Χαρτογραφία

Χαρτογραφία ονομάζεται ο επιστημονικός κλάδος της γεωγραφίας που περιλαμβάνει ένα σύνολο προσδιορισμένων μελετών, τεχνικών, ακόμη και εργασιών που αφορούν απεικονίσεις επάνω σε επίπεδη ή σφαιρική επιφάνεια, σε σμίκρυνση, ενός τμήματος ή όλης της γήινης επιφάνειας για τη σύνταξη και έκδοση χαρτών. Η εφαρμογή όλων αυτών των διεργασιών αποτελούν την έννοια της χαρτογράφησης, που γίνεται με διάφορες μεθόδους οι οποίες και ονομάζονται χαρτογραφικές προβολές.

Παγκόσμιος χάρτης του Ortelius, 1570

Ποικιλομορφία χαρτογραφικών συμβόλων
Η Μάχη στο ποταμό Τρεβία (218 π.Χ.)
1.Κοιλάδα 2.Πεδιάδα 3.Λόφοι 4.Ποτάμια 5.Στρατεύματα 6.Πορεία 7. Ετικέτες 8.Κουκίδα στο χάρτη 9.Υπόμνημα

Η Χαρτογραφία σχετίζεται στενά με την επιστήμη της Γεωγραφίας, αφού οι χάρτες είναι ένα από τα κυριότερα μέσα παρουσίασης και μελέτης των γεωγραφικών δεδομένων.

Ιστορία

Η κατασκευή χαρτών είναι μία από τις αρχαιότερες δραστηριότητες του ανθρώπου. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους τα παλιότερα σχέδια που έχουν βρεθεί και που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν χάρτες χρονολογούνται ακόμα και 30.000 χρόνια πριν. Έχουν δε βρεθεί χαραγμένα σε σπηλιές, σε κομμάτια οστράκου ή σε κομμάτια οστών.

Ένα σημαντικότατο εύρημα της προϊστορικής περιόδου είναι ο χάρτης που βρέθηκε στον οικισμό του Τσατάλ Χογιούκ της Τουρκίας και χρονολογείται γύρω στο 7500 π.Χ.. Ο χάρτης έχει τη μορφή τοιχογραφίας, έχει μήκος περίπου 3 μέτρα και απεικονίζει τον οικισμό σε κάτοψη καθώς και ένα γειτονικό ηφαίστειο. Κάτι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο σχετικά με τον χάρτη αυτόν είναι η συμφωνία των όσων απεικονίζονται στον χάρτη με τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών.

Μια σημαντική εξέλιξη στην χαρτογραφία υπήρξε η εμφάνιση της γεωμετρίας. Άλλωστε η λέξη «γεωμετρία» είχε αρχικά την έννοια της «μέτρησης της γης».

Εικονογραφημένος χάρτης του νησιού Λίβινγκστον στην Ανταρκτική

Τα πρώτα δείγματα χαρτών που φαίνεται να κατασκευάστηκαν με τη χρήση κάποιων αρχών γεωμετρίας προέρχονται από την Βαβυλώνα. Τα σημαντικότερα ευρήματα εκείνης της περιόδου είναι ένα διάγραμμα που παρουσιάζει τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (2300 π.Χ.) και ένας χαραγμένος χάρτης της ιερής πόλης Νιππούρ (14ος -12ος αιώνας π.Χ.).

Αξιόλογα ευρήματα προέρχονται ακόμα από την περιοχή της Αιγύπτου. Οι «τοπογράφοι» της εποχής έπρεπε κάθε φορά μετά τις πλημμύρες του Νείλου να επαναπροσδιορίζουν τα όρια των ιδιοκτησιών στο έδαφος. Η ανάγκη για ακρίβεια ώθησε τους αρχαίους Αιγυπτίους στην επινόηση τεχνικών που έδιναν αρκετά αξιόλογη ακρίβεια. Ωστόσο δεν έχουν βρεθεί δείγματα χαρτών, παρά μόνο σχέδια μεμονωμένων αγροτεμαχίων, με μία σημαντικότατη εξαίρεση: τον Πάπυρο του Τορίνο. Στον πάπυρο αυτό, που χρονολογείται στο 1300 π.Χ., απεικονίζονται οι θέσεις εξόρυξης χρυσού και Αργύρου στις περιοχές μεταξύ του Νείλου και της Ερυθράς Θάλασσας. Σημειώνονται ακόμα οι θέσεις διαμονής των εργατών, δρόμοι κ.ά. Ο χάρτης αυτός μπορεί κατά πολλούς να θεωρηθεί ο πρώτος γεωλογικός χάρτης της ιστορίας.

Κλάδοι της χαρτογραφίας

1. Θεματική χαρτογραφία
2. Αναλυτική (ή Μαθηματική Χαρτογραφία)
3. Ψηφιακή Χαρτογραφία

Δείτε επίσης

• Γεράρδος Μερκάτωρ
• Χάρτης

Βιβλιογραφία

• Μαρία Παπαδοπούλου: Βάσεις της Χαρτογραφίας, Θεσσαλονίκη 2005 (Πανεπιστημιακές σημειώσεις)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ξενόγλωσσες ιστοσελίδες

• Διεθνής Χαρτογραφική Ένωση

Ελληνικές ιστοσελίδες

• Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού
• Εθνική Χαρτοθήκη, επίσημος ιστότοπος της Εθνικής Χαρτοθήκης
• Χαρτογραφική Επιστημονική Εταιρεία Ελλάδος