Οξιά
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η οξιά ή φηγός (Fagus) είναι ένα γένος δέκα ειδών φυλλοβόλων δέντρων που συναντώνται στην Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αμερική. Στην Ελλάδα σχηματίζει πυκνοφυή μεγάλα δάση στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Βόρειας Ελλάδας[1].
| Οξιά | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Φύλλα και καρποί (φηγοβάλανοι) δασικής οξιάς
| ||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Είδη | ||||||||||||
|
Δείτε κείμενο | ||||||||||||
Χαρακτηριστικά
ΕπεξεργασίαΕίναι δέντρο μεγάλο, μέχρι 35 μέτρα ύψος, φυλλοβόλο με κορμό ευθύ, λείο, ομαλό, με λεπτό φλοιό, γκριζωπό και κόμη που αφήνει το φως να περνάει. Η οξιά σε νεαρή ηλικία είναι κωνική ενώ όταν το δέντρο γεράσει μετατρέπεται σε πλατιά θολωτή. Φυτρώνει σε υψόμετρο από 500 μ. μέχρι 1800 μ. Τα φύλλα της είναι κατ' εναλλαγή δίσειρα, επιμήκη ελλειψοειδή ως αντίστροφα ωοειδή μήκους 5-15 εκ. και πλάτους 2,5-8 εκ. πολύ ή λίγο οξύκορφα, χνουδωτά στα χείλη με χρώμα ανοιχτό πράσινο, σχεδόν κίτρινο, όταν είναι νεαρή, πράσινο σκούρο και γυαλιστερό αργότερα, που γίνεται κατά το φθινόπωρο κόκκινο, σχεδόν αιματόχρουν και δίνει στο δάσος ανταύγειες φλόγας, ιδίως καθώς διαπερνάται από τις ακτίνες του ηλίου. Τα άνθη δεν έχουν εντυπωσιακή όψη, τα άρρενα είναι ενωμένα κατά μακρόμισχους σφαιρικούς ιούλους και τα θήλεα ανά 2-3 μέσα σε ένα κοκκινωπό κύπελλο που σκεπάζεται από βράκτια. Κατά τον Οκτώβριο ωριμάζουν οι καρποί (που βοτανολογικά είναι κάρυα και ονομάζονται φηγοβάλανοι), οι οποίοι είναι κλεισμένοι σε καρποφόρο περίβλημα (κύπελλο), αγκαθωτό, το οποίο μπορεί να ανοίγει με 4-6 ανοίγματα, αφήνοντας να πέσουν δύο γωνιώδη, τριγωνικά σπέρματα.
Χρήσεις
ΕπεξεργασίαΤο ξύλο της οξιάς έχει πολλές χρήσεις: ως καύσιμη ύλη, παράγει εξαιρετικό κάρβουνο, ενώ η ξυλεία από οξιές με υψηλό κορμό, αφού πρώτα υποστεί στέγνωμα για να ελαττωθεί το μειονέκτημα της ελαστικότητας, είναι κατάλληλη για την επιπλοποιία, την τορνευτική κλπ. Επίσης τα σπέρματα κάρυα της οξιάς είναι πολύ πλούσια σε άμυλο και ελαιούχες ουσίες, κι αποτελούν τροφή για τους χοίρους. Από τα σπέρματα εξάγεται ένα έλαιο που έχει την ιδιότητα να μη ταγγίζει και χρησιμοποιείται ως φωτιστικό ή ως εδώδιμο. Σπουδαία είναι και η χρήση του κρεοζώτου στη φαρμακευτική ως αποχρεμπτικού βακτηριοστατικού, το οποίο παράγεται κατά την ξηρή απόσταξη του ξύλου της οξιάς.
Σε κάποιες περιοχές όπου η οξιά δεν υπήρχε σε αφθονία, επικράτησε να λέγεται φηγός η βελανιδιά ή ένα είδος βελανιδιάς. Η πιο διάσημη φηγός ήταν αυτή του μαντείου της Δωδώνης από την οποία οι ιερείς του έπαιρναν τους χρησμούς ερμηνεύοντας το θρόισμα των φύλλων της σε συνδυασμό με άλλους ήχους του περιβάλλοντός τους.
.jpg)
Τα είδη της οξιάς είναι τα εξής:
- Fagus crenata - Ιαπωνική οξιά
- Fagus engleriana (Φηγός η εγκλεριανή) - Κινεζική οξιά
- Fagus grandifolia (Φηγός η μεγαλόφυλλος) - Αμερικάνικη οξιά
- Fagus hayatae (Φηγός του Χαγιάτα) - Οξιά της Ταϊβάν
- Fagus japonica (Φηγός η ιαπωνική) - Ιαπωνική οξιά (Ιαπωνική γαλάζια οξιά)
- Fagus longipetiolata (Φηγός η μακρόμισχη)
- Fagus lucida (Φηγός η λάμπουσα)
- Fagus mexicana - Μεξικανική οξιά
- Fagus orientalis - Ανατολική οξιά (μέχρι 20μ.με κόμη πυραμιδοειδή, κυρίως Βορειοηπειρωτική Ελλάδα και Μ. Ασία)
- Fagus sylvatica (Φηγός η δασική) - Δασική οξιά
Στην Ελλάδα συναντώνται η Δασική οξιά και η Οξιά η ανατολική.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ votaniki. «Fagus sylvatica». Βοτανική (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2019.
Πηγές
Επεξεργασία- Εγκυκλοπαιδεία Δομή, τόμος 12, σελ. 130-131, λήμμα Οξιά