Στεπάν Μπαντέρα

Ο Στεπάν Αντρίγιοβιτς Μπαντέρα (ουκρανικά: Степан Андрійович Бандера‎‎, 1 Ιανουαρίου 1909 – 15 Οκτωβρίου 1959) ήταν Ουκρανός πολιτικός ηγέτης, ιδεολόγος και θεωρητικός του Ουκρανικού εθνικισμού, ο οποίος είναι γνωστός για την συνεργασία του ιδίου και της οργάνωσής του με τους Γερμανούς κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Στεπάν Αντρίγιοβιτς Μπαντέρα Степан Андрійович Бандера
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	1η Ιανουαρίου 1909
Θάνατος	15 Οκτωβρίου 1959 (50 ετών) Μόναχο Γερμανίας
Εθνότητα	Ουκρανός
Βραβεύσεις	Το 2010 του αποδόθηκε μετά θάνατον ο τίτλος του "Ήρωα της Ουκρανίας". Το 2011 η απόφαση αυτή ανακλήθηκε με το αιτιολογικό ότι δεν είχε Ουκρανική υπηκοότητα.
Θρήσκευμα	Ουκρανική Ελληνόρρυθμη Καθολική Εκκλησία
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικό

Σπίτι στο Στάρϊι Ουγκρίνοβ, όπου ο Μπαντέρα γεννήθηκε και πέρασε δέκα χρόνια της ζωής του

Άγαλμα Στεπάν Μπαντέρα, Ternopil

Ο Στεπάν Αντρέεβιτς Μπαντέρα γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1909 στο χωριό της Γαλικίας Στάρϊι Ουγκρίνοβ, στην περιοχή Βασίλειο Γαλικίας και Λοντομέριας, που αποτελούσε τμήμα της Αυστροουγγαρίας. Ο πατέρας του, Αντρέι Μιχαήλοβιτς Μπαντέρα, υπήρξε ουνίτης ιερέας, που κατάγονταν από οικογένεια των αγροτών από την πόλη Στρύι, Μιχαήλ και Ροζαλίας Μπαντέρ. Η σύζυγος του Αντρέϊ Μιχαήλοβιτς, Μιροσλάβα Βλαντιμίροβνα Μπαντέρα (1890−1922), το γένος Γκλοντζίνσκαγια, ήταν κόρη του ουνίτη ιερέα από το Στάρϊι, Ουγκρίνοβ Βλαντιμίρ Γκροντζίνσκοβ και της γυναίκας του Αικατερίνης. Ο Στεπάν ήταν το δεύτερο παιδί του Αντρέϊ και της Μιροσλάβας μετά τη μεγαλύτερη αδερφή του Μπαντέρα Μάρτα-Μαρία Αντρίιβνα (1907−1982). Στην συνέχεια στην οικογένεια γεννήθηκαν ακόμα έξι παιδιά: ο Αλεξάντρ (1911−1942), ο Βλαντιμίρ (1913−2001), ο Βασίλι (1915−1942), η Οξάνα (1917−2008), ο Μπογκντάν (1921−1944?) και η Μιροσλάβα (γεννήθηκε και πέθανε το 1922).

Υπήρξε μέλος της Ουκρανικής στρατιωτικής οργάνωσης (από το έτος 1927) και της Οργάνωσης ουκρανών εθνικιστών (ОУН) (από το έτος 1929), περιφερειακός καθοδηγητής του ОУН στις Δυτικο-ουκρανικές επαρχίες (από το 1933). Υπήρξε οργανωτής μιας σειράς τρομοκρατικών ενεργειών. Το 1934 συνελήφθη από τις πολωνικές αρχές και καταδικάστηκε στο δικαστήριο σε θανατική ποινή, που αργότερα μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη. Τα έτη 1936−1939 παρέμεινε έγκλειστος στις Πολωνικές φυλακές , ενώ πέτυχε την απελευθέρωσή του τον Σεπτέμβριο του 1939 χάρη στην επίθεση της Γερμανίας ενάντια στην Πολωνία. Για αρκετό χρόνο ευρίσκονταν "στην παρανομία" στο σοβιετικό έδαφος, κατόπιν αυτού έφυγε στη Δύση. Από τον Φεβρουάριο του έτους 1940 — μετά τη διαίρεση του ОУН — έγινε αρχηγός της φράξιας ОУН(б) (μπαντερικής κατεύθυνσης). Το έτος 1941 έγινε επικεφαλής του συσταθέντος ένα χρόνο νωρίτερα Επαναστατικού Δικτύου ОУН. Μετά την επίθεση της Γερμανίας στην ΕΣΣΔ συνελήφθη μαζί με άλλους αρχηγούς ουκρανικής εθνικιστικής κατεύθυνσης από τις αρχές κατοχής των Γερμανών για απόπειρα ανακήρυξης ανεξάρτητης Ουκρανικής κυβέρνησης και τέθηκε υπό περιορισμό, αλλά αργότερα (μετά τον Ιανουάριο του 1942) στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν, απ'όπου απελευθερώθηκε από τους χιτλερικούς το Σεπτέμβριο του 1944. Το 1947 έγινε αρχηγός του Δικτύου ОУН. Το 1959 ο Μπαντέρα δολοφονήθηκε από τον πράκτορα της КГБ Μπογκντάν Στασίνσκϊι , που διέφυγε μαζί με τη γυναίκα του το 1961 στη Δυτική Γερμανία και διέμεινε στη συνέχεια στις ΗΠΑ.

Κριτική

Οι απόψεις για την προσωπικότητα του Στεπάν Μπαντέρα είναι σε μεγάλο βαθμό πολωμένες. Σε ένα σύγχρονο επίπεδο αυτός απολαμβάνει μεγάλη δημοτικότητα, κυρίως, ανάμεσα στους κατοίκους της Δυτικής Ουκρανίας — καθώς μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ για πολλούς δυτικούς ουκρανούς το όνομά του στάθηκε σύμβολο πάλης για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Οι κάτοικοι της Ανατολικής Ουκρανίας με τη σειρά τους, αλλά και αυτοί της Πολωνίας και της Ρωσίας αναφέρονται σ' αυτόν κυρίως αρνητικά, κατηγορώντας τον για φασισμό, τρομοκρατία, δολοφονίες αμάχων, ριζοσπαστικό εθνικισμό και δωσιλογισμό. Μεταξύ πολλών εθνικιστών στη Δυτική Ουκρανία, θεωρείται ως μαχητής της ελευθερίας, ένας μάρτυρας που ηγήθηκε του αγώνα για ανεξαρτησία από τη Σοβιετική Ενωση. Στις φιλορωσικές ανατολικές περιοχές της χώρας όμως αντιμετωπίζεται ως φασίστας προδότης και τρομοκράτης που συνεργάστηκε με τους Ναζί, οι οπαδοί του οποίου δολοφόνησαν χιλιάδες Πολωνούς και Εβραίους. Η έννοια «бандеровцы» (μπαντεριστές), προερχόμενη από το οικογενειακό του όνομα, σταδιακά κατέστη κοινός και αποδώσιμος όρος σε όλους τους ουκρανούς εθνικιστές στην ΕΣΣΔ , ανεξάρτητα από τη σχέση τους με τον Μπαντέρα. Η οικογένεια Μπαντέρα δεν είχε δικό της οίκημα και ζούσε σε “υπηρεσιακή” κατοικία, που αποτελούσε ιδιοκτησία της Ουκρανικής ουνιτικής εκκλησίας. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του ο Στεπάν τα πέρασε σε μεγάλη, αρμονική οικογένεια, όπου επικρατούσε, όπως αυτός θυμόταν αργότερα, «ατμόσφαιρα ουκρανικού πατριωτισμού και ζωντανών εθνικοπολιτιστικών, πολιτικών και κοινωνικών ενδιαφερόντων». Ο πατέρας τους Αντρέϊ ήταν πεπεισμένος ουκρανός εθνικιστής και τα ίδια τα παιδιά του τα ανέθρεψε με αυτό το πνεύμα. Στο σπίτι των Μπαντέρα υπήρχε μεγάλη βιβλιοθήκη, και συχνά έρχονταν για επίσκεψη κυρίως στην οικογένεια συγγενείς και γνωστοί, που είχαν ενεργή συμμετοχή στην εθνική ζωή της ουκρανικής Γαλικίας.

Πηγές

• (Αγγλικά) PETLURA, KONOVALETS, BANDERA - Three Leaders of Ukrainian insurgent movement murdered by Order of Moscow (audiobook)

• (Αγγλικά) Stepan Bandera - Perspectives for Ukrainian Revolution (audio recordings)

• Marples, David (2006). «Stepan Bandera: The Resurrection of a Ukrainian National Hero». Europe-Asia Studies 58 (4): 556–566. https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_2006-06_58_4/page/556. 
• Kosyk, Wolodymyr (1993). «THE THIRD REICH AND UKRAINE». Harvard Ukrainian Studies 17 (3): 397-400. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Stepan Bandera στο Wikimedia Commons