Παμπλόνα

Η Παμπλόνα (ισπανικά: Pamplona‎‎) ή Ιρούνια (βασκικά: Iruña‎‎) βρίσκεται στην Ισπανία και είναι η ιστορική πρωτεύουσα της Ναβάρρας. Έχει πληθυσμό περίπου 200.000 κατοίκους.

Παμπλόνα
Σημαία Έμβλημα
Παμπλόνα 42°49′0″N 1°39′0″W
Χώρα	Ισπανία
Διοικητική υπαγωγή	Basin of Pamplona
Ίδρυση	74 π.Χ.
Προστάτης	Σατουρνίνος
Διοίκηση
• δήμαρχος της Παμπλόνα	Enrique Maya Miranda (2011–2015), Joseba Asirón (2015–2019), Enrique Maya Miranda (2019–2023), Yolanda Barcina (1999–2011), Cristina Ibarrola (Ιουνίου 2023 – Δεκέμβριος 2023) και Joseba Asirón (από 2023)
Έκταση	23,55 km²
Υψόμετρο	450 μέτρα
Πληθυσμός	205.762 (2023)
Ταχ. κωδ.	31001–31016
Τηλ. κωδ.	948
Ζώνη ώρας	UTC+01:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Λέγεται πως ιδρύθηκε από τον Ρωμαίο στρατηγό Πομπήιο. Τον 9ο αιώνα έγινε πρωτεύουσα του Βασιλείου της Παμπλόνα.

Η πόλη είναι διάσημη για το Φεστιβάλ του Σαν Φερμέ, το οποίο γίνεται κάθε χρόνο από τις 6 έως τις 14 Ιουλίου, και για τις ταυροδρομίες. Το φεστιβάλ αυτό απέκτησε και λογοτεχνική σημασία το 1926 έπειτα από το βιβλίο που έγραψε ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ "The Sun Also Rises".

Από τα παλιά τείχη της πόλης (μουράγιας) έχει κανείς γενική θέα στην Παμπλόνα. Ο γειτονικός καθεδρικός της Παμπλόνα, χτισμένος με πέτρα σε χρώμα ώχρας, βλέπει στον ποταμό Άργκα. Χτίστηκε στα θεμέλια προηγούμενου ναού, του 12ου αι., και είναι βασικά γοτθικού ρυθμού, με δίδυμους πύργους, πρόσοψη του 18ου αι. και όμορφα στασίδια στο χοροστάσιο. Εδώ βρίσκεται ο αλαβάστρινος τάφος του Κάρολου Γ' και της βασίλισσας Ελεονώρας. Η νότια είσοδος στο περιστύλιο είναι η όμορφη ανάγλυφη μεσαιωνική Πουέρτα ντε λα Πρεθιόσα. Οι ιερείς του καθεδρικού συγκεντρώνονταν εδώ για να ψάλλουν ένα αντίφωνο στην Παναγία πριν από τον εσπερινό. Στο Μουσείο Ντιοσεσάνο, στην κουζίνα και στο εστιατόριο του καθεδρικού, εκτίθενται γοτθικά ρετάμπλ, πολύχρωμα ξύλινα ειδώλια από όλη τη Ναβάρρα, και μία γαλλική λάρνακα του 13ου αι.

Δυτικά από τον καθεδρικό βρίσκεται η παλιά πόλη, γεμάτη σοκάκια. Το νεοκλασικό Παλάθιο ντελ Γκομπιέρνο ντε Ναβάρρα βρίσκεται στην Πλάθα ντελ Καστίγιο και είναι η έδρα της κυβέρνησης της Ναβάρρας. Απέξω, άγαλμα του 1903 δείχνει μία γυναίκα να υπερασπίζεται τα φουέρος (ιστορικούς νομούς) της Ναβάρρας.

Βόρεια από το Παλάθιο βρίσκεται η μεσαιωνική εκκλησία του Σαν Σατουρνίνο (εκεί όπου ο άγιος Σατουρνίνος λέγεται ότι βάπτισε περίπου 40.000 παγανιστές) και το μπαρόκ δημαρχείο.

Κάτω από το παλιό δημαρχείο, σε νοσοκομείο του 16ου αι. με είσοδο ρυθμού Πλατερέσκο, βρίσκεται το Μουσείο της Ναβάρρας, αφιερωμένο στην ιστορία και την τέχνη της περιοχής. Τα εκθέματα περιλαμβάνουν ρωμαϊκά ψηφιδωτά και μία ελεφαντοστέινη κασετίνα του 11ου αι. επηρεασμένη από την ισλαμική τέχνη. Υπάρχουν επίσης τοιχογραφίες του 14ου-16ου αι., ένα έργο του Φρανθίσκο Γκόγια και συλλογή έργων Βάσκων ζωγράφων.

Στα νοτιοανατολικά της πόλης βρίσκεται το τεράστιο φρούριο του 16ου αι., που ανεγέρθηκε κατά τη βασιλεία του Φίλιππου Β'. Έχει σχήμα αστεριού με πέντε προπύργια. Από κάτω βρίσκονται οι φαρδιές λεωφόροι της καινούργιας πόλης και η πανεπιστημιούπολη.

Γεωγραφία

Η Παμπλόνα βρίσκεται στο μέσο της Ναβάρρας σε μία κυκλική κοιλάδα, γνωστή ως «Λεκάνη της Παμπλόνα» η οποία ενώνει τον ορεινό βορρά με την κοιλάδα του Έβρου. Απέχει 92 χλμ. από την πόλη του Σαν Σεμπάστιαν, 117 χλμ. από το Μπιλμπάο, 735 χλμ. από το Παρίσι και 407 χλμ. από τη Μαδρίτη. Το κλίμα και το τοπίο της λεκάνης απορροής είναι μια μετάβαση μεταξύ αυτών των δύο κύριων ναβαρρέζικων γεωγραφικών περιοχών. Η κεντρική του θέση πάνω σε σταυροδρόμι έχει χρησιμεύσει σαν εμπορικός σύνδεσμος ανάμεσα σε αυτά τα πολύ διαφορετικά φυσικά μέρη της Ναβάρρας.

Το ιστορικό κέντρο του Angelo βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Arga, έναν παραπόταμο του Έβρου. Η πόλη έχει αναπτυχθεί και στις δύο πλευρές του ποταμού.

Οικονομία

Η Παμπλόνα έχει μετατραπεί μέσα σε λίγες δεκαετίες από μια μικρή διοικητική και ακόμη αγροτική πόλη σε μια μεσαίου μεγέθους πόλη της βιομηχανίας και των υπηρεσιών. Ο τομέας της βιομηχανίας είναι διαφοροποιημένος, αν και η σημαντικότερη δραστηριότητα σχετίζεται με την αυτοκινητοβιομηχανία. Η Volkswagen κατασκευάζει το μοντέλο Polo στο εργοστάσιο της Landaben και υπάρχουν πολλές βοηθητικές βιομηχανίες που εργάζονται για τη Volkswagen και άλλες εταιρείες. Άλλες αξιόλογες βιομηχανίες είναι τα δομικά υλικά, η μεταλλουργία και η επεξεργασία τροφίμων. Οι τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αποτελούν επίσης έναν αναπτυσσόμενο οικονομικό τομέα (κατασκευή και παραγωγή ανεμογεννητριών) και η γειτονική περιοχή Sarriguren είναι η έδρα του Εθνικού Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (CENER) και της Acciona Energía.

Η Παμπλόνα είναι το κύριο εμπορικό και εξυπηρετικό κέντρο της Ναβάρρας. Η περιοχή επιρροής της δεν ξεπερνά την επαρχία, εκτός από το Πανεπιστήμιο της Ναβάρρας και το νοσοκομείο διδασκαλίας του, το οποίο παρέχει ιδιωτικές υπηρεσίες εκπαίδευσης και υγείας σε εθνικό επίπεδο.

Πηγές

• Ισπανία, σελ. 132-133, εκδόσεις Explorer (2009)
• https://en.wiki.x.io/wiki/Pamplona