Βικιπαίδεια

Ωρικό

Αρχαιολογικός χώρος στην Αλβανία

Το Ωρικόν ή Ώρικον ή Ωρικός ήταν αρχαία ελληνική πόλη στην Χαονία της Ηπείρου (σήμερα στο έδαφος της Αλβανίας) στις ακτές του Ιονίου προς τα Κεραύνια Όρη[1][2]. Κτίστηκε από Άβαντες Ευβοείς, που επέστρεφαν από την εκστρατεία της Τροίας και ρίχτηκαν στις ακτές της Ηπείρου από τρικυμία[3]. Πιστεύεται ότι στην αρχαιότητα ήταν νησίδα αφιερωμένη στον Απόλλωνα, για αυτό κάποια νομίσματά της έφεραν την κεφαλή του Απόλλωνα. Το 214 π.Χ. κατελήφθη από τον Φίλιππο Ε' και μετά από τους Ρωμαίους. Σύμφωνα με τον Εκαταίο ήταν «λιμένας της Ηπείρου εν τη Ευρώπη» και σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Περιηγητή «αρχή της Ελλάδος»[4]. Μνημονεύεται από τον Στράβωνα[5], τον Πλούταρχο [6].
και άλλους αρχαίους συγγραφείς.

Ωρικό
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Ωρικό
40°19′4″N 19°25′50″E
ΧώραΑλβανία
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
UTC+02:00 (θερινή ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Μυθολογία

Επεξεργασία

Ο Ψευδοσκύμνος στο έργο του "Περιήγησης" (100 π.Χ.) αναφέρει την παράδοση ότι το Ωρικόν αποικίστηκε από Άβαντες Ευβοείς που προσάραξαν από ισχυρούς ανέμους στην Ιλλυρική ακτή, στον δρόμο τους από την Τροία για την Ιταλία.[7][8] Δεν είναι γνωστό πόσο ισχύει ιστορικά η "Περιήγησης" επειδή δεν υπάρχουν επαρκή αρχαιολογικά δεδομένα, πολλοί θεωρούν ότι οι μύθοι δημιουργήθηκαν για να αποκτήσουν οι κάτοικοι της περιοχής ένδοξο Ομηρικό παρελθόν. Η Ευβοϊκή παρουσία είναι γνωστή στην ευρύτερη περιοχή του Ωρικού στην σημερινή βόρεια Ήπειρο με τους Αμαντιείς, τα αρχαιολογικά ευρήματα ωστόσο χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ.[9] Πολλά άλλα γεγονότα συσχετίζει η Αρχαία ελληνική μυθολογία με το Ωρικό, πολλοί θεωρούν ότι βρισκόταν εκεί η περιοχή όπου ο Γηρυόνης έβοσκε τα πρόβατα του.[10] Ο Έλενος γιος του Πριάμου με τον αδελφό του Χάων, γενάρχη των Χαόνων σταμάτησαν και αυτοί στον Ωρικόν μετά την επιστροφή τους από την Τροία και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή.[11]

Ιστορία

Επεξεργασία

Προιστορία

Επεξεργασία

Τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή του Ωρικού ανήκουν στην Ανώτερη Παλαιολιθική και στην Μεσολιθική περίοδο.[12] Οι δύο Ιλλυρικοί Τύμβοι στην ενδοχώρα του Ωρικού χρονολογούνται την Εποχή του Χαλκού και την Εποχή του Σιδήρου. [13] Στην περιοχή βρέθηκαν ευρήματα που δείχνουν ανταλλαγές ανάμεσα στην Αδριατική Θάλασσα και τους Αιγαιακούς πολιτισμούς. Η ίδια αρχιτεκτονική ομοιότητα υπήρξε σε Τύμβους που βρέθηκαν στο Μπρίντιζι και την Απουλία, αποδεικνύουν επαφές και με την απέναντι ακτή της Αδριατικής.[14] Οι πρώτοι τάφοι περιείχαν ευρήματα της Ελλαδικής περιόδου με τα Αιγαιακά μαχαίρια και την Μυνιακή κεραμική.[15] Ο τύπος "Ναυή Β΄" σε σπαθιά ήταν ο συνήθης την εποχή που ανθούσε ο Μυκηναϊκός πολιτισμός τον 12ο αιώνα π.Χ., βρέθηκε τόσο στην Αλβανία όσο και στην Ελλάδα.[16] Τον 11ο - 10ο αιώνα π.Χ. βρέθηκαν στην πεδιάδα οι πρώτες εισαγωγές από την νότια Ιταλία.[12] Στα πρώτα ιστορικά χρόνια τα ευρήματα έδειξαν ότι υπήρχαν επαφές ανάμεσα στους τοπικούς Ιλλυρικούς πληθυσμούς με τους Ευβοείς εμπόρους και τους Φοίνικες.[17] Παρά την απουσία ευρημάτων είναι βέβαιο ότι πριν από την Μυκηναϊκή περίοδο οι ακτές του Ωρικού στην Αδριατική αποτελούσαν εμπορικούς δρόμους των Ελλήνων.[18]

Αρχαιότητα

Επεξεργασία
 
Η Ήπειρος και οι γειτονικές σε αυτήν περιοχές κατά την διάρκεια της Αρχαιότητας

Δεν είναι γνωστό από την αρχαία λογοτεχνία ο χρόνος που δημιουργήθηκαν οι πρώτες Ευβοϊκές αποικίες στις Ιλλυρικές ακτές του Ωρικού.[9][19][20] Σαν Ευβοϊκή αποικία χρονολογείται για πρώτη φορά τον 8ο αιώνα π.Χ., ιδρύθηκε πιθανότατα από εμπόρους από την Ερέτρια.[21][22][23] Την ίδια εποχή έφτασαν στον Ωρικό οι Ερετριείς φυγάδες από την Κέρκυρα την οποία κατέλαβαν ως αποικία οι Κορίνθιοι, η θεωρία αυτή δεν είναι επιβεβαιωμένη.[24] Δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία αποδεικνύου ότι υπήρχε οικισμός πριν τον 6ο αιώνα π.Χ., αυτό δεν σημαίνει ότι απορρίπτεται η άφιξη των Ευβοιωτών σε παλιότερες εποχές.[18][25] Η αποικία έχει όλα τα χαρακτηριστικά με τις αντίστοιχες που εξαπλώθηκε ο Δεύτερος ελληνικός αποικισμός τον 8ο - 6ο αιώνα π.Χ. ως νέες οικιστικές εγκαταστάσεις.[26] Δεν είναι γνωστό πότε το λιμάνι της πόλης μετατράπηκε σε αστικό.[19][27] Ο Ωρικός όσο και η γειτονική Επίδαμνος ήταν εμπορικοί σταθμοί των Κορινθίων στα ταξίδια τους προς το Δέλτα του Πάδου και το λιμάνι της Σπίνας, στα οποία βρέθηκαν Κορινθιακά αγγεία τον 6ο αιώνα π.Χ.[28] Τα ευρήματα της περιόδου αυτής αποδεικνύουν επαφές με όλο τον Ελληνικό κόσμο. Ο οικισμός του 5ου αιώνα π.Χ. ήταν μια πόλη σε καθαρά Ελληνικά πρότυπα.[12][27] Την πόλη καταγράφει για πρώτη φορά στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. ο Περίπλους του Ψευδοσκύλακα.[29] Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι την κλασσική περίοδο ο Ωρικός ανήκε στην "Περαία" της Κέρκυρας.[30] Μια πινακίδα στην Αρχαία Δωδώνη γραμμένη σε Κορινθιακό Αλφάβητο τον 5ο αιώνα π.Χ. περιγράφει τις ανησυχίες ενός κατοίκου του Ωρικού.[31] Η επιγραφή καταγράφει την "Χώρα" του Ωρικού.[14] Οι επιγραφές στην Δωδώνη δείχνουν ότι στην Ωρικό μιλούσαν βορειοδυτικές Ελληνικές διαλέκτους όπως στην υπόλοιπη βόρειο Ήπειρο.[32] Η γειτονική πόλη της Απολλωνίας επεκτάθηκε νότια μετά την νίκη της απέναντι στο Θρόνιο στον Κόλπο του Αυλώνα.[33]

Ελληνιστική εποχή

Επεξεργασία
 
Το αρχαίο Ωρικό

Από τις επιγραφές που χρονολογούνται στην Ελληνιστική περίοδο το Ωρικό καταγράφεται επίσημα ως Πόλις. Σε μια πινακίδα που χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. εμφανίζονται σε συμμαχία το Ωρικό και η Κέρκυρα ως Συμπολιτεία.[34][35] Τον 3ο αιώνα π.Χ. ο βασιλιάς Πύρρος της Ηπείρου κατέκτησε την πόλη.[36][37] Δεν βρέθηκαν οχυρώσεις στο Ωρικό, αυτό οφείλεται πιθανότητα στην ορεινή του θέση και στις καλές σχέσεις που είχε με τους γείτονες του, τους Χάονες, τους Αμαντιείς και την Απολλωνία.[38] Σε ολόκληρη την Χαονία, στην Φοινίκη, στον Ωρικό, στην Απολλωνία και την Αμάντια βρέθηκαν τούβλινοι τάφοι. Οι τάφοι αυτοί χρονολογούνται από το δεύτερο ήμισυ του 4ου αιώνα π.Χ. , ξεκίνησαν από την Απολλωνία και από εκεί εξαπλώθηκαν τον 3ο αιώνα π.Χ. σε ολόκληρη την Χαονία. Στην ενδοχώρα του Ωρικού εμφανίζεται ένας νέος τύπος τάφου που εξελίχθηκε σε τοπική ταφική αρχιτεκτονική.[39] Το Ωρικόν ήταν η μεγαλύτερη πόλη τους δύο τελευταίους αιώνες της Ελληνιστικής περιόδου, το όνομα του εμφανίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. σε διατάγματα, νομίσματα και σε χρησμό.[30][40]

Ρωμαική περίοδος

Επεξεργασία

Το Ωρικόν ήταν την περίοδο 230 - 215 π.Χ. ανεξάρτητο.[66] Μετά την Ρωμαϊκή νίκη όταν έληξε ο Α΄ Ιλλυρικός Πόλεμος η βασίλισσα Τεύτα αποσύρθηκε στον Κόλπο του Κότορ (228 π.Χ.), οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την Κέρκυρα, την Επίδαμνο, την Απολλωνία και το Ωρικόν. Το Ρωμαικό προτεκτοράτο ονομάστηκε Ρωμαϊκή επαρχεία του Ιλλυρικού.[41] Οι Ρωμαϊκές πόλεις της Ιλλυρίας έγιναν σημαντικές στρατιωτικές βάσεις στην διάρκεια του πολέμου με τους Μακεδόνες.[42] Ο Φίλιππος Ε΄ της Μακεδονίας με 120 λέμβους κατέλαβε το Ωρικόν και ξεκίνησε την πολιορκία της Απολλωνίας (214 π.Χ.).[43] Το Ωρικόν ζήτησε από την Ρώμη προστασία απέναντι στον Φίλιππο, έφτασε ο Μάρκος Βαλέριος Λεβίνος με στόλο να λύσει την πολιορκία.[43] Ο Λεβίνος διέσχισε την Αδριατική και έφτασε στην Ιλλυρία πριν προλάβει ο Φίλιππος να οργανώσει την Απολλωνία και το Ωρικόν ως ναυτικές βάσεις εναντίον της Ιταλίας.[44] Μετά την ήττα του Φιλίππου Ε΄ το Ιλλυρικό χωρίστηκε σε δύο τμήματα. Το πρώτο ήταν το ανεξάρτητο βασίλειο του Πλευράτου στο βόρειο τμήμα όπου κατοικούσαν οι Αρδιαίοι με την Σκόδρα, την Λέζα, τους Δασσαρήτιους, το Ιλλυρικό Πήλιον και την Οχρίδα. Το Ρωμαϊκό προτεκτοράτο περιείχε τον Ωρικόν, την Απολλωνία και το Δυρράχιο.[45] Την εποχή που ξέσπασαν οι εμφύλιοι ανάμεσα στον Ιούλιο Καίσαρα και τον Πομπήιο το Δυρράχιο, η Απολλωνία και το Ωρικόν υποστήριξαν τον Πομπήιο. Με έδρα τις Ιλλυρικές ακτές ο Πομπήιος ανάγκασε τον Καίσαρα να αποσυρθεί νότια από τα Ακροκεραύνια Όρη.[46] Το Ωρικόν ήταν η πρώτη πόλη που κατέλαβε ο Ιούλιος Καίσαρας, μια αναλυτική περιγραφή τις κατάληψης έγραψε στο τρίτο βιβλίο από το έργο του "Απομνημονεύματα περί του Εμφυλίου Πολέμου".[47] Μόλις ήταν έτοιμος ο Ιούλιος Καίσαρας να εισέλθει στην πόλη έφτασε ο Ρωμαίος διοικητής του Πομπήιου Λούσιους Μάνλιος Τορκουάτος με μια φρουρά Ιλλυριών, πίεσε τους κατοίκους να αντισταθούν και να του κλείσουν τις πύλες. Οι Έλληνες ωστόσο δεν ήταν πρόθυμοι να αντισταθούν άλλο στον Καίσαρα με φόβο την τιμωρία και αρνήθηκαν, ο Τορκουάτος έδωσε τα κλειδιά της πόλης στον Καίσαρα. Ο Ιούλιος Καίσαρας αποκάλεσε τους κατοίκους του Ωρικού "Γκρέκι", αυτό δείχνει ότι μιλούσαν Ελληνικά.[48] Ο Βιργίλιος και ο Προπέρτιος καταγράφουν το Ωρικόν.[49][50]

Νεότερα χρόνια

Επεξεργασία

Το Ωρικό έγινε κατόπιν αστική εγκατάσταση, τα λίγα από τα σημερινά ερείπια χρονολογούνται μετά τον 1ο αιώνα π.Χ., ο Ηρώδης ο Αττικός οικοδόμησε ένα θέατρο που καταστράφηκε αργότερα από σεισμό.[51] Ο Ηρώδης ο Αττικός παρέμεινε σε αυτό κάποιο χρονικό διάστημα την εποχή που ήταν εξόριστος.[52] Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία γνώρισε μεγάλη παρακμή αφού αναδείχθηκε ο γειτονικός Αυλώνας. Η αποκατάσταση της πόλης από τον Ηρώδη τον Αττικό απέτυχε, ο Χάρτης του Πόιτινγκερ το παρέλειψε σε αντίθεση με τον Αυλώνα, αυτό δείχνει την παρακμή του.[53] Τον 11ο - 12ο αιώνα μαζί με τον Αυλώνα καταγράφεται ως Βυζαντινή επαρχεία, εμφανίζεται σε Χρυσόβουλο που παραχώρησε ο Αλέξιος Γ΄ Άγγελος στην Δημοκρατία της Βενετίας (1198).[54] Στην Οθωμανική αυτοκρατορία μετονομάστηκε σε Ναύσταθμος Πασαλιμάνι, η λιμνοθάλασσα και η ναυτική βάση φέρουν το όνομα του.[55][56]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Ηρόδοτος, Σκύλλις 27
  2. ↑ Ηρόδοτος, Βιβλίο 9 (Καλλιόπη), 93. Διαθέσιμο στο
  3. ↑ Σκύμνος ο Χίος, 441
  4. ↑ Οικουμένης Περιήγησις, 287
  5. ↑ Στράβων, Γεωγραφία 4,V, 8. Διαθέσιμο στο
  6. ↑ Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι, Αιμίλιος, 30, διαθέσιμο στο
  7. ↑ Bereti et al. 2013, σσ. 95, 98
  8. ↑ Robin Lane Fox, Travelling Heroes: Greeks and Their Myths in the Epic Age of Homer (London: Allen Lane, 2008), σ. 123
  9. ↑ 9,0 9,1 Bereti et al. 2013, σ. 98
  10. ↑ Hernandez 2010, σ. 256
  11. ↑ Hernandez 2010, σ. 297
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Zindel et al. 2018, σ. 346
  13. ↑ Bodinaku 2001, σσ. 97–100
  14. ↑ 14,0 14,1 Shpuza & Cipa 2021, σ. 118
  15. ↑ Onnis, Elisabetta (2012). "The Torre S. Sabina Tumulus (Brindisi, Italy) in the Context of Transmarine Relations during the 14th c. B.C."
  16. ↑ Koui, M., Papandreopoulos, P., Andreopoulou-Mangou, E., Papazoglou-Manuoudaki, L., Priftaj-Vevecka, A., & Stamati, F. (2006). "Study of Bronze Age copper-based swords of type Naue II and spearheads from Greece and Albania"
  17. ↑ Kirigin 2006, σ. 41
  18. ↑ 18,0 18,1 Stocker 2009, σσ. 218–219
  19. ↑ 19,0 19,1 Shpuza 2022a, σ. 63
  20. ↑ Jaupaj 2019, σ. 247
  21. ↑ Antonaccio, Carla M.; Cohen, Beth; Gruen, Erich S.; Hall, Jonathan M. (2001). Ancient Perceptions of Greek Ethnicity. Center for Hellenic Studies, Trustees for Harvard University. σ. 189
  22. ↑ Malkin, Irad (2015). "Ithaka, Odysseus and the Euboeans in the eighth century". Euboica: l'Eubea e la Presenza Euboica in Calcidica e in Occidente. Collection du Centre Jean Bérard. Publications du Centre Jean Bérard: 1–10
  23. ↑ Keith G. Walker, Archaic Eretria: A Political and Social History from the Earliest Times to 490 BC, σ. 151
  24. ↑ Malkin 1998, σ. 80
  25. ↑ Përzhita 2017, σ. 245
  26. ↑ Bereti, Vasil; Consagra, Gionata; Descœudres, Jean-Paul; Zindel, Christian; Shpuza, Saïmir (2013). "Orikos–Oricum: Final Report on the Albano-Swiss Excavations, 2007–2010"
  27. ↑ 27,0 27,1 Winnifrith, Tom (2002). Badlands, Borderlands: A History of Northern Epirus/Southern Albania. Duckworth. σ. 47
  28. ↑ Cabanes 2002, σ. 57
  29. ↑ Hernandez 2017, σσ. 257–258
  30. ↑ 30,0 30,1 Funke, Moustakis & Hochschulz 2004, σ. 347
  31. ↑ Filos 2017, σ. 225
  32. ↑ Filos 2017, σ. 224
  33. ↑ Malkin 2001, σσ. 191–192
  34. ↑ Shpuza & Cipa 2021, σ. 115
  35. ↑ Eidinow 2007, σ. 63
  36. ↑ Stephens 2011, σ. 203
  37. ↑ Shpuza 2022b, σ. 553
  38. ↑ Shpuza & Cipa 2021, σ. 114
  39. ↑ Çipa & Tota 2018, σ. 476
  40. ↑ Hernandez 2010, σ. 71
  41. ↑ Ivetic 2022, σ. 44
  42. ↑ https://books.google.gr/books?id=hvN4DwAAQBAJ&pg=PT305&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  43. ↑ 43,0 43,1 Burton 2017, σσ. 24–25
  44. ↑ Eckstein 2008, σ. 86
  45. ↑ Shehi 2015, σ. 29
  46. ↑ Shpuza 2022a, σσ. 24–25
  47. ↑ https://www.jfk-assassination.net/
  48. ↑ Hernandez 2010, σ. 31
  49. ↑ Aeneid, X, 136
  50. ↑ Elegies, III, 7.49
  51. ↑ Winnifrith, Tom (2002). Badlands, Borderlands: A History of Northern Epirus/Southern Albania. Duckworth, σ. 69
  52. ↑ Strazdins, Estelle (1 April 2019). "The King of Athens: Philostratus' Portrait of Herodes Atticus". Classical Philology. 114 (2): 254
  53. ↑ Shpuza 2022a, σ. 64
  54. ↑ Zakythinos 1941, σ. 219
  55. ↑ Cabanes 2008, σ. 164
  56. ↑ Gillian Gloyer, Albania (Bradt Travel Guides, 2008: ISBN 1-84162-246-X), σ. 212

Βιβλιογραφία-παραπομπές

Επεξεργασία
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς, Αθήνα 1964

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Oricum στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Ωρικό&oldid=10583951"