Πεντηκοστάριο

Το Πεντηκοστάριον είναι ιερό λειτουργικό βιβλίο, τού οποίου οι περιεχόμενοι ύμνοι ψάλλονται στις Ακολουθίες από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.

Η χρήση του

Το βιβλίο χρησιμοποιείται από την Κυριακή τού Πάσχα ως την Πεντηκοστή και κατά την επόμενη εβδομάδα αυτής, δηλ. από τη Δευτέρα τού Αγίου Πνεύματος ως την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Καλύπτει την Κυριακή τού Πάσχα και τις επόμενες 7+1 εβδομάδες, συνολικά 57 ημέρες. Κλειομένου του Πεντηκοσταρίου, ολοκληρώνεται ο κύριος κύκλος του κινητού εορτολογίου, που άρχισε με το Τριώδιο, βιβλίο που καλύπτει τις 3 εβδομάδες των Απόκρεω συν τις 7 εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Μετά το Ευαγγέλιο τού Όρθρου ακολουθεί ο πρώτος στίχος τού 50ού Ψαλμού και τα τροπάρια που καλούνται Πεντηκοστάρια, όπως το "Αναστάς ο Ιησούς...". Οι ύμνοι τού βιβλίου είναι έργα τού Ιωάννη Δαμασκηνού, τού Κοσμά τού Αγιοπολίτη, τού Ανδρέα Κρήτης, τού Γερμανού, τού Θεοφάνους, τού Ανατολίου, τού Ιωσήφ (αδελφού τού Θεοδώρου) τού Στουδίτου, κ.ά.

Πεντηκοστάριον Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανού, Βενετία 1860.

Η δομή τού Πεντηκοσταρίου

Χαρακτηρίζεται "χαρμόσυνον και αναστάσιμον" βιβλίο. Αναλυτικά το περιεχόμενό του ανά εβδομάδα είναι: την Κυριακή τού Πάσχα ακολουθεί

• η Διακαινήσιμος εβδομάδα, κατά την οποία την Παρασκευή εορτάζεται η Παναγία ως Ζωοδόχος Πηγή. Η εβδομάδα λήγει με την Κυριακή τού Θωμά (Αντίπασχα).
• η 2η εβδομάδα λήγει με την Κυριακή των Μυροφόρων.
• η 3η εβδομάδα λήγει με την Κυριακή τού Παραλύτου.
• η 4η εβδομάδα περιλαμβάνει την Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής και λήγει με την Κυριακή της Σαμαρείτιδος.
• η 5η εβδομάδα λήγει με την Κυριακή τού Τυφλού.
• η 6η εβδομάδα περιλαμβάνει την Πέμπτη της Αναλήψεως και λήγει με την Κυριακή των Αγίων Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου.
• η 7η εβδομάδα λήγει με την Κυριακή της Πεντηκοστής.
• η 8η εβδομάδα ξεκινά με τη Δευτέρα τού Αγίου Πνεύματος και λήγει με την Κυριακή των Αγίων Πάντων.

Πηγές

• Πεντηκοστάριον χαρμόσυνον, την από τού Πάσχα μέχρι της των Αγίων Πάντων Κυριακής ανήκουσαν αυτώ ακολουθίαν περιέχων· επί τέλους δε και τα Εωθινά Ευαγγέλια τα εν τω Όρθρω εκάστης των εν τω μεταξύ τούτων εορτών αναγιγνωσκόμενα. Διορθωθέν και δι' ενός προλόγου πλουτισθέν. Υπό Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανού τού Ιμβρίου. Εν Βενετία 1860, εκ της Εκκλησιαστικής τυπογραφίας τού Φοίνικος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πεντηκοστάριο