Volkswagen Phaeton
Το Volkswagen Phaeton είναι ένα μεγάλο πολυτελές σεντάν αυτοκίνητο της κατηγορίας F, που παρήχθη από τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen. Παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2002 στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Γενεύης και διατηρήθηκε στη μαζική παραγωγή από τον Απρίλιο του 2002 έως τις 18 Μαρτίου 2016, χωρίς ριζικές αλλαγές στο ντιζάιν, αλλά με περαιτέρω αναβαθμίσεις στον εξοπλισμό και βελτιώσεις στους κινητήρες. Τον Μάρτιο του 2007, τον Απρίλιο του 2010 και στα μέσα του 2013, υπέστη τρεις ελαφρές αισθητικές ανανεώσεις. Το όνομα του αυτοκινήτου προήλθε από τον Φαέθοντα, τον γιο του Ήλιου κατά την Ελληνική μυθολογία. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κυκλοφορήσει μετά τα μέσα της δεκαετίας του 2020 μια δεύτερη γενιά του μοντέλου και να είναι πλήρως ηλεκτροκίνητη.
| Volkswagen Phaeton (D1) | |
|---|---|
.jpg) .jpg)     | |
| Σύνοψη | |
| Κατασκευαστής |  Volkswagen |
| Μητρική εταιρεία | Όμιλος Volkswagen |
| Παραγωγή | Απρίλιος 2002 — Μάρτιος 2016 |
| Σεζόν | 2003 — 2016 2004 — 2006 (Βόρεια Αμερική) |
| Συναρμολόγηση | Δρέσδη, Γερμανία |
| Αμάξωμα και σασί | |
| Κατηγορία | Μεγάλο πολυτελές αυτοκίνητο |
| Αμάξωμα | 4-πορτο sedan |
| Διαμόρφωση | Κινητήρας μπροστά, μόνιμη τετρακίνηση (προαιρετικά, εμπρόσθια κίνηση στον 3.2 VR6) |
| Σχετική εξέλιξη | Audi A8 Audi S8 Bentley Continental Flying Spur Bentley Flying Spur Porsche Panamera |
| Σύστημα κίνησης | |
| Κινητήρας | Βενζίνη: 3.2 λίτρα VR6 3.6 λίτρα VR6 4.2 λίτρα V8 6.0 λίτρα W12 Diesel: 3.0 λίτρα V6 TDI 5.0 λίτρα V10 TDI |
| Μετάδοση | 5-τάχυτο αυτόματο κιβώτιο 6-τάχυτο αυτόματο κιβώτιο 6-τάχυτο μηχανικό κιβώτιο |
| Χωρητικότητα καυσίμου | 91 λίτρα |
| Διαστάσεις | |
| Μεταξόνιο | 2.881 - 3.001 χιλιοστά |
| Μήκος | 5.055 - 5.175 χιλιοστά |
| Πλάτος | 1.903 χιλιοστά |
| Ύψος | 1.450 χιλιοστά |
| Κενό Βάρος | 2.089 - 2.598 κιλά |
| Χρονολόγιο | |
| Προηγούμενο μοντέλο | Κανένα |
| Επόμενο μοντέλο | Volkswagen Phideon (Κίνα) |
Εισαγωγή
ΕπεξεργασίαΗ απόφαση για την κατασκευή του Volkswagen Phaeton ελήφθη από τον τότε πρόεδρο του Ομίλου Volkswagen, Ferdinand Piëch, ο οποίος απαίτησε από τους μηχανικούς της Volkswagen να δημιουργήσουν ένα αυτοκίνητο που θα ήταν καλύτερο σε όλες τις παραμέτρους από τους Γερμανούς ηγέτες της κατηγορίας F των μεγάλων πολυτελών αυτοκινήτων, Mercedes-Benz και BMW. Με την κίνηση αυτή, αποσκοπούσε να δημιουργήσει ένα αυτοκίνητο που θα εξέπληττε στην αγορά οχημάτων κύρους και θα κατάφερνε να εξυψώσει το πρεστίζ της Volkswagen σε πολύ υψηλότερα επίπεδα και μάλιστα σε βαθμό που το νέο της μοντέλο να χτυπήσει απευθείας την Mercedes-Benz S-Class, ενώ αντιθέτως η ναυαρχίδα του Ομίλου Volkswagen, το Audi A8, θα αποκτούσε έναν πιο σπορ χαρακτήρα, με σκοπό να ανταγωνιστεί την BMW Σειρά 7, όπως δήλωσε τότε.
Όταν ξεκίνησε το πρότζεκτ για τη δημιουργία του Phaeton, που έφερε τον εσωτερικό κωδικό VW611, ο Piëch έδωσε στους μηχανικούς μια λίστα με 10 παραμέτρους που θα έπρεπε να εκπληρωθούν. Οι περισσότερες από αυτές δεν έγιναν ποτέ γνωστές, αλλά υπήρξαν και κάποιες που τελικώς αποκαλύφθηκαν στον Τύπο αυτοκινήτου.
Μία από αυτές ήταν ότι το Phaeton θα έπρεπε να μπορεί να οδηγηθεί ολόκληρη την ημέρα με ταχύτητα 300 χιλιόμετρα την ώρα σε εξωτερική θερμοκρασία 50 °C και να διατηρεί, παράλληλα, τη θερμοκρασία στο σαλόνι του στους 22 °C.[1] Είναι εντυπωσιακό ότι ο Piëch το απαίτησε αυτό παρά το γεγονός ότι η τελική ταχύτητα του Phaeton περιοριζόταν ηλεκτρονικά στα 250 χιλιόμετρα την ώρα.[2] Μία άλλη απαίτηση ήταν ότι το μοντέλο θα έπρεπε να έχει πλαίσιο (που ήταν αυτοφερόμενο, δηλαδή ενιαίο δομικό σύνολο) με εξαιρετικά υψηλή στρεπτική ακαμψία στα 37.000 N·m / μοίρα.
-
Η παρουσίαση του VW Concept D το 1999. -
Το μπροστινό μέρος του VW Concept D. -
Το πίσω μέρος του VW Concept D.
_1.jpg)
_2.jpg)
_3.jpg)
Μια πρώτη εντύπωση για το Volkswagen Phaeton δόθηκε στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Φρανκφούρτης τον Σεπτέμβριο του 1999, με το πρωτότυπο μοντέλο Volkswagen Concept D. Το αυτοκίνητο ήταν ουσιαστικά μια 5-πορτη liftback εκδοχή του μετέπειτα Phaeton, με κινητήρα ντίζελ V10 TDI 5.0 λίτρων, 6-τάχυτο αυτόματο κιβώτιο με Tiptronic, αερανάρτηση μεταβλητής απόσβεσης, 4-κίνηση 4Motion και προβολείς με φώτα Bi-Xenon.
Τελικώς, το Volkswagen Phaeton παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2002 στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Γενεύης και μπήκε στη μαζική παραγωγή τον Απρίλιο, αποκλειστικά σε 4-πορτη σεντάν εκδοχή αμαξώματος σε ολόκληρη την καριέρα του.
Βασικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΚυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην αγορά τον Μάιο του 2002, ενώ από τον Νοέμβριο του 2002 προσφερόταν επίσης και σε μια έκδοση με μακρύτερο μεταξόνιο, η οποία προσέφερε περισσότερο χώρο για τα πόδια στο πίσω μέρος. Επεκτείνει τον πίσω χώρο κατά 12 εκατοστά και προσέφερε στάνταρ ηλιοροφή.
Το Phaeton είχε στενή συγγένεια με το Audi A8, μόνο που το Phaeton ήταν αρκετά βαρύτερο λόγω της δομής του αμαξώματός του από χάλυβα, ενώ στο σασί του Audi A8 είχε γίνει εκτενής χρήση αλουμινίου. Ως αποτέλεσμα, το Phaeton είχε υψηλή κατανάλωση: η κορυφαία έκδοση 6.0 λίτρων W12 βενζίνης φτάνει τα 14 λίτρα ανά 100 χιλιόμετρα στον αυτοκινητόδρομο και υπερβαίνει τα 21 λίτρα μέσα στην πόλη. Χαρακτηριστικά του Phaeton είναι το πολυτελές εσωτερικό του, η αερανάρτηση και η μόνιμη τετρακίνηση 4Motion.
Υπήρξε και μια σπάνια έκδοση τύπου λιμουζίνας, που ήταν ακόμα πιο πολυτελής. Αυτή η έκδοση μείωνε τον αριθμό των καθισμάτων σε τέσσερα και προσέθετε αρκετά ακόμα ηλεκτρονικά χειριστήρια, όπως θέρμανση και κλιματισμό των μπροστινών και των πίσω καθισμάτων, λειτουργία μασάζ για όλα τα καθίσματα και κονσόλα ελέγχου που βρίσκεται μεταξύ των δύο πίσω καθισμάτων.
Κατασκευή
Επεξεργασία
Το Volkswagen Phaeton κατασκευαζόταν στο εργοστάσιο της εταιρείας στη Δρέσδη της Γερμανίας, το οποίο θεωρήθηκε ένα αρχιτεκτονικό θαύμα, καθώς είχε ένα εντυπωσιακό εξωτερικό από γυαλί, εξ ου και η ονομασία του, Gläserne Manufaktur. Επίσης, το κτίριο ήταν και ιδιαίτερα οικολογικής κατασκευής, ενώ και η τελική συναρμολόγηση του μοντέλου γινόταν σε μεγάλο βαθμό στο χέρι, με τους εργαζόμενους να συναρμολογούν τα οχήματα σε ένα κινούμενο ξύλινο πάτωμα. Στο εργοστάσιο αυτό, παράγονταν αρχικά και όσες Bentley Continental Flying Spur προορίζονταν για την Ευρώπη, έως τον Οκτώβριο του 2006, όταν το σύνολο των μονάδων συναρμολόγησης όλων των μοντέλων της Bentley μεταφέρθηκε στο Κρου, Ηνωμένο Βασίλειο. Μάλιστα όσα μοντέλα εισήγαγε τότε η Bentley, μετά την εξαγορά της από τον Όμιλο Volkswagen, βασίστηκαν και συνέχισαν διαχρονικά να βασίζονται στην πλατφόρμα του Phaeton.
Από τον Απρίλιο του 2017, το εργοστάσιο Gläserne Manufaktur ξεκίνησε να κατασκευάζει την αμιγώς ηλεκτροκίνητη έκδοση Volkswagen e-Golf στη θέση του Phaeton, που είχε διακοπεί οριστικά 1 χρόνο νωρίτερα.[3]
Εμπορική καταστροφή
Επεξεργασία
Παρά το εντυπωσιακό του τεχνολογικό υπόβαθρο και τα υψηλά επίπεδα εξοπλισμού, ωστόσο, το Phaeton απεδείχθη μια εμπορική καταστροφή σε όλες τις αγορές διεθνώς, λόγω της απροθυμίας των υποψήφιων αγοραστών των μεγάλων πολυτελών αυτοκινήτων να διαθέσουν ένα εξαιρετικά μεγάλο χρηματικό ποσό για μια εταιρεία που έχει νοητά ταυτιστεί στο ευρύ κοινό με την έννοια «αυτοκίνητο του λαού» που σημαίνει η ονομασία «Volkswagen». Μάλιστα φαίνεται ότι η κατάσταση επιδεινώθηκε και λόγω της ύπαρξης, ήδη από το 1994 και σε διαδοχικές γενιές, και του Audi A8, που είχε καθιερωθεί από τότε ως ο ηγέτης στα μεγάλα πολυτελή σεντάν της κατηγορίας F για τον Όμιλο Volkswagen. Ενδεικτικώς, ενώ το εργοστάσιο κατασκευής του Phaeton είχε δυνατότητα παραγωγής 20.000 αντίτυπα ετησίως και τότε μάλιστα σχεδιαζόταν να αυξηθεί μελλοντικώς στα 35.000 αντίτυπα ετησίως,[4] και ο αρχικός στόχος των παγκόσμιων πωλήσεων του Phaeton ήταν στα 20.000 αυτοκίνητα ετησίως, συνολικά παρήχθησαν μόλις 25.000 αντίτυπα από το 2002 μέχρι το 2006 και τελικώς στα 14 συνολικά χρόνια της παραγωγής του πουλήθηκαν μόλις 84.253 αυτοκίνητα.
Το εντυπωσιακό είναι ότι ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά, όπου κυκλοφόρησε για πρώτη φορά τη σεζόν του 2004 και διατέθηκε αποκλειστικά με τους κινητήρες βενζίνης 4.2 λίτρων V8 και 6.0 λίτρων W12, οι πωλήσεις ήταν τόσο χαμηλές, μόλις 1.433 αντίτυπα το 2004 και 820 αντίτυπα το 2005 στις ΗΠΑ, ενώ στον Καναδά μόλις 93 αντίτυπα το 2004 και 21 αντίτυπα τους πρώτους 8 μήνες του 2005, που τελικώς στα μέσα του 2006 διακόπηκε η εξαγωγή του στη Βόρεια Αμερική και δεν επανήλθε ποτέ. Στα μοντέλα για τη Βόρεια Αμερική, και οι δύο εκδόσεις κινητήρων είχαν ηλεκτρονικό κόφτη της τελικής ταχύτητας στα 210 χιλιόμετρα την ώρα / 130,5 μίλια την ώρα.
Συνολικά, έχει εκτιμηθεί ότι η Volkswagen έχανε 28.000 ευρώ για κάθε Phaeton που είχε πωλήσει από το 2002 μέχρι το 2012 (εν μέρει και λόγω της αρκετά χαμηλότερης τιμής του από τα άλλα γερμανικά μοντέλα της κατηγορίας F, μια σκόπιμη τιμολογιακή επιλογή, προκειμένου να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού), ενώ μεταγενέστερα η απήχηση του Phaeton κατρακύλησε σε εντελώς αμελητέα επίπεδα, καθώς το 2012 παρήχθησαν μόλις 10.190 αντίτυπα, το 2013 μόλις 5.812 αντίτυπα και το 2014 η παραγωγή έπεσε στα 4.000 αντίτυπα. Ειδικά μάλιστα τα αντίτυπα με τον κορυφαίο κινητήρα 6.0 λίτρων W12 (και φυσικά, κατά συνέπεια, και την μέγιστη εμπορική τιμή ως καινούρια) υπέστησαν καταστροφική τιμολογιακή απαξίωση ως μεταχειρισμένα και μέσα σε λίγα χρόνια έφτασαν να πωλούνται σε ένα μικρό κλάσμα της αρχικής της αξίας, ιδίως στη Βόρεια Αμερική.
Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε με το σκάνδαλο εκπομπών καυσαερίων των κινητήρων ντίζελ του Ομίλου Volkswagen (dieselgate), που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 2015 και έφερε την εταιρεία σε απελπιστική ανάγκη για περικοπή δαπανών, λόγω των οικονομικών κυρώσεων και της υποχρέωσης μαζικών ανακλήσεων που ήδη από τότε αναμένονταν. Τελικώς η παραγωγή του Phaeton έληξε στις 18 Μαρτίου 2016 (με μόλις 452 αντίτυπα να παράγονται το 2016) και μάλιστα τα τελευταία αντίτυπα πωλήθηκαν με μεγάλη δυσκολία, με κάποια από αυτά να διατίθενται στις αντιπροσωπείες ως καινούρια ακόμα και έως το 2018. Μετά τη λήξη της παραγωγής του, υπολογίστηκε, σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Bernstein Research, ότι η Volkswagen έχανε κατά μέσον όρο 28.101 ευρώ από κάθε Phaeton που πώλησε κατά τον 14ετή κύκλο ζωής του αυτοκινήτου, με αποτέλεσμα να θεωρείται ως ένα από τα πιο ζημιογόνα μοντέλα επιβατικών αυτοκινήτων του πρόσφατου παρελθόντος. Αντικαταστάθηκε το 2016 από το Volkswagen Phideon, που είναι αποκλειστικό μοντέλο στην αγορά της Κίνας και βασίζεται στα Audi A6 και Audi A7.
Ωστόσο, το Phaeton ολοκληρώθηκε παρά τις όποιες δυσκολίες που αντιμετώπισε η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, με έναν αριθμό αντιτύπων που θεωρήθηκε σχετικά ικανοποιητικός, καθώς παρήχθησαν συνολικά 84.325 αυτοκίνητα,[5] από τα οποία τα 31.988 πωλήθηκαν στη Γερμανία, μεταξύ των ετών 2002 έως 2018, με τον μέγιστο αριθμό στη χώρα αυτή να καταγράφεται το έτος 2005, με 3.211 πωλήσεις. Εκτός από τη Γερμανία, η μοναδική άλλη χώρα όπου κατάφερε αξιόλογες πωλήσεις ήταν η Κίνα, και σε κάποιο βαθμό και η Νότια Κορέα.[6]
Τον Ιούλιο του 2022, η Volkswagen αποκάλυψε επίσημα ότι το Phaeton επρόκειτο σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια του Ομίλου Volkswagen να έχει μια δεύτερη γενιά και αποκάλυψε τότε ένα λειτουργικό πρωτότυπο του, που είχε βασιστεί στο Audi A8 D5. Το σχετικό πρότζεκτ, ενώ είχε αρχικά προχωρήσει σημαντικά, τελικώς ακυρώθηκε λόγω των στρατηγικών αλλαγών από την μάρκα μετά το σκάνδαλο dieselgate.
Στα πλαίσια της μαζικής στροφής προς την ηλεκτροκίνηση, τόσο του Ομίλου Volkswagen όσο και των άλλων εταιρειών, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κατασκευαστεί και μια επόμενη γενιά του μοντέλου, πιθανότατα μετά τα μέσα της δεκαετίας του 2020 και αυτή την φορά αποκλειστικά ως αμιγώς ηλεκτροκίνητη, αν και προς το παρόν έχει δοθεί προτεραιότητα στα μικρότερα ηλεκτροκίνητα μοντέλα και δεν έχει οριστεί σαφές έτος παρουσίασης και εισαγωγής.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
ΕπεξεργασίαΜολονότι η μαζική παραγωγή του Phaeton ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2002, υπήρξαν και 371 δοκιμαστικά αντίτυπα προ-παραγωγής που κατασκευάστηκαν τον Δεκέμβριο του 2001, ξεκινώντας από τις 11 Δεκεμβρίου 2001. Όλα τα μοντέλα είχαν στάνταρ μόνιμη τετρακίνηση 4Motion, με μοναδική εξαίρεση τον κινητήρα 3.2 λίτρων VR6 βενζίνης, που μπορούσε προαιρετικά να συνδυαστεί με εμπρόσθια κίνηση, με μια έκπτωση στην τιμή πώλησης.
Αν και ο βενζινοκινητήρας 6.0 λίτρων W12 τυπικώς διακόπηκε στα μέσα Ιανουαρίου του 2011, μετά από 9 έτη παραγωγής, λόγω της ακραίας τιμολογιακής απαξίωσης της κορυφαίας έκδοσης ως μεταχειρισμένο, ωστόσο διατηρήθηκε αποκλειστικά στην Κίνα έως την οριστική λήξη της παραγωγής του Phaeton το 2016. Για την ιστορία, τον Μάιο του 2005 άλλαξε από Euro 4 σε Euro 5. Αντιθέτως, ο κινητήρας ντίζελ 5.0 λίτρων V10 TDI (ο μοναδικός στην παλέτα που ήταν προδιαγραφών μόνο Euro 3) διατηρήθηκε στην παραγωγή μόλις για 4 έτη, από τον Νοέμβριο του 2002 έως τον Οκτώβριο του 2006, και διακόπηκε επειγόντως, λόγω διαδοχικών κρουσμάτων καταστροφικής αναξιοπιστίας. Ο άλλος πετρελαιοκινητήρας, ωστόσο, ο 3.0 λίτρων V6 TDI, απεδείχθη ιδιαίτερα αξιόπιστος και παρήχθη από τον Σεπτέμβριο του 2004 έως τον Ιούνιο του 2015, ενώ τον Ιούνιο του 2008 άλλαξε από Euro 4 σε Euro 5.
Ο τελευταίος κινητήρας που είχε μείνει έως τη λήξη της παραγωγής του Phaeton ήταν ο βενζινοκινητήρας 4.2 λίτρων V8, επειδή ήταν ο μοναδικός που κατάφερε έως τότε να εκπληρώσει τις ακόμα αυστηρότερες προδιαγραφές καυσαερίων Euro 6 (το διάστημα 05/2003–10/2008 ήταν Euro 4 και το διάστημα 10/2008–04/2015 ήταν Euro 5 και 04/2015–03/2016 ήταν Euro 6, με την ιπποδύναμη, την ροπή και τις επιδόσεις να παραμένουν αμετάβλητες).
| Μοντέλο | Καύσιμο | Αριθμός κυλίνδρων/διάταξη | Κίνηση | Κυβισμός | Ισχύς σε PS | Ροπή σε N·m | Επιτάχυνση 0-100 km/h | Τελική ταχύτητα |
Κατανάλωση ανά 100 km (lt) | Εκπομπές CO2 (gr/km) | Περίοδος παραγωγής |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| V6 | Βενζίνη | 6/V | Στους 4 τροχούς | 3.189 cm³ | 241 | 315 | 9,4 sec | 240 km/h | 11,4 | 274 | 12/2001–10/2008 |
| 3.597 cm³ | 280 | 370 | 8,6 sec | 250 km/h (ηλεκτρονικά περιορισμένη) | 11,7 | 273 | 10/2008–04/2015 | ||||
| V8 | 8/V | 4.163 cm³ | 335 | 430 | 6,9 sec | 250 km/h (ηλεκτρονικά περιορισμένη) | 12,5 | 290 | 05/2003–03/2016 | ||
| W12 | 12/W | 5.998 cm³ | 420 | 550 | 6,1 sec | 15,7 | 374 | 12/2001–05/2005 | |||
| 450 | 560 | 14,5 | 348 | 05/2005–01/2011 | |||||||
| V6 TDI | Diesel | 6/V | 2.967 cm³ | 225 | 450 | 8,8 sec | 234 km/h | 9,6 | 259 | 09/2004–03/2007 | |
| 233 | 8,4 sec | 9,5 | 248 | 03/2007–10/2008 | |||||||
| 240 | 500 | 8,3 sec | 237 km/h | 8,5 | 224 | 06/2008–09/2013 | |||||
| 245 | 500 | 8,3 sec | 238 km/h | 8,5 | 224 | 09/2013-06/2015 | |||||
| V10 TDI | 10/V | 4.921 cm³ | 313 | 750 | 6,9 sec | 250 km/h (ηλεκτρονικά περιορισμένη) | 11,4 | 308 | 11/2002–10/2006 |
Επίσημο κυβερνητικό αυτοκίνητο
ΕπεξεργασίαΟ Καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ επέλεξε το Volkswagen Phaeton ως το επίσημο κυβερνητικό του αυτοκίνητο στη δεύτερη κυβερνητική του θητεία, από το 2002 έως το 2005.[7]
Αναφορές
Επεξεργασία- ↑ «Volkswagen 2009 Phaeton - Beijing show: VW facelifts Phaeton – again». GoAuto. GoAutoMedia. 23 Απριλίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2010.
- ↑ Top Gear Series 2 Episode 10, July 20, 2003.
- ↑ «Scharfer Start für den e-Golf aus Dresden». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2017.
- ↑ «VW Phaeton: A few facts on a failed experiment». Autonews. Apr 4, 2016. http://www.autonews.com/article/20160404/OEM01/304049975/vw-phaeton:-a-few-facts-on-a-failed-experiment. Ανακτήθηκε στις 25 April 2016.
- ↑ «VWs Luxuslimousine Phaeton». Technik Motor. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ Choi, Joseph (30 Ιουλίου 2013). «The Volkswagen Phaeton to Attempt Successful Rebirth in U.S. Market». National Automobile Dealers Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Pander, Jürgen (1 Φεβρουαρίου 2002). «VW Phaeton: Schröder vor den Karren gespannt» – μέσω www.spiegel.de.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- VW Phaeton, Sonderausgabe von ATZ und MTZ, Wiesbaden, Juli 2002.