 αντρών, κυρίως Βρετανών και Ινδών, εισέβαλε σε διάταξη 3 φαλάγγων στο Αφγανιστάν από τρία διαφορετικά σημεία. Ο Σερ Αλί Χαν, τρομοκρατημένος, προσπάθησε ν' απευθυνθεί αυτοπροσώπως στο Ρώσο τσάρο Αλέξανδρο Β΄ για βοήθεια, αλλά μη μπορώντας να τα καταφέρει, επέστρεψε στην πόλη Μαζάρ-ι-Σαρίφ, όπου και απεβίωσε στις 21 Φεβρουαρίου 1879. Οι Βρετανοί, χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση εισήλθαν στην Καμπούλ.
Συνθήκη της Γκανταμάκ
ΕπεξεργασίαΜε τις βρετανικές δυνάμεις να καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας, ο γιος τού Σερ Αλί Χαν και διάδοχός του, Μοχάμμαντ Γιακούμπ Χαν, υπέγραψε τη Συνθήκη της Γκανταμάκ το Μάιο του 1879 για να αποτρέψει μια βρετανική εισβολή και στο υπόλοιπο έδαφος της χώρας. Σύμφωνα με τη συμφωνία αυτή και σε αντάλλαγμα για μια ετήσια επιχορήγηση και διαβεβαιώσεις για βρετανική συνδρομή σε περίπτωση επίθεσης άλλων ξένων δυνάμεων, ο Γιακούμπ Χαν παραχώρησε τον έλεγχο των εξωτερικών υποθέσεων των Αφγανών στους Βρετανούς. Οι Βρετανοί απεσταλμένοι εγκαταστάθηκαν στην Καμπούλ και άλλες περιοχές, ο βρετανικός έλεγχος επεκτάθηκε στις περιοχές των περασμάτων Κιμπέρ και Μίτσνι και το Αφγανιστάν παραχώρησε διάφορες περιοχές της επαρχίας της Βορειοδυτικής Μεθορίου και την πόλη Κέττα στους Βρετανούς. Κατόπιν όλων αυτών, ο κύριος όγκος του Βρετανικού Στρατού αποσύρθηκε.
Παρόλα αυτά, στις 3 Σεπτεμβρίου 1879, μια εξέγερση στην Καμπούλ οδήγησε στη σφαγή του στρατιωτικού διοικητή της πόλης, σερ Πιερ Καβανιάρι (Βρετανός ιταλικής ευγενικής καταγωγής), της φρουράς του και του προσωπικού του, προκαλώντας την επόμενη φάση του Β΄ Αγγλοαφγανικού Πολέμου.
Δεύτερη φάση
Επεξεργασία
Ο αντιστράτηγος σερ Φρέντερικ Ρόμπερτς οδήγησε μια βρετανική στρατιωτική δύναμη μέσω του περάσματος Σουταργκαρντάν, στο κεντρικό Αφγανιστάν, νίκησε τον αφγανικό στρατό στο Τσαρ Ασιάμπ στις 6 Οκτωβρίου 1879, και ανακατέλαβε την Καμπούλ. Τότε, ο Γκαζί (γαζής) Μοχάμμαντ Τζαν Χαν Βαρντάκ, ηγέτης της φυλής Βαρντάκ των Παστούν, αποκήρυξε ως "μαριονέτα" των Βρετανών τον εμίρη Γιακούμπ Χαν και αναζωπύρωσε την εξέγερση, επιτιθέμενος στις βρετανικές δυνάμεις στο στρατόπεδο Σερπούρ κοντά στην Καμπούλ το Δεκέμβριο του 1879. Πολιόρκησε τους Βρετανούς αλλά καθώς απέτυχε να διατηρήσει την πολιορκία για μεγάλο διάστημα, η εξέγερση τελικώς κατέρρευσε. Ο Γιακούμπ Χαν, ύποπτος για συνέργεια στη σφαγή του Καβανιάρι και του προσωπικού του, αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Οι Βρετανοί μελέτησαν τότε έναν αριθμό πιθανών πολιτικών διευθετήσεων, που περιελάμβαναν το διαμελισμό του Αφγανιστάν μεταξύ πολλών ηγεμόνων ή την τοποθέτηση του Αγιούμπ Χαν, αδελφού του Γιακούμπ Χαν, στο θρόνο, αποφασίζοντας όμως να τοποθετήσουν τελικώς στη θέση του εμίρη τον ξάδελφό του, Αμπντούρ Ραχμάν Χαν.
Ο Αγιούμπ Χαν, που υπηρετούσε ως κυβερνήτης της Χεράτ, εξεγέρθηκε, νίκησε ένα βρετανικό απόσπασμα στη μάχη της Μαϊβάντ τον Ιούλιο του 1880 και πολιόρκησε την Κανταχάρ. Ο σερ Φρέντερικ Ρόμπερτς οδήγησε τότε την κύρια βρετανική δύναμη από την Καμπούλ και νίκησε αποφασιστικά τον Αγιούμπ Χαν την 1η Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς στη μάχη της Κανταχάρ, τερματίζοντας την εξέγερση.
Ο Αμπντούρ Ραχμάν επιβεβαίωσε τη Συνθήκη της Γκανταμάκ, αφήνοντας στους Βρετανούς τον έλεγχο των περιοχών που είχαν παραχωρηθεί από το Γιακούμπ Χαν, διασφαλίζοντας έτσι το βρετανικό έλεγχο στην εξωτερική πολιτική του Αφγανιστάν με αντάλλαγμα την προστασία και την καταβολή ετήσιας βρετανικής επιχορήγησης.
Μετά από όλα αυτά, οι Βρετανοί, εγκαταλείποντας την προκλητική πολιτική της διατήρησης αρμοστή στην Καμπούλ, αλλά έχοντας πετύχει όλους τους άλλους στόχους τους, αποσύρθηκαν στρατιωτικώς από τη χώρα. Οι δε Αφγανοί, καίτοι ηττημένοι στρατιωτικά, κατάφεραν έστω και μέσω της ήττας τους, να καταδείξουν με τη διάθεσή τους για αντίσταση στους Βρετανούς τη δυσκολία τού να διατηρήσεις μια χώρα με τόσες εσωτερικές αντιφάσεις, πολυφυλετική ποικιλομορφία, περίπλοκους αρχέγονους πολιτισμικούς κώδικες και υψηλό αίσθημα ελευθερίας και υπερηφάνειας, υπό πλήρη και άμεσο στρατιωτικό έλεγχο μακροπρόθεσμα.
Αιχμάλωτοι Βρετανοί στρατιώτες
Επεξεργασία
Ο Βρετανός αξιωματικός Τζον Μάστερς κατέγραψε στην αυτοβιογραφία του ότι Αφγανές γυναίκες από την επαρχία της Βορειοδυτικής Μεθορίου της Βρετανικής Ινδίας, κατά τη διάρκεια του πολέμου ευνούχιζαν τους μη μουσουλμάνους στρατιώτες που αιχμαλωτίζονταν, όπως τους Βρετανούς και τους Σιχ. Επίσης συνήθιζαν να ασκούν μια μέθοδο εκτέλεσης που περιελάμβανε τη χρήση ούρων. Συγκεκριμένα, οι Αφγανές γυναίκες ουρούσαν στο στόμα των αιχμαλώτων. Οι αιχμάλωτοι Βρετανοί στρατιώτες ξαπλώνονταν με τη βία και δένονταν σφιχτά στο έδαφος, και κατόπιν ένα ραβδί ή κομμάτι από ξύλο χρησιμοποιείτο για να κρατούν το στόμα τους ανοιχτό, καθιστώντας τους ανήμπορους να καταπιούν. Τότε οι Αφγανές ουρούσαν με τη σειρά κατευθείαν στο στόμα του αιχμαλώτου, μέχρι που αυτός πνιγόταν από τις εκκρίσεις τους.
Βρετανικές δυνάμεις (με τις ονομασίες των μονάδων στα έτη 1878-80)
Επεξεργασία- Δύναμη κοιλάδας Πεσαβάρ (Υποστράτηγος σερ Σάμουελ Μπράουν)
- Ταξιαρχία Ιππικού (Ταξίαρχος Τσαρλς Τζον Στάνλεϋ Καφ)
- 1η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Χέρμπερτ Τέιλορ Μακφέρσον)
- 2η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Τζον Άνταμ Τάιτλερ)
- 3η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Φρέντερικ Έρνεστ Άπλεγιαρντ)
- 81ο Σύνταγμα Τυφεκιοφόρων (Βόρειο Λανκασάιρ)
- 14ο Σύνταγμα Πεζικού της Βεγγάλης (Σιχ)
- 19ο Σύνταγμα Πεζικού του Παντζάμπ
- 4η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Γ. Μπράουν)
- Βασιλικό Πυροβολικό
- Δύναμη κοιλάδας Κουρράμ (Αντιστράτηγος σερ Φρέντερικ Ρόμπερτς)
- Ταξιαρχία Ιππικού (Ταξίαρχος Χιου Γκαφ)
- 10ο Σύνταγμα Βασιλικών Ουσάρων (1 ίλη)
- 12ο Σύνταγμα Ιππικού της Βεγγάλης
- 5ο Σύνταγμα Ιππικού του Παντζάμπ, (Συνοριακή Δύναμη Παντζάμπ)
- 1η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Α.Χ. Κομπ)
- 2η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Τ. Μπ. Θέλγουελ)
- Βασιλικό Πυροβολικό (Συνταγματάρχης Α.Χ. Λίντσεϋ)
- Ταξιαρχία Ιππικού (Ταξίαρχος Χιου Γκαφ)
- Δύναμη Κανταχάρ
- 1η Μεραρχία (Υποστράτηγος σερ Ντόναλντ Μάρτιν Στιούαρτ)
- Ταξιαρχία Ιππικού (Ταξίαρχος Ουόλτερ Φέιν)
- 1η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Ρ. Μπάρτερ)
- 2η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Γ. Χιουζ)
- Βασιλικό Πυροβολικό Μεραρχίας (Ταξίαρχος Τσαρλς Τζωρτζ Άρμπουθνοτ)
- 2η Μεραρχία (Αντιστράτηγος Μ.Α. Μπίνταλφ)
- Ταξιαρχία Ιππικού (Ταξίαρχος Σ.Χ. Πάλλισερ)
- 1η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Ρ. Λέισυ)
- 2η Ταξιαρχία Πεζικού (Ταξίαρχος Νούτταλ)
- Πυροβολικό Μεραρχίας (Συνταγματάρχης Λε Μεζυριέ)
- 1η Μεραρχία (Υποστράτηγος σερ Ντόναλντ Μάρτιν Στιούαρτ)