Σιονγκ-νου

Οι Σιονγκ-νου (κινεζικά: 匈奴, pinyin: Xiongnu, σε βιβλία στα ελληνικά απαντώνται ως Χιονγκ-νου, σωστή κινεζική ονομασία: Σιονγκ-νου) ήταν συνομοσπονδία φυλών νομάδων της Κεντρικής Ασίας στην αρχαία εποχή, που εξελίχθηκε σε γιγαντιαία αυτοκρατορία (209 π.Χ.-93 μ.Χ.). Οι περισσότερες των πληροφοριών για τους Σιονγκ-νου προέρχονται από κινεζικές πηγές. Τα λιγοστά που είναι γνωστά για τους τίτλους των ηγετών τους και τα ονόματά τους είναι αποτέλεσμα της μεταγραφής τους στην κινεζική γλώσσα.

Η ταυτότητα του εθνικού πυρήνα των Σιονγκ-νου αποτελεί ζήτημα διάφορων υποθέσεων, καθότι μόνο λίγες λέξεις, κυρίως τίτλοι και προσωπικά ονόματα, διατηρήθηκαν στις κινεζικές πηγές. Οι θεωρίες των επιστημόνων περιλαμβάνουν ιρανική, μογγολική, τουρκική, γενισιακή, ή ουραλική καταγωγή. Πιθανόν η θρησκεία τους ήταν ο Τενγκρισμός (από τη λέξη Τενγκρί που είναι το όνομα του θεού τους και σημαίνει ουρανός στα τουρκικά και μογγολικά). Το όνομα Σιονγκ-νου (που αποτελεί μεταγραφή του ονόματός τους στα κινέζικα) ίσως και να μπορεί να ταυτοπoιηθεί με τους Ούννους, αλλά οι αποδείξεις γι΄ αυτό είναι αμφισβητήσιμες.

Κινεζικές πηγές του 3ου αιώνα π.Χ. τούς αναφέρουν ως ιδρυτές μιας αυτοκρατορίας υπό τον Μοντού σαν-γιου (σαν-γιου είναι ο τίτλος που έφερε ο ηγέτης τους, ίσως συνώνυμος του αυτοκράτορα), ανώτατο ηγέτη μετά το 209 π.Χ. Η αυτοκρατορία αυτή εκτεινόταν και πέρα από τα σύνορα του σημερινού κράτους της Μογγολίας. Αφού κατανίκησαν τους πρώην αφέντες στην περιοχή, Γιουέ-τσι (ίσως οι Τόχαροι των αρχαίων συγγραφΣιβηρίαςέων), τον 2ο αιώνα π.Χ., οι Σιονγκ-νου έγιναν κυρίαρχη δύναμη στις στέπες της Κεντρικής και Ανατολικής Ασίας. Η εξουσία τους περιελάμβανε περιοχές της νότιας , Μογγολίας, δυτικής Μαντζουρίας καθώς και τις κινεζικές επαρχίες της Εσωτερικής Μογγολίας, Γκανσού και Σιντζιάνγκ.

Οι σχέσεις μεταξύ των πρώιμων κινεζικών δυναστειών και των Σιονγκ-νου ήταν πολύπλοκες, με επαναλαμβανόμενες περιόδους στρατιωτικών συγκρούσεων και πολιτικής ίντριγκας και περιόδους εμπορικών συναλλαγών, τιμητικών εκδηλώσεων και γαμήλιων συμφωνιών.

Σύντομη ιστορία

Το 209 π.Χ., ο Μοντού σαν-γιου ένωσε τις νομαδικές φυλές των στεπών βόρεια της Κίνας στην πρώτη μεγάλη αυτοκρατορία της στέπας. Σύντομα η ισχυρή κινεζική δυναστεία των Χαν τούς κατέβαλε φόρο υποτέλειας. Από το 133 π.Χ. ο Κινέζος αυτοκράτορας Ου υιοθέτησε επιθετική πολιτική επεκτείνοντας την κινεζική επιρροή δυτικά και νότια. Γύρω στο 50 μ.Χ., μετά τον δεύτερο εμφύλιο των Σιονγκ-νου, οι Νότιοι Σιονγκ-νου υποτάχθηκαν στην Κίνα ενώ οι Βόρειοι Σιονγκ-νου παρέμειναν ανεξάρτητοι. Γύρω στο 100 μ.Χ., οι Σιονγκ-νου είχαν αντικατασταθεί από τους Σιενμπέι. Υπολείμματα των Σιονγκ-νου παρέμειναν στα βόρεια σύνορα της Κίνας, και την περίοδο γύρω στο 250-450 μ.Χ. σχημάτισαν μικρής διάρκειας ζωής δυναστικά κράτη στη Βόρεια Κίνα.

Θεωρίες τουρανικής καταγωγής

Από τις αρχές του 19ου αιώνα, οι επιστήμονες έχουν προτείνει ποικίλες γλωσσικές οικογένειες ή υποομάδες γλωσσικών οικογενειών ως συγγενείς της γλώσσας των Σιονγκ-νου. Κάποιες πηγές ισχυρίζονται ότι οι ελίτ ήταν πρωτοτουρκικές, ενώ οι υπόλοιποι Σιονγκ-νου πρωτοουννικής καταγωγής.

Επίσης, η Κινεζική Ιστορία των Βόρειων Δυναστειών του 7ου αιώνα π.Χ. και το "Βιβλίο των Τζόου" (κινεζικό ιστορικό κείμενο), μια επιγραφή σε μια ιρανική γλώσσα, τη Σογδιανή, αναφέρει ότι οι Τούρκοι ήταν υποσύνολο των Ούννων.

Θεωρίες ιρανικής καταγωγής

Μεταξύ επιστημόνων που πρότειναν ιρανική καταγωγή για τους Σιονγκ-νου είναι ο Χ.Ο. Μπέιλυ (1985) και ο Γιάνος Χαρμάττα (1999), που πιστεύουν ότι η συνομοσπονδία των Σιονγκ-νου αποτελείτο από 24 φυλές, ελέγχοντας μια νομαδική αυτοκρατορία με ισχυρή στρατιωτική οργάνωση, και ότι οι "πιστές σε αυτούς φυλές και βασιλιάδες (σαν-γιου) είχαν ιρανικά ονόματα και όλες οι λέξεις που αναφέρουν οι Κινέζοι μπορούν να εξηγηθούν από μια ιρανική γλώσσα Σάκα. Είναι δε ακριβώς γι΄ αυτό καθαρό ότι η πλειοψηφία των φυλών της συνομοσπονδίας μιλούσε μια ανατολική ιρανική γλώσσα". Ο Γιανκόφσκι συμφωνεί επίσης με αυτόν τον ισχυρισμό.