Αλεξάνδρεια στην Κύπρο

Η Αλεξάνδρεια στην Κύπρο ή Αλεξάνδρεια η εν Κύπρω ή Αλεξανδρέττα Κύπρου, ήταν ελληνιστική πόλη στη νήσο Κύπρο. Η πόλη ιδρύθηκε πιθανόν το 331 π.Χ. στη βορειοδυτική Κύπρο.

Ίδρυση

Χάρτης της Κύπρου.

Είναι γνωστό ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ίδρυσε πολλές πόλεις που πήραν το όνομά του, σε πολλά μέρη του κόσμου. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ήσαν περισσότερες από 70, αριθμός που ίσως θεωρείται υπερβολικός. Ο ακριβής αριθμός όλων των Αλεξανδρειών είναι πάντως άγνωστος, αφού δεν διασώθηκε σχετικός κατάλογος. Διασημότερη, όμως υπήρξε η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, που ιδρύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο το 331 π.Χ. και που έμελλε να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο και στις μετέπειτα κυπριακές εξελίξεις, ως πρωτεύουσα του Πτολεμαϊκού βασιλείου στο οποίο θα υπαγόταν και η Κύπρος.

Μεταξύ των πολλών Αλεξανδρειών^[1] του κόσμου αναφέρεται και μια στην Κύπρο, στο κείμενο που έγραψε ο Στέφανος ο Βυζάντιος στα «Εθνικά» του.

Χάρτης με τα αρχαία Κυπριακά βασίλεια

Είναι άγνωστο αν η Αλεξάνδρεια η εν Κύπρω κατασκευάστηκε εκ νέου ή αν προϋπήρχε ως πόλη, που απλά είχε μετονομαστεί, από τους Κύπριους, που ήθελαν να τιμήσουν με αυτόν τον τρόπο τον Μέγα Αλέξανδρο.^[2] Εικάζεται ότι η ίδρυση της Αλεξάνδρειας της Κύπρου, προήλθε ίσως προς τιμήν του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από ενέργειες που έκαναν είτε ο Πασικράτης του Κουρίου (καταγωγή και βασιλεία, στην αρχαία πόλη Κούριο και Σόλοι (Κύπρος)), είτε ο γιος του ο Νικοκλής της Πάφου, ο οποίος συνόδευε τον Μέγα Αλέξανδρο στην Ασία και ήταν ένας από τους τριηράρχους του στόλου του,^[3] μια και η κυπριακή αυτή πόλη πιστεύεται ότι βρισκόταν εκεί όπου υπήρξε η πόλη Καλλίνουσα, στη βορειοδυτική ακτή του νησιού, στην περιοχή Τηλλυρίας, όχι μακριά από την αρχαιότερη πόλη Σόλοι (Κύπρος).

Ψηφιδωτό από τους αρχαίους Σόλους

Ίσως ακόμη και η ίδια η πόλη των Σόλων να είχε πάρει αυτό το όνομα αργότερα (ακόμη και μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προκειμένου να τιμηθεί).

Εκτιμήσεις περί της τοποθεσίας

Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός στο έργο του «Ιστορία Χρονολογική» ^[4] την ταυτίζει με την πόλη Καλλίνουσα, στο ομώνυμο ακρωτήρι Καλλίνουσα (ακρωτήρι), της περιοχής Τηλλυρία. Επίσης ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός ονομάζει την πόλη Αλεξανδρέτταν, το ίδιο δε όνομα έφερε κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια και το ακρωτήρι της Τηλλυρίας.

Κατά το 15ο αιώνα ο Γεώργιος Βουστρώνιος αναφέρει οικισμό με το όνομα Αλεξάνδρα, που βρίσκεται σημειωμένος και σε μεσαιωνικούς χάρτες ως Αλεσανδρέτα (Alesandreta).
Ο Μας Λατριέ (αγγλικά: Mas Latrie, γαλλικά: Louis de Mas Latrie) αναφέρει την πόλη ως ερειπωμένη.^[5]
Η κυπριακή Αλεξάνδρεια, συνεπώς, πιθανολογείται ότι είχε διατηρηθεί μέχρι και τα μεσαιωνικά χρόνια. Ωστόσο δε γνωρίζουμε περισσότερα για τον οικισμό αυτό, που δεν πρέπει να υπήρξε ιδιαίτερα σημαντικός, αλλά που απετέλεσε ένα ακόμη κρίκο στους δεσμούς που δημιουργήθηκαν μεταξύ του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Κυπρίων.
Πάντως, προς το παρόν, η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει εντοπίσει ίχνη αυτής της πόλης και δεν έχει δώσει οποιεσδήποτε άλλες πληροφορίες γι' αυτήν.

Παραπομπές

↑ Νικόλαος Λωρέντης, «Λεξικόν των Αρχαίων Μυθολογικών, Ιστορικών και Γεωγραφικών Κυρίων Ονομάτων», Βιέννη Αυστρίας 1837, λήμμα για την «Αλεξάνδρεια», σελ. 29. [1].
↑ Γρηγόρης Ζώρζος, οικονομολόγος, «Τα Μεγάλα Έργα στην Εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου», (μέρος του βιβλίου «Ναυτικό Μεγάλου Αλεξάνδρου»), στο περιοδικό «Στρατιωτική Επιθεώρηση», Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2005, σελ. 144. Αναφορά σε 35 πόλεις αναφερόμενες ως Αλεξάνδρεια) (7/35): «Το 331π.χ. κτίσθηκε η Αλεξάνδρεια η εν Κύπρω στο δυτικό άκρο της νήσου Κύπρος από τον βασιλέα της Πασικράτη ή από τον υιό του Νικοκλή». [2]^{[νεκρός σύνδεσμος]}
↑ Δόγας Ι. Μηνάς, «Θησαυρός Μακεδόνων», Αθήνα 2008.Σελ. 112-115. Αναφορά σε 24 πόλεις αναφερόμενες ως Αλεξάνδρεια (16/24): «Αλεξάνδρεια η εν Κύπρω. Ιδρύθηκε προς τιμήν του Αλεξάνδρου από τον ηγεμόνα των Σόλων Πασικράτη ή τον γιο του Νικοκλή, ο οποίος συνόδευε τον Αλέξανδρο στην Ασία και ήταν ένας από τους τριηράρχους του στόλου του Ινδού. Η πόλη αναφέρεται από το Στέφανο το Βυζάντιο».
↑ Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, «Ιστορία Χρονολογική», έτος 1788, σελ. 41.
↑ Mas Latrie, “Histoire de l' ile de Chypre”, τόμος I, 1861, σελ. 123.

Άλλες πηγές – ενδεικτική βιβλιογραφία

Στα γαλλικά
Louis de Mas Latrie, Histoire de l'île de Chypre sous le règne des princes de la maison de Lusignan, 1852-1861 http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k28773f/f3.image.r=Chypre.langFR

Αυτό το λήμμα σχετικά με την Ιστορική Γεωγραφία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

Αυτό το λήμμα σχετικά με την αρχαία Μακεδονία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[1] Νικόλαος Λωρέντης, «Λεξικόν των Αρχαίων Μυθολογικών, Ιστορικών και Γεωγραφικών Κυρίων Ονομάτων», Βιέννη Αυστρίας 1837, λήμμα για την «Αλεξάνδρεια», σελ. 29. [1].

[2] Γρηγόρης Ζώρζος, οικονομολόγος, «Τα Μεγάλα Έργα στην Εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου», (μέρος του βιβλίου «Ναυτικό Μεγάλου Αλεξάνδρου»), στο περιοδικό «Στρατιωτική Επιθεώρηση», Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2005, σελ. 144. Αναφορά σε 35 πόλεις αναφερόμενες ως Αλεξάνδρεια) (7/35): «Το 331π.χ. κτίσθηκε η Αλεξάνδρεια η εν Κύπρω στο δυτικό άκρο της νήσου Κύπρος από τον βασιλέα της Πασικράτη ή από τον υιό του Νικοκλή». [2]^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[3] Δόγας Ι. Μηνάς, «Θησαυρός Μακεδόνων», Αθήνα 2008.Σελ. 112-115. Αναφορά σε 24 πόλεις αναφερόμενες ως Αλεξάνδρεια (16/24): «Αλεξάνδρεια η εν Κύπρω. Ιδρύθηκε προς τιμήν του Αλεξάνδρου από τον ηγεμόνα των Σόλων Πασικράτη ή τον γιο του Νικοκλή, ο οποίος συνόδευε τον Αλέξανδρο στην Ασία και ήταν ένας από τους τριηράρχους του στόλου του Ινδού. Η πόλη αναφέρεται από το Στέφανο το Βυζάντιο».

[4] Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, «Ιστορία Χρονολογική», έτος 1788, σελ. 41.

[5] Mas Latrie, “Histoire de l' ile de Chypre”, τόμος I, 1861, σελ. 123.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]