Σφαλερίτης

Ο σφαλερίτης (αγγλ. sphalerite, κοινώς zincblende) είναι ορυκτό του ψευδαργύρου και αποτελεί το κυριότερο μετάλλευμά του. Η λέξη σφαλερίτης προέρχεται από το ελληνικό ρήμα «σφάλλω», επειδή πολύ συχνά τον θεωρούσαν γαληνίτη. Το καθαρό ορυκτό, που ανευρίσκεται σπάνια, είναι άχρωμο και διάφανο. Συνηθέστερα απαντά με προσμίξεις σιδήρου, οι οποίες του προσδίδουν από ερυθρό έως μαύρο χρώμα. Ορισμένες ερυθρές παραλλαγές του, όταν παρουσιάζουν ικανοποιητική διαφάνεια και (ασθενή) διπλοθλαστικότητα, αποτελούν ημιπολύτιμους λίθους (ψευδορουμπίνια). Άλλες προσμίξεις του περιλαμβάνουν μαγγάνιο, κάδμιο, υδράργυρο, ίνδιο, άργυρο, μόλυβδο και κασσίτερο. Με το όνομα Schalenblende αναφέρεται ημιπολύτιμος διακοσμητικός λίθος, ο οποίος αποτελείται από ζωνώδη βοτρυοειδή ανάπτυξη βουρτσίτη, σφαλερίτη, γαληνίτη και μαρκασίτη. Παραλλαγές του, ανευρισκόμενες κυρίως σε μετεωρίτες είναι ο ματραΐτης, ο βουρτσίτης (matraite, wurtzite), ο κλειοφανής και ο μαρματίτης.

Σφαλερίτης

Σφαλερίτης. Προέλευση: Κίνα
Γενικά
Κατηγορία	Μικτά θειούχα (σουλφίδια)
Χημικός τύπος	ZnS - (Zn-Fe)S
Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά
Πυκνότητα	3,9 - 4,1 gr/cm3
Χρώμα	Μαύρο, καφέ, κόκκινο έως πορτοκαλέρυθρο, πράσινο, γκρι. Σπανιότατα (μόνον ο απόλυτα καθαρός σφαλερίτης) άχρωμο
Σύστημα κρυστάλλωσης	Κυβικό
Κρύσταλλοι	Συνήθως τετραεδρικοί με συχνή διδυμία, σπανιότερα οκταεδρικοί, παραμορφωμένοι δωδεκαεδρικοί ή κυβικοί
Υφή	Συνήθως τετραεδρικοί με συχνή διδυμία, σπανιότερα οκταεδρικοί, παραμορφωμένοι δωδεκαεδρικοί ή κυβικοί
Διδυμία	Συχνότατη {111} επαφής ή διεισδύσεως
Σκληρότητα	3,5 ως 4
Σχισμός	Τέλειος κατά {011}
Θραύση	Κογχοειδής έως ανώμαλη
Λάμψη	Ρητινώδης έως αδαμάντινη (σε ποικιλίες με μεγάλη περιεκτικότητα Fe μέχρι ημιμεταλική)
Γραμμή κόνεως	Λευκή έως καφέ ανοικτόχρωμη
Πλεοχρωισμός	Όχι
Διαφάνεια	Ημιδιαφανής έως ολοσχερώς διαφανής (ο καθαρός σφαλερίτης)
Παρατηρήσεις	Φθορίζει σε υπεριώδη ακτινοβολία. Διαλύεται σε υδροχλωρικό οξύ
Παραλλαγές	(Σε μετεωρίτες) Ματραΐτης, βουρτσίτης (matraite, wurtzite), κλειοφανής, μαρματίτης

Απαντά παγκοσμίως με κυριότερα κοιτάσματα στην περιοχή Trepca της Σερβίας, στην Βρετανία, στις ΗΠΑ, το Μεξικό, τον Καναδά και την Ισπανία. Στην Ελλάδα απαντά, σε εκμεταλλεύσιμες ποσότητες, στο κοίτασμα "Μαδέμ Λάκκος" της Κασσάνδρας (Χαλκιδική) και στα μεταλλεία Λαυρίου.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος ορυκτών
• Κατάλογος ορυκτών των μεταλλείων Λαυρίου

Πηγές

• Mindat.org
• Minerals.net
• Τμήμα Γεωλογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
• Webmineral.com
• Queensland University of Technology

Βιβλιογραφία

• Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil: A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
• Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills: Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372
• S. S. Augustithis, Atlas of the textural patterns of ore minerals and metallogenic proccesses, Walter de Gruyter, ISBN 3110136392