Ο αφρός των ημερών

Ο αφρός των ημερών (γαλλικός τίτλος: L'Écume des jours) είναι μυθιστόρημα του Μπορίς Βιάν που εκδόθηκε το 1947, αν και είχε γραφτεί τον προηγούμενο χρόνο. Αφηγείται την ιστορία τριών ζευγαριών σε έναν φανταστικό, παράλογο, σουρεαλιστικό κόσμο όπου η πραγματικότητα είναι συνυφασμένη με το όνειρο.

Ο αφρός των ημερών

Εξώφυλλο έκδοσης του 1997
Συγγραφέας	Μπορίς Βιάν
Τίτλος	L'Écume des jours Froth on the daydream うたかたの日々
Γλώσσα	Γαλλικά
Ημερομηνία δημιουργίας	1946
Ημερομηνία δημοσίευσης	20  Μαρτίου 1947
Μορφή	μυθιστόρημα
Τόπος	Παρίσι
Βραβεία	Τα 100 βιβλία του Αιώνα
Πρώτη έκδοση	Éditions Gallimard fiction literature
δεδομένα ()

Το μυθιστόρημα πέρασε απαρατήρητο την εποχή της δημοσίευσής του, παρά τις προσπάθειες διάσημων συγγραφέων όπως ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ (εμφανίζεται ως «Ζαν Σολ Παρτρ» στο μυθιστόρημα) ο οποίος δημοσίευσε αποσπάσματα από το κείμενο και ο Ρεϊμόν Κενώ. Αναγνωρίστηκε από το κοινό στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και έγινε αναγνωρισμένο κλασικό έργο της γαλλικής λογοτεχνίας στις επόμενες δεκαετίες. Κατατάσσεται στη 10η θέση στον κατάλογο με τα 100 βιβλία του αιώνα της εφημερίδας Λε Μοντ, έχει γυριστεί τρεις φορές σε ταινία και έχει διασκευαστεί για το θέατρο και την όπερα.

Οι κύριοι χαρακτήρες κινούνται σε ένα ποιητικό και συγκεχυμένο περιβάλλον, με κεντρικά θέματα τον έρωτα, την εργασία, την ασθένεια και τον θάνατο, μέσα σε μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα τζαζ μουσικής και υγρό καιρό.

Υπόθεση

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται σε ένα σουρεαλιστικό περιβάλλον, όπου τα ζώα, τα φυτά και τα άψυχα αντικείμενα αντανακλούν τα ανθρώπινα συναισθήματα και οι χαρακτήρες ελίσσονται σε έναν φανταστικό κόσμο που βασίζεται σε δικούς του νόμους, χωρίς όμως να φαίνεται μη ρεαλιστικό, κανείς δεν εκπλήσσεται από τις παραδοξολογίες.

Η ιστορία ξεκινά με τον Κολέν, έναν πλούσιο 22χρονο άνδρα, να κάνει την πρωινή του τουαλέτα: «Ο Κολέν τελείωνε την τουαλέτα του (...) με την κεχριμπαρένια χτένα του, χώρισε τη μεταξένια μάζα σε μακριές πορτοκαλιές τούφες, σαν τ' αυλάκια που χαράζει ο χαρούμενος γεωργός με το πιρούνι του σε μαρμελάδα βερίκοκο».

Ο Κολέν «έχει αρκετή περιουσία για να ζει αξιοπρεπώς χωρίς να δουλεύει για άλλους». Έχει έναν φίλο, τον Τσικ, ο οποίος δεν έχει την ίδια τύχη, αφού ως μηχανικός είναι πολύ φτωχός (σε αντίθεση με τους εργάτες). Ο τρίτος άνδρας είναι ο καλλιεργημένος μάγειρας του Κολέν, ο Νικολά.

Αυτό που λείπει από τον Κολέν, παρά τον πολυτελή τρόπο ζωής του, είναι ο έρωτας και έτσι στην αρχή ζηλεύει τον Τσικ, ο οποίος μια μέρα γνωρίζει την υπέροχη Αλίζ. Στη συνέχεια, όμως, σε ένα πάρτι ερωτεύεται την όμορφη Κλοέ - η οποία έχει το ίδιο όνομα με το τραγούδι του Ντιουκ Έλινγκτον - και την οποία παντρεύεται σχεδόν αμέσως σε μια μεγαλειώδη τελετή. Ερωτευμένος και γενναιόδωρος δίνει στους φίλους του τον Τσικ και την Αλίζ το ένα τέταρτο της περιουσίας του για να παντρευτούν κι αυτοί. Αλλά στο μήνα του μέλιτος, η Κλοέ αρρωσταίνει: ένα νούφαρο μεγαλώνει στους πνεύμονές της. Αυτή η επώδυνη κατάσταση μπορεί να ανακουφιστεί μόνο με λουλούδια και ο Κολέν καταστρέφεται οικονομικά προσπαθώντας να σώσει την αγαπημένη του. Η Κλοέ πηγαίνει στο βουνό και επιστρέφει θεραπευμένη, το νούφαρο δεν είναι πια εκεί, αλλά πλέον μπορεί να χρησιμοποιήσει μόνο τον έναν πνεύμονα. Όταν η Κλοέ αρρωσταίνει ξανά, από τον άλλο πνεύμονα, ο Κολέν ψάχνει για δουλειά για να αγοράζει πάλι λουλούδια. Το σπίτι τους σταδιακά γίνεται όλο και πιο θλιμμένο και πιο σκοτεινό και συρρικνώνεται, παρά τις προσπάθειες του μικρού γκρίζου ποντικιού τους με τα μαύρα μουστάκια που καθαρίζει τα τζάμια για να αφήσει τις ακτίνες του ήλιου να περάσουν.

Ο Τσικ, γοητευμένος από τον φιλόσοφο Ζαν Σολ Παρτρ, με σημαντικό έργο το Ο εμετός σε αναφορά στο βιβλίο του Σαρτρ Η ναυτία, ξοδεύει όλα του τα χρήματα στα βιβλία και αγοράζει οποιοδήποτε αντικείμενο σχετίζεται με τον φιλόσοφο. Χρησιμοποιώντας τα χρήματα μόνο για να ικανοποιήσει το πάθος του, δεν παντρεύεται την Αλίζ, η οποία θέλοντας να σώσει αυτόν και τη σχέση τους, ζητά από τον Παρτρ να σταματήσει να δημοσιεύει βιβλία. Όταν εκείνος αρνείται, εκείνη τον σκοτώνει και καίει τα κοντινά βιβλιοπωλεία, με την ελπίδα να σώσει τον φίλο της από τον εθισμό του που είχε γίνει εμμονικός, στην πυρκαγιά καίγεται και η ίδια. Εν τω μεταξύ, ο Τσικ υποβάλλεται σε φορολογικό έλεγχο καθώς δεν πλήρωνε φόρους, προτιμώντας να κρατήσει τα χρήματα για να διευρύνει τη συλλογή του. Σκοτώνεται από την αστυνομία καθώς προσπαθεί να τους εμποδίσει να καταστρέψουν τα βιβλία του φιλοσόφου.

Το τέλος του  βιβλίου είναι πικρό και απαισιόδοξο, παρά τις προσπάθειες του Κολέν, η Κλοέ τελικά πεθαίνει και αυτός φαίνεται να αφήνεται να πεθάνει από λύπη. Το ποντίκι προσπαθεί να αυτοκτονήσει βάζοντας το κεφάλι του στο στόμα μιας γάτας, μη αντέχοντας να βλέπει τον Κολέν τόσο λυπημένο.

Διασκευές

Το μυθιστόρημα έχει διασκευαστεί αρκετές φορές σε κινηματογραφική ταινία, στο θέατρο, την όπερα, τη μουσική και σε κόμικς..

• L'Écume des jours, το 1968 σε σκηνοθεσία Σαρλ Μπελμόν.
• Chloé, το 2001 σε σκηνοθεσία Gō Rijū.
• L'Écume des jours, το 2013 σε σκηνοθεσία Μισέλ Γκοντρί με τον Ρομαίν Ντυρίς και την Ωντρέ Τοτού στους ρόλους του Κολέν και της Κλοέ.

Ελληνικές μεταφράσεις

• Ο αφρός των ημερών, μετάφραση: Ρένα Χατχούτ, εκδόσεις Γράμματα, 1979
• Ο αφρός των ημερών, μετάφραση: Μαρίνα Λεοντάρη και Μαρία Παπαδήμα, εκδόσεις Νεφέλη, 2013