Ζαζαϊκή γλώσσα
| Ζαζαϊκή | |
|---|---|
| Ομιλείται σε: | Γεωργία, Ιράκ, Καζακστάν, Τουρκία |
| Συνολικοί ομιλητές: | 3 - 6 εκατομμύρια |
| Κατάταξη: | Δεν συγκαταλέγεται στις πρώτες 100 |
| Γενετική ταξινόμηση: |
Ινδοευρωπαϊκές Γλώσσες Ινδοϊρανικές γλώσσες |
| Επίσημη κατάσταση | |
| Επίσημη γλώσσα: | σε καμία χώρα |
| Ρυθμίζεται από: | ? |
| Κώδικες γλώσσας | |
| ISO 639-1 | - |
| ISO 639-2 | zza |
| SIL | zza (generic), diq (Southern Zazaki), kiu (Northern Zazaki) |
Ζαζάκι (ή αλλιώς Ζαζαϊκή). Πρόκειται για μια ομιλούμενη γλώσσα - διάλεκτο στην Ανατολία, ανάμεσα στην περιοχή, που ορίζεται από τους ποταμούς Τίγρη κι Ευφράτη. Ανήκει στην ομάδα βορειο-δυτικών διαλέκτων της Ιρανικής γλώσσας, - τμήμα της ινδοευρωπαϊκής γλώσσας. Ως γλώσσα συσχετίζεται με τις διαλέκτους Κουρδική, Περσική, και την Balôchi. Ακριβής αριθμός ατόμων που ομιλούν τη γλώσσα είναι άγνωστος. Οι φυσικοί ομιλητές της γλώσσας υπολογίζονται σε 3 με 6 εκατομμύρια.
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΟι ρίζες των κατοίκων της Ζάζα βρίσκονται στην ανατολική Τουρκία. Συνήθως, οι κάτοικοι αναφέρονται ως Κούρδοι, εξαιτίας των σχετικά πρόσφατων γεγονότων στην περιοχή. Αυτό, όμως, δεν είναι σωστό, κι αποτελεί αιτία αντίθεσης από την πλευρά των κατοίκων της Ζάζα αναφορικά με τον κουρδικό λαό. Δεν συνθέτουν μια ομοιόμορφη ομάδα, και αναφορικά με το θρήσκευμά τους διαχωρίζονται σε δυο κατηγορίες, τους Αλεβίτες, και τους Σουνίτες. Παραδοσιακά, στην περιοχή, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να έχει κάποιος κοινή θρησκεία με τους υπόλοιπους, παρά κοινή γλώσσα. Μόλις προσφάτως σε Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη έγιναν σοβαρές προσπάθειες να διαχωριστεί η εθνική τους ταυτότητα από τυχόν θρησκευτικές αντιλήψεις.
Μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι Τούρκοι, προσπαθώντας να διατηρήσουν μια διαφορετικότητα σε πολιτισμικό και γλωσσικό επίπεδο στα πλαίσια του νέου κράτους, απέτυχαν, με δυσάρεστες συνέπειες. Έτσι, σύντομα, ξεκίνησαν προσπάθειες αφομοίωσης σε πολιτικό επίπεδο, με απώτερο σκοπό να "ενώσουν" τον γενικότερο πληθυσμό σε ένα νέο έθνος, με καθαρή τουρκική ταυτότητα. Αποτέλεσμα αυτής της "πολιτικής" ήταν να απογορευτούν εκδοτικές προσπάθειες και μουσικές παραγωγές σε τοπικές γλώσσες-διαλέκτους. Πέρα από τους Έλληνες, τους Αρμένιους, και τους Εβραίους, καμιά άλλη εθνική μειονότητα δεν υφίσταται επίσημα στην Τουρκία, μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923.
Εξαιτίας φυλετικών διακρίσεων από τον τουρκικό στρατό, πολλοί κάτοικοι της Ζάζα αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην δυτική Ευρώπη και κυρίως, στη δυτική Γερμανία. Μεγάλωσαν απαλλαγμένοι από το φόβο για τυχόν αντίποινα, και τη συνειδητή σχέση γλώσσας και ταυτότητας τους. Πολλοί διανοούμενοι έχουν ήδη ξεκινήσει προσπάθειες να επιδοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε αυτή τη γλώσσα, και είναι πλέον ενεργητικά αφοσιωμένοι στην διατήρηση τέτοιων στρατηγικών. Μόλις τώρα, είναι σε θέση να κατανοήσουν τον γλωσσικό πλούτο της, χρησιμοποιώντας απλά μια γλώσσα που σιγά - σιγά πεθαίνει. Πράγματι, η Ζαζάκι (ή αλλιώς Ζαζαϊκή) κινδυνεύει με αφανισμό, καθώς πολλά παιδιά δε διδάσκονται την μητρική τους γλώσσα στο σχολείο, ενώ οι ενήλικες αποφεύγουν να την μιλούν στην καθημερινή τους ζωή, κυρίως λόγω καθαρά οικονομικών ζητημάτων που τους απασχολούν.
Διάλεκτοι
ΕπεξεργασίαΥπάρχουν τρεις κύριες Ζαζαϊκές διαλέκτοι:
- Βόρεια Ζαζαϊκή:[1] ομιλείται στις επαρχίες Τουντσελί, Ερζινκάν, Ερζερούμ, Σεβάστεια, Γκιουμούσχανε, Μους (Βάρτο) Καισάρεια (Σαρίζ)
- Οι υποδιάλεκτοι είναι:
- Δυτική Ντερσίμ[2]
- Ανατολική Ντερσίμ
- Βάρτο
- Συνοριακές διάλεκτοι όπως οι Σαρίζ, Κοτσγκίρι (ιδίωμα Γκινιγιάν)
- Κεντρική Ζαζαϊκή[εκκρεμεί παραπομπή]: Ομιλείται στις επαρχίες Έλαζιγ, Μπινγκόλ, Σολχάν, Γκιρβάς και Ντιγιαρμπακίρ.[εκκρεμεί παραπομπή]
- Οι υποδιάλεκτοι είναι:
- Ατίκ[εκκρεμεί παραπομπή]
- Παλού[εκκρεμεί παραπομπή]
- Συνοριακές διάλεκτοι όπως οι Χάνι, Κουλπ, Λίτσε, Εργκάνι και Πιράν[εκκρεμεί παραπομπή]
- Νότια Ζαζαϊκή:[3] ομιλείται στις επαρχίες Σανλιούρφα (Σιβερέκ), Ντιγιαρμπακίρ (Τσερμίκ, Εγκίλ), Αντιγιαμάν, Μαλάτεια
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ https://www.ethnologue.com/language/kiu
- ↑ Prothero, W. G. (1920). Armenia and Kurdistan. London: H.M. Stationery Office. σελ. 19.
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/diq
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
- [1] Ethnologue on Zazaki (language)
- [2] Zazaki Wikipedia
- [3] Only Zazaki news
- [4] Αρχειοθετήθηκε 2007-02-19 στο Wayback Machine. Ιστοσελίδα με θέμα την Ζαζαϊκή
- [5] Αρχειοθετήθηκε 2020-02-24 στο Wayback Machine. ZazaPress - Zaza Γλώσσα & Πολιτισμός (Σε Ζαζάκι, τουρκικά, αγγλικά και σουηδικά)
- [6] Αρχειοθετήθηκε 2020-02-24 στο Wayback Machine. Iremet Publishing (Σε Ζαζάκι, σουηδικά και τουρκικά)
- [7] Αρχειοθετήθηκε 2020-02-24 στο Wayback Machine. Kormıskan-Bulten - Zaza Γλώσσα & Πολιτισμός (Σε Ζαζάκι)
- [8] Web Center of Zaza People - (Weblinks of Zaza people)