Φυσικά διακοσμητικά πετρώματα

Ως φυσικά διακοσμητικά πετρώματα χαρακτηρίζονται οι φυσικοί λίθοι, οι οποίοι διαθέτουν τα απαιτούμενα τεχνικά και αισθητικά χαρακτηριστικά για την παραγωγή τελικών προϊόντων κατάλληλων για εφαρμογές στην οικοδομική, στην αρχιτεκτονική και στην διακόσμηση.Κάθε διακοσμητικό πέτρωμα, ως φυσικός λίθος, αποτελείται από ορυκτά που ποικίλουν, κατά περίπτωση, και τα οποία έχουν συσσωματωθεί με τη βοήθεια ορυκτής συγκολλητικής ύλης.

Φυσικές πλάκες Καρύστου, Εύβοια

Ceppo di Gré, φυσικό πέτρωμα για αρχιτεκτονικές και διακοσμητικές κατασκευές, Λίμνη Ιζέο, Ιταλία

Το είδος και η δομή των ορυκτών που περιέχονται σε κάθε διακοσμητικό πέτρωμα, η ποσοτική αναλογία των επιμέρους ορυκτών στην ορυκτολογική του σύσταση, το χρώμα τους, η κοκκομετρία τους, ο τρόπος και ο βαθμός συσσωμάτωσης διαμορφώνουν, τελικά, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε υλικού. Για το λόγο αυτό και τα φυσικά διακοσμητικά πετρώματα, ως υλικά που δημιουργήθηκαν με φυσικό τρόπο, δεν συγκροτούν τυποποιημένες μορφές και χαρακτηριστικά, όπως συμβαίνει με όλα τα υλικά βιομηχανικής παραγωγής. Αντιθέτως, ως υλικά φυσικής προέλευσης, έχουν το καθένα τη δική του προσωπικότητα, αφού η μορφή, ο χρωματισμός και γενικότερα τα ποιοτικά, τεχνικά και αισθητικά χαρακτηριστικά του κάθε υλικού εξαρτώνται όχι μόνο από την ορυκτολογική του σύσταση, αλλά και από τη διαδικασία σχηματισμού του, δηλαδή από παράγοντες που διαφοροποιούνται, ανάλογα με τις γεωλογικές εποχές και τις εκάστοτε συνθήκες στις διάφορες γεωγραφικές ζώνες.

Η ταυτότητα των λατομείων μαρμάρων στην Ελλάδα

Με βάση τα ανωτέρω, τα φυσικά διακοσμητικά πετρώματα, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως υλικά με βάση την ονομασία προέλευσης, αφού είναι σπάνιο, έως πρακτικά αδύνατο, να βρεθούν δύο ακριβώς ίδια υλικά, που να προέρχονται από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Πράγματι, στην παγκόσμια αγορά των διακοσμητικών πετρωμάτων και ιδιαίτερα των μαρμάρων, έχουν καθιερωθεί να ονοματίζονται τα διάφορα υλικά από τις επιχειρήσεις που τα παράγουν ή τα εμπορεύονται, με ονόματα τα οποία είτε παραπέμπουν στην περιοχή όπου εξορύσσεται το πέτρωμα, όπως π.χ. ψαμμίτης Firenzuola, PietraSerena, Μάρμαρο Καρράρας, Λευκό Μάρμαρο Θάσου, Πράσινο μάρμαρο Τήνου, είτε είναι ονόματα καθαρώς εμπορικά με την έννοια του "brand name" (επώνυμο προϊόν), όπως π.χ. goldenspider, pietra grassi, aristonwhite, goldenbrown κ.α ώστε το κάθε υλικό να αποκτήσει τη δική του χαρακτηριστική ταυτότητα. Η πληθώρα των υλικών όμως που διατίθενται στην αγορά, σε συνδυασμό με την πληθώρα εμπορικών ονομάτων, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις αφορούν το ίδιο υλικό ή σε διαλογές του ίδιου υλικού, δημιουργεί σύγχυση στην αγορά, ιδιαίτερα όταν τα υλικά αναφέρονται με τα εμπορικά τους ονόματα στις επιστημονικές εργασίες ή ακόμη και στις προδιαγραφές δημοπράτησης σημαντικών έργων.

Σε μια προσπάθεια ώστε το όνομα του κάθε υλικού να αποδίδει πληρέστερα την πλήρη ταυτότητα του και τις ιδιότητές του, συντάχθηκε η πρότυπη ευρωπαϊκή προδιαγραφή ΕΝ 12440:2000 η οποία καθιερώνει τυπικό όνομα για τα φυσικά διακοσμητικά πετρώματα, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια ονοματολογίας των φυσικών λίθων. Πιο συγκεκριμένα η παραπάνω προδιαγραφή προβλέπει ότι για κάθε πέτρωμα, πέρα από το εμπορικό του όνομα, πρέπει να ορίζεται στις εμπορικές συναλλαγές και το τυπικό του όνομα, δηλαδή ένα σύνθετο όνομα, το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει όρους που σχετίζονται με το επιστημονικό όνομα του πετρώματος, το τυπικό χρώμα του υλικού,τη θέση του λατομείου εξόρυξης κ.α.

Επιστημονική ταξινόμηση των φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων

Εξόρυξη μαρμάρου, περιοχή Βώλακα Δράμας, Ελλάδα

Η επιστημονική ταξινόμηση των διαφόρων πετρωμάτων περιλαμβάνει: τον προσδιορισμό της ορυκτολογικής τους σύσταση, την ερμηνεία του τρόπου σχηματισμού τους, την πετρογραφική τους ανάλυση κ.α. Ειδικότερα, τα διακοσμητικά πετρώματα, ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού τους, ταξινομούνται στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες:

1. Εκρηξιγενή ή ηφαιστειακά πετρώματα, δηλ. πετρώματα τα οποία σχηματίστηκαν από μάγμα που προήλθε από τα έγκατα της γης και το το οποίο στερεοποιήθηκε είτε σε μεγάλο βάθος κάτω από την επιφάνεια της γης, είτε στην επιφάνειά της (ηφαίστεια). Ανάλογα με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες στερεοποιήθηκε το μάγμα, τα εκρηξιγενή πετρώματα διαχωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες:

Βαθυγενή ή Πλουτωνίτες (plutonic rocks), τα πετρώματα, δηλαδή , που σχηματίστηκαν από εγκλωβισμό και ψύξη-στερεοποίηση του μάγματος κάτω από την επιφάνεια της γης.

Ηφαιστίτες ( volcanic rocks), τα πετρώματα, δηλαδή ,που σχηματίστηκαν από μάγμα το οποίο εκχύθηκε στην επιφάνεια της γης, όπου και εν συνεχεία στερεοποιήθηκε.

Στην υποκατηγορία των πλουτωνιτών κατατάσσονται οι πραγματικοί γρανίτες, οι περιδοτίτες, οι διορίτες, οι γάββροι κ.α., ενώ στην υποκατηγορία των ηφαιστιτών κατατάσσονται οι ανδεσίτες οι τραχείτες, οι πορφυρίτες, οι δακίτες, οι βασάλτες κ.α.

2. Ιζηματογενή πετρώματα. Τα πετρώματα αυτής της κατηγορίας σχηματίστηκαν από αποθέσεις προϊόντων αποσάθρωσης άλλων πετρωμάτων, τα οποία προϋπήρχαν σε άλλες θέσεις του φλοιού της γης. Tα υλικά αποσάθρωσης, που δημιουργήθηκαν με την επίδραση διαφόρων παραγόντων (νερό, θερμοκρασιακές μεταβολές, άνεμος κ.α) απομακρύνθηκαν από την αρχική τους θέση-κυρίως με το νερό της βροχής-και μετακινήθηκαν σε κατάλληλους για απόθεση (ιζηματογένεση) χώρους (γεωσύγκλινα), όπου ακολούθησε η διαγένεση, δηλαδή μία διαδικασία μεταβολών στο αρχικό ίζημα, που το μετέτρεψαν τελικά, σε συμπαγές πέτρωμα.Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται τα διάφορα είδη ασβεστόλιθων (limestones), οι τραβερτίνες (travertines), τα ονυχομάρμαρα (onyx marbles), τα λατυποπαγή πετρώματα (breccias) και οι ψαμμίτες (sandstones).

3. Μεταμορφωμένα πετρώματα: Τα πετρώματα αυτής της κατηγορίας, πολλά από τα οποία παρουσιάζουν σαφή σχιστότητα (καλούμενα κρυσταλλοσχιστώδη πετρώματα), σχηματίστηκαν από προϋπάρχοντα εκρηξιγενή ή ιζηματογενή πετρώματα, τα οποία υπέστησαν ολική ή μερική μεταμόρφωση, δηλαδή μια σειρά φυσικών και γεωχημικών μεταβολών, σε γεωλογική κλίμακα, υπό την επίδραση υψηλών πιέσεων, ή/και μεγάλων θερμοκρασιών, ή/και αερίων και θερμών διαλυμάτων.Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται τα γνήσια μάρμαρα και διάφοροι κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι, οι σχιστόλιθοι (slates), οι γνεύσιοι, οι χαλαζίτες κ.α.

Ολα τα πετρώματα των ανωτέρω κατηγοριών ταξινομούνται περαιτέρω σε υποκατηγορίες, ομάδες, τύπους, ανάλογα με τα αποτελέσματα πετρογραφικών αναλύσεων αντιπροσωπευτικών δειγμάτων, καθώς και χημικών αναλύσεων, εφόσον αυτές απαιτούνται. Με την πετρογραφική ανάλυση των δειγμάτων (συνήθως εξέταση λεπτών τομών στο μικροσκόπιο), προσδιορίζονται, ποιοτικά και ποσοτικά, διάφορα δεδομένα που αφορούν τα επιμέρους ορυκτά που συνθέτουν το πέτρωμα (είδη ορυκτών, ποσοτική αναλογία, μέγεθος κρυστάλλων, συγκολλητικό υλικό κ.α.), έτσι ώστε να είναι δυνατός ο επιστημονικός προσδιορισμός του είδους του πετρώματος με βάση σχετικά πρότυπα διαγράμματα.

Ειδικότερα, για τα εκρηξιγενή πετρώματα, υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον προσδιορισμό του τύπου καθενός πετρώματος, όπως το μέγεθος των κόκκων, η περιεκτικότητα του σε διοξείδιο του πυριτίου, η σύσταση των των αστριοειδών , η χημική και η ορυκτολογική του σύσταση κ.α. Μολαταύτα, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να οριστεί με ακρίβεια το είδος ενός εκρηξιγενούς πετρώματος γιατί δεν υπάρχουν σαφή όρια ανάμεσα στους διαφόρους τύπους, ενώ είναι αναμενόμενες διάφορες παραλλαγές στη σύσταση τους.

Η πετρογραφική εξέταση των φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων προβλέπεται και στη σχετική πρότυπη Ευρωπαϊκή προδιαγραφή ΕΝ 12407:2000 με σκοπό όχι μόνο την ταξινόμηση με επιστημονικά κριτήρια, αλλά και την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων του κάθε πετρώματος, που επηρεάζουν τη συμπεριφορά τελικών προϊόντων που προέρχονται από αυτό (χημική, φυσικο-μηχανική), κάτω από διάφορες συνθήκες.

Εμπορική ταξινόμηση φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων

Marble cutting and processing factory in Argolis, Greece

Η εμπορική ταξινόμηση των διακοσμητικών πετρωμάτων περιλαμβάνει συνήθως σε τρεις μεγάλες κατηγορίες, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κάθε υλικού και τις τεχνικές εξόρυξης και κατεργασίας του:

Natural and ornamental stones are usually mined in large volumes, which are then processed into thin plates, that can be ground and polished.

• Mάρμαρα: Στην κατηγορία των μαρμάρων κατατάσσονται όλα τα διακοσμητικά πετρώματα με ορυκτά από μικρή έως μέση σκληρότητα, από 3 έως 4 της κλίμακας Mohs (όπως π.χ. το ορυκτό ασβεστίτης), και τα οποία εξορύσσονται σε όγκους μεγάλων διαστάσεων, που εν συνεχεία υφίστανται κατεργασία σε πλάκες μικρού πάχους, που επιδέχονται λείανσης και στίλβωσης. Συνεπώς ως "μάρμαρα" , με την εμπορική έννοια του όρου, χαρακτηρίζονται τα διάφορα ασβεστιτικά και δολομιτικά πετρώματα, π.χ. τα γνήσια μάρμαρα, οι ασβεστόλιθοι, οι τραβερτίνες, οι όνυχες, τα αλάβαστρα, οι οφειτοασβεστίτες, οι σερπεντινίτες (πράσινα μάρμαρα) κ.α.

• Γρανίτες: Στην κατηγορία των γρανιτών κατατάσσονται τα διακοσμητικά πετρώματα με ορυκτά μεγάλης σχετικά σκληρότητας, από 5 έως 7 τις κλίμακας Mohs (όπως π.χ. το ορυκτό χαλαζίας), και τα οποία εξορύσσονται σε όγκους μεγάλων διαστάσεων, που εν συνεχεία κατεργάζονται σε πλάκες μικρού πάχους, που επιδέχονται λείανση και στίλβωση. Συνεπώς ως "γρανίτες" με την εμπορική έννοια του όρου, χαρακτηρίζονται πολλά εκρηξιγενή και μεταμορφωμένα διακοσμητικά πετρώματα ποικίλης ορυκτολογικής και χημικής σύστασης, όπως π.χ. οι γνήσιοι γρανίτες, οι γρανοδιορίτες, οι γάββροι, συηνίτες, γνεύσιοι, χαλαζίτες κ.α.
• Διάφορες φυσικές πέτρες: Στην μεγάλη αυτή κατηγορία κατατάσσονται όλα τα φυσικά διακοσμητικά πετρώματα, τα οποία δεν μπορούν να ταξινομηθούν στις δύο προηγούμενες, είτε διότι δεν εξορύσσονται πάντοτε σε μορφή εμπορεύσιμων όγκων μεγάλων διαστάσεων, ώστε να κοπούν εν συνεχεία σε πλάκες μικρού πάχους, είτε διότι δεν επιδέχονται λείανση και στίλβωση. Ως τέτοια διακοσμητικά πετρώματα χαρακτηρίζονται διάφοροι ψαμμίτες, ασβεστόλιθοι και άλλα πετρώματα κατάλληλα για δομικούς λίθους, χαλαζίτες σχιστόλιθοι, πορφύρες, ηφαιστειογενή πετρώματα, γνεύσιοι που παρουσιάζουν σχιστότητα κ.α. Τα διακοσμητικά πετρώματα αυτής της κατηγορίας εξορύσσονται συνήθως σε μορφή όγκων μικρών διαστάσεων, από τους οποίους με θραύση/κοπή παράγονται, είτε πλάκες, όταν το πέτρωμα παρουσιάζει την απαιτούμενη σχιστότητα, είτε λιθοσώματα ποικίλων σχημάτων και διαστάσεων, όπως κυβόλιθοι για λιθοστρώσεις, γωνιόλιθοι, πέτρες λιθοδομών κ.α. Τα τελικά προϊόντα από πετρώματα αυτής της κατηγορίας εμφανίζουν συνήθως τραχιές τις επιφάνειές τους (πελεκημένες, αμμοβολισμένες κλπ) και χρησιμοποιούνται κυρίως σε οικοδομικές εργασίες.

Θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι, στη σύγχρονη εποχή, με τις δυνατότητες που υπάρχουν για την κατεργασία των διακοσμητικών πετρωμάτων, πολλά τελικά προϊόντα από φυσικούς λίθους και ειδικά τα προϊόντα μικρών διαστάσεων με τραχιές και εμφανείς τους επιφάνειες (π.χ. σκαπιτσαριστά προϊόντα), είναι δυνατόν να προέρχονται από διακοσμητικά πετρώματα και των τριών παραπάνω εμπορικών κατηγοριών (δηλαδή μάρμαρα, γρανίτες ή άλλες φυσικές πέτρες). Το γεγονός αυτό, σε αρκετές περιπτώσεις , έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση σε ότι αφορά την εμπορική ταξινόμηση των πετρωμάτων, από τα οποία προέρχονται αυτά τα προϊόντα. Για αυτό και καθίσταται σκόπιμο, κατά την εμπορική ταξινόμηση των διακοσμητικών πετρωμάτων, να λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ άλλων, και οι μέθοδοι και οι τεχνικές κοπής και κατεργασίας τους που παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές ανά κατηγορία.

Εμπορική ταξινόμηση κατά EUROSTAT

Στους πίνακες συνδυασμένης ονοματολογίας των διαφόρων προϊόντων της EUROSTAT, σύμφωνα με τους οποίους γίνεται η καταγραφή των στατιστικών στοιχείων στο διεθνές εμπόριο για τα προϊόντα από φυσικούς λίθους, προβλέπεται η ακόλουθη ταξινόμηση (με τετραψήφιους κωδικούς):

• Κωδ 25 15: Περιλαμβάνονται μάρμαρα, τραβερτίνες, βελγικοί και άλλοι ασβεστόλιθοι και αλάβαστρο, σε μορφή ακατέργαστων όγκων και ημικατεργασμένων πλακών.
• Κωδ 25 16: Περιλαμβάνονται γρανίτες, πορφυρίτες, βασάλτες, ψαμμίτες και άλλες πέτρες για γλυπτική ή για την οικοδομή, σε μορφή ακατέργαστων όγκων και ημικατεργασμένων πλακών.
• Κωδ 25 14: Περιλαμβάνονται σχιστόλιθοι ακατέργαστοι.
• Κωδ 68 31: Περιλαμβάνονται κυβόλιθοι για λιθόστρωτα, κράσπεδα και πλάκες για πλακοστρώσεις εκτός από αυτές που προέρχονται από σχιστόλιθους.
• Κωδ 68 01 και 02 : Περιλαμβάνονται όλα τα τελικά προϊόντα από φυσικούς λίθους τα οποία ταξινομούνται περαιτέρω με εξαψήφιο κωδικό σε προϊόντα από: Μάρμαρα, Τραβερτίνες, Άλλες ασβεστούχες πέτρες,Γρανίτες,Αλάβαστρα, Άλλες πέτρες.

Αισθητικά χαρακτηριστικά των διακοσμητικών πετρωμάτων

Argos Black, Μάρμαρο Αργους Πελοποννήσου

Alivery grey marble, Μάρμαρο Αλιβερίου Εύβοιας

Χρώματα διαφόρων ελληνικών μαρμάρων

Κάθε φυσικό διακοσμητικό πέτρωμα συγκεντρώνει ορισμένα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν την αισθητική και διακοσμητική του αξία. Επιπλέον, έχει ορισμένες φυσικές και μηχανικές ιδιότητες, οι οποίες προκαθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την καταλληλότητά του για συγκεκριμένες εφαρμογές στην αρχιτεκτονική και διακόσμηση.Τα χαρακτηριστικά αυτά, που διαφοροποιούν καταρχήν μεταξύ τους τα διακοσμητικά πετρώματα και διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό την εμπορική τους αξία και την αγοραία τιμή τους, είναι αυτά που ονομάζονται αισθητικά χαρακτηριστικά και τα οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι υποκειμενικά. Πρόκειται για το χρώμα (χρωματικά σχέδια, χρωματική πλοκή), καθώς και τη δομή και η εμφάνιση του, που εξαρτάται και από το μέγεθος των κόκκων/κρυστάλλων του.

Στην αγορά τα διάφορα υλικά διακρίνονται, ανάλογα με το τυπικό τους χρώμα, σε «λευκό», «ημίλευκο», «γκρι», «μαύρο», «μπεζ», «καφέ», «κόκκινο», «ροζ», «πράσινο» κ.α παρόλο που το πραγματικό τους χρώμα μπορεί να παρουσιάζει διαφοροποιήσεις από τα παραπάνω βασικά χρώματα καθώς και διακυμάνσεις στην απόχρωση. Γενικότερα, τα διακοσμητικά πετρώματα από πλευράς αιτίων χρωματισμού, μπορούν να ταξινομηθούν σε δυο μεγάλες κατηγορίες τα ιδιοχρωματικά και τα αλλοχρωματικά.

Το χρώμα των μαρμάρων και διακοσμητικών πετρωμάτων

Τα "έγχρωμα" ελληνικά μάρμαρα και λίθοι του αρχαίου κόσμου

Ο Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος και τα λατομεία της Χασάμπαλης

Εντούτοις, το χρώμα των τελικών προϊόντων από ένα συγκεκριμένο πέτρωμα, είναι δυνατόν να διαφοροποιείται, ανάλογα με το είδος της κατεργασίας των επιφανειών. Για παράδειγμα, με τη λείανση και την στίλβωση της επιφανείας, το χρώμα αναδεικνύεται περισσότερο, σε σύγκριση με το χρώμα επιφανείας από το ίδιο υλικό που είναι απλά τριμμένο αλλά δεν έχει υποστεί τις διαδικασίες αυτές. Το χρωματικό αισθητικό αποτέλεσμα, επομένως μπορεί να έχει ποικίλες διαβαθμίσεις, ανάλογα με το είδος της κατεργασίας της επιφάνειας, ιδιότητα που μπορεί να αξιοποιηθεί κατάλληλα για τις διάφορες διακοσμητικές εφαρμογές.Επιπλέον, σε πολλούς τύπους πετρωμάτων, η διεύθυνση κοπής των όγκων (π.χ. κοπή «στα νερά» ή κοπή «κόντρα») μπορεί να δώσει διαφοροποιημένο χρωματικό αποτέλεσμα.

Λατομείο πωρόλιθου, Προάστιο, Λακωνία

Περαιτέρω, ανάλογα με το χρώμα και την εν γένει μορφή τους, τα διακοσμητικά πετρώματα μπορούν να διακριθούν σε υλικά ομοιόμορφα ή ομοιογενή, όπως είναι διάφοροι τύποι γρανιτών, ασβεστόλιθων, κυρίως αλλά και μαρμάρων, που προτιμώνται για επενδύσεις μεγάλων επιφανειών και σε υλικά ανομοιόμορφα ή ανομοιογενή, τα οποία προτιμώνται επίσης για ποικίλες διακοσμητικές εφαρμογές. Υπάρχουν όμως και πολλά υλικά, που δεν μπορούν εύκολα να καταταχθούν στις παραπάνω δύο ομάδες αλλά κάπου ενδιάμεσα. Τα τελικά προϊόντα από το τελευταίο αυτό υλικό, ειδικά τα προϊόντα σειράς, διαχωρίζονται σε ποιότητες και διαλογές κατά την παραγωγική τους διαδικασία έτσι ώστε να παρουσιάζουν χρωματική ομοιογένεια.

Η αγορά επομένως των φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων, διαθέτει μια εξαιρετικά πλούσια γκάμα υλικών σε ότι αφορά τους τύπους και την χρωματική «παλέτα» που προέρχονται από διάφορες χώρες του κόσμου. Οι Ιταλοί για παράδειγμα χρησιμοποιούν, προκειμένου για τα «μάρμαρα», διάφορες ονομασίες, οι γνωστότερες των οποίων που είναι διεθνώς αποδεκτές, είναι οι: Arabescatio, Dendritico, Fiorito, Lineato, Striato, Bardiglio, Macchito, Mandorlato, Runteggiato, Reticolato, Cipollino, Calacata, Perlato.Πολλά από τα υλικά αυτά είναι μοναδικά σε ότι αφορά τη μορφή και την χρωματική τους πλοκή. Αρκεί να αναφερθεί ότι ο αριθμός των τύπων των διακοσμητικών πετρωμάτων, που εξορύσσονται σήμερα σε όλο τον κόσμο, εκτιμάται ότι υπερβαίνει τους 2.500 τύπους, από τους οποίους πάνω από 1000 εξορύσσονται στην Κίνα.  Στα μεγέθη αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται οι πέτρες λιθοδομών που εξορύσσονται για τοπική χρήση.

Poikiloi lithoi: το βιβλίο του Lorenzo Lazzarini για τα πολύχρωμα ελληνικά μάρμαρα

Φυσικομηχανικές και χημικές ιδιότητες

Οι εφαρμογές των φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων στις κατασκευές είναι απεριόριστες και για τον λόγο αυτό καταφεύγουν στη χρήση τους πολύ περισσότεροι απ’ ότι στο παρελθόν, σ’ όλο τον κόσμο. Οι εφαρμογές των φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων, δεν γίνονται μόνο για το αισθητικό αποτέλεσμα που προσφέρουν, αλλά κυρίως διότι πληρούν τις οικονομικές, τεχνικές, αισθητικές και οικολογικές απαιτήσεις. Επίσης, επιλέγοντας κανείς ορθά τα φυσικά διακοσμητικά πετρώματα επιτυγχάνει την καλύτερη σχέση ποιότητας/τιμής.

Οι παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν την τελική επιλογή του φυσικού διακοσμητικού πετρώματος, είναι κυρίως οι ακόλουθοι:

• Δυνατότητα εφαρμογής της κατάλληλης τεχνολογίας επεξεργασίας, ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή επεξεργασμένη επιφάνεια στο επιλεχθέν υλικό, καθώς και η ποιοτική και ποσοτική εξασφάλιση του υλικού που θα απαιτηθεί, για το συνολικό έργο.

• χημικές-φυσικομηχανικές ιδιότητες του πετρώματος, οι οποίες πρέπει να πληρούν τις προδιαγραφές ώστε να μην επηρεασθεί μελλοντικά το υλικό από τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, όπου θα τοποθετηθεί και

• Το συνολικό κόστος της επένδυσης.

Από τα προαναφερόμενα βλέπουμε λοιπόν, ότι απαιτείται η πιστοποίηση της ποιότητας του πετρώματος, μετά από εξέταση των φυσικομηχανικών ιδιοτήτων του, οι οποίες καθορίζουν την ικανότητά του στο να αντισταθεί στη μόλυνση του περιβάλλοντος και τις μηχανικές επιρροές, λαμβάνοντας υπόψη τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής του έργου.

Ο έλεγχος και η πιστοποίηση καταλληλότητας του υλικού γίνεται μόνο μέσα από την πλήρη εργαστηριακή έρευνα μετά από μία σειρά διαπιστευμένων εξετάσεων.

Η γνώση λοιπόν των φυσικομηχανικών και περιβαλλοντικών ιδιοτήτων των φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων μας δίνει τη δυνατότητα στο να μπορούμε να προβλέψουμε, τη συμπεριφορά του πετρώματος με την πάροδο του χρόνου. Ενώ τα ορυκτολογικά και πετρογραφικά χαρακτηριστικά, τα οποία καθορίζονται από τις μακροσκοπικές και μικροσκοπικές μελέτες σε λεπτές τομές δειγμάτων, όπως προαναφέρθηκε, στοχεύουν στο να διασαφηνίσουν τα γενικά χαρακτηριστικά ενός υλικού, όπως ομοιογένεια, κοκκομετρία, χρώμα, υφή κ.α.

Επικαιροποιημένος Ατλας εμπορικών τύπων των ελληνικών διακοσμητικών πετρωμάτων

Παραγωγή

Χώρες και αξία εξαγωγών ελληνικού μαρμάρου 2016

Παραγωγή ογκομαρμάρων, Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης 2013-2015

Στην Ελλάδα εξορύσσονται περί τα 120 είδη φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων από 200 και πλέον λατομεία, με συνολική παραγωγή της τάξης του 1 εκατομμυρίου τόνων (στοιχεία 2007). Εξορύσσονται κυρίως ανοικτόχρωμα μάρμαρα, ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι και πέτρες λιθοδομής. Επίσης εισάγονται μεγάλες ποσότητες υλικών – μάρμαρα κυρίως, γρανίτες και άλλες πέτρες – από πολλές χώρες, Τουρκία, Βουλγαρία, FYROM, Ιταλία, Ισπανία, Αίγυπτος, Μαρόκο, Κίνα, Ινδία κ.α. Οι εισαγωγές διακοσμητικών πετρωμάτων ανήλθαν το 2007 σε 600 χιλ. τόνους αξίας 90 εκατομμυρίων € .

Για την διετία 2013-2014, η παραγωγή στο σύνολο των μαρμαρικών προϊόντων και υποπροϊόντων (ογκομάρμαρα, ξοφάρια και λατύπες) σε επίπεδο επικράτειας ξεπέρασε το 1,3 εκατ. τον. ετησίως. Ειδικότερα, η παραγωγή ογκομαρμάρων υπερέβη τα 220 χιλ. κυβ. μ.  για το 2013 και τα 232 χιλ. κυβ. μ.  για το 2014.  Από την παραγωγή αυτή, το μεγαλύτερο μέρος εξάγεται κυρίως προς την Κίνα, χώρες της Μέσης Ανατολής, τις ΗΠΑ και σε μικρότερο βαθμό στην ευρωπαϊκή αγορά.Από το σύνολο παραγωγής της Ελληνικής Επικράτειας,  η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης καταγράφει  ποσοστό παραγωγής που ξεπερνά το 90% του συνόλου, επισημαίνοντας την συντριπτική παραγωγική συνεισφορά της, ειδικότερα των νομών Δράμας και Καβάλας, στον κλάδο του μαρμάρου.

Η παραγωγή σχιστολιθικών πλακών και γενικότερα διακοσμητικών πετρωμάτων (πλην μαρμάρου) είναι της τάξης των 80-100 χιλ. κυβ. μ. προϊόντων, με κυρίαρχη την περιοχή της Καρύστου της Νοτίου Ευβοίας. Ειδικότερα στην περιοχή αυτή τα ενεργά λατομεία σχιστολιθικής πέτρας για το 2014 υπερέβησαν τα 30, με περισσότερους των 250 άμεσα εργαζόμενους, με παραγωγή που υπερέβη τα 1.5 εκατ. τ.μ πλακών (70  χιλ. κυβ. μ. περίπου)  και κύκλο εργασιών που στο σύνολό του υπερέβη τα 10 εκατ. € για το 2014.

Ένα μέρος της επεξεργασίας εκτελείται εντός των λατομικών χώρων ενώ ο μεγαλύτερος όγκος μεταφέρεται στις μονάδες επεξεργασίας όπου οι σχιστολιθικές πλάκες σχίζονται σε πλάκες πάχους που κυμαίνεται από 1,5 έως 2,5cm και από 3 έως 5cm. Σε άλλες περιπτώσεις από το σχιστόλιθο Καρύστου δημιουργούνται φυσικοί κυβόλιθοι  ενώ σε άλλες οι πλάκες κόβονται σε τετράγωνα και χρησιμοποιούνται σε δαπεδοστρώσεις εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, σε ορθομαρμαρώσεις κλπ.

Στην παραγωγή σχιστολιθικών πλακών και πέτρας δραστηριοποιούνται επίσης οι περιοχές  Νεοχωρίου, Καλαμακίου και Συκής του Δήμου Νοτίου Πηλίου Ν. Μαγνησίας σε δημοτικές εκτάσεις.