Πολωνικός-Οθωμανικός Πόλεμος (1672-1676)
| Πολωνικός-Οθωμανικός Πόλεμος (1672-1676) | |||
|---|---|---|---|
| Πολωνικοί-Οθωμανικοί Πόλεμοι | |||
 | |||
| Χρονολογία | 1672–1676 (Συνθήκη του Ζουράβνο) | ||
| Τόπος | Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία | ||
| Έκβαση | Νίκη των Οθωμανών | ||
| Εδαφικές μεταβολές | Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κερδίζει τον έλεγχο σε τμήματα της Ποδολίας και σε τμήματα της Κεντρικής Ουκρανίας | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| Δυνάμεις | |||
| |||
Ο Πολωνικός-Οθωμανικός Πόλεμος (1672-1676) ήταν μια σύγκρουση μεταξύ της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πρόδρομος του Μεγάλου Τουρκικού Πολέμου. Τελείωσε το 1676 με τη Συνθήκη του Ζουράβνο και την Κοινοπολιτεία να παραχωρεί τον έλεγχο των περισσότερων από τα εδάφη της Ουκρανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Προάγγελος
ΕπεξεργασίαΟι αιτίες του Πολωνικού-Οθωμανικού Πολέμου του 1672-1676 μπορούν να εντοπιστούν στο 1666. Ο Πετρό Ντοροσένκο, Χετμάνος του στρατού της Ζαπορόζιας, είχε στόχο να αποκτήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας, αλλά αφού αντιμετώπιζε ήττες από άλλες φατρίες που αγωνίζονταν για τον έλεγχο αυτής της περιοχής, σε μια τελική προσπάθεια να διατηρήσει την εξουσία του στην Ουκρανία, υπέγραψε μια συνθήκη με τον Σουλτάνο Μωάμεθ Δ΄ το 1669 που αναγνώρισε τον Χετμανάτο των Κοζάκων ως υποτελές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.[3]:273
Εν τω μεταξύ, οι δυνάμεις της Κοινοπολιτείας προσπαθούσαν να προκαλέσουν αναταραχή στην Ουκρανία, αλλά αποδυναμώθηκαν από πολέμους πολλών χρόνων (Εξέγερση του Χμελνίτσκι, Κατακλυσμός και Πόλεμος Πολωνίας-Ρωσίας (1654-1667)). Προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν αυτήν την αδυναμία, οι Τάταροι, οι οποίοι συνήθως επιτίθονταν στα σύνορα της Κοινοπολιτείας προς αναζήτηση λεηλασιών και πλιάτσικου, εισέβαλαν, αυτή τη φορά με συμμάχους με τους Κοζάκους υπό τον Χετμάνη Ντοροσένκο. Ωστόσο, τους σταμάτησαν οι δυνάμεις της Κοινοπολιτείας υπό τον Γιαν Σομπιέσκι , ο οποίος σταμάτησε την πρώτη τους προέλαση (1666-1667), τους νίκησε αρκετές φορές και τελικά κέρδισε μια ανακωχή μετά τη Μάχη του Ποντχάιτσε.
Το 1670, ωστόσο, ο Χετμάνης Ντοροσένκο προσπάθησε για άλλη μια φορά να καταλάβει την Ουκρανία και το 1671 ο Χαν της Κριμαίας, Αντίλ Γκιράι, υποστηρικτής της Κοινοπολιτείας, αντικαταστάθηκε από ένα νέο, τον Σελίμ Α΄ Γκιράι, από τον Οθωμανό σουλτάνο. Ο Σελίμ συμμάχησε με τους Κοζάκους του Ντοροσένκο, αλλά και πάλι όπως το 1666-1667, οι δυνάμεις Κοζάκων-Τάταρων ηττήθηκαν από τον Σομπιέσκι. Στη συνέχεια ο Σελίμ ανανέωσε τον όρκο πίστης του στον Οθωμανό Σουλτάνο και ζήτησε βοήθεια, με τον οποίο ο Σουλτάνος συμφώνησε. Έτσι, μια άτακτη διασυνοριακή σύγκρουση κλιμακώθηκε σε τακτικό πόλεμο το 1671, καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν τώρα έτοιμη να στείλει τις κανονικές της μονάδες στο πεδίο της μάχης σε μια προσπάθεια να αποκτήσει τον έλεγχο αυτής της περιοχής από μόνη της.[4]:646
Πρώτη φάση (1672)
ΕπεξεργασίαΟι οθωμανικές δυνάμεις, που αριθμούσαν 80.000 άντρες και με επικεφαλής τον Μεγάλο Βιζέρη Κιοπρουλού Φαζίλ Αχμέτ πασά και τον Οθωμανό Σουλτάνος Μωάμεθ Δ΄, εισέβαλαν στην Πολωνική Ουκρανία τον Αύγουστο, κατέλαβαν το φρούριο της Κοινοπολιτείας στο Καμιένιετς Ποντόλσκι και πολιόρκησαν το Λβουφ. Χωρίς προετοιμασία για πόλεμο και διχασμένο από εσωτερική σύγκρουση μεταξύ του βασιλιά Μιχαήλ Κορύμπουτ Βισνιοβιέτσκι και της αριστοκρατίας των σλάχτα, το Σέιμ της Κοινοπολιτείας δεν μπορούσε να ενεργήσει για την αύξηση των φόρων και τη συγκέντρωση ενός μεγαλύτερου στρατού. Οι εκπρόσωποί της αναγκάστηκαν να υπογράψουν τη Συνθήκη του Μπούτσατς τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η οποία παραχωρούσε στους Οθωμανούς το μέρος της Ουκρανίας της Κοινοπολιτείας (το Βοεβοδάτο Μπράτσουαφ και το Βοεβοδάτο Ποδολίας στη Δεξιά Όχθη της Ουκρανίας και μέρος του Βοεβοδάτου Κιέβου.[4]:648 Η Αριστερή όχθη της Ουκρανίας ήταν ήδη υπό τον έλεγχο του Βασιλείου της Ρωσίας από την Εκεχειρία του Αντρουσόβο του 1667) και υποσχέθηκε ετήσιο φόρο τιμής 22.000 δουκάτων.
Δεύτερη φάση (1673-1676)
Επεξεργασία
Αντί να επικυρώσει την ειρηνευτική συνθήκη,[4]:648 το Σέιμ της Κοινοπολιτείας, με τους περισσότερους βουλευτές τελικά ενωμένους από θυμό τους λόγω των εδαφικών απωλειών και του υποτιμητικού φόρου (το οποίο θα μπορούσε στην πραγματικότητα να θεωρηθεί ότι μείωσε την Κοινοπολιτεία σε υποτελής στους Οθωμανούς) τελικά αύξησε τους φόρους για έναν νέο στρατό (περίπου 37.000 στρατιωτών) και αύξησε το τμήμα Κοζάκων σε 40.000. Ο Χετμάνος Γιαν Σομπιέσκι ηγήθηκε μιας στρατιωτικής εκστρατείας εναντίον των Οθωμανών και νίκησε αρκετές φορές τους Οθωμανούς, εκ των οποίων η Μάχη του Χοτίν ήταν η μεγαλύτερη νίκη. :649 Στη συνέχεια, ανέλαβε τον έλεγχο της επικράτειας της Μολδαβίας και των περισσότερων αμφισβητούμενων ουκρανικών εδαφών. Εκείνο το έτος ο βασιλιάς Μιχαήλ Κορύμπουτ Βισνιοβιέτσκι πέθανε και ο Γιαν Σομπιέσκι, σε αναγνώριση των νικών και της αφοσίωσής του εξελέγη βασιλιάς της Κοινοπολιτείας το 1674.:649
Τον επόμενο χρόνο, ωστόσο, οι πολωνικές δυνάμεις υπέστησαν φθορά, καθώς το Σέιμ αρνήθηκε και πάλι να αυξήσει τους φόρους και να πληρώσει τον στρατό, με αποτέλεσμα μαζικές λιποταξίες απλήρωτων στρατιωτών. Τα πολωνικά προβλήματα επιδεινώθηκαν περαιτέρω από την ανίκανη ηγεσία του Χετμάνου Μίχαου Καζίμιες Πατς, ο οποίος εμπόδισε την ηγεσία του Σομπιέσκι, ενώ οι Οθωμανοί συνέχισαν να λαμβάνουν ενισχύσεις. Ωστόσο, το 1674 η Κοινοπολιτεία επανέλαβε την επίθεση, εκμεταλλευόμενη μια νέα ρωσοτουρκική σύγκρουση εκείνο το έτος και ο Πολωνικός-Οθωμανικός Πόλεμος παρέμεινε ανεπίλυτος.[3]:275 Οι δυνάμεις του Σομπιέσκι με 6.000 άνδρες νίκησαν 20.000 Τούρκους και Τάταρους υπό τον Ιμπραήμ Σισμάν στη Μάχη του Λβουφ τον Αύγουστο του 1675.[4] :653 Ακόμα και μετά τη Μάχη της Τρεμπόβλα, το Σέιμ εξακολουθούσε να αρνείται τις εκκλήσεις του για περισσότερα χρήματα και μεγαλύτερο στρατό.:653
Το 1676, αφού οι 16.000 άνδρες του Σομπιέσκι άντεξαν την δύο εβδομάδων πολιορκία του Ζουράβνο, από 100.000 άνδρες υπό τον Ιμπραήμ Πασά, υπογράφηκε μια νέα συνθήκη ειρήνης, η Συνθήκη του Ζουράβνο.[4]:655 Η ειρηνευτική συνθήκη αντέστρεψε εν μέρει εκείνες της Συνθήκης του Μπούτσατς: οι Οθωμανοί κράτησαν περίπου τα δύο τρίτα των εδαφών που απέκτησαν το 1672 και η Κοινοπολιτεία δεν ήταν πλέον υποχρεωμένη να καταβάλει φόρο τιμής στην αυτοκρατορία και ένας μεγάλος αριθμός Πολωνών κρατουμένων απελευθερώθηκαν από τους Οθωμανούς.
Επακόλουθα
Επεξεργασία
Το Σέιμ απέρριψε τη συνθήκη, μέσω των ενεργειών αυστριακών διπλωμάτων και του Πάπας Ιννοκέντιου ΙΑ΄.[4]:655 Ο Σομπιέσκι αναγκάστηκε επίσης να μειώσει το στρατό του από 30.000 σε 12.000 άντρες.:655
Ο πόλεμος έδειξε την αυξανόμενη αδυναμία και αναταραχή της Κοινοπολιτείας, η οποία μέχρι το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα είχε αρχίσει τη σταδιακή παρακμή της που θα κορυφωνόταν έναν αιώνα αργότερα με τους διαμελισμούς της Πολωνίας. Το απείθαρχο Σέιμ, που παρέλυσε από το liberum veto και τη δωροδοκία από το εξωτερικό, κυριαρχήθηκε από πολιτικούς που σκέφτονταν μόνο τα βραχυπρόθεσμα κέρδη και αρνούνταν διαρκώς τα κεφάλαια για τη συγκέντρωση στρατού, καθώς φαινόταν πως το μεγαλύτερο μέρος της Κοινοπολιτείας δεν θα καταστρεφόταν από τους οθωμανικούς στρατούς. Ακόμα και μετά τη δυσμενή Συνθήκη του Μπούτσατς, η οποία έπεισε το Σέιμ να αυξήσει τους φόρους, μόλις επιτεύχθηκαν οι αρχικές επιτυχίες, η πλειοψηφία του Σέιμ δεν μπορούσε να πειστεί και πάλι για να διατηρήσει την πίεση στον εχθρό. Οι στρατιώτες έμειναν απλήρωτοι και οι λιποταξίες σε μαζική κλίμακα επηρέασαν αρνητικά τον πολωνικό σκοπό. Αυτή η φαινομενική αδυναμία υπεράσπισης, η οποία φάνηκε και στις άλλες πρόσφατες και μελλοντικές συγκρούσεις στις οποίες συμμετείχε η Κοινοπολιτεία, προσκάλεσε όλο και περισσότερο ξένες δυνάμεις να κατασπαράξουν την Κοινοπολιτεία.
Από την πολωνική πλευρά, οι μάχες έγιναν κυρίως από έναν στρατό που χρηματοδοτήθηκε ιδιωτικά από τον Γιαν Σομπιέσκι. Κέρδισε φήμη ως ικανός, θαρραλέος διοικητής και πατριώτης, έχοντας επενδύσει μέρος της προσωπικής του περιουσίας στην υπεράσπιση της Κοινοπολιτείας. Το 1674 εξελέγη βασιλιάς της Πολωνίας και κυβέρνησε από τότε ως Γιαν Γ΄. Η φήμη του Σομπιέσκι προηγήθηκε αυτού επίσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και η νίκη του αρκετά χρόνια αργότερα στη Μάχη της Βιέννης θα εξασφάλιζε τη φήμη του ως κορυφαίου διοικητή που πολέμησε τους Οθωμανούς. Ωστόσο, ακόμη ούτε και εκείνος δεν θα μπορούσε να σταματήσει την Κοινοπολιτεία από την παρακμή και να εισαγάγει μεταρρυθμίσεις που θα έσωζαν τη χώρα.
Η Κοινοπολιτεία ανέκτησε τα εδάφη που χάθηκαν σε αυτόν τον πόλεμο μετά τον Πολωνικό-Οθωμανικό Πόλεμο του 1683-1699, με τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς του 1699, αλλά αυτή ήταν μια από τις τελευταίες νίκες της.
Μάχες
Επεξεργασία- Μάχη του Γουαντίζιν (ή Μάχη της Τσετφερτινούφκα) (18 Ιουλίου 1672)
- Μάχη του Χουμάνιε (1672)
- Πολιορκία του Καμιένιετς Ποντόλσκι (18-27 Αυγούστου 1672)
- Μάχη του Κορτς (1672)
- Μάχη του Κρασνόμπρουντ (5-6 Οκτωβρίου 1672)
- Μάχη του Νάρολ (6 Οκτωβρίου 1672)
- Μάχη του Νιεμίρουφ (7 Οκτωβρίου 1672)
- Μάχη του Κομάρνο (9 Οκτωβρίου 1672)
- Μάχη της Πετράνκα (14 Οκτωβρίου 1672)
- Μάχη του Κάουους (1672)
- Μάχη του Χοτίν (11 Νοεμβρίου 1673)
- Μάχη του Λβουφ (22 Αυγούστου 1675)
- Μάχη της Τρεμπόβλα (20 Σεπτεμβρίου - 11 Οκτωβρίου 1675)
- Μάχη του Βοϊνιουόβο (24 Σεπτεμβρίου 1676)
- Μάχη του Ζουράβνο (25 Σεπτεμβρίου - 14 Οκτωβρίου 1676)
Στη λαϊκή κουλτούρα
ΕπεξεργασίαΟ Πολωνικός-Οθωμανικός Πόλεμος είχε σημαντική επίδραση στην Πολωνία.[5] Το Pan Wołodyjowski είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα μυθοπλασίας, που διαδραματίζετε τον 17ο αιώνα στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία κατά τη διάρκεια των Πολωνικών-Τατάρικων και Πολωνικών-Οθωμανικών Πολέμων.
Ο Συνταγματάρχης Βολοντιγιόφσκι είναι μια πολωνική ιστορική δραματική ταινία σε σκηνοθεσία του Γέζι Χόφμαν. Η ταινία βασίζεται στο μυθιστόρημα Pan Wołodyjowski, το τελευταίο μέρος στην Τριλογία του Χένρικ Σιενκιέβιτς.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Davies 2007, σελ. 152.
- ↑ Davies 2007, σελ. 156.
- ↑ 3,0 3,1 Φίνκελ, Κ., 2005, Osman's Dream, Κέιμπριτζ: Basic Books, (ISBN 0465023975)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Τάκερ, Σ.Κ., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol. Two, Santa Barbara: ABC-CLIO, LLC, (ISBN 9781851096671)
- ↑ Gabriel Pirický, "The Ottoman Age in Southern Central Europe as Represented in Secondary School History Textbooks in the Czech Republic, Hungary, Poland, and Slovakia", Journal of Educational Media, Memory, and Society, Vol. 5, No. 1, Special Issue: Postcolonial Memory politics in Educational Media (SPRING 2013), pp. 108-129.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Ντέιβις, Μπράιαν Λ. (2007). Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe, 1500-1700. Λονδίνο: Routledge. ISBN 9780415239851.9780415239851
- Πολωνικός-Οθωμανικός πόλεμος, 1672–1676
- Πολωνικός Πόλεμος: Ο τουρκικός πόλεμος και οι πόλεμοι των Τάταρων 1667-1676 μέρη 7 και 8
- (πολωνικά) Wojny polsko-tureckie Αρχειοθετήθηκε 2010-11-19 στο Wayback Machine., Εγκυκλοπαίδεια WIEM
- Βιορέλ Πανάιτε, «Σχετικά με τις Οθωμανικές-Πολωνικές Διπλωματικές Σχέσεις», ασιατικές σπουδές. International Journal for Asian Studies (II / 2001), [1]
- Στάνφορντ Τζέι Σο, Εζέλ Κουράλ Σο, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Cambridge University Press, 1977,(ISBN 0-521-29163-1), Google Print, σελ.213
- Κοουοντζιέιτσικ, Ντάριους (2000). Ottoman-Polish Diplomatic Relations (15th – 18th Century): An Annotated Edition of ‘Ahdnames and Other Documents. Leiden – Boston –Köln: Brill.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Έντβαρντ Κρίστσιακ, Wojny polsko-tureckie w drugiej połowie XVII wieku, Portal historicus.pl (πολωνικά)
- Wojna 1672–1676 (πολωνικά)