Πύρεθρον

Το Πύρεθρον ή απλά το Πύρεθρο (Pyrethrum), ήταν ένα γένος αρκετών φυτών από τον Παλαιό Κόσμο τα οποία τώρα ταξινομούνται ως Χρυσάνθεμα ή Tanacetum (π. χ. C. cynomorium), που καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά φυτά για τις επιδεικτικές κεφαλές ανθέων. Το Πύρεθρο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως κοινή ονομασία για τα φυτά που περιλαμβάνονταν προηγουμένως στο γένος Πύρεθρο. Πύρεθρον είναι επίσης η ονομασία του φυσικού εντομοκτόνου το οποίο φτιάχνεται από τις αποξηραμένες ανθοκεφαλές του Χρυσάνθεμου του σταχτόφυλλου (Chrysanthemum cinerariifolium) και του Χρυσάνθεμου του κόκκινου (Chrysanthemum coccineum).

Πύρεθρον ή Πύρεθρο (Pyrethrum)
Tanacetum cinerariifolium, εικονογράφηση από τον Köhler.
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Angiosperms) Ομοταξία: Ευδικοτυλήδονα (Eudicots) Υφομοταξία: Αστερίδες (Asterids) Τάξη: ... (Asterales) Οικογένεια: ... (Asteraceae) Γένος: πρώην Πύρεθρον (Pyrethrum) τωρινό Τανάκητον (Tanacetum)

Περιγραφή

Ορισμένα μέλη του γένους Χρυσάνθεμον (Chrysanthemum), όπως τα παρακάτω δύο, αντιθέτως, τοποθετούνται από μερικούς βοτανολόγους, στο γένος Tanacetum. Και τα δύο γένη είναι μέλη της οικογένειας των Αστερίδων ή Συνθέτων (Asteraceae ή Compositae). Είναι όλα πολυετή (perennial) φυτά με μια εμφάνιση σαν-μαργαρίτα και λευκά πέταλα (petals).

Tanacetum cinerariifolium.

• Χρυσάνθεμο Δαλματίας ονομάζεται το Tanacetum cinerariifolium, που υποδηλώνει την προέλευσή του από αυτή την περιοχή των Βαλκανίων (Δαλματία). Ομοιάζει περισσότερο με την κοινή μαργαρίτα από τα άλλα πύρεθρα. Τα άνθη, συνήθως λευκά με κίτρινο κέντρο, μεγαλώνουν από αρκετά πολυάριθμα άκαμπτα στελέχη. Τα φυτά έχουν μπλε-πράσινα φύλλα και αναπτύσσονται σε ύψος 45 έως 100 εκατοστών. Το φυτό είναι οικονομικά σημαντικό, καθώς είναι μια φυσική πηγή εντομοκτόνου. Τα άνθη κονιορτοποιούνται και τα ενεργά συστατικά των, που ονομάζονται πυρεθρίνες, που περιέχονται στις θήκες των σπόρων, εξάγονται και πωλούνται σε μορφή ελαιορητίνης. Αυτό εφαρμόζεται ως εναιώρημα σε νερό ή λάδι ή ως σκόνη. Οι πυρεθρίνες επιτίθενται στο νευρικό σύστημα όλων των εντόμων και αναστέλλουν τα θηλυκά κουνούπια από το τσίμπημα. Όταν υπάρχουν σε ποσότητες μικρότερες από τις θανατηφόρες για τα έντομα, ακόμη φαίνεται να έχει εντομοαπωθητική δράση. Είναι επιβλαβή για τα ψάρια, αλλά είναι πολύ λιγότερο τοξικά για τα θηλαστικά και τα πουλιά από πολλά συνθετικά εντομοκτόνα και δεν είναι μόνιμα, είναι βιοδιασπώμενα και επίσης διασπόνται εύκολα όταν εκτίθενται στο φως. Θεωρείται ότι είναι από τα ασφαλέστερα εντομοκτόνα για χρήση γύρω από τα τρόφιμα. Η Κένυα το 1998, παρήγαγε το 90% (πάνω από 6.000 τόνους) του παγκοσμίου πύρεθρου και που ονομάζεται για συντομία «py». Είναι επίσης σημαντική η παραγωγή στην Τανζανία και το Εκουαδόρ. Επί του παρόντος, ο μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως, είναι η Τασμανία, Αυστραλία.

Tanacetum cinerariifolium .

• Το C. coccineum, το Περσικό χρυσάνθεμο (Persian chrysanthemum), είναι ένα πολυετές φυτό ενδημικό στον Καύκασο και μοιάζει κάπως σαν μαργαρίτα. Παράγει μεγάλα λευκά, ροζ ή κόκκινα άνθη. Τα φύλλα του μοιάζουν με αυτά της φτέρης και το φυτό αναπτύσσεται σε ύψος μεταξύ 30 και 60 εκατοστών. Η περίοδος ανθοφορίας του είναι από τον Ιούνιο μέχρι τον Ιούλιο στα εύκρατα κλίματα (στο Βόρειο ημισφαίριο). Το C. cynomorium επίσης περιέχει εντομοκτόνες ουσίες πύρεθρου, αλλά είναι μια φτωχή πηγή σε σύγκριση με το C. cinerariifolium.
• Άλλα είδη, όπως το C. balsamita και C. marshalli, περιέχουν επίσης εντομοκτόνες ουσίες, αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματικά από τα δύο είδη που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Εντομοκτόνα

Σπρέι

Το Πύρεθρο έχει χρησιμοποιηθεί για αιώνες ως εντομοκτόνο και ως θεραπεία για τις ψείρες στη Μέση Ανατολή (Περσική σκόνη, επίσης γνωστή ως «Περσικό pellitory»). Επωλείτο σε ολόκληρο τον κόσμο με την εμπορική ονομασία Zacherlin από τον Αυστριακό επιχειρηματία J. Zacherl. Είναι από τα πλέον χρησιμοποιούμενα μη-συνθετικά εντομοκτόνα, τα οποία επιτρέπονται στην πιστοποιημένη βιολογική γεωργία

Τα άνθη θα πρέπει να στεγνώσουν και στη συνέχεια συνθλίβονται και αναμιγνύονται με το νερό.

• Τα Πυρεθροειδή είναι συνθετικά εντομοκτόνα με βάση το φυσικό πύρεθρο (πυρεθρίνες), ένα κοινό παράδειγμα είναι η permethrin. Μια κοινή διατύπωση πυρεθρίνης είναι σε παρασκευάσματα που περιέχουν το συνθετικό χημικό πιπερονυλοβουτοξείδιο: αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της τοξικότητας σε έντομα και επιταχύνει τα αποτελέσματα σε σύγκριση με τις πυρεθρίνες αν χρησιμοποιείται μόνο του. Αυτές οι συνθέσεις είναι γνωστές ως «συνεργικές πυρεθρίνες».

Τοξικότητα

Τα επίπεδα θανατηφόρου δόσης₅₀ στους αρουραίους και τα κουνέλια για το πύρεθρο είναι υψηλά (ασφαλή), με δόσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις, περίπου το 1% του βάρους του σώματος του ζώου που απαιτείται για να προκαλέσει σημαντική θνησιμότητα, παρόμοια με τα επίπεδα στα συνθετικά πυρεθροειδή. Ωστόσο, το πύρεθρο πρέπει να αντιμετωπίζεται με την ίδια προσοχή, όπως και τα συνθετικά εντομοκτόνα.

Οι άνθρωποι μπορούν στο χώρο εργασίας, να εκτεθούν στο πύρεθρο ως μείγμα της κινερίνης, ιασμολίνης και πυρεθρίνης με την εισπνοή, την είσοδο στους οφθαλμούς ή το δέρμα ή με την κατάποσή του. Η Διοίκηση για την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία (Occupational Safety and Health Administration (OSHA)), έχει ορίσει το νόμιμο όριο (Όριο επιτρεπτής έκθεσης) για την έκθεση πύρεθρου στο χώρο εργασίας, έως 5 mg/m³ για 8-ωρη εργασία. Το Εθνικό Ινστιτούτο για την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία (National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)) έχει θέσει ένα συνιστώμενο όριο έκθεσης (Recommended exposure limit (REL)) 5 mg/m³ για 8-ωρη εργασία. Σε επίπεδα 5000 mg/m³, το πύρεθρο είναι άμεσα επικίνδυνο για τη ζωή και την υγεία. Οι άνθρωποι που εκτίθενται στο πύρεθρο, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν συμπτώματα όπως κνησμό (φαγούρα), δερματίτιδα, βλατίδες, ερύθημα (κόκκινο δέρμα), ρινόρροια (καταρροή), φτέρνισμα και άσθμα.

Συντροφική φύτευση

Επειδή τα χρυσάνθεμα περιέχουν pyrethrums, χρησιμοποιούνται ως συντροφικά φυτά για να αποκρούσουν τα έντομα από τις γύρω καλλιέργειες και τα καλλωπιστικά φυτά. Θεωρούνται ότι αποκρούουν μεταξύ άλλων, αφίδες, κοριούς (Cimex lectularius), τζιτζίκια, αραχνο-ακάρεα, κοριούς αρλεκίνους, τσιμπούρια, pickleworms και εισαγόμενους λάχανο-σκώληκες, σε κήπους και αγροκτήματα. Για παράδειγμα, έχουν φυτευτεί ανάμεσα από φυτά μπρόκολου για προστασία από τα πολλά κοινά παράσιτα εντόμων.

Κοινές ονομασίες

Οι κοινές ονομασίες για το Χρυσάνθεμο το σταχτόφυλλο (Chrysanthemum cinerariifolium) περιλαμβάνουν:

• Πύρεθρο
• Πύρεθρο μαργαρίτας
• Πύρεθρο Δαλματίας
• Χρυσάνθεμο Δαλματίας
• Έντομο άνθους Δαλματίας
• Δαλματίας pellitory
• Μεγάλη μαργαρίτα

Οι κοινές ονομασίες για το Χρυσάνθεμο .... (Chrysanthemum cynomorium) περιλαμβάνουν:

• Πύρεθρο
• Πύρεθρο μαργαρίτας
• Βαμμένη μαργαρίτα
• Περσικό χρυσάνθεμο
• Περσικό έντομο άνθους
• Περσικό pellitory
• Καυκάσια σκόνη φυτού εντόμων

Οι πρώτοι Έλληνες καλλιεργητές πύρεθρου στην τότε Τανγκανίκα

Το πύρεθρον ευδοκιμεί σε ορεινά και ψυχρά μέρη με άφθονες βροχές. Τα τμήματα Boma la Ng'ombe και Dabaga στην Περιοχή Κιλόλο, στην Περιφέρεια Ιρίνγκα, είναι τα καταλληλότερα για την καλλιέργεια του πύρεθρου. Κατά το 1950, σε ολόκληρη την τότε Τανγκανίκα, υπήρχαν μόλις τρεις Έλληνες καλλιεργητές, οι:

• Νικόλαος Παναγιωτόπουλος
• Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης (Gagawe Farm)
• κα. Καρνέζου (Kirefu Farm)

Δείτε επίσης

• Χρυσάνθεμο

Εικόνες

• 
  Tanacetum vulgare.
• 
  Tanacetum coccineum, εικονογράφηση από τον Köhler.
• 
  Tanacetum balsamita. Από τη συλλογή του Κεντρικού Βοτανικού Κήπου της Ακαδημίας Επιστημών στη Μόσχα (οικόπεδο πολυετών).
• 
  Tanacetum siculum στην Αίτνα, Σικελία.

Σημειώσεις

Παραπομπές σημειώσεων

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• (Αγγλικά) National Pesticide Information Center: Pyrethrins and Pyrethroids Fact Sheet
• (Αγγλικά) CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
• (Αγγλικά) EXTOXNET: Pyrethrins and Pyrethroids
• (Αγγλικά) "What is Pyrethrum?" Αρχειοθετήθηκε 2011-01-24 στο Wayback Machine.
• (Αγγλικά) "International Center for Pyrethrum Research"