Sinclair ZX81

Ο Sinclair ΖΧ81 ήταν ένας 8-bit οικιακός υπολογιστής που παρουσιάστηκε από τη Sinclair Research τον Μάρτιο του 1981 στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ κατασκευάζοταν από την εταιρεία Timex στη Σκωτία. Διαδέχτηκε τον ZX80. Το χρώμα του ήταν μαύρο με 40 λευκά επίπεδα πλήκτρα, στα οποία οι αριθμοί τα γράμματα και οι εντολές της γλώσσας BASIC (σύνηθες για την εποχή) απεικονιζόταν με μαύρες και κόκκινες γραμματοσειρές. Το πληκτρολόγιο είχε διάταξη QWERTY και ενσωμάτωνε όλα τα ηλεκτρονικά του κυκλώματα. Η παροχή ρεύματος δινόταν από εξωτερικό τροφοδοτικό. Σχεδιάσθηκε με την λογική ενός φθηνού μηχανήματος για γενική χρήση σε οικιακό περιβάλλον. Η βασική τιμή του το 1981 ήταν 69 λίρες Αγγλίας συναρμολογημένο και 49 λίρες σε μορφή κιτ. Ο ZX81 για να λειτουργήσει χρειαζόταν μια τηλεόραση για την απεικόνιση και ένα απλό κασετόφωνο για την ανάγνωση/εγγραφή αρχείων και το τρέξιμο προγραμμάτων. Παρήχθη σε πάνω από 1.500.000 τεμάχια. Τον διαδέχτηκε ο ZX Spectrum.

Sinclair ZX81
Τύπος	Προσωπικός υπολογιστής
Κυκλοφόρησε από	Μάρτιος 1981
Κυκλοφόρησε μέχρι	1984
Επεξεργαστής	Zilog Z80 @ 3.25MHz
Μνήμη	1Kb επεκτεινόμενη στα 64Kb(56Kb χρησιμοποιούμενα)
Λειτουργικό σύστημα	Sinclair BASIC system

Εκδόσεις & Κλώνοι

Η επιτυχία του ZX81 δημιούργησε μια βιομηχανία εκδόσεων και κλώνων είτε με την άδεια της Sinclair Research είτε χωρίς όπως :

• Timex 1000 με 2Kb μνήμη, στην αγορά των ΗΠΑ
• Timex 1500 με 16Kb μνήμη και καλύτερο περίβλημα, στην αγορά των ΗΠΑ
• TK 82 (ZX81 κλώνος με το περίβλημα του ZX80)
• TK 82C (ZX81 κλώνος με μικρότερο περίβλημα)
• TK 83 (ZX81 κλώνος με ίδιο περίβλημα)
• TK 85 (ZX81 κλώνος με περίβλημα από τον ZX Spectrum)
• Lambda 8300, κλώνος με 2Kb μνήμη, ήχο και θύρα χειριστηρίου από την εταιρεία Lambda.
• Ringo R470 κλώνος κατασκευασμένος στη Βραζιλία με 100% συμβατότητα και 16Kb μνήμη RAM.

Παρεχόμενο υλικό & λογισμικό (Hardware & Software)

Ο ZX81 είχε ως κεντρική μονάδα επεξεργασίας (CPU) τον μικροεπεξεργαστή Z80 της Zilog. Η συχνότητα λειτουργίας ήταν στα 3.25MHz. Η μνήμη προγράμματος ήταν 1Kb RAM (Random Access Memory), με δυνατότητα επέκτασης στα 64Kb, και η μνήμη ROM(Read Only Memory) ήταν 8Kb. Στη μνήμη ROM υπήρχε, μόνιμα αποθηκευμένη, η γλώσσα προγραμματισμού Sinclair BASIC και το λειτουργικό σύστημα, τα οποία ήταν και το παρεχόμενο λογισμικό του μηχανήματος. Με το που συνδεόταν ο υπολογιστής στην τάση, ο χρήστης βρισκόταν στο περιβάλλον της γλώσσα προγραμματισμού BASIC με ένα μικρό δρομέα (μαύρο τετράγωνο Κ) στο κάτω αριστερό μέρος της οθόνης, όπου ο χρήστης μπορούσε να πληκτρολογήσει μία προς μία εντολές για να φτιάξει ένα πρόγραμμα. Για την ανάγνωση/αποθήκευση δεδομένων και προγραμμάτων απαιτείτο κοινό κασετόφωνο. Η έξοδος για εικόνα ήταν μονόχρωμη (ασπρόμαυρη) τύπου RF για τηλεόραση. Στην οθόνη μπορούσε να απεικονίσει 24 γραμμές x 32 στήλες χαρακτήρων σε περιβάλλον κειμένου ή 64 (οριζόντια) x 44 (κατακόρυφα) εικονοστοιχεία (pixels) σε περιβάλλον γραφικών. Διέθετε μια θύρα επέκτασης γενικού τύπου στο πίσω μέρος (edge connector) όπου μπορούσαν να συνδεθούν περιφερειακά. Επίσης διέθετε και 2 υποδοχές για βύσματα ήχου μονοφωνικού τύπου ear και mic, στο αριστερό μέρος, για σύνδεση με κασετόφωνο, που έπαιζε το ρόλο συσκευής αποθήκευσης προγραμμάτων (τα "ear" και "mic" αναφέρονταν στις αντίστοιχες υποδοχές του κασετοφώνου όπου θα συνδεόταν, άρα η υποδοχή "ear" ήταν για τον ZX81 ΕΙΣΟΔΟΣ και η "mic" ΕΞΟΔΟΣ). Το καλώδιο για σύνδεση με το κασετόφωνο παρεχόταν μαζί με τον υπολογιστή. Επίσης παρεχόταν και το τροφοδοτικό 9V και ένα βιβλίο (οδηγός χρήσης και μαθήματα για τη γλώσσα BASIC). Ο ZX81 δεν υποστήριζε παραγωγή ήχων (δεν διέθετε καν μεγάφωνο).

Διαθέσιμο Υλικό (Hardware) και περιφερειακά

Ένα τυπικό σύστημα ZX81 με κασετόφωνο και ασπρόμαυρη τηλεόραση.

Λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων που ενσωμάτωνε ο ZX81, κυκλοφόρησαν στο εμπόριο πληθώρα διεπαφών και περιφερειακών, για να επεκτείνουν τις δυνατότητες του υπολογιστή. Η κατασκευάστρια εταιρεία παρουσίασε μόνο δύο περιφερειακά (επέκταση μνήμης RAM 16Κ και εκτυπωτή μικρού μεγέθους). Η εμπορική επιτυχία του μηχανήματος, όμως, προσέλκυσε 200 άλλους κατασκευαστές που παρήγαγαν πληθώρα περιφερειακών για τον ZX81. Τα σημαντικότερα ήταν:

• Sinclair Research 16 kb pack επιπλέον μνήμη RAM (Random Access Memory).
• Sinclair Research εκτυπωτής (ZX PRINTER) μαζί με την αντίστοιχη διεπαφή.
• Εξωτερικά πληκτρολόγια καλύτερης διάταξης και ποιότητας.
• Επεκτάσεις μνήμης μέχρι και 64 Kb.
• Διεπαφές για σκληρό δίσκο (Hard Disk Drive).
• Διεπαφές για χειριστήριο (Joystick).

Διαθέσιμο λογισμικό (Software) και εξομοιωτές

Το περισσότερο λογισμικό για τον ZX81 παράχθηκε από ερασιτέχνες προγραμματιστές και κυκλοφορούσε σε λίστες προς αντιγραφή (μέσα σε περιοδικά υπολογιστών). Φυσικά, κυκλοφορούσε στο εμπόριο και λογισμικό σε κασέτες, έτοιμο για φόρτωση στον υπολογιστή και χρήση. Κυκλοφόρησαν, μεταξύ πολλών τίτλων, και τα:

• 1K ZX Chess, το κλασικό παιχνίδι Σκάκι που δούλευε με 1Kb μνήμη!
• 3D Monster Maze, 3D ασπρόμαυρο παιχνίδι με διαδρόμους που κινείται ένας δεινόσαυρος με χαμηλή ανάλυση γραφικών αλλά εντυπωσιακό ψευτο-3Δ αποτέλεσμα (απαιτούσε 16Kb μνήμη).
• Adventure A, παιχνίδι περιπέτειας (adventure) σε ένα πλανήτη με aliens.
• Cassette 50, συλλογή 50 απλών παιχνιδιών σε μια κασέτα.
• Pimania, παιχνίδι περιπέτειας.
• Flight Simulator από την Psion, αν και με τη χαμηλή ανάλυση γραφικών του ΖΧ81, ήταν εντυπωσιακό ως εμπειρία για την εποχή του. Συνδύαζε ένα πρόγραμμα σε BASIC και κάποια προγράμματα σε γλώσσα μηχανής για γρήγορη απεικόνιση του ορίζοντα και του αεροδιαδρόμου προσγείωσης με τα φώτα του.

Οι εξομοιωτές που κυκλοφορούν καλύπτουν μια μεγάλη γκάμα λειτουργικών και πλατφορμών όπως το DOS, τα Windows, το Linux, την πλατφόρμα της Java και την παιχνιδομηχανή Sony PSP.

Επίλογος & Αξιολόγηση

Με μεγάλο του πλεονέκτημα το χαμηλό κόστος ο ZX81 ήταν ο πρώτος μικροϋπολογιστής της Sinclair που απέκτησε παγκόσμιο κοινό, δημιουργώντας μια αγορά από μηδενική βάση. Επίσης έπαιξε τον ιστορικό ρόλο να μυήσει στον κόσμο των προσωπικών υπολογιστών μια ολόκληρη γενιά στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο μέσος πολίτης δεν ήξερε καν τι είναι ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Παλιά διαφήμιση του ZX81