Συγκοινωνίες στην Αθήνα

σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς της Αθήνας
Αυτό το λήμμα αφορά τις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας. Για ευρύτερες μεταφορές στην Αθήνα και την Αττική, δείτε: Μεταφορές στην Αθήνα .

Το σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς του πολεοδομικού συγκροτήματος και της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας, αποτελείται από σύστημα μητροπολιτικού σιδηρόδρομου (μετρό), τραμ, λεωφορεία και τρόλεϊ, ενώ ένα τμήμα του συγκοινωνιακού έργου καλύπτεται και από τον προαστιακό σιδηρόδρομο Αθήνας. Στις υπόλοιπες περιοχές της Περιφέρειας Αττικής, το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου καλύπτεται από υπεραστικά λεωφορεία (ΚΤΕΛ), ενώ το υπόλοιπο εξυπηρετείται από τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο.

Το λεκανοπέδιο της Αττικής, το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας από ψηλά (φωτογραφία δορυφόρου).

Την εποπτεία για την μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας έχει ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), με τις θυγατρικές αυτού, Οδικές Συγκοινωνίες (Ο.ΣΥ. Α.Ε.) και Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑ.ΣΥ. Α.Ε.) να έχουν την ευθύνη εκτέλεσης του συγκοινωνιακού έργου, ενώ υπάρχει συνεργασία και με την Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ) ΑΕ, λόγω της ύπαρξης τμήματος του δικτύου αυτής (Προαστιακός Σιδηρόδρομος), εντός του αστικού ιστού της Αθήνας. Για το υπόλοιπο τμήμα της Περιφέρειας Αττικής, η εποπτεία του συγκοινωνιακού έργου είχε ανατεθεί στη Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών και την ευθύνη εκτέλεσης είχει αναλάβει η ΚΤΕΛ Νομού Αττικής ΑΕ. Με την κατάργηση της ΡΑΕΜ, ορίζεται πλέον ως αρμόδια αρχή η Γενική Διεύθυνση Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Στην ως άνω Υπηρεσία μεταφέρονται και οργανικές θέσεις της καταργηθείσας αρχής. Επίσης, οργανικές θέσεις μεταφέρονται και στην Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.).

Συγκοινωνίες Αθηνών (ΟΑΣΑ)

Επεξεργασία
Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών
Εμπορική επ.ΟΑΣΑ
Κλάδοςδημόσια συγκοινωνία
ΠροκάτοχοςΟργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών (01/07/1977 - 21/12/1993)
Ίδρυση22 Δεκεμβρίου 1993[1]
ΈδραΜετσοβίου 15, Αθήνα, Ελλάδα
Σημαντικά πρόσωπαΓεώργιος Σπηλιόπουλος (Διευθύνων Σύμβουλος)
Κύκλος εργασιών 177.670.406 ευρώ (2019)
Καθαρά έσοδα  3.318.584 (2022)
Σύνολο ενεργητικού  1.200.858.657 (2022)
ΙδιοκτήτηςΕλληνικό Δημόσιο
Υπάλληλοι7236 (2022)
ΣλόγκανΜια πόλη. Ένα δίκτυο. και One city. One network.
Ιστότοποςoasa.gr
  Πολυμέσα
 
Το λογότυπο του ΟΑΣΑ (1993 - 2014)
 
Το Επαναφορτιζόμενο Χάρτινο Εισιτήριο ATH.ENA TICKET

Ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών είναι ο μεγαλύτερος φορέας συγκοινωνιακού έργου στην Ελλάδα, υπεύθυνος για τον σχεδιασμό, την εποπτεία και την λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς της Περιφέρειας Αττικής.[2] Ο ΟΑΣΑ ως Αρχή Μεταφορών στην περιοχή χωρικής αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής είναι θυγατρικός φορέας του Υπερταμείου.

Οι δύο θυγατρικές εταιρείες του οργανισμού ΟΑΣΑ (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ) αναλαμβάνουν μεγάλο μέρος της διαχείρισης τόσο των οδικών, κυρίως εντός των ορίων του πολεοδομικού συγκροτήματος, όσο και των σιδηροδρομικών (μετρό και τραμ) μέσων που βρίσκονται υπό την εποπτεία του.

Για την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου ο ΟΑΣΑ συμβάλλεται με τις Εταιρείες Παροχής Συγκοινωνιακού Έργου (ΕΠΣΕ), ενώ στις αρμοδιότητες του περιλαμβάνεται ο έλεγχος και η επίβλεψη όλων των ΕΠΣΕ είτε είναι δημόσιοι (ΟΣΥ, ΣΤΑΣΥ, συγκοινωνίες των ΟΤΑ), είτε ιδωτικοί (Συγκοινωνίες ΑΕ, ΚΤΕΛ Αττικής, Hellenic Train, κλπ.) στις οποίες έχει αναθέσει συγκεκριμένο συγκοινωνιακό έργο.[2]

*ΕΠΣΕ = Εταιρείες Παροχής Συγκοινωνιακού Έργου

Το μετρό της Αθήνας είναι το δίκτυο υπόγειου και επίγειου μητροπολιτικού σιδηροδρόμου της πόλης των Αθηνών, καθώς και της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας. Εξυπηρετεί το Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς, το οποίο έχει πληθυσμό άνω των τριών εκατομμυρίων κατοίκων. Προσφέρει επίσης πρόσβαση στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», τον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό Αθηνών και τον Σταθμό Επιβατικής Ακτοπλοΐας Πειραιά.

 
Η Επαναφορτιζόμενη Πλαστική Κάρτα ΑΤΗ.ΕΝΑ CARD

Το σύστημα του μετρό της Αθήνας αποτελείται από τις τρεις παρακάτω γραμμές:

Γραμμή Διαδρομή Αριθμός
σταθμών
Διάρκεια
διαδρομής
Πρώτο τμήμα Εγκαίνια πρώτου τμήματος Τελευταία επέκταση / σταθμός Παράδοση τελευταίας
επέκτασης / σταθμού
  Πειραιάς – Κηφισιά 24 51 λεπτά ΠειραιάςΘησείο 1869 Νερατζιώτισσα 2004
  Ανθούπολη – Ελληνικό 20 29 λεπτά ΣεπόλιαΣύνταγμα 2000 Άγιος ΔημήτριοςΕλληνικό 2013
  Δημοτικό Θέατρο – Αεροδρόμιο 27 59 λεπτά ΣύνταγμαΕθνική Άμυνα ΝίκαιαΔημοτικό Θέατρο 2022

Ο συνολικός αριθμός των σταθμών του δικτύου ανέρχεται στους 66 (με τους σταθμούς ανταπόκρισης να υπολογίζονται μία φορά). Οι τρεις γραμμές του μετρό συνδέονται με το δίκτυο του Προαστιακού Σιδηροδρόμου και του Τραμ της Αθήνας.

Προαστιακός Σιδηρόδρομος

Επεξεργασία

Ο Προαστιακός σιδηρόδρομος της Αθήνας αποτελεί μια υπηρεσία προαστιακού σιδηροδρόμου που εξυπηρετεί αστικά, προαστιακά και περιφερειακά κέντρα στην Αττική και τις όμορες περιφερειακές ενότητες. Προσφέρει επίσης πρόσβαση στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», τον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό Αθηνών και τον Σταθμό Επιβατικής Ακτοπλοΐας Πειραιά.

Ο προαστιακός σιδηρόδρομος Αθήνας αποτελείται από τις παρακάτω προαστιακές και περιφερειακές διαδρομές:

Γραμμή Εγκαίνια Διαδρομή Μήκος (km)[3] Σταθμοί Συχνότητα συρμών Διάρκεια
Α1 2004 ΠειραιάςΑθήναΑεροδρόμιο 48,2 19 18 ανά ημέρα 1 ώρα και 3 λεπτά
Α2 2005 ΠειραιάςΑθήναΚιάτο 123,23 20 18 ανά ημέρα 1 ώρα και 41 λεπτά
Α3 2017 ΑθήναΟινόηΧαλκίδα 82,8 19 13 ανά ημέρα 1 ώρα και 19 λεπτά
Α4 2017 Άνω ΛιόσιαΜεταμόρφωσηΚορωπίΑεροδρόμιο 33,18 12 24 ανά ημέρα 34 λεπτά
  • Το δίκτυο ανήκει στον ΟΣΕ.
  • Το δίκτυο εκμεταλλεύονται ιδιωτικές ΕΠΣΕ, δηλαδή μέχρι στιγμής μόνο η Hellenic Train.

Το Tράμ Αθήνας είναι μεταφορικό μέσο σταθερής τροχιάς στην Αθήνα. Στη σύγχρονη μορφή του λειτουργεί από τις 19 Ιουλίου του 2004, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Το δίκτυο διαθέτει δύο γραμμές. Η πρώτη συνδέει το κέντρο της Αθήνας (στάση Σύνταγμα) με το παραλιακό μέτωπο (στάση Πικροδάφνη) διερχόμενη από τον Νέο Κόσμο, την Νέα Σμύρνη και το Παλαίο Φάληρο. Η δεύτερη ακολουθεί το παραλιακό μέτωπο ξεκινώντας από τη Βούλα (στάση Ασκληπιείο Βούλας) και καταλήγοντας στον Πειραιά (στάση Ακτή Ποσειδώνος). Οι δύο γραμμές έχουν ανταπόκριση στις στάσεις Έδεμ και Πικροδάφνη.

Το σύστημα του τραμ της Αθήνας αποτελείται από τις δύο παρακάτω γραμμές:

Γραμμή Διαδρομή Αριθμός Στάσεων Διάρκεια διαδρομής
Τ6 Σύνταγμα - Πικροδάφνη 19 ~ 34 λεπτά
Τ7 Αγία Τριάδα * - Ασκληπιείο Βούλας 42 ~ 54 λεπτά

* Η τερματική στάση στην Ακτή Ποσειδώνος, για άγνωστο λόγο, δεν έχει τεθεί σε λειτουργία.

  • Το δίκτυο ανήκει στη ΣΤΑΣΥ.
  • Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΣΤΑΣΥ.

Η ΤΡΑΜ Ανώνυμη Εταιρεία ιδρύθηκε το 2001 ως θυγατρική της Αττικό Μετρό με σκοπό την ανάπτυξη και τη λειτουργία δικτύου τραμ στην Αττική, εν όψει και των Ολυμπιακών Αγώνων 2004. Το 2011 απορροφήθηκε από τις Σταθερές Συγκοινωνίες.

ΤΡΑΜ ΑΕ
Κλάδοςδημόσια συγκοινωνία
Ίδρυση15 Φεβρουαρίου 2001
Διάλυση17 Ιουνίου 2011
ΈδραΤέρμα οδού Αεροπορίας, Ελληνικό, Ελλάδα
Σημαντικά πρόσωπαΑναστάσιος Ιγγλέζος (Πρόεδρος)
Κύκλος εργασιών  5.853.366,00 (2008)
ΙδιοκτήτηςΑττικό Μετρό
Υπάλληλοι700 (2008)
ΣλόγκανΜια πόλη. Ένα δίκτυο. και One city. One network.
Ιστότοποςtramsa.gr
  Πολυμέσα

Αστικά λεωφορεία / Τρόλεϊ

Επεξεργασία

Κυρίως άρθρο: Κατάλογος λεωφορειακών γραμμών στην Αθήνα

Το δίκτυο των αστικών λεωφορείων και τρόλεϊ καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου στην Περιφέρεια Αττικής. Με περισσότερες από 289 γραμμές και 7.500 στάσεις[4], εξυπηρετούνται, οι μετακινήσεις από τα προάστια προς το κέντρο της Αθήνας, του Πειραιά, της Κηφισιάς, των Αχαρνών, της Ελευσίνας και άλλων περιοχών, και αντίστροφα, οι διαδημοτικές μετακινήσεις, η μετακίνηση από και προς σταθμούς και στάσεις του μετρό, του τραμ, του προαστιακού, περιφερειακού και εθνικού σιδηροδρόμου, η σύνδεση με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, τον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό Αθηνών και τον Σταθμό Επιβατικής Ακτοπλοΐας του Λιμένα Πειραιά, καθώς και οι μετακινήσεις ακόμη και εκτός της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας.

Το δίκτυο, δηλαδή οι γραμμές (αρίθμηση, ονομασία, προγραμματισμένα δρομολόγια) και οι στάσεις (θέσεις, ονομασίες, αρίθμηση, διερχόμενες γραμμές), ανήκουν, σχεδιάζονται, οργανώνονται, καθορίζονται, και ελέγχονται από τον ΟΑΣΑ. Αρμόδιος για τους στύλους και τις προεκτάσεις πεζοδρομίων των στάσεων του ΟΑΣΑ, τις ειδικές πινακίδες οδοσήμανσης (βλ. παρακάτω), του εναερίου δικτύου των τρόλεϊ, και λοιπού "αποκεντρωμένου" εξοπλισμού, έχει οριστεί η ΟΣΥ, η οποία έχει και το ανάλογο "Τμήμα Υλικού Θέσης", ενώ για τα στέγαστρα/κουβούκλια και τα καθίσματα των στάσεων ευθύνη έχουν οι δήμοι. Το σύστημα τηλεματικής ανήκει και λειτουργεί επίσης από τον ΟΑΣΑ.

Το δίκτυο εκμεταλλεύεται τόσο η Ο.ΣΥ. Α.Ε, κυρίως στις γραμμές εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος, όσο και ιδιωτικές ΕΠΣΕ (αρχικώς και εν μέσω πανδημίας ένα κράμα κάποιων εταιρειών ΚΤΕΛ της χώρας και από την Δευτέρα 26 Αυγούστου 2024 και σταδιακά η ιδιωτική Κοινοπραξία Συγκοινωνιών Αττικής με διακριτικό τίτλο «ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Α.Ε.»)[5] σε Ανατολικη και Δυτική Αττική. Οι ΕΠΣΕ (δημόσιες και ιδιωτικές) έχουν δικά τους οχήματα, οδηγούς και αμαξοστάσια και ελέγχονται - εποπτεύονται από τον ΟΑΣΑ για την σωστή εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου που τους έχει αναθέσει.

  • Το δίκτυο ανήκει στον όμιλο ΟΑΣΑ .
  • Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΟΣΥ και ιδιωτικές ΕΠΣΕ.

Σύστημα Συλλογής Κομίστρου

Επεξεργασία

Από τον Νοέμβριο του 2017[6] (και δοκιμαστικά από τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους)[7] βρίσκεται σε ισχύ το νέο κλειστό σύστημα συλλογής κομίστρου με την επίσημη ονομασία ΑΣΣΚ (Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου) και ευρύτερα γνωστό ως "Ηλεκτρονικό Εισιτήριο". Το νέο σύστημα αποτελείται από δύο μέσα κομίστρου: το χάρτινο επαναφορτιζόμενο εισιτήριο ATH.ENA Ticket και την πλαστική επαναφορτιζόμενη κάρτα ATH.ENA Card, η οποία διατίθεται ως ανώνυμη ή προσωποποιημένη. Το ΑΣΣΚ, ως κλειστό σύστημα, είναι επίσης εφοδιασμένο με πύλες εισόδου/εξόδου, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε όλους τους σταθμούς μέσων σταθερής τροχιάς, εκτός του τραμ, που βρίσκονται υπό την εποπτεία του ΟΑΣΑ. Οι πύλες εισόδου/εξόδου χρειάζονται ανέπαφη επικύρωση από ένα από τα διαθέσιμα μέσα κομίστρου για να ανοίξουν, εφόσον αυτά είναι φορτισμένα με κάποιο ενεργό "προϊόν κομίστρου". Στο τραμ, τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ, η ανέπαφη επικύρωση γίνεται σε επικυρωτικά μηχανήματα μπλε χρώματος εντός των οχημάτων.

Οι τιμές των προϊόντων κομίστρου παραμένουν οι ίδιες με αυτές του προηγούμενου συστήματος, με το βασικό εισιτήριο να κοστίζει 1,20€ (0,50€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και να έχει διάρκεια 90 λεπτών, ενώ το μηνιαίο κόμιστρο κοστίζει 27€ (13,5€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και έχει διάρκεια 30 ημερών από την πρώτη ανέπαφη επικύρωση, σε αντίθεση με το προηγούμενο σύστημα όπου το μηνιαίο κόμιστρο ίσχυε για τον τρέχοντα ημερολογιακό μήνα.[8]

Τα μέσα κομίστρου, τα προϊόντα κομίστρου, και οι τιμές τους καθορίζονται από τον ΟΑΣΑ. Εισιτήρια μπορούν να εκδοθούν και να επαναφορτιστούν, στα φυσικά εκδοτήρια της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ, στα Αυτόματα Μηχανήματα Έκδοσης Κομίστρου (ΑΜΕΚ) του ΟΑΣΑ και στα συνεργαζόμενα καταστήματα και περίπτερα του ΟΑΣΑ. Ο έγκυρος και επικυρωμένος τίτλος επιβίβασης ελέγχεται από τους ελεγχκτές κομίστρου της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ οι οποίοι έχουν δικαίωμα επιβολής προστίμων.[9][10]

Υπεραστικές συγκοινωνίες

Επεξεργασία

Στις περιοχές της Αττικής που δεν καλύπτονται από αστικά λεωφορεία, υπάρχουν υπεραστικά ιδιωτικά λεωφορεία τα οποία φτάνουν συνήθως μέχρι το κέντρο της Αθήνας ή κάποιο σταθμό μέσου σταθερής τροχιάς. Αρμοδιότητα έχουν τα Κοινά Ταμεία Εισπράξεων Λεωφορείων Νομού Αττικής (ΚΤΕΛ Αττικής).[11]

Δημοτικές συγκοινωνίες

Επεξεργασία
  • Η συγκοινωνία Αμαρουσίου κάνει δρομολόγια με λεωφορεία και συνδέει διάφορες περιοχές του Αμαρουσίου με το σταθμό Αμαρουσίου, καλύπτει κυρίων περιοχές που δεν καλύπτονται από τα υπόλοιπα αστικά λεωφορεία. Αρμοδιότητα έχει η επιχείρηση συγκοινωνίας του Δήμου.[12]
  • Στους υπόλοιπους δήμους, οι δημοτικές συγκοινωνίες υπάγονται στο τμήμα κίνησης του δήμου τους και είναι δωρεάν, χωρίς κόμιστρο. Mόνο μερικοί δήμοι στην Αττική παρέχουν δημοτική συγκοινωνία με τοπικά δρομολόγια.[13]

Τουριστικές συγκοινωνίες

Επεξεργασία

Υπάρχουν διάφορες εταιρείες που έχουν άδεια για τουριστική συγκοινωνία στο κέντρο της Αθήνας. Τα λεωφορεία τους είναι διώροφα με ανοιχτή την οροφή, η συγκοινωνία είναι μόνο για τουριστικούς σκοπούς και το κόμιστρο είναι υψηλότερο από τις υπόλοιπες συγκοινωνίες.

Εσωτερικές συγκοινωνίες

Επεξεργασία

Υπάρχουν διάφορα λεωφορεία που συνδέουν εσωτερίκα έναν μεγάλο ιδιωτικό χώρο, όπως το λιμάνι του Πειραιά και το αεροδρόμιο Αθηνών, οι οποίες δεν έχουν άδεια κυκλοφορίας για το δημόσιο οδικό δίκτυο.

Πινακίδες οδοσήμανσης

Επεξεργασία

Στην Αττική, ο ΟΑΣΑ και η ΟΣΥ (Και παλαιότερα η ΕΘΕΛ και τα ΗΛΠΑΠ), έχουν αναλάβει την τοποθέτηση πινακίδων απαγόρευσης στάθμευσης λόγω διέλευσης λεωφορείων/τρόλεϊ, πινακίδες καθοδήγησης λεωφορειακών γραμμών και σημάνσεις στάσεων.

Μέσα μεταφοράς σε εικόνες

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ν. 2175/1993
  2. 2,0 2,1 «Καταστατικό ΟΑΣΑ» (PDF). 
  3. «ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: Δήλωση Δικτύου, Έκδοση: 2.1» (PDF). ΟΣΕ. 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2020. 
  4. Εισιτήριο στην «ιστορία»: Από τη Βενετία... στην Αριζόνα με λεωφορείο
  5. «athenstransport.com». 
  6. «Δελτία Τύπου». www.oasa.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018. 
  7. «Δελτία Τύπου». www.oasa.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018. 
  8. «Κόμιστρα». ATH.ENA Card. ΟΑΣΑ. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018. 
  9. «Ο.ΣΥ. Α.Ε. - Οδικές Συγκοινωνίες Ανώνυμη Εταιρεία». ΟΣΥ - Οδικές Συγκοινωνίες Ανώνυμη Εταιρεία. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2024. 
  10. «ΣΤΑΣΥ». Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024. 
  11. «Κτελ Αττικής». ktelattikis.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024. 
  12. «Δημοτική Συγκοινωνία». Δήμος Αμαρουσίου. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2024. 
  13. «Οι δημοτικές συγκοινωνίες της Αττικής». Athens Transport. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2024. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία