Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης

Το Σώμα Επιθεωρητών - Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.) (αγγλ. Inspectors - Controllers Body for Public Administration, γαλλ. Corps des Inspecteurs - Controleurs de l' Administration Publique) ήταν όργανο εσωτερικού ελέγχου της Δημόσιας Διοίκησης, υπαγόμενο απευθείας στον Υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Η έδρα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. βρισκόταν στην Αθήνα επί της λεωφόρου Συγγρού αριθ. 60. Σήμερα, αποτελεί κομμάτι της ΕΑΔ

Λογότυπος του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.

Ιστορία - Θεσμικό πλαίσιο

Το Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.) ιδρύθηκε με το νόμο 2477 του έτους 1997, με βάση τα πρότυπα της Γενικής Επιθεώρησης Δημόσιας Διοίκησης της Γαλλίας. Με το νόμο αυτό καθιερώθηκε διττός έλεγχος της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.

Αφενός θεσπίστηκε εξωτερικός έλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης με τη καθιέρωση του Συνήγορου του Πολίτη (αγγλ. Citizen's Advocate), προκειμένου να ελέγχει, κατόπιν σχετικής αναφοράς πολιτών ή και αυτεπαγγέλτως, τη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών και να μεσολαβεί για την εξυπηρέτηση του πολίτη και την προστασία της νομιμότητας από αρνητικά φαινόμενα. Πρώτος Συνήγορος του Πολίτη επιλέχθηκε ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών και ήδη Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής (European Ombudsman).

Αφετέρου συγκροτήθηκε επί υπουργίας Αλέκου Παπαδόπουλου και λειτούργησε από το Φεβρουάριο του 1998 το Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.), ως όργανο εσωτερικού ελέγχου της Δημόσιας Διοίκησης, με σκοπό τον αυτεπάγγελτο έλεγχο με επιθεωρήσεις και εκτάκτους ελέγχους της εύρυθμης λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών. Επιλεγμένος πρώτος από τη λειτουργία του Σώματος Γενικός Επιθεωρητής - Προϊστάμενος του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. υπήρξε ο Δημήτριος Ι. Σφήκας, με βαθμό Γενικού Διευθυντή του τότε Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης.

Με το νόμο 2839 του έτους 2000, συστήθηκε θέση Ειδικού Γραμματέα, ο οποίος προΐσταται του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. Η θέση πολιτικής ευθύνης του ειδικού γραμματέα, ως προϊσταμένου του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ., διοριζόμενου απευθείας από τον τότε Υπουργό Εσωτερικών.

Με το νόμο 3074 του έτους 2002, διευρύνθηκε η νομοθετική βάση του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. και δη του ιδρυτικού νόμου 2477 του έτους 1997, με τις οποίες θεσπίστηκαν ειδικά δικαιώματα των Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δ.Δ. όπως, ο Ειδικός Γραμματέας και οι Επιθεωρητές Ελεγκτές Δ.Δ., δεν εξετάζονται, δεν διώκονται και δεν ενάγονται, για γνώμη που διατύπωσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Με το Π.Δ. 71 του έτους 2015, το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. ως σύνολο δομών, υπάγεται πλέον στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και αρμόδιο για το Σώμα Υπουργό, τον Αναπληρωτή Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Δημήτριο Παπαγγελόπουλο.

Σήμερα, κατά το έτος 2018, υπηρετεί ως μετακλητός Ειδικός Γραμματέας του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ., ο Καθηγητής της Νομικής του Δ.Π.Θ, Δημοσθένης Κασσαβέτης.

Αποστολή - Σκοπός του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.

Αποστολή του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. ήταν η διασφάλιση της εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, με την επισήμανση φαινομένων κακοδιοίκησης, διαφθοράς, αδιαφανών διαδικασιών, αναποτελεσματικότητας, χαμηλής παραγωγικότητας και κακής ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών.

Βασικοί άξονες - στόχοι του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. ήταν:

• Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και η αύξηση της αποδοτικότητας της διοικητικής δράσης.
• Η βελτίωση της ποιότητας και επάρκειας των παρεχόμενων από τη Δημόσια Διοίκηση υπηρεσιών.
• Η οικονομικότητα της διοικητικής λειτουργίας και ο περιορισμός της σπατάλης.
• Η προστασία των αρχών της νομιμότητας και η κατοχύρωση της διαφάνειας στις διοικητικές πράξεις.

Αρμοδιότητες του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.

Στις αρμοδιότητες του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. περιλαμβάνονταν:

• Η εξέταση της συνδρομής των όρων νομιμότητας της διοικητικής δράσης και τήρησης των τυπικών διαδικασιών και η διαπίστωση τυχόν καταστρατηγήσεων παρανομιών και ατασθαλιών.
• Η επισήμανση και άμβλυνση των δυσλειτουργιών της δημόσιας διοίκησης και η διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν δυσμενώς τον τρόπο διοίκησης, τη διαχείριση των πόρων, την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των λειτουργιών και τη ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
• Η εξέταση της οργάνωσης και λειτουργίας της ροής εργασίας και των διαδικασιών, υπό το πρίσμα της καλύτερης εξυπηρέτησης του πολίτη.
• Ο έλεγχος των περιπτώσεων κακοδιοίκησης.
• Η άσκηση πειθαρχικών διώξεων και η παραπομπή των υπευθύνων στην εισαγγελική αρχή για καταλογισμό ευθυνών.
• Ο έλεγχος της περιουσιακής κατάστασης των υπαλλήλων των ελεγχόμενων φορέων.
• Η προκαταρκτική εξέταση ή προανάκριση μετά από παραγγελία εισαγγελέα.

Τοπική αρμοδιότητα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.

Η κατά τόπον αρμοδιότητα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. εκτεινόταν σε όλη την ελληνική επικράτεια. Με τον νόμο 2738/1999, δόθηκε η δυνατότητα ίδρυσης Περιφερειακών Γραφείων του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ., έτσι ώστε να εντατικοποιούνταν και να επεκτείνονταν οι έλεγχοι σε όλη την Επικράτεια και να υπάρξει άμεση και αξιόπιστη χαρτογράφηση της λειτουργίας των περιφερειακών υπηρεσιών του Κράτους.

Μέχρι τη συγώνευσή της με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, είχαν συσταθεί και λειτουργούν Περιφερειακά Γραφεία του Σώματος στη Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Τρίπολη, Πάτρα, Ρέθυμνο, Σέρρες και Ιωάννινα.

Παράλληλα, είχε αυξηθεί ο αριθμός των επιθεωρητών-ελεγκτών του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. από 50 σε 80 και δημιουργήθηκε βαθμίδα βοηθών επιθεωρητών-ελεγκτών με 30 οργανικές θέσεις, προκειμένου το Σώμα να ανταποκριθεί πληρέστερα στη θεσμοθετημένη αποστολή και την ελεγκτική δράση του.

Πεδίο παρέμβασης του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.

Στην ελεγκτική αρμοδιότητα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. υπάγονταν:

• Οι κρατικές ή δημόσιες υπηρεσίες, δηλαδή κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες των υπουργείων, οι περιφέρειες ως ενιαίες διοικητικές μονάδες της κρατικής διοίκησης, οι αυτοτελείς ή αποκεντρωμένες δημόσιες υπηρεσίες.
• Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.).
• Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) Α' και Β' βαθμίδας, δηλαδή δήμοι, κοινότητες, νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις.
• Οι επιχειρήσεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.
• Τα κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΚΝΠΙΔ).
• Οι δημόσιες επιχειρήσεις.

Εκθέσεις ελέγχου - Υλοποίηση προτάσεων

Μετά το πέρας της επιθεώρησης ή του ελέγχου, ο αρμόδιος επιθεωρητής-ελεγκτής συνέτασσε τεκμηριωμένη έκθεση, την οποία υπέβαλε στον Ειδικό Γραμματέα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. Στην έκθεση περιλαμβανόταν η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης της ελεγχόμενης υπηρεσίας, οι διαπιστώσεις, τα συμπεράσματα και οι προτάσεις. Οι προτάσεις περιελάμβαναν συγκεκριμένες και εφικτές λύσεις. Επίσης, ο επιθεωρητής-ελεγκτής μπορεί να προτείνει τη βελτίωση ή αναμόρφωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας της υπηρεσίας και τη λήψη κάθε πρόσφορου μέτρου για την περιστολή των λειτουργικών δαπανών και τη μείωση του κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών. Οι εκθέσεις των επιθεωρητών-ελεγκτών υποβάλλονται στον Ειδικό Γραμματέα του Σώματος και γνωστοποιούνται στον Υπουργό.

Οι ελεγχόμενες υπηρεσίες υποχρεούνταν, μετά τη γνωστοποίηση σ' αυτές των εκθέσεων των επιθεωρητών-ελεγκτών, να αναφέρουν τις ενέργειες στις οποίες προέβησαν για την εφαρμογή των προτάσεων που περιλαμβάνονταν στις εκθέσεις.

Κατ' έτος συντάσσεται έκθεση πεπραγμένων, η οποία υποβαλλόταν στον Υπουργό Εσωτερικών. Στην έκθεση παρουσιαζόταν το ετήσιο πρόγραμμα ελεγκτικής δράσης του Σώματος, η βασική θεματολογία ελέγχων, οι σημαντικότερες υποθέσεις και διατυπώνονταν γενικές προτάσεις για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δημοσίων υπηρεσιών και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, καθώς και τις αναγκαίες νομοθετικές ή άλλες κανονιστικές ρυθμίσεις.

Διεθνής συνεργασία

Το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ., παράλληλα με το κύριο έργο του, δραστηριοποιούταν και προς την κατεύθυνση ανάπτυξης διαύλων επικοινωνίας, πληροφόρησης και συνεργασίας με δημόσιες διοικήσεις άλλων χωρών και κυρίως των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι ώστε η διεθνής εμπειρία και η συγκριτική θεώρηση αντίστοιχων θεσμών να αποτελέσει παράγοντα ενδυνάμωσης και βελτιστοποίησης του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. Στις δράσεις του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. εντάσσονται επίσης αμοιβαίες ανταλλαγές, υπογραφή "πρωτοκόλλων επικοινωνίας", συναντήσεις με ξένους ομολόγους και διοργάνωση συνεδρίων και σεμιναρίων.

Στο παρελθόν, το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. είχε δραστηριοποιηθεί με την παροχή π.χ. τεχνογνωσίας για την ίδρυση και οργάνωση αντίστοιχου Σώματος Επιθεώρησης της Δημόσιας Διοίκησης στην Πορτογαλία (Μάρτιος 1999) ή τη διοργάνωση διεθνούς συνεδρίου στην Αθήνα με συμμετοχή εκπροσώπων από ευρωπαϊκά επιθεωρησιακά σώματα.

Στο πλαίσιο των διεθνών συνεργασιών, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη το Μάιο 1998 του πρώην Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης Αλέκου Παπαδόπουλου και του Γενικού Επιθεωρητή του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. Δημητρίου Σφήκα στη Γενική Επιθεώρηση Διοίκησης (Inspection Generale de l' Administration - I.G.A.) της Γαλλίας, όπου ετέθηκαν οι βάσεις για τη συνεργασία και την πραγματοποίηση τακτικών ανταλλαγών μεταξύ των δύο Σωμάτων.

Τον Οκτώβριο του 1998, το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. διοργάνωσε Ημερίδα στην Αθήνα, με θέμα "Συστήματα Ελέγχου και 'Ερευνες Αποδοτικότητας στη Δημόσια Διοίκηση", με ευρωπα'ι'κή συμμετοχή από τη Γαλλία και την Αγγλία και κεντρικούς ομιλητές τους Jean-Pierre Lemoine και Werner Gagneron από τη Γενική Επιθεώρηση Διοίκησης της Γαλλίας, τον Howard Rolfe από τη Μονάδα Αποδοτικότητας (Efficiency Unit - Cabinet Office) της Αγγλίας και το Δημήτριο Σφήκα, Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης της Ελλάδος.

Το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. έχει διοργανώσει κύκλους επικοινωνίας και επισκέψεις σε αντίστοιχους ελεγκτικούς μηχανισμούς ευρωπα'ι'κών χωρών (π.χ. Γαλλία, Αγγλία, Αυστρία, Πορτογαλία, Δανία, Νορβηγία, Ουγγαρία, Φινλανδία), με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών σε θέματα εσωτερικού ελέγχου και τεχνικές ελέγχου αποδοτικότητας και ποιοτικού ελέγχου στη δημόσια διοίκηση. Παράλληλα, έχει υποδεχθεί ξένες αντιπροσωπείες (π.χ. Κίνα, Πορτογαλία, Φινλανδία, Κύπρο) και ενημέρωσή τους για το θεσμικό πλαίσιο, την αποστολή και τη μεθοδολογία του ελεγκτικού έργου του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.

Το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. συμμετείχε επίσης σε διεθνείς διασκέψεις και συνέδρια, όπως στο Συνέδριο του Διεθνούς Ινστιτούτου Διοικητικών Επιστημών (I.I.A.S.) στο Sunningdale της Αγγλίας (Ιούλιος 1999), με θέμα "Διοικητικός Εκσυγχρονισμός και 'Ελεγχος Αποδοτικότητας στη Δημόσια Διοίκηση" και επισκέπτη ομιλητή τον Δημήτριο Σφήκα, Γενικό Επιθεωρητή του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης της Ελλάδος.

Πηγές

• Δημήτριος Ι. Σφήκας: "Το Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης", Έκδοση Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εθνικό Τυπογραφείο, Αθήνα, Αύγουστος 1998.
• Δημήτριος Ι. Σφήκας: "Το Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης" (Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.), Αθήνα, Σεπτέμβριος, 1999.
• Ελισάβετ Μπελίσα-Μακρίδη: "Ο Έλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης από το Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης", Εκδόσεις Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη, 1999.
• "Inspectors-Controllers Body for Public Administration" (Introduction: Dimitrios Sfikas, Inspector-General for Public Administration), Hellenic Republic - Ministry of the Interior, Public Administration and Decentralisation, National Printing Office, Athens - March 1999.
• Δημήτριος Σφήκας: "Ίδρυση και λειτουργία του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης", Περιοδ. "Διοικητική Ενημέρωση" (Τετραμηνιαία Επιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης), τεύχος 13, Ιανουάριος 1999.