Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία

Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία Армя́нская Сове́тская Социалисти́ческая Респу́блика Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն
	1920–1991
;	;
Πρωτεύουσα	Ερεβάν
Γλώσσες	αρμενικά, ρωσικά
Ίδρυση	2 Δεκεμβρίου 1920
Ένταξη στην ΕΣΣΔ	30 Δεκεμβρίου 1922
Ανεξαρτητοποίηση	23 Αυγούστου 1990

Η Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (συντομογραφία: ΑΣΣΔ ή Αρμενική ΣΣΔ, αρμενικά: Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն, ρωσικά: Армя́нская Сове́тская Социалисти́ческая Респу́блика) ήταν μία από τις δώδεκα Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες που συγκρότησαν την ΕΣΣΔ τον Δεκέμβριο του 1922. Αργότερα προστέθηκαν οι Εσθονική ΣΣΔ, Λετονική ΣΣΔ, Λιθουανική ΣΣΔ και Μολδαβική ΣΣΔ ενώ συγκροτήθηκαν και διαλύθηκαν άλλες τρεις ΣΣΔ. Μεταπολεμικά ο αριθμός των Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών που συγκροτούσαν την ΕΣΣΔ ήταν δεκαπέντε.} Εγκαθιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1920 και παρέμεινε μέχρι την διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991. Κατά την διάρκεια της σοβιετικής περιόδου ο πληθυσμός της αυξήθηκε (από τις 880.000 το 1929 στα 3,3 εκατομμύρια κατοίκους το 1989) και η χώρα μετατράπηκε σε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο. Στην δεκαετία του 1920 έγιναν διωγμοί κατά της αρμένικης εκκλησίας, λόγω των διωγμών κατά θρησκευτικών οργανισμών στην ΕΣΣΔ εκείνη την εποχή. Συνόρευε στα δυτικά με την Τουρκία, στα βόρεια με την Γεωργιανή ΣΣΔ, ανατολικά με την Αζερική ΣΣΔ και στα νότια με το Ιράν. Πρωτεύουσα ήταν το Ερεβάν.

Μετά τον θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν χαλάρωσαν μερικοί περιορισμοί επί Στάλιν και χορηγήθηκε περιορισμένη θρησκευτική ελευθερία.

Στις 23 Αυγούστου 1990 μετονομάστηκε σε Δημοκρατία της Αρμενίας αλλά παρέμεινε μέρος της ΕΣΣΔ μέχρι την επίσημη ανεξαρτητοποίησή της την 21η Σεπτεμβρίου 1991.

Ως μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, η Αρμενική ΣΣΔ μετατράπηκε από μια κυρίως αγροτική ενδοχώρα σε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο παραγωγής, ενώ ο πληθυσμός σχεδόν τετραπλασιάστηκε από 880.000 το 1926 σε 3.3 εκατ. το 1989, λόγω της φυσικής ανάπτυξης και την εισροή μεγάλων αριθμών επιζώντων της Γενοκτονίας των Αρμενίων και των απογόνων τους. Ο επαναπατρισμός μεγάλων αριθμών επιζώντων συνέβη με στόχο να ανακτηθούν οι πληθυσμιακές απώλειες του Β΄ ΠΠ, μετά την έναρξη ανοικτής πολιτικής μετανάστευσης από τον Στάλιν. Παράλληλα το 1945 οι Αρμένιοι προέβαλαν αξιώσεις στα εδάφη που παραχώρησαν οι Σοβιετικοί στην Τουρκία με την συνθήκη του Καρς, αξίωση η οποία διεθνοποιήθηκε από τους Σοβιετικούς. Αν ήταν επιτυχημένες, θα επιτρεπόταν ο επαναπατρισμός αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων Αρμενίων της διασποράς.

Το 1988 ξεκίνησαν αναταραχές στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν για το θέμα της ένωσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ με την Αρμενία. Στις 7 Δεκεμβρίου 1988 εκδηλώθηκε σεισμός στο Σπιτάκ με χιλιάδες θύματα. Στις 23 Αυγούστου 1990 μετονομάστηκε σε Δημοκρατία της Αρμενίας μετά την ανακήρυξη κυριαρχίας, αλλά παρέμεινε στη Σοβιετική Ένωση μέχρι την επίσημη ανακήρυξη ανεξαρτησίας στις 21 Σεπτεμβρίου 1991. Η ανεξαρτησία της αναγνωρίστηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1991, όταν η Σοβιετική Ένωση έπαψε να υπάρχει. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το κράτος της μετασοβιετικής Δημοκρατίας της Αρμενίας συνέχισε να υφίσταται μέχρι την έγκριση του νέου συντάγματος, το 1995.

Πολιτική

Η διοικητική διαίρεση της η αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία

Κυβέρνηση

Η δομή της κυβέρνησης στην Αρμενική ΣΣΔ ήταν ταυτόσημη με τις υπόλοιπες Σοβιετικές δημοκρατίες. Το ανώτατο πολιτικό όργανο της δημοκρατίας το Ανώτατο Σοβιέτ, το οποίο περιελάμβανε το υψηλότερο δικαστικό κλάδο της δημοκρατίας, το ανώτατο δικαστήριο. Τα μέλη του Ανωτάτου Σοβιέτ υπηρετούσαν θητεία πέντε ετών, ενώ οι βουλευτές των περιφερειών υπηρετούσαν θητείες δυόμισι ετών. Όλοι οι αξιωματούχοι ήταν υποχρεωμένοι να είναι μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και οι συνεδρίες γίνονταν στο κτίριο του Ανωτάτου Σοβιέτ στο Ερεβάν.

Μετά την ανεξαρτησία και πριν την υιοθέτηση του συντάγματος του 1995, η Αρμενική Δημοκρατία κυβερνόταν στο πλαίσιο της ημιπροεδρικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στην οποία ο Πρόεδρος είναι ο αρχηγός του κράτους και υπήρχε πολυκομματικό σύστημα. Η εκτελεστική εξουσία ασκείται από την κυβέρνηση. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο. Το μονοθάλαμο κοινοβούλιο ήταν το Ανώτατο Συμβούλιο της Αρμενίας.

Με την εγκαθίδρυση της Αρμενικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, οι Σοβιετικές αρχές έκαναν επίμονες προσπάθειές για την εξάλειψη ορισμένων στοιχείων στην κοινωνία, εν όλω ή εν μέρει, όπως ο εθνικισμός και η θρησκεία, για να ενισχύσει τη συνοχή της Ένωσης. Στα μάτια των πρώιμων Σοβιετικών χαρακτών πολιτικής, οι Αρμένιοι, μαζί με τους Ρώσους, Ουκρανούς, Λευκορώσους, Γεωργιανούς, Γερμανούς και Εβραίους θεωρήθηκαν "προχωρημένοι" (σε αντιδιαστολή με τους "καθυστερημένους") λαούς, και ομαδοποιήθηκαν μαζί με τις Δυτικές εθνικότητες.^[1] Ο Καύκασος και ιδιαίτερα η Αρμενία αναγνωρίστηκαν από ακαδημαϊκούς και σε Σοβιετική βιβλία ως ο "αρχαιότερος πολιτισμός στο έδαφος" της Σοβιετικής Ένωσης.^[2]

Κατά τα πρώτα χρόνια της ΕΣΣΔ, η Αρμενία δεν επηρεάστηκε σημαντικά από τις πολιτικές που όρισε η κυβέρνηση του Λένιν. Πριν από την ασθένεια, ο Λένιν ενθάρρυνε την πολιτική της κορενιζάτσια ή "εθνοποίησης" στις δημοκρατίες, καλώντας τις διάφορες σοβιετικές εθνότητες να "διαχειρίζονται τις δημοκρατίες τους", ιδρυώντας σχολεία, εφημερίδες και θέατρα που θα παρέδιδαν μαθήματα (σχολεία) και θα εκτυπώνονταν (εφημερίδες) στη μητρική τους γλώσσα, δηλαδή τα αρμενικά στην Αρμενική ΣΣΔ.^[3] Στην Αρμενία, η Σοβιετική κυβέρνηση αποφάσισε ότι όλοι οι αναλφάβητοι πολίτες μέχρι την ηλικία των πενήντα έπρεπε να παρακολουθήσουν το σχολείο και να μάθουν να διαβάζουν αρμενικά, τα οποία έγιναν η επίσημη γλώσσα της δημοκρατίας. Ο αριθμός των εφημερίδων (Σοβετακάν Χαγιαστάν) και περιοδικών (Γκαρούν, Σοβετακάν Γκρακανουτιούν, Πάτμα-Μπανασιρακάν Χαντές) που εκτυπώνονταν στα αρμενικά μεγάλωσε. Ένα ίδρυμα για τον πολιτισμό και την ιστορία δημιουργήθηκε το 1921 στην Ετσμιατζίν. Επίσης ιδρύθηκε το Θέατρο Όπερας του Γιερεβάν και ένα δραματικό θέατρο στο Ερεβάν. Επίσης, ιδρύθηκε το 1959 και το Ματενανταράν, το οποίο στεγάζει τα αρχαία και μεσαιωνικά χειρόγραφα. Σοβιετικοί μελετητές εκπόνησαν σημαντικές ιστορικές μελέτες και συγγραφείς όπως οι Μαρτίρος Σασιάν, Αβετίκ Ισαακιάν και Γιεγκίσε Τσάρεντς έγραψαν δημοφιλή έργα, τηρώντας την σοσιαλιστική ρήση "εθνική μορφή, σοσιαλιστικό περιεχόμενο." Το Αρμενκίνο, η πρώτη αρμενική εταιρεία παραγωγής ταινιών, έβγαλε την ταινία Ναμούς (Τιμή) το 1925 και η πρώτη ταινία με ήχο ήταν η Πέπο, σε σκηνοθεσία Χάμο Μπεκ-Ναζάροφ.^[4]

Η πλατεία του Λένιν (σημερινό όνομα - Πλατεία της Δημοκρατίας) ήταν η κεντρική πλατεία του Γερεβάν από το 1926 έως το 1991

Όπως και στις άλλες δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, η Αρμενία είχε τη δική της σημαία και εθνόσημο. Σύμφωνα με τον Νικίτα Χρουστσόφ, το τελευταίο έγινε πηγή διαμάχης μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Δημοκρατίας της Τουρκίας στη δεκαετία του 1950, όταν η Τουρκία προέβαλε αντιρρήσεις στην ένταξη του Αραράτ στο εθνόσημο. Το Αραράτ είναι σύμβολο των Αρμενίων αλλά ανήκει στην Τουρκία. Η Τουρκία θεώρησε ότι η παρουσία του εθνοσήμου ήταν ένδειξη κάποιου σοβιετικού σχεδίου. Ο Χρουστσόφ ανταπάντησε με την ερώτηση, "Γιατί απεικονίζετε ένα φεγγάρι στη σημαία σας; Το φεγγάρι δεν ανήκει στην Τουρκία, ούτε καν το μισό. ... Θέλετε να πάρετε όλο το σύμπαν;"^[5] Η Τουρκία υποχώρησε μετά από αυτά.^[6]

Συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς

Η Αρμενικής ΣΣΔ, ως Σοβιετική δημοκρατία, ήταν διεθνώς αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη ως μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά ο Νοραΐρ Σισακιάν υπηρέτησε ως Πρόεδρος της 21ης συνόδου της γενικής συνέλευσης της Ουνέσκο το 1964. Η Σοβιετική Ένωση ήταν επίσης μέλος της Κομεκόν, του Συμφώνου της Βαρσοβίας και της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.

Οικονομία

Υπό το Σοβιετικό σύστημα, η σχεδιασμένη οικονομία της δημοκρατίας απαγόρευε την ιδιωτική ιδιοκτησία. Ξεκινώντας στα τέλη της δεκαετίας του 1920, τα ιδιόκτητα αγροκτήματα στην Αρμενία κολλεκτιβοποιήθηκαν και κρατικοποιήθηκαν, αν και συχνά αυτό συνάντησε αντιδράσεις. Κατά τον ίδιο χρόνο (1929-1936), η κυβέρνηση άρχισε διαδικασία εκβιομηχάνισης στην Αρμενία. Από το 1935, το ακαθάριστο προϊόν που παραγόταν από τη γεωργία ήταν το 132% του αντίστοιχου ΑΕΠ του 1928 και το ακαθάριστο προϊόν της βιομηχανίας ήταν 650% του αντίστοιχου ΑΕΠ του 1928. Η οικονομική επανάσταση της δεκαετίας του 1930 είχε μεγάλο κόστος: η παραδοσιακή αγροτική οικογένεια έσπασε και πολλοί αναγκάστηκαν να φύγουν από την αγροτική ύπαιθρο για να εγκατασταθούν σε αστικές περιοχές. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έκλεισαν καθώς τέθηκαν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης.^[7]

Πολιτισμού

Το Μουσείο Ιστορίας της Αρμενίας, στο Ερεβάν.

Βιβλιογραφία

Το Les Années volées του Λαζάρ Ιντζενιάν και το Les Fils du Goulag του Αρνάν Μαλουμιάν αναφέρουν δύο αφηγήσεις επαναπατρισμού, καθώς και τη φυλάκιση και διαφυγή από τα γκουλάγκ. Υπάρχουν πολλές αφηγήσεις ατόμων για την υποχρεωτική μετεγκατάσταση στην Κεντρική Ασία το 1949. Μερικοί συγγραφείς συγκρίνουν τις Σοβιετική απελάσεις προς την Κεντρική Ασία και τη Σιβηρία του 1949 με τις προηγούμενες Οθωμανικές απελάσεις.^[8]

Δείτε επίσης

Ιστορία της Αρμενίας

Σημειώσεις

Αναφορές

↑ Martin, Terry (2001). The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923-1939. New York: Cornell University, p. 23. (ISBN 0-8014-8677-7).
↑ Panossian. The Armenians, σσ. 288-89.
↑ Martin, The Affirmative Action Empire, σ. 10-13.
↑ Suny, "Soviet Armenia," σελ. 356-57.
↑ Khrushchev, Nikita, Sergei Khrushchev (ed.) Memoirs of Nikita Khrushchev: Statesman, 1953-1964. Philadelphia: Pennsylvania State University Press, pp. 467-68. (ISBN 0-271-02935-8).
↑ Ο χρουστσόφ. Memoirs of Nikita Khrushchev, σελ. 468.
↑ Matossian. Impact of Soviet Policies, σσ. 99-116.
↑ Jo Laycock (2016). «Survivor or Soviet Stories? Repatriate Narratives in Armenian Histories, Memories and Identities». History and Memory 28 (2): 123–151. doi:10.2979/histmemo.28.2.0123. ISSN 0935-560X.

Περαιτέρω ανάγνωση

(in Armenian) Aghayan, Tsatur., et al. (eds.), Հայ Ժողովրդի Պատմություն [History of the Armenian People], vols. 7 and 8. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1967, 1970.
(in Armenian) Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1974–1987, 12 volumes.
Aslanyan, A. A. et al. Soviet Armenia. Moscow: Progress Publishers, 1971.
(in Armenian) Geghamyan, Gurgen M. Սոցիալ-տնտեսական փոփոխությունները Հայաստանում ՆԵՊ-ի տարիներին (1921-1936) [Socio-Economic Changes in the Armenia during the NEP Years, (1921-1936)]. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1978.
Matossian, Mary Kilbourne. The Impact of Soviet Policies in Armenia. Leiden: E.J. Brill, 1962.
Miller, Donald E. and Lorna Touryan Miller, Armenia: Portraits of Survival and Hope. Berkeley: University of California Press, 2003.
Shaginian [Shahinyan], Marietta S. Journey through Soviet Armenia. Moscow: Foreign Languages Publishing House, 1954.
Suny, Ronald Grigor. "Soviet Armenia," in The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century, ed. Richard G. Hovannisian, New York: St. Martin's Press, 1997.
(in Armenian) Virabyan, Amatuni. Հայաստանը Ստալինից մինչև Խրուշչով: Հասարակական-քաղաքական կյանքը 1945-1957 թթ. [Armenia from Stalin to Khrushchev: Social-political life, 1945-1957] Yerevan: Gitutyun Publishing, 2001.
Walker, Christopher J. Armenia: The Survival of a Nation. London: Palgrave Macmillan, 1990.
Yeghenian, Aghavnie Y. The Red Flag at Ararat. New York: The Womans Press, 1932. Republished by the Gomidas Institute in London, 2013.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία

Αρμενία: μεγάλα άλματα σε μια αρχαία γη από τον Anton Kochinyan
Μελκονιάν, Eduard: "Καταστολή στην δεκαετία του 1930 Σοβιετική Αρμενία" στον Καύκασο Αναλυτική digest No. 22

[1] Martin, Terry (2001). The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923-1939. New York: Cornell University, p. 23. (ISBN 0-8014-8677-7).

[2] Panossian. The Armenians, σσ. 288-89.

[3] Martin, The Affirmative Action Empire, σ. 10-13.

[4] Suny, "Soviet Armenia," σελ. 356-57.

[5] Khrushchev, Nikita, Sergei Khrushchev (ed.) Memoirs of Nikita Khrushchev: Statesman, 1953-1964. Philadelphia: Pennsylvania State University Press, pp. 467-68. (ISBN 0-271-02935-8).

[6] Ο χρουστσόφ. Memoirs of Nikita Khrushchev, σελ. 468.

[7] Matossian. Impact of Soviet Policies, σσ. 99-116.

[laycock-8] Jo Laycock (2016). «Survivor or Soviet Stories? Repatriate Narratives in Armenian Histories, Memories and Identities». History and Memory 28 (2): 123–151. doi:10.2979/histmemo.28.2.0123. ISSN 0935-560X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]