Βικιπαίδεια

Σοφία Μπράχε

Δανή αστρονόμος

Η Σοφία Μπράχε (δανικά: Sophia Brahe‎‎, 24 Αυγούστου 1559 (ή 1556) - 1643) ήταν Δανή ερασιτέχνις αστρονόμος, χημικός, αστρολόγος και αλχημίστρια εξαιρετικά διάσημη την εποχή της ως μορφωμένη γυναίκα. [9][10]. Εργάστηκε κατά μόνας αλλά και με τον αδελφό της Τύχο Μπράχε[11] και με τις αστρονομικές της παρατηρήσεις και τους υπολογισμούς που έκανε συνέβαλλε στην κατανόηση της τροχιάς των πλανητών αν και συνήθως η συνεισφορά της παραβλέπεται ή λανθασμένα αποδίδεται στον Τύχο Μπράχε[9][12].

Σοφία Μπράχε
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Sophie Brahe (Δανικά)
Γέννηση24  Αυγούστου 1559[1]
Κάστρο Κνούστορπ[2]
Θάνατος1643[3][4][5]
Χελσινγκούρ[2]
ΠαρατσούκλιUrania
Χώρα πολιτογράφησηςΒασίλειο της Δανίας[6]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΔανικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΔανικά[7]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααστρονόμος[2]
ιστορικός
estate owner[2]
γενεαλόγος[2]
Επηρεάστηκε απόΤύχο Μπράχε
Οικογένεια
ΣύζυγοςΟτ Άντερσεν Τότ (1579–1588)[2]
Erik Lange (1602–1613)[2]
ΤέκναTage Ottesen Thott til Eriksholm[2]
ΓονείςΌττε Μπράχε[2] και Μπεάτε Κλαουσντάτερ Μπίλε[8][2]
ΑδέλφιαΤύχο Μπράχε[8][2]
Jørgen Ottesen Brahe[2]
Axel Ottesen Brahe[2]
Steen Brahe[2]
Knud Brahe
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η ζωή της

Επεξεργασία

Τα πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Η Σοφία Μπράχε προερχόταν από πολιτικά ισχυρή οικογένεια της Δανίας[13]. Μητέρα της ήταν η Μπέατι Κλαουσντότερ Μπίλι που ήταν κυρία των τιμών της βασίλισσας Σοφίας της Δανίας και της Νορβηγίας και πατέρας της ήταν ο Ότε Μπράχε πολιτικός και σύμβουλος του βασιλιά. Η οικογένεια είχε οκτώ παιδιά από τα οποία η Σοφία ήταν η μικρότερη. Ο μεγαλύτερος από τα αδέλφια της ήταν ο Τύχο που αργότερα θα γινόταν διάσημος αστρονόμος.[9]

Ο Τύχο, που ήταν δεκατρία χρόνια μεγαλύτερος από τη Σοφία, από μικρός είχε δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για την αστρονομία και την αλχημεία[13], αλλά η οικογένειά του τον αποθάρρυνε από αυτού του είδους τις σπουδές γιατί τον προόριζε για πολιτική καριέρα στα βήματα του πατέρα του. Όμως αυτός, με μεγάλη δυσκολία, κατάφερε να σπουδάσει αστρονομία και να εργαστεί αρχικά ως βοηθός δύο αδελφών αστρονόμων στη Γερμανία[14]. Όταν γεννήθηκε η Σοφία, ο Τύχο έδειξε σύντομα μεγάλη αδυναμία στη μικρότερη αδελφή του η οποία, όπως είχε κάνει και εκείνος, έδειξε από πολύ νωρίς πηγαίο ενδιαφέρον για την αστρονομία, αλλά και γενικά για τη γνώση. Η Σοφία, αντιμετώπισε αντιρρήσεις σχετικά με τη μόρφωσή της γιατί και εκείνη προοριζόταν να παίξει ρόλο στις πολιτικές επιδιώξεις της οικογένειάς της. Όλοι περίμεναν ότι κάποια μέρα θα παντρευόταν κάποιον εξέχοντα πολιτικό που θα ισχυροποιούσε τη θέση της οικογένειάς της. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι ήταν γυναίκα έκανε τη μόρφωση να δείχνει ακόμα πιο ακατάλληλη για εκείνη καθώς οι γυναίκες τότε ήταν ασυνήθιστο να σπουδάζουν και δεν μπορούσαν να εφαρμόσουν πουθενά τις όποιες γνώσεις είχαν. Ήταν τέτοια η αντίδραση στις επιστημονικές της επιδιώξεις που της απαγορεύθηκε να μάθει λατινικά, κάτι που αργότερα τη δυσκόλεψε πολύ στη ζωή της[14].

Ο μόνος που καταλάβαινε τις αγωνίες της και τα εμπόδια που αντιμετώπιζε ήταν ο Τύχο που άρχισε να τη βοηθά κρυφά διδάσκοντάς της αστρονομία, αλχημεία και χημεία και παίρνοντάς την κοντά του στο εργαστήριό του. Ήταν επίσης πολύ καλή ποιήτρια και της άρεσε η αστρολογία και γι΄ αυτό έφτιαχνε συχνά ωροσκόπια για τους φίλους της[13].Η Σοφία αποδείχθηκε πολύ άξια μαθήτρια και το 1573 μάλιστα, όταν ήταν μόλις δεκατεσσάρων ετών, βοήθησε τον Τύχο να κάνει τους σχετικούς υπολογισμούς και να παρατηρήσει μία σεληνιακή έκλειψη[13][15][16][17]. Δεν ήταν παράξενο λοιπόν που ο αδελφός της δεν έχανε την ευκαιρία να περηφανεύεται για την έξυπνη και ικανή μικρή αδελφή του[13]. Έλεγε ότι εκείνος ήταν ο Απόλλωνας και εκείνη η μούσα του και την αποκαλούσε χαϊδευτικά “Ουρανία, βασίλισσα της Αστρονομίας”[13]. Σε ένα γράμμα του μάλιστα συνέκρινε τη Σοφία με τη Φουλβία Ολυμπία Μοράτα, μία διάσημη Ιταλίδα λόγια.[13]

Ο Τύχο έγραψε κάποτε με θαυμασμό για την αδελφή του:

“Την προειδοποίησα σοβαρά να απέχει από τις αστρολογικές προβλέψεις γιατί δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τόσο αφηρημένα και πολύπλοκα για μία γυναίκα θέματα. Αλλά εκείνη, που είχε αδιαμφισβήτητη αποφασιστικότητα και τέτοια αυτοπεποίθησή που δεν θα έκανε ποτέ πίσω μπροστά σε έναν άντρα σε θέματα διανόησης, αφοσιώθηκε με ακόμα μεγαλύτερο ενθουσιασμό στις σπουδές της και πολύ σύντομα έμαθε τις βασικές αρχές της αστρολογίας εν μέρει από Λατίνους συγγραφείς τους οποίους μετέφραζε στα Δανικά από μόνη της και εν μέρει από Γερμανούς συγγραφείς (γιατί έχει εξαιρετική γνώση και της γλώσσας αυτής).”[15]

Η Σοφία συνέβαλλε κομβικά στο έργο και την καριέρα του Τύχο όπως π.χ. στην ανακάλυψη του υπερκαινοφανούς αστέρα που ο Τύχο ονόμασε “Νέο Αστέρα” (Nova Stella) το 1579 που η Σοφία ήταν δώδεκα ετών, μια ανακάλυψη που τον έκανε διεθνώς διάσημο.[11]

Ο πρώτος γάμος της

Επεξεργασία

Το 1579, τη χρονιά που ο Τύχο γίνονταν διάσημος, η δραστηριότητα της Σοφίας σταμάτησε απότομα γιατί παντρεύτηκε αφού ο έγγαμος βίος δεν επέτρεπε στις γυναίκες οποιαδήποτε επαγγελματική ή προσωπική ενασχόληση.[11] Παντρεύτηκε τον Ότε Θοτ, που ήταν ένας πλούσιος ευγενής της Δανίας, έκανε έναν γιο, τον Τάγκε Θοτ (που αργότερα θα γινόταν σημαντικός πολιτικός όπως ο πατέρας της Σοφίας και θα γινόταν επίσης και ένας από τους μεγαλύτερος θαυμαστές της) και αφοσιώθηκε στον γάμο της. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Σοφία ονόμασε τον μοναχογιό της Τάγκε, που ήταν το όνομα του αγαπημένου της αδελφού Τύχο. Ο Τύχο βαφτίστηκε Τάγκε, αλλά το άλλαξε κάποια στιγμή στο λατινικό του αντίστοιχο «Τύχο».[11][13]

Τα χρόνια που εργαζόταν με τον Τύχο Μπράχε

Επεξεργασία

Το 1588 ο Ότε Θοτ πέθανε και η Σοφία έμεινε χήρα σε ηλικία είκοσι εννέα ετών με μεγάλη περιουσία που έπρεπε να διαχειρισθεί μέχρι την ενηλικίωση του γιου της, πολύ ελεύθερο χρόνο και ένα όμορφο αρχοντικό σπίτι στο Έρικσχολντ με μεγάλο κήπο που ήταν τέλειος για να καλλιεργεί τα βότανα που χρειαζόταν για τις αλχημικές της ενασχολήσεις. Τότε ήταν που άρχισε και πάλι να ασχολείται με τα αγαπημένα της αντικείμενα: την αστρονομία, την αστρολογία, την αλχημεία, τη χημεία και την ιατρική. Άρχισε μάλιστα να ερευνά και να κατασκευάζει διάφορα φάρμακα τα οποία τα έδινε στους γνωστούς της ή τα διένειμε δωρεάν στους φτωχούς[18][19].

Η Σοφία, όπως ήταν αναμενόμενο, επέστρεψε στο πλάι του αδελφού της και άρχισε πάλι να εργάζεται μαζί του στο εργαστήριό του. Μέσα στα εννέα χρόνια που είχαν περάσει από τον γάμο της Σοφίας, ο Τύχο είχε καταφέρει να γίνει διάσημος και πλούσιος και να κερδίσει την εύνοια του βασιλιά της Δανίας Φρειδερίκο Β΄ ο οποίος του είχε παραχωρήσει ως φέουδο το νησί Βεν το οποίο ο Τύχο χρησιμοποιούσε ως βάση για τις παρατηρήσεις του. Είχε χτίσει δύο κάστρα τα οποία είχε εξοπλίσει με εργαστήρια και παρατηρητήρια και είχε προσλάβει πολυάριθμο προσωπικό για να τον βοηθά ανάμεσα στο οποίο ήταν και δύο γυναίκες (τρεις αν συμπεριλάβουμε και τη Σοφία σε αυτές)[13]. Κατά κάποιον τρόπο ο Τύχο είχε δημιουργήσει το πρώτο επιστημονικό ινστιτούτο της Ευρώπης μετά την αρχαιότητα[14].

Στο ένα κάστρο, που το είχε ονομάσει “Στέρνεμποργκ” (Stjerneborg), δηλαδή “Κάστρο των Άστρων”, είχε φτιάξει ένα υπόγειο αστρονομικό παρατηρητήριο για να μην κινδυνεύει από τους ισχυρούς ανέμους και τον κακό καιρό. Στο δεύτερο κάστρο έχτισε ένα υπερυψωμένο παρατηρητήριο και αυτό το ονόμασε "Ουράνιενμποργκ” (Uranienborg), δηλαδή “Κάστρο της Ουρανίας” (της μούσας της αστρονομίας), ένα όνομα με το οποίο αποκαλούσε χαϊδευτικά την αδερφή του, Σοφία.[11][13] Σε αυτό το κάστρο μάλιστα έφτιαξε και ένα τυπογραφείο για να τυπώνει και να διανέμει πιο εύκολα τα γραπτά του καθώς και δυο αλχημικά εργαστήρια, ένα στο υπόγειο και ένα στην τραπεζαρία[13]. Δυστυχώς σήμερα δεν διασώζεται κανένα αλχημικό κείμενο του Τύχο Μπράχε αλλά διασώζονται ευτυχώς πολλά με αστρονομικό περιεχόμενο. Έτσι η Σοφία ξανάρχισε να εργάζεται στο πλευρό του αδελφού της κάνοντας, ανάμεσα σε άλλα, και μία πολύτιμη συνεισφορά. Ο βασιλιάς Φρειδερίκος Β΄ είχε προσφέρει το νησί Βεν στον Τύχο με μία προϋπόθεση: να φτιάχνει τακτικά ωροσκόπια και καζαμίες για την αυλή[13]. Ο Τύχο, που δεν είχε κανένα ενδιαφέρον για την αστρολογία[13], θα πρέπει να βρήκε καίρια τη σχετική συνεισφορά της αδελφής του που αγαπούσε την αστρολογία και είχε εκτενείς γνώσεις σε σχέση με αυτή.

Η Σοφία και ο Τύχο εργάστηκαν για αρκετά χρόνια μαζί κάτω από αυτές τις σχεδόν ιδανικές συνθήκες που τους επέτρεπαν να πραγματώσουν τις επιστημονικές τους επιδιώξεις ελεύθερα και μάλιστα βρέθηκαν υπό την προστασία της βασίλισσας της Δανίας και της Νορβηγίας Σοφία που ήταν και ίδια πολύ μορφωμένη και οπαδός της αστρονομίας και της φυσικής επιστήμης[10]. Ο Τύχο αγαπούσε την αδελφή του και τη θεωρούσε ισάξια και συνάδελφό του[19] ενώ εκείνη έλεγε πως μόνο με εκείνον μπορούσε να έχει ενδιαφέρουσες συζητήσεις[19]. Μέσα σε αυτό το κλίμα ευδαιμονίας η Σοφία γνώρισε το 1590 τον Έρικ Λανζ. Ο Λανζ ήταν μορφωμένος ευγενής με μεγάλο ενδιαφέρον για την αλχημεία που εργαζόταν κι αυτός όπως και η Σοφία στα εργαστήρια του Τύχο και ήταν και προσωπικός του φίλος. Παρά τα πλούτη που του εξασφάλιζε η ευγενική του καταγωγή, εκείνος είχε καταφέρει να μείνει αδέκαρος και καταχρεωμένος λόγω των αποτυχημένων του αλχημικών πειραμάτων. Η βασική του επιδίωξη ήταν η δημιουργία χρυσού, κάτι που σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι αδύνατον, οπότε η αλχημεία το μόνο που κατάφερνε για εκείνον ήταν να είναι μόνο μία πηγή συνεχών εξόδων. Όμως η Σοφία έβλεπε στο πρόσωπό του έναν άντρα με κοινά ενδιαφέροντα με εκείνη που δεν δίσταζε να ακολουθήσει τα όνειρά του με πάθος ακόμα και με προσωπικό κόστος και μετά από μερικούς μήνες τον αρραβωνιάστηκε.

Η καταστροφική πορεία προς τη φτώχεια

Επεξεργασία

Πολύ σύντομα μετά τον αρραβώνα της με τον Έρικ εκείνος συνελήφθη και τέθηκε σε κατ΄ οίκον περιορισμό λόγω των χρεών του. Λίγο αργότερα ο Έρικ δραπέτευσε στο εξωτερικό και η Σοφία τον ακολούθησε. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών το ζευγάρι προσπάθησε ανεπιτυχώς να συνεχίσει την ενασχόληση με την αχλημεία σε διάφορες χώρες της Ευρώπης αλλά τελικά η Σοφία έχασε και εκείνη όλα της τα λεφτά προσπαθώντας να καλύψει τα χρέη του Έρικ.[13]

Το 1594 εμφανίστηκε ένα ποίημα με τίτλο “Ουρανία προς Τιτάνα” στο οποίο η Σοφία εξομολογούσε τον έρωτά της προς τον Έρικ. Οι γλωσσολόγοι σήμερα ισχυρίζονται ότι το έγραψε ο Τύχο γιατί οι γνώσεις της Σοφίας στα Λατινικά ήταν περιορισμένες, αλλά το αντικείμενο του ποιήματος, όπως και το ίδιο το γεγονός ότι ήταν ποίημα και όχι πεζό, είναι παράξενες επιλογές για τον Τύχο. Η Σοφία ήταν εκείνη που είχε το κίνητρο να γράψει ένα τέτοιο κείμενο και η Σοφία ήταν εκείνη που ασχολούνταν με μεγάλη επιτυχία με την ποίηση. Δεν θα ήταν παράλογο να υποθέσουμε ότι η Σοφία χρησιμοποίησε τη βοήθεια του αδελφού της για να γράψει στα λατινικά το ποίημά της προς τον αγαπημένο της.[13]

Το 1601 η Σοφία αποφάσισε να παντρευτεί τον Έρικ Λανζ. Δύο χρόνια αργότερα πέθανε και ο Έρικ στην Πράγα (το 1601 είχε πεθάνει ο αδερφός της) αφήνοντάς τη χήρα για δεύτερη φορά.[14].

 
Πορτρέτο της Λίβη Λαρσντότερ από τον Ολλανδό ζωγράφο Πίτερ βαν ντερ Χουλστ

Τα τελευταία της χρόνια

Επεξεργασία

Το 1616 με την υποστήριξη του γιου της Τάγκε Θοτ, που είχε πια γίνει πλούσιος και ισχυρός, μετακόμισε στο Έλσινγκορ της Ζηλανδίας όπου συνέχισε να ασχολείται με την αστρονομία, τη χημεία, την ιατρική, την αστρολογία και την αλχημεία. Το 1626 σε ηλικία 67 ετών ολοκλήρωσε την πρώτη έκδοση (υπήρξαν διάφορες αναθεωρήσεις αργότερα) μίας γενεαλογίας των ευγενών οικογενειών της Δανίας, έργο που θεωρείται αυθεντία στην ιστορία των ευγενών της Δανίας[13]. Εκείνη την εποχή είχε πάρει υπό την προστασία της και μία άλλη γυναίκα, τη Λίβη Λαρσντότερ, την οποία εκπαίδευσε στην ιατρική και την αλχημεία. Η Λίβη Λαρσντότερ, που εικάζεται ότι ήταν μία από τις δύο άλλες γυναίκες που εργάστηκαν στα εργαστήρια του Τίχο Μπράχε στο Ουράνιενμποργκ[13], λέγεται ότι έζησε 123 χρόνια και έγινε γνωστή για το “θαυματουργό έμπλαστρό” της.[15]

Ο θάνατός της

Επεξεργασία

Η Σοφία Μπράχε τελικά πέθανε το 1643 στην προχωρημένη ηλικία των ογδόντα τεσσάρων ετών. Αν και κατά τη διάρκεια της ζωής της προετοίμαζε την ταφή της στην Πράγα με διάφορες δωρεές στην εκκλησία Ιβετόφκα Κίρκα, τελικά την έθαψαν στο Κρίστιανσταντ της Δανίας δίπλα στον πρώτο της σύζυγο, τον Ότε Θοτ.

Η κληρονομιά της

Επεξεργασία

Η Σοφία Μπράχε θεωρείται μία από τις πρωτοπόρες γυναίκες στην επιστήμη στη Δανία και τη Σκανδιναβία. Η αμοιβαία αγάπη και ο αμοιβαίος σεβασμός με τον διάσημο αδελφό της Τύχο Μπράχε οδήγησαν σε μία μακρόχρονη συνεργασία που ωφέλησε και τους δυο τους. Το έργο της Σοφία Μπράχε, που εργάστηκε τόσο στα εργαστήρια του αδελφού της όσο και στο δικό της εργαστήριο στο Έρικσχολμ, δυστυχώς σήμερα δεν είναι ευρέως γνωστό παρά το γεγονός ότι ήταν διάσημη ως μία από τις πιο μορφωμένες γυναίκες της εποχής της[9][10]. Συγκέντρωσε έναν μεγάλο όγκο δεδομένων και κατέγραψε πολυάριθμες αστρονομικές παρατηρήσεις και συνέβαλλε κι εκείνη σημαντικά στις γνώσεις μας για τις τροχιές των πλανητών[16][10], ενώ ανέπτυξε τη δική της ερευνητική μέθοδο που διδάσκεται μέχρι σήμερα στα πανεπιστήμια[20]. Συνήθως όμως είναι μόνο ο αδελφός της, ο Τύχο Μπράχε, που αναφέρεται στην ιστορία παρά το γεγονός ότι ο ίδιος επανειλημμένως εξήρε τη συνεισφορά της, τη θεωρούσε ισάξιά του[14] και την αποκαλούσε «μούσα» του[9].

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 (Δανικά) Dansk kvindebiografisk leksikon. 2001. www.kvinfo.dk/side/170/bio/212/.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 Sophie Ottesdatter Brahe Ca 1556 — 1643 Lärd kvinna, astronom SophieBrahe. Ανακτήθηκε στις 1  Οκτωβρίου 2020.
  3. ↑ «Nationalencyklopedin» (Σουηδικά) sophie-brahe. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Faceted Application of Subject Terminology. 180498. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. ↑ (Αγγλικά) Early Modern Letters Online. f5f7d11c-43d6-42b3-a68e-ddbbd0928d7d. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. ↑ «The History of Nordic Women's Literature». The History of Nordic Women's Literature. KVINFO, KvinnSam.
  7. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb145112326. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Marilyn Bailey Ogilvie: «The Biographical Dictionary of Women in Science» (Αγγλικά) Routledge. 16  Δεκεμβρίου 2003. σελ. 170. ISBN-13 978-1-135-96342-2. ISBN-10 0-415-92038-8.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Frize, Monique (2013). Laura Bassi and science in 18th Century Europe : the extraordinary life and role of Italy's pioneering female professor. Berlin: Springer. ISBN 3642386857. 853263465. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Bernardi, Gabriella,. The unforgotten sisters : female astronomers and scientists before Caroline Herschel. Cham. ISBN 3319261274. 944920062. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Wertheim, Margaret (1998). Το παντελόνι του Πυθαγόρα. Αθήνα: Π. Τραυλός - Ε. Κωσταράκη. ISBN 9607122879. 880489574. 
  12. ↑ Maggs, Sam. Wonder women : 25 innovators, inventors, and trailblazers who changed history. Philadelphia. ISBN 1594749264. 960041256. 
  13. ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 13,12 13,13 13,14 13,15 13,16 Gordon, Robin L. (2013). Searching for the soror mystica : the lives and science of women alchemists. Lanham, Md.: University Press of America. ISBN 9780761860556. 816563950. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 «Sophie Brahe» (στα αγγλικά). Grandma Got STEM. 2013-07-22. https://ggstem.wordpress.com/2013/07/22/sophie-brahe/. Ανακτήθηκε στις 2018-01-21. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Christianson, J. R. (John Robert) (2003). On Tycho's island : Tycho Brahe, science, and culture in the sixteenth century (Abridged pbk. έκδοση). New York, NY: Cambridge University Press. ISBN 0521008840. 51876202. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Ogilvie, Marilyn Bailey (1986). Women in science : antiquity through the nineteenth century : a biographical dictionary with annotated bibliography. Cambridge, Mass.: MIT Press. ISBN 9780262650380. 13457002. 
  17. ↑ Saari, Peggy· L., Gall, Timothy (1997). Women's chronology : a history of women's achievements. Detroit, MI: UXL. ISBN 0787606618. 36246105. 
  18. ↑ Shackelford, Jole (2004). A philosophical path for Paracelsian medicine : the ideas, intellectual context, and influence of Petrus Severinus (1540/2-1602). Copenhagen: Museum Tusculanum Press, University of Cophenhagen. ISBN 8772898178. 56966680. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Hakim, Joy (2016). Newton at the center. Washington D.C.: Smithsonian Books. ISBN 1588345289. 948575056. 
  20. ↑ Deutsch, Stacia (2011). Scientific discovery in the renaissance. Pelham, NY: Benchmark Education. ISBN 1450928749. 786040917. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  • Trolleholm Castle. Βίντεο από το σπίτι της Σοφία Μπράχε στο Έρικσχολντ όπως είναι σήμερα. (YouTube) Ανακτήθηκε 21-01-2018


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Σοφία_Μπράχε&oldid=10690160"