Πολιτική προστασία

Η πολιτική προστασία αποβλέπει στην προστασία ατόμων, ομάδων ή κοινοτήτων από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές ταχείας ή βραδείας εξέλιξης. Οι καταστροφές μπορεί να είναι τεχνολογικές, βιολογικές, χημικές ή πυρηνικές και άλλου είδους που μπορεί να προκληθούν κατά τη διάρκεια ειρηνικής περιόδου, προκαλώντας καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.

Το διεθνές αναγνωρισμένο σήμα της πολιτικής προστασίας, που ορίζεται από τους κανόνες του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και χρησιμοποιείται ως ένδειξη προστασίας.

Αρχική τους υποχρέωση είναι η προστασία των άμαχων πολιτών από στρατιωτικές επιθέσεις, χρησιμοποιώντας τις αρχές των επιχειρήσεων αντιμετώπισης κατεπειγόντων περιστατικών. Προγράμματα αυτού του είδους είχαν συζητηθεί τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1920 και εφαρμόστηκαν σε πολλές χώρες. Ευρέως διαδεδομένη έγινε η έννοια της Πολιτικής Προστασίας, αφού πραγματοποιήθηκε η απειλή των πυρηνικών όπλων.

Κατά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το επίκεντρο της πολιτικής προστασίας είχε στραφεί πλέον σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και καταστροφών, και λιγότερο στη προστασία και άμυνα στρατιωτικών επιθέσεων. Η νέα της έννοια, περιγράφεται από μια σειρά από όρους, καθένας από τους οποίους έχει τη δική του σημασία. Όπως σχέδια και προγράμματα πρόληψης, διαχείριση κρίσεων, διαχείριση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, ετοιμότητα αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών, σχέδια αντιμετώπισης και αποκατάστασης.

Σε ορισμένες χώρες, η πολιτική προστασία θεωρείται ως ένα βασικό μέρος της «συνολικής άμυνας» του κράτους. Για παράδειγμα, η σουηδική λέξη totalförsvar αναφέρεται στη δέσμευση του έθνους να προσφέρει ένα μεγάλο εύρος πόρων για την άμυνα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής προστασίας.

Ιστορία

Την 1η Μαρτίου του 1990, ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Προστασίας (ICDO), όρισε για πρώτη φορά την παγκόσμια ημέρα Πολιτικής Προστασίας. Στόχος του οργανισμού ήταν η υπενθύμιση της σημαντικότητας της Πολιτικής Προστασίας και η ετήσια υπενθύμιση και τιμή των προσπαθειών και ενεργειών των εθνικών υπηρεσιών σε περιόδους καταστροφών.

Η.Π.Α.

Η ρίψη της ατομικής βόμβας το 1945 και η επίτευξη της πυρηνικής ικανότητας της Σοβιετικής Ένωσης το 1949, μετέτρεψε την έννοια της πολιτικής προστασίας. Στις περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, καθώς και τo τότε Σοβιετικό Μπλοκ και ειδικότερα στις ουδέτερες χώρες, όπως την Ελβετία και τη Σουηδία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και του 1960, πραγματοποιήθηκαν πολλές πρακτικές πολιτικής άμυνας με σκοπό την προετοιμασία των πολιτών για τις συνέπειες ενός πυρηνικού πολέμου.

Κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, η κυβέρνηση συνέταξε τους πολίτες να κάνουν απτές συμβολές στην προσπάθεια του πολέμου. Ο αρχικός σκοπός τους ήταν η τόνωση του πατριωτισμού και στη συνέχεια προσέφερε σημαντική βοήθεια στους πόρους και τις ενέργειες της προστασίας των πολιτών.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, δημιουργήθηκαν διάφορα εγχειρίδια προστασίας.  Για παράδειγμα, εγχειρίδιο πολιτικής άμυνας, NZ Civil Defence 1943 Wardens’ Handbook, το οποίο χρησιμοποιούνταν από τους αρχιφύλακες και τους φύλακες κτιρίων, σχολείων και τους δεσμοφύλακες καταφύγιων και αγροκτημάτων. Το εγχειρίδιο τους προετοίμαζε για την ενδεχόμενη επίθεση των Ιαπώνων στη Νέα Ζηλανδία.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι πολίτες είχαν ως σύνθημα την ετοιμότητα, καθώς τον Ιανουάριο του 1951, ο Πρόεδρος Τρούμαν, δημιούργησε την Ομοσπονδιακή Διοίκηση Πολιτικής Προστασίας, το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας της εποχής. Επίσης, διαμορφώθηκαν προγράμματα σπουδών για τα δημόσια σχολεία και πραγματοποιήθηκε διανομή φυλλαδίων και ταινιών, μέσω μιας υπηρεσίας προπαγάνδας εκπαιδευτικού τύπου. Στη διαδικασία συμμετείχαν διαφημιστές μεγάλων εταιριών και διασημότητες. Οι διαφημιστικές εταιρίες είχαν δανείσει τους εμπειρογνώμονές τους στην αποστολή. Οι εφημερίδες πρόσφεραν δωρεάν τοποθέτηση των διαφημίσεων της FCDA, και διασημότητες όπως ο Orson Welles, προσέφερε βοήθεια στις διαφημίσεις της FCDA.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το 1950 μέχρι το τέλος του Ψυχρού πολέμου 1980, παρουσίασε σε μαθητές το «Duck and Cover», μια μέθοδο για την ατομική προστασία από τις επιπτώσεις μιας πυρηνικής έκρηξης.

Η Ομοσπονδιακή Διοίκηση Πολιτικής Προστασίας (Federal Civil Defense Administration) ιδρύθηκε το 1950, ευαισθητοποιώντας τις καταστροφικές ικανότητες της ατομικής βόμβας. Στις αρχές του 1951, η FCDA, ανακοίνωσε την παραγωγή εννέα ταινιών για το κοινό της Αμερικής, που αφορούσαν την αντιμετώπιση των απειλών. Το 1958, ιδρύθηκε και το πρώτο Γραφείο Πολιτικής Προστασίας και Κινητοποίησης. Ένας οργανισμός αφιερωμένος στη διάδοση του μηνύματος της προστασίας και της ευαισθητοποίησης. Στις δυτικές χώρες, δεν υπήρξε ποτέ ισχυρή πολιτική προστασία λόγω της αντιπαλότητας και επειδή παραβίαζε το δόγμα της Δύσης "mutual assured destruction" (MAD) με τη θέσπιση διατάξεων για επιζώντες. Ως εκ τούτου, οι προσπάθειες για ενημέρωση των πολιτών θεωρήθηκαν και από τις ακτιβιστικές ομάδες ως χάσιμο χρόνου και χρήματος, χλευάζοντας την κυβέρνηση τη δεκαετία του 1950 εώς και του 1960.

Ευρώπη

Ο όρος «πολιτική προστασία» χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναφέρεται σε εγκεκριμένα κυβερνητικά συστήματα και πόρους, με στόχο την προστασία του άμαχου πληθυσμού, κυρίως σε περιπτώσεις φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.

Το 1985 ξεκινούν οι δράσεις της Επιτροπής για την Πολιτική Προστασία, καθώς ιδρύεται η υπηρεσιακή μονάδα Πολιτικής Προστασίας υπό τη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος. Η συνεργασία των κρατών μελών σε θέματα Πολιτικής Προστασίας, ξεκινά το 1987, όπου θεσπίζεται το πρώτο οργανωμένο δίκτυο Πολιτικής Προστασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ονομαζόμενο Μόνιμο Δίκτυο των Εθνικών Αντιπροσώπων (Permanent Network of National Correspondents-PNNC).

Τα πρώτα προγράμματα δράσεων της Πολιτικής Προστασίας, τα οποία ενέκρινε το Συμβούλιο της ΕΕ, ξεκίνησαν το 1997 και ακολούθησαν περαιτέρω προγράμματα την περίοδο του 2000 μέχρι και το 2004. Με απόφαση του Συμβουλίου το 2007, πραγματοποιήθηκαν ανάλογα προγράμματα για την περίοδο του 2007 με 2013 στο Χρηματοδοτικό Μέσο για την Πολιτική Προστασία. Πραγματοποιήθηκε αναδιοργάνωση της μονάδας Πολιτικής Προστασίας και το 2009 χωρίστηκε σε 1)Μονάδα Πολιτικής Προστασίας- Ανταπόκριση σε καταστροφές 2)Μονάδα Πολιτικής Προστασίας – Πρόληψη και Προετοιμασία.

Ελλάδα

Το 1995, καθιερώθηκε θεσμικά η Πολιτική Προστασία με την ίδρυση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Πριν το 1995 η αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών αφορούσε τη συμμετοχή της διοίκησης και συνδέονταν θεσμικά με έννοιες όπως αυτή της Πολιτικής Σχεδίασης Εκτάκτου Ανάγκης (ΠΣΕΑ) της Παλλαϊκής Άμυνας (Π.ΑΜ), του Δόγματος του Αρχιστρατήγου. Η διοίκηση, μετά το 1974, ορίζει τις Ένοπλες Δυνάμεις έχοντας κυρίαρχο ρόλο στην αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών από την εκδήλωση καταστροφών.

Η προστασία της ανθρώπινης ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών αποτελεί μια από τις βασικότερες προτεραιότητες κάθε δήμου στο πλαίσιο της κοινωνικής του αποστολής, αλλά και υποχρέωσή του ως δύναμη πολιτικής προστασίας (Ν. 3013/2002, Άρθρο 3).

Σύμφωνα με το Άρθρο 1 του ( Ν. 3013/1-5-2002- ΦΕΚ-102 Α’/1.5.2002), με στόχο τη μείωση των συνεπειών των καταστροφών, περιλαμβάνεται η μέριμνα των πολιτιστικών αγαθών και των υλικών, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και υποδομών της χώρας.

Σημαντικότητα και Στόχοι

Η Πολιτική Προστασία είναι πολύ σημαντικός φορέας μιας σύγχρονης και πολιτισμένης κοινωνίας, ο οποίος τονίζει τη σημασία της αυτο-δυναμίας των πολιτών και των κοινοτήτων. Δεδομένου ότι η Πολιτική Προστασία είναι πάντοτε έτοιμη για την προστασία του πολίτη και σχεδιάζει προγράμματα για την προστασία της ζωής και της περιουσίας του, είναι βέβαιο πως με αυτόν τον τρόπο μπορούν να αποτρέψουν εκατομμύρια θανάτους, καθώς ο πληθυσμός μιας χώρας είναι πολύτιμος και συμβάλλει στην οικονομική και κοινωνική ενίσχυση. Οι άνθρωποι μπορούν να ξαναχτίσουν μια χώρα ύστερα από μια καταστροφή της και ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για την οικονομική ασφάλεια της χώρας να προστατεύσει τους πολίτες της.

Σύμφωνα με την ψυχολογία, οι καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης και οι τραυματικές εμπειρίες, μπορούν να επιφέρουν συνέπειες προς τους εμπλεκόμενους, καθώς σε μια κατάσταση καταστροφής, θα αντιμετωπίσουν έντονες προσωπικές και κοινωνικές αλλαγές. Η κατάσταση αυτή είναι αναπόφευκτη, όμως για την αποκατάσταση των προ-υπαρχουσών συνθηκών, θα πρέπει να συνδυαστεί με την προσαρμογή των νέων. Η ομαλότερη προσαρμογή μπορεί να επιτευχθεί με την υποστήριξη του φορέα και των πόρων.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης επιβάλλει στους πολίτες μια άμεση απειλή θανάτου, τραυματισμού ή απώλειας. Η λήψη μέτρων για επιβίωση, αντικαθιστούν την ομαλότητα των συνθηκών της κανονικής τους ζωής, ενεργοποιώντας τους ενστικτώδεις μηχανισμούς, προκαλώντας μια δραματική αλλαγή στην καθημερινότητα και τις ενέργειές τους. Οι άνθρωποι μέσω αυτών των καταστάσεων, μπορεί να ευαισθητοποιηθούν συναισθηματικά και ψυχολογικά. 

Οι στόχοι της Πολιτικής Προστασίας είναι να σώσει την οικονομία και το δημόσιο τομέα της χώρας, να προστατέψει και να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές των περιουσιών των πολιτών, να επαναφέρει την παραγωγή της και να διατηρήσει τις αρμονικές κοινωνικές της συνθήκες.

Εκτίμηση Κινδύνου

Οι απειλές προς τους πολίτες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές. Ανάλογα με την εκτίμηση της κάθε κατάστασης, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί αναλυτική μελέτη, ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του πολίτη.

Φυσικές απειλές

Σεισμοί

Ένας σεισμός είναι το αποτέλεσμα μιας ξαφνικής απελευθέρωσης ενέργειας στο φλοιό της Γης, δημιουργώντας σεισμικά κύματα. Η σεισμική δραστηριότητα μιας περιοχής αναφέρεται στη συχνότητα, τον τύπο και το μέγεθος των σεισμών που έχει βιώσει κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Το φαινόμενο αυτό, δεν εκδηλώνει κάποια προειδοποίηση, ενώ μπορούν να προκληθούν μεγάλες υλικές ζημιές και τραυματισμοί, ακόμη και θάνατοι. Σημαντική είναι η παρακολούθηση και η προετοιμασία για μετέπειτα φαινόμενα που μπορεί να ακολουθήσουν, καθώς ο σεισμός ενεργοποιεί και άλλα γεωλογικά φαινόμενα.

Ο Οργανισμός έχει συντάξει συγκεκριμένα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι πολίτες ανάλογα με το χώρο όπου βρίσκονται, το χρόνο (πριν ή μετά από μια σεισμική δόνηση) και τα βήματα αυτο-προστασίας σε περίπτωση που προκληθεί επερχόμενο κύμα βαρύτητας (τσουνάμι).

Δασικές Πυρκαγιές

Φωτιά

Η Φωτιά αποτελεί τη διαδικασία ταχείας οξείδωσης ενός υλικού στην εξώθερμη χημική διαδικασία της καύσης, απελευθερώνοντας θερμότητα, φως και διάφορα προϊόντα της αντίδρασης. Στη διαδικασία της καύσης, θα πρέπει να συνυπάρχει η καύσιμη ύλη, το οξυγόνο και η θερμότητα, τρεις κύριοι παράγοντες που αποτελούν το [[τριγώνου της πυρκαγιάς]].

Το φαινόμενο των δασικών πυρκαγιών, αποτελεί μέρος της οικολογίας των δασικών οικοσυστημάτων της υπαίθρου. Η χώρα μας πλήττεται συχνά από δασικές πυρκαγιές, οι οποίες αποτελούν μια από τις κύριες αιτίες των γυμνών βουνών της χώρας μας όπως και των χωρών της Μεσογείου. Προκαλούνται συχνά, λόγω της περιοδικής ξηρασίας και της αυξημένης θερμοκρασίας. Γι’αυτό, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες προετοιμάζονται και βρίσκονται σε ετοιμότητα οι κρατικές υπηρεσίες και οι φορείς ώστε να προλάβουν τις καταστροφικές επιπτώσεις των πυρκαγιών.

Οι οδηγίες προστασίας του πολίτη αναφέρουν τις ενέργειες που πρέπει να αποφεύγονται ώστε να μην προκληθούν πυρκαγιές. Τις προφυλάξεις που πρέπει να παίρνουν οι πολίτες όταν κατοικούν κοντά σε μια δασική περιοχή, πως πρέπει να ενεργήσουν εάν προκληθεί μια πύρινη εστία και πως εάν αρχίσει και πλησιάζει την κατοικία τους. Τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που φτάσει σε πολύ κοντινή απόσταση και πως πρέπει να ενεργήσουν μόλις σβήσει η πυρκαγιά.

Πλημμύρες και έντονα καιρικά φαινόμενα

Καιρικό φαινόμενο

Το φυσικό φαινόμενο που επηρεάζει τον καιρό ονομάζεται καιρικό φαινόμενο. Το καιρικό φαινόμενο αποτελεί τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι κλιματικές αλλαγές της Γης αποτελούν το σημαντικότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα του πλανήτη μας. Οι αλλαγές αυτές, επηρεάζουν τον καιρό και προκαλούν ακραία καιρικά φαινόμενα, αυξάνοντας τον κίνδυνο των πολιτών και της περιουσίας τους. Συνολικά, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από θύελλες, χιονοπτώσεις, πλημμύρες και υψηλές θερμοκρασίες.

Σήμερα υπάρχουν συστήματα που παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για έντονα καιρικά φαινόμενα που αναμένονται να συμβούν σε κάποια χώρα της Ευρώπης και παγκοσμίως, καθώς παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες και οδηγίες σε ενδεχόμενη μετακίνηση, οδηγίες προστασίας εφόσον περάσει η κακοκαιρία, καθώς και γενικές δράσεις και συμβουλές.

Κατολισθήσεις και καθιζήσεις

Ο όρος κατολίσθηση χρησιμοποιείται για την περιγραφή του φαινομένου που συνίσταται κάθε αλλαγή της επιφάνειας μιας κλυτίους και την προς τα κάτω κίνηση βραχομάζας ή αποσαθρωμάτων σε εδαφική επιφάνεια. Ανάλογα με το είδος της κίνησης της κατολίσθησης, χωρίζεται σε κατηγορίες. Ενώ υπάρχουν τυπικές περιοχές στις οποίες εκδηλώνεται το φαινόμενο (απότομες πλαγιές, γκρεμοί,κ.α.) και αποτελούν ρηξιγενή ζώνη, οι κατολισθήσεις δε προκύπτουν πάντα σε επιρρεπείς ζώνες και περιοχές.

Η καθίζηση αποτελεί το φαινόμενο όταν τα φορτία κατασκευών δεν μπορούν να στηριχθούν κατάλληλα από το έδαφος και μεταβιβάζονται σε συμπιεστές στρώσεις του υπεδάφους.

Οι κατολισθήσεις και καθιζήσεις εντείνουν τις συνέπειες των πλημμυρών που μπορεί να προκύψουν λόγω έντονων καιρικών φαινομένων. Οι κατάλληλες οδηγίες που δίνονται αφορούν τις ενέργειες των πολιτών πριν και κατά τη διάρκεια μιας έντονης βροχόπτωσης. 

Ηφαίστεια

Το ηφαίστειο είναι ένα άνοιγμα ή μια ρήξη στην επιφάνεια ή στο φλοιό της Γης ή ένα αντικείμενο πλανητικής μάζας, το οποίο επιτρέπει στην καυτή λάβα, την ηφαιστειακή τέφρα και τα αέρια να διαφύγουν από το θάλαμο μάγματος κάτω από την επιφάνεια της γης.

Τα ηφαίστεια παράγουν μεγάλη ποικιλία κινδύνων που μπορούν προκαλέσουν θανάσιμα ατυχήματα στους ανθρώπους και να καταστρέψει περιουσίες σε κοντινή απόσταση, καθώς και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.

Υπάρχουν υπεύθυνες υπηρεσίες για την παρακολούθηση της ηφαιστειακής δραστηριότητας και τη ρύθμιση των επιπέδων συναγερμού. Η ανάπτυξη λεπτομερών σχεδίων εκκένωσης στη φάση της πρόληψης και της αντιμετώπισης, παρέχουν οδηγίες προστασίας του πολίτη σε περίπτωση που κατοικούν κοντά σε ηφαιστειογενή περιοχή.

Τεχνολογικές απειλές (Χ.Β.Ρ.Π.)

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα, η διαχείριση των συνεπειών [[Χημικών Βιολογικών Ραδιολογικών και Πυρηνικών περιστατικών]] και η αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων, έχει ενταχθεί μαζί με τις φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές στο αντικείμενο της Πολιτικής Προστασίας (Νόμος 3013/2002). Συμμετοχή στο ΕΝΑΤΟΜ του ΔΟΑΕ και ECURIE, συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατάρτιση των απειλών στο ΕΕΑΕ.

Χημικές

Διάφοροι χημικοί παράγοντες αποτελούν απειλή, όπως τα αέρια νεύρων (VX, Sarin, κ.α.).

Βιολογικές

Οι βιολογικές απειλές αποτελούνται κατά κύριο λόγο από μικροοργανισμούς που προκαλούν ασθένειες όπως βακτήρια και ιούς.

Ραδιολογικές

Ένα "ενισχυμένο όπλο ή βόμβα" που χρησιμοποιείται ως εκρηκτικό για την εξάπλωση ραδιενεργού υλικού. Αποτελεί μια θεωρητική απειλή και παρόμοια όπλα δεν έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα από τρομοκράτες. Ανάλογα με την ποσότητα του ραδιενεργού υλικού, οι κίνδυνοι μπορούν να είναι ψυχολογικοί. Οι τοξικές επιδράσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με πρότυπες τεχνικές hazmat.

Πυρηνικές

Η δημιουργία καταφύγιων αποσκοπεί στην προστασία από εκρήξεις πυρηνικής ενέργειας και αποτελείται από σκυρόδεμα μεγάλου πάχους και άλλων ανθεκτικών υλικών.

Οι μεγαλύτερες απειλές από μια πυρηνική επίθεση είναι οι επιπτώσεις από τις εκρήξεις, τις πυρκαγιές και την ακτινοβολία.

Στάδια

Πρόληψη

Η πρόληψη είναι η διαδικασία που περιλαμβάνει δράσεις με στόχο τη βελτίωση της πολιτικής προστασίας και την ετοιμότητα για την άμεση ανταπόκριση και τη μείωση των συνεπειών από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές (συμπεριλαμβανομένων των ΧΒΡΠ).

Επίσης, περιλαμβάνει τη συλλογή πληροφοριών και στατιστικών δεδομένων για τη βελτίωση των γνώσεων και των δεδομένων για τις καταστροφές, τις επιπτώσεις τους και για την αξιολόγηση του κόστους και του οφέλους των μέτρων πρόληψης των κινδύνων.

Προετοιμασία

Η προετοιμασία αποτελείται από την κατασκευή κτιρίων και καταφυγίων ανθεκτικά σε εκρήξεις, συλλογή προμηθειών έως και τον επαναπροσδιορισμό και επανατοποθέτηση πληροφοριών. Για παράδειγμα, οι περισσότερες μεγάλες πόλεις στις ΗΠΑ έχουν υπόγεια καταφύγια και εγκαταστάσεις ώστε να εργαστούν σε περιόδους έκτακτης ανάγκης για τον συντονισμό της πολιτικής άμυνας.

Άλλα μέτρα που πρέπει να περιλαμβάνει η κυβέρνηση είναι η συνεχή απογραφή των σιτηρών, το εθνικό στρατηγικό απόθεμα, τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου,τη διασπορά των φορτηγών, τον καθαρισμό του πόσιμου νερού, τα κινητά διυλιστήρια, τις κινητές εγκαταστάσεις και άλλα βοηθητικά μέσα όπως τις εγκαταστάσεις προσωρινής στέγασης για την επιτάχυνση της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάκαμψης.

Η διαδικασία της προετοιμασίας υποστηρίζει και συμπληρώνει τις προσπάθειες σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο όσον αφορά την πρόληψη των καταστροφών, την ετοιμότητα των υπευθύνων της πολιτική προστασίας και την παρέμβασή τους σε περιπτώσεις καταστροφών.

Για να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό πλαίσιο όταν απαιτείται ταχεία συλλογική δράση μεταξύ πολλών υπηρεσιών πολιτικής προστασίας, απαιτείται αμοιβαία συμμετοχή της αστυνομίας, της πυροσβεστικής υπηρεσίας, των υπηρεσιών υγείας, του δημόσιου φορέα κοινής ωφέλειας και των εθελοντικών οργανώσεων.

Σημαντικό στοιχείο της προετοιμασίας αποτελεί η κατάρτιση και η εφαρμογή προγραμμάτων για την παρέμβαση των δυνάμεων και τον συντονισμό τους, χρησιμοποιώντας εμπειρογνώμονες αξιολογητές και με τις διαδικασίες συνεργασίας, ενισχύεται η συνοχή των δράσεων που αναλαμβάνονται σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της πολιτικής προστασίας.

Η προετοιμασία περιλαμβάνει επίσης την ανταλλαγή πληροφοριών, ώστε να συμβάλλει στην ενημέρωση του κοινού με σκοπό την αύξηση του επιπέδου της αυτοπροστασίας. Για τη συλλογή και τη διάδοση επικυρωμένων πληροφοριών έκτακτης ανάγκης. Επίσης, για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις εθνικές δυνατότητες πολιτικής προστασίας, με βάση στρατιωτικών και ιατρικών πηγών. Και τέλος, για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των διαφόρων αρχών.

Έγκαιρη Προειδοποίηση και άμεση επέμβαση

Η διαδικασία της έγκαιρης προειδοποίησης των πολιτών είναι πολύ σημαντική. Κατά αυτόν τον τρόπο οι πολίτες μπορούν να προστατευθούν κατάλληλα, είτε στις κατοικίες τους είτε σε καταφύγια και να διαφυλάξουν έγκαιρα τα περιουσιακά τους στοιχεία.

Μετά από μια επίθεση, οι συμβατικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, πλήρους απασχόλησης, είναι δραματικά υπερφορτωμένες και έτσι ο χρόνος απόκρισης για την κατάσβεση πυρκαγιών μπορεί να απαιτεί αρκετές ημέρες για την κατάσβεσή της. Όμως, διατηρείται πάντα κάποια ικανότητα από τις τοπικές και κρατικές υπηρεσίες, καθώς υπάρχει δυναμικό έκτακτης ανάγκης που παρέχεται από εξειδικευμένες στρατιωτικές μονάδες, Στρατιωτική Αστυνομία, δικαστές, εισαγγελείς και μηχανικούς μάχης.

Αντιμετώπιση των συνεπειών και αποκατάσταση

Η διαδικασία της αποκατάστασης και ανάκτησης, αποτελείται από την ανοικοδόμηση κατεστραμμένων υποδομών, κτιρίων και τη συνέχιση της παραγωγής. Η περίοδος της ανάκαμψης είναι η μεγαλύτερη και τελικά η πιο δαπανηρή φάση μιας καταστροφής. Μόλις «περάσει» η κρίση, οι συνεργασίες τείνουν να σταματούν, καθώς οι προσπάθειες ανάκαμψης συχνά πολιτικοποιούνται ή θεωρούνται ως οικονομικές ευκαιρίες.

Η διαδικασία προετοιμασίας για ανάκαμψη, μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη. Εάν οι πόροι είναι διασκορπισμένοι πριν από την επίθεση, μπορούν να γίνει πρόληψη κοινωνικών αποτυχιών. 

Οργανισμοί

Με το όνομα ‘Πολιτική Προστασία’ αποκαλούνται οι οργανισμοί σε όλο τον κόσμο που επικεντρώνονται στην προστασία των αμάχων πολιτών από τις στρατιωτικές επιθέσεις, καθώς και την παροχή υπηρεσιών διάσωσης μετά από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές. Διοικείται παγκοσμίως από το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για το Συντονισμό των Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (OCHA). Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για το Συντονισμό των Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (OCHA) είναι μέρος της Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών και υπό την ηγεσία του Αναπληρωτή Γενικού Γραμματέα για τις Ανθρωπιστικές Υποθέσεις και τον Συντονισμό των  Έκτακτων Περιστατικών, Βαλερί Αμός. Ιδρύθηκε το 1998 από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, το OCHA είναι υπεύθυνο για τη συγκέντρωση των φορέων ανθρωπιστικής βοήθειας ώστε να εξασφαλίσει τη συλλογική δράση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Δεδομένου ότι η απειλή του Ψυχρού Πολέμου υποχώρησε, αρκετές οργανώσεις πολιτικής προστασίας έχουν διαλυθεί ή βρίσκονται σε αδράνεια, ενώ άλλες έχουν επικεντρωθεί στην παροχή υπηρεσιών διάσωσης μετά από φυσικές καταστροφές. Ωστόσο, τα ιδανικά της Πολιτικής Προστασίας επανήλθαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι ρόλοι των επαγγελματιών Πολιτικής Άμυνας έχουν δοθεί σε εθελοντικές ομάδες όπως την RayNet και σε ομάδες έρευνας και διάσωσης. Στην Ιρλανδία όπως και στη Νέα Ζηλανδία, η Πολιτική Άμυνα αποτελεί μια πολύ ενεργή οργάνωση και περιστασιακά καλείται για να ενισχύσει τις δυνάμεις του Πυροσβεστικού Σώματος και των υπηρεσιών  πρώτης βοήθειας και διάσωσης. Καλούνται σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όπως πλημμύρες, όπου απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός προσωπικού. 

Εθελοντισμός

Οι εθελοντές αποτελούν μέρος ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της Πολιτικής Προστασίας. Η πιο άμεση και διαθέσιμη βοήθεια μετά από μια καταστροφή είναι αυτή των ανθρώπων που βρίσκονται στο πλησιέστερο σημείο που λαμβάνει χώρα το συμβάν. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να είναι συνάδελφοι, γείτονες, φίλοι, οικογένεια και μέλη της κοινότητας. Όλοι αυτοί οι πολίτες είναι εκείνοι που θα βοηθήσουν ή θα ζητήσουν βοήθεια.

Προσφέρεται εκπαίδευση σε όλους τους εθελοντές της οργάνωσης και στους συνεργαζόμενους φορείς, έτσι ώστε να μπορεί να βοηθήσει κάθε εθελοντής σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Έτσι, ο κάθε πολίτης μπορεί να βοηθήσει μέσω εθελοντικών δράσεων στα τοπικά συμβούλια της οργάνωσης.

Κάποιες από τις ενέργειες των εθελοντών είναι η καταμέτρηση θυμάτων, η έρευνα και η διάσωση, βοηθητικές δράσεις με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, παρακολούθηση ακτινοβολιών, πρόνοια και επικοινωνία.

Με τη δέσμευση των αφοσιωμένων και ειδικευμένων εθελοντών, οι οποίοι πληρούν μια σειρά από ρόλους, μαζί με τις υπηρεσίες της ευρύτερης κοινότητας, οι διαδικασίες διάσωσης, αρωγής και πρόνοιας μπορούν να επιτευχθούν με τον πιο αποτελεσματικό και γρήγορο τρόπο.

Δείτε ακόμη

• Βομβιστική επίθεση της Οκλαχόμα Σίτι
• Πυρηνική έκρηξη
• Ειδική Κατασταλτική Αντιτρομοκρατική Μονάδα
• Πυρηνική αντίδραση
• Πυρηνικό όπλο
• Ψυχρός πόλεμος
• Πυροσβεστικό Σώμα
• Τσουνάμι
• Όπλο μαζικής καταστροφής
• Βιολογικός πόλεμος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• http://www.civilprotection.gr/el
• https://web.archive.org/web/20140211154530/http://www.dublincivildefence.com/
• https://web.archive.org/web/20140219024423/http://www.civildefence.ie/cdweb.nsf/documents/ED3D236B25AD3BD180257C2A00556BF4
• http://europa.eu/pol/hum/index_el.htm
• https://en.wiki.x.io/wiki/Civil_defense
• https://web.archive.org/web/20140112073314/http://www.sivilforsvaret.no/
• http://www.chania.gr/city/protection/civilprotection.html
• http://www.civildefenceassociation.org.uk/HistCDWebA4V7.pdf
• http://www.tsomokos.gr/sites/default/files/theodorou.pdf
• https://web.archive.org/web/20130209025012/http://www.civildefence.govt.nz/memwebsite.NSF/Files/Recovery/$file/TheSocialDimensionofEmergencyRecovery.pdf
• https://web.archive.org/web/20160804030835/http://www.ethelontismos.gr/attachments/070_%CE%94%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82%20%CE%A0%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%AD%CF%82.pdf
• https://web.archive.org/web/20160305055240/http://www.metal.ntua.gr/uploads/3123/8a_KATOLISTHISEIS.pdf
• https://web.archive.org/web/20131206142617/http://www.civildefensemuseum.com/
• https://web.archive.org/web/20110908040346/http://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/1305/Damou%2c%20Koulou%20%5bMain%5d.pdf?sequence=4
• http://www.ochaopt.org/
• https://web.archive.org/web/20140208093541/http://wellington.govt.nz/about-wellington/emergency-management/volunteer/civil-defence-volunteers
• http://www.civildefence.govt.nz/memwebsite.nsf/wpg_URL/Being-Prepared-Volunteering-Index?OpenDocument

Σχετικά άρθρα

• http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=7805718
• http://www.foreignaffairs.com/articles/30948/john-c-campbell/war-survival-in-soviet-strategy-ussr-civil-defense
• http://www.slideshare.net/chalarismichail/chalaris
• http://www.leonidion.gr/2013/03/blog-post_4.html#.Utrl6ir8LDc
• http://www.atomictheater.com/civildefensefilms.htm Αρχειοθετήθηκε 2015-02-16 στο Wayback Machine.
• http://www.eetaa.gr:8080/ekdoseis/pdf/137.pdf
• http://europa.eu/legislation_summaries/humanitarian_aid/r10001_el.htm
• http://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esta/T3/030/10249.pdf
• https://web.archive.org/web/20080917042756/http://www.sanmarinosite.com/eng/corpimilitari.html

Οργανισμοί ανά χώρα

• Πολιτική Προστασία Ρωσίας Αρχειοθετήθηκε 2014-01-05 στο Wayback Machine.
• Πολιτική Προστασία Αλβανίας
• Πολιτική Προστασία Ηνωμένων Πολιτειών
• Πολιτική Προστασία του Ισραήλ
• Πολιτική Προστασία Φινλανδίας
• Πολιτική Προστασία Ιρλανδίας
• Πολιτική Προστασία Νέας Ζηλανδίας
• Πολιτική Αστυνομία - Αγίου Μαρίνου
• Πολιτική Προστασία Ιταλίας
• Πολιτική Προστασία Κύπρου Αρχειοθετήθηκε 2013-12-20 στο Wayback Machine.
• Πολιτική Προστασία Νορβηγίας
• Κρατική υπηρεσία έκτακτης ανάγκης Αυστραλίας Αρχειοθετήθηκε 2014-01-27 στο Wayback Machine.
• Πολιτική Προστασία Σιγκαπούρης
• Πολιτική Προστασία Γαλλίας
• Πολιτική Προστασία του Κατάρ
• Πολιτική Προστασία Γερμανίας

Φορείς του ελληνικού κράτους

• Πρόγραμμα Διαύγεια http://et.diavgeia.gov.gr/f/yptp/find/unit:621
• Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία http://www.hnms.gr/hnms/greek/index_html
• Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας https://web.archive.org/web/20140213193246/http://www.ekab.gr/web/
• Ελληνική Αστυνομία http://www.hellenicpolice.gr/newsite.php?&lang= Αρχειοθετήθηκε 2014-02-08 στο Wayback Machine.
• Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδος https://web.archive.org/web/20140205195718/http://www.fireservice.gr/pyr/site/home.csp
• Λιμενικό Σώμα Ελλάδος http://www.hcg.gr/ Αρχειοθετήθηκε 2020-12-17 στο Wayback Machine.
• Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών http://www.gein.noa.gr/en/

Χρήσιμοι σύνδεσμοι

Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

• Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών για τη μείωση καταστροφών http://www.preventionweb.net/english/ Αρχειοθετήθηκε 2014-02-02 στο Wayback Machine.

Ευρωπαϊκοί οργανισμοί

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Μονάδα Πολιτικής Προστασίας http://ec.europa.eu/echo/civil_protection/civil/
• Ευρωπαϊκή Επιτροπή http://ec.europa.eu/
• Συμβούλιο Ευρώπης https://web.archive.org/web/20141022214407/http://hub.coe.int/

Ερυθρός Σταυρός

• Διεθνής Ερυθρός Σταυρός http://www.icrc.org
• Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός http://www.redcross.gr
• Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών, Διασωστών και Ναυαγοσωστών Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού http://www.samarites.gr
• Διεθνής στρατηγική για τη μείωση καταστροφών http://www.unisdr.org/
• Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός http://www.wmo.int/pages/index_en.html
• Διεθνής Υπηρεσία ατομικής ενέργειας http://www.iaea.org/