Ο Σημαδεμένος
Ο Σημαδεμένος (αγγλικά: Scarface) είναι δραματική γκανγκστερική ταινία Αμερικανικής παραγωγής του 1983 σε σκηνοθεσία Μπράιαν Ντε Πάλμα και σενάριο του Όλιβερ Στόουν, σε μια παραγωγή του Μάρτιν Μπρέγκμαν. Πρωταγωνιστεί ο Αλ Πατσίνο στον ρόλο του Τόνυ Μοντάνα. Πρόκειται για ένα προσαρμοσμένο ριμέικ της τανίας Σκάρφεϊς του 1932, και διηγείται την ιστορία ενός Κουβανού πρόσφυγα που φτάνει το 1980 στο Μαϊάμι και γίνεται βαρώνος στο καρτέλ ναρκωτικών στη ραγδαία αύξηση της χρήσης κοκαΐνης στη δεκαετία του '80. Η ταινία είναι αφιερωμένη στους Χάουαρντ Χοκς και Μπεν Χεκτ, τον σκηνοθέτη και σεναριογράφο αντίστοιχα της πρώτης ταινίας.
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη την 1η Δεκεμβρίου 1983 και κυκλοφόρησε στις 9 Δεκεμβρίου 1983 από την Universal Pictures. Η ταινία απέσπασε 45 εκατομμύρια δολάρια στο εγχώριο box office και 66 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Η αρχικές κριτικές ήταν αρνητικές λόγω της υπερβολικής βίας, της βωμολοχίας και της παραστατικής χρήσης ναρκωτικών. Ορισμένοι Κουβανοί ομογενείς στο Μαϊάμι αντιτάχθηκαν στην απεικόνιση των Κουβανών στην ταινία ως εγκληματίες και διακινητές ναρκωτικών. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι κριτικοί την επανεκτίμησαν και τώρα θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες γκανγκστερικές ταινίες που έγιναν ποτέ.[9]
Σεναριογράφοι και σκηνοθέτες όπως ο Μάρτιν Σκορσέζε επαίνεσαν την ταινία και έχει αναφερθεί εκτενώς στην ποπ κουλτούρα, ειδικά στη μουσική χιπ χοπ,[10][11] καθώς και σε κόμικς, τηλεοπτικά προγράμματα και βιντεοπαιχνίδια. Η ταινία έχει καταλήξει να θεωρείται ως μια καλτ κλασική.[12][13][14]
Πλοκή
ΕπεξεργασίαΤο 1980, ο Κουβανός πρόσφυγας Τόνυ Μοντάνα φτάνει στο Μαϊάμι κατά τη μετακίνηση Κουβανών αντιφρονούντων στο λιμάνι του Μαριέλ. Μαζί με τον καλύτερο του φίλου, τον Μάνι Ριμπέρα, και τους Άνχελ και Τσι-Τσι, μεταφέρονται στο «Freedomtown», ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης των προσφύγων. Σε αντάλλαγμα για τη δολοφονία του πρώην στελέχους της Κουβανικής κυβέρνησης, με εντολή του πλούσιου εμπόρου ναρκωτικών Φρανκ Λόπεζ, η παρέα απελευθερώνεται από τη Freedomtown και παίρνει πράσινες κάρτες. Έξω, τους προσφέρεται συμφωνία από το πρωτοπαλίκαρο του Φρανκ, τον Ομάρ Σουάρεζ να αγοράσουν κοκαΐνη από Κολομβιανούς εμπόρους. Η συμφωνία χαλάει και ο Άνχελ κόβεται κομμάτια με αλυσοπρίονο από τους Κολομβιανούς. Ο Μάνι και ο Τσι-Τσι μπαίνουν στο διαμέρισμα πριν να έχει ο Τόνι την ίδια μοίρα, και σκοτώνουν τους Κολομβιανούς. Υποψιασμένος πως ο Ομάρ τους πρόδωσε, ο Τόνι επιμένει να παραδώσει τα λεφτά και τα ναρκωτικά προσωπικά στον Φρανκ. Εντυπωσιασμένος, ο Φρανκ προσλαμβάνει τον Τόνι και τον Μάνι. Στη συνάντηση τους, ο Τόνι συναντά, και ελκύεται άμεσα, από την Ελβίρα Χάνκοκ, ερωμένη του Φρανκ.
Μήνες αργότερα, ο Τόνι επισκέπτεται τη μητέρα του Τζορτζίνα (Μίριαμ Κολόν) και τη μικρότερη αδελφή του, Τζίνα, στην οποία είναι υπερβολικά προστατευτικός. Η μητέρα του είναι αηδιασμένη από την εγκληματική ζωή του, και τον πετά έξω. Ενώ μπαίνει στο αυτοκίνητο του, ο Μάνι σχολιάζει την ομορφιά της Τζίνα, ο Τόνι όμως τον προειδοποιεί να μείνει μακριά της.
Ο Φρανκ στέλνει τον Τόνι και τον Ομάρ στη Βολιβία για να συναντηθούν με τον Αλεχάντρο Σόσα, μεγαλέμπορο κοκαΐνης. Ο Τόνι κάνει συμφωνία με τον Σόσα χωρίς την έγκριση του Φρανκ, και ο Ομάρ φεύγει για να επικοινωνήσει με το αφεντικό του. Ο Σόσα αποκαλύπτει πως ο Ομάρ ήταν πληροφοριοδότης της αστυνομίας και μετά βάζει τον Τόνι να δει ένα μαυρισμένο στο ξύλο Ομάρ να εκτελείται από ένα ελικόπτερο. Ο Τόνι εγγυάται για τα υπόλοιπα μέλη της οργάνωσης και τον Φρανκ, και ο Σόσα κάνει τη συμφωνία, προειδοποιώντας τον Τόνι να μην τον προδώσει ποτέ. Στο Μαϊάμι, ο Φρανκ είναι εξοργισμένος από τον θάνατο του Ομάρ και τη συμφωνία που έκανε ο Τόνι χωρίς την εξουσιοδότηση του. Η επαγγελματική σχέση μεταξύ Τόνι και Φρανκ διαλύεται, ο Τόνι φτιάχνει τη δική του οργάνωση και λέει στην Ελβίρα της προθέσεις που έχει γι' αυτήν.
Σε μία ντίσκο, ο Τόνι δέχεται την επίσκεψη του διεφθαρμένου ντετέκτιβ Μελ Μπέρνσταϊν, που προτείνει ένα "φόρο" στις επαγγελματικές συναλλαγές του Τόνι σε αντάλλαγμα για αστυνομική προστασία και πληροφορίες. Ο Τόνι εξοργίζει τον Φρανκ όταν φλερτάρει ανοιχτά την Ελβίρα μπροστά του. Μετά βλέπει την Τζίνα να χορεύει με έναν έμπορο ναρκωτικών. Τον πετάει έξω, και μετά από καβγά χαστουκίζει την Τζίνα και ο Μάνι τη μεταφέρει στο σπίτι της. Στη συνέχεια, εκτελεστές επιχειρούν να δολοφονήσουν τον Τόνι, αλλά εκείνος ξεφεύγει. Έχοντας υποψίες πως το πρώην αφεντικό του έστειλε τόσο τον Μπέρνσταϊν, όσο και τους δολοφόνους, ο Τόνι, ο Μάνι και ο Τσι-Τσι πηγαίνουν στο γραφείο του Φρανκ, όπου τον βρίσκουν μαζί με τον Μπέρνσταϊν. Όταν ένα στημένο τηλεφώνημα από έναν μπράβο του Τόνι αποκαλύπτει την εμπλοκή του Φρανκ, ο Μάνι εκτελεί τον Φρανκ και ο Τόνι σκοτώνει τον Μπέρνσταϊν. Ο Τόνι παίρνει την Ελβίρα και αρπάζει την αυτοκρατορία του Φρανκ.
Με τις προμήθειες του Σόσα, ο Τόνι χτίζει μια αυτοκρατορία πολλών εκατομμυρίων, και παντρεύεται την Ελβίρα. Όμως, η επιχείρηση αντιμετωπίζει προβλήματα: ο Τόνι και η Ελβίρα καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες κοκαΐνης, ο τραπεζίτης που ξεπλένει τα χρήματα του Τόνι απαιτεί μεγαλύτερη πληρωμή, και ο Μάνι χολώνεται όλο και περισσότερο επειδή ο Τόνι πιστώνει την επιτυχία της επιχείρησης μόνο στον εαυτό του. Τελικά, ο Τόνι κατηγορείται για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και φοροδιαφυγή μετά από μια επιχείρηση της αστυνομίας. Ο Σόσα προσφέρεται να χρησιμοποιήσει τις διασυνδέσεις του στην κυβέρνηση για να κρατήσει τον Τόνι εκτός φυλακής, αν ο Τόνι δολοφονήσει έναν Βολιβιανό δημοσιογράφο που σκοπεύει να ξεσκεπάσει τον Σόσα σε μια ομιλία του στη σύσκεψη των Ηνωμένων Εθνών. Αργότερα, ο Τόνι διώχνει περισσότερο τον Μάνι και την Ελβίρα, κατηγορώντας τον φίλο του για τη σύλληψη του και κατηγορώντας τη γυναίκα του πως δεν μπορεί να κάνει παιδιά εξαιτίας των ναρκωτικών. Μετά από τον καβγά, η Ελβίρα εγκαταλείπει τον Τόνι.
Στη Νέα Υόρκη, ο Τόνι, ο Τσι-Τσι και ο μπράβος του Σόσα, Αλμπέρτο (Mark Margolis) ετοιμάζονται για τη δολοφονία. Ο Αλμπέρτο έχει βάλει μια βόμβα στο αυτοκίνητο του δημοσιογράφου, παρατηρούν όμως ότι εκείνος συνοδεύεται, απρόσμενα, από την οικογένεια του, ο Τόνι ματαιώνει την αποστολή. Ο Αλμπέρτο επιμένει να συνεχίσουν, αναγκάζοντας τον Τόνι να τον σκοτώσει. Αργότερα, ο Τόνι μαθαίνει πως ο Μάνι και η Τζίνα λείπουν για μέρες. Επιστρέφοντας σπίτι του, ο Σόσα επικοινωνεί με τον Τόνι, εξοργισμένος για την αποτυχία της αποστολής. Ο Σόσα τελειώνει τη συνεργασία τους και του θυμίζει πως δεν έπρεπε να τον προδώσει. Ψάχνοντας την Τζίνα, επισκέπτεται τη μητέρα του, η οποία του δίνει μία διεύθυνση. Όταν πηγαίνει εκεί βρίσκει τον Μάνι και την Τζίνα με τις ρόμπες, σκοτώνει εν ψυχρώ τον Μάνι. Η Τζίνα λέει στον Τόνι πως εκείνη κι ο Μάνι μόλις παντρεύτηκαν και θα του έκαναν έκπληξη. Ο Τόνι και οι άντρες του παίρνουν την Τζίνα στην έπαυλη του Τόνι. Ο Τόνι κηρύσσει πόλεμο στον Σόσα και θάβει το πρόσωπο του σ' ένα «κουβά» κοκαΐνης. Την ίδια ώρα, οι άντρες του Σόσα έχουν ήδη αρχίσει επίθεση στην έπαυλη του Τόνι, σκοτώνοντας τους άντρες του έναν-έναν. Η Τζίνα εμφανίζεται υπό την επήρεια ναρκωτικών, κατηγορεί τον Τόνι πως τη θέλει σεξουαλικά, και τον πυροβολεί στο πόδι. Έτσι η Τζίνα πέφτει εύκολος στόχος ενός από τους εκτελεστές του Σόσα. Ο Τόνι σκοτώνει τον φονιά της αδελφής του, αλλά όταν βλέπει το πτώμα της αδελφής του τρελαίνεται. Πλέον έχουν σκοτωθεί όλοι οι άντρες του Τόνι, ο οποίος έχει μείνει μόνος του εναντίον των αντιπάλων του.
Μόνος του, με δύο χειροβομβίδες κι ένα αυτόματο όπλο, και έχοντας καταληφθεί από έξαλλη μανία εξαιτίας της κοκαΐνης, επιτίθεται στους εκτελεστές. Παρ' όλες τις σφαίρες που δέχεται, μένει όρθιος ώσπου να δεχτεί μια σφαίρα στη πλάτη. Το πτώμα του Τόνι πέφτει στο συντριβάνι από κάτω, όπου ένα άγαλμα έχει την επιγραφή: «Ο Κόσμος Είναι Δικός Σου».[15]
Ηθοποιοί και Χαρακτήρες
Επεξεργασία- Αλ Πατσίνο στο ρόλο του Αντόνιο "Τόνι" Μοντάνα
- Στίβεν Μπάουερ στο ρόλο του Μανόλο "Μάνι" Ριμπέρα
- Ρόμπερτ Λότζια στο ρόλο του Φρανκ Λόπεζ
- Μισέλ Φάιφερ στο ρόλο της Ελβίρα Χάνκοκ
- Μαίρη Ελίζαμπεθ Μαστραντόνιο στο ρόλο της Τζίνα Μοντάνα
- Μίριαμ Κολόν στο ρόλο της Τζορτζίνα Μοντάνα
- Χάρις Γιούλιν στο ρόλο του Μελ Μπέρνσταϊν
- Φάριντ Μάρεϊ Έιμπραχαμ στο ρόλο του Ομάρ Σουάρεζ
- Πολ Σέναρ στο ρόλο του Αλεχάντρο Σόσα
- Άνχελ Σαλαζάρ στο ρόλο του Τσι-Τσι
- Πέπε Σέρνα στο ρόλο του Άνχελ
- Μαρκ Μαργκόλις στο ρόλο του Αλμπέρτο
Υποδοχή
ΕπεξεργασίαΚριτικές
ΕπεξεργασίαΟ κριτικός Ρότζερ Ίμπερτ για τους Chicago Sun-Times βαθμολόγησε την ταινία με τέσσερα από τα τέσσερα αστέρια στην κριτική του το 1983, και αργότερα το πρόσθεσε στη λίστα του με τις «Μεγάλες Ταινίες».[16] Ο Ίμπερτ έγραψε: Ο Ντε Πάλμα και ο σεναριογράφος του, Όλιβερ Στόουν, έχουν δημιουργήσει μια γκαλερί με συγκεκριμένα άτομα και αυτό που είναι συναρπαστικό στην ταινία είναι ότι δεν βλέπουμε κλισέ αστυνομικών ταινιών, αλλά παρακολουθούμε ανθρώπους που είναι εγκληματίες.[17] Ο Βίνσεντ Κάνμπι γράφοντας για τους New York Times επαίνεσε την ταινία λέγοντας πως: «Η κυρίαρχη διάθεση της ταινίας είναι... ζοφερή και μάταιη: ό,τι ανεβαίνει πρέπει πάντα να πέφτει. Όταν πέφτει στον Σημαδέμενο (Scarface), η συντριβή είναι τόσο τρομακτική όσο και ζωντανή.»[18]
Η ταινία επίσης ήταν υποψήφια για το Χρυσό βατόμουρο της κατηγορίας «Χειρότερος σκηνοθέτης», αλλά έχασε το βραβείο, το οποίο νίκησε ο Peter Sasdy για τη ταινία «Η μοναχική κυρία».[19]
Στον ιστότοπο συγκέντρωσης κριτικών Rotten Tomatoes η ταινία έχει ποσοστό αποδοχής 79% βασισμένες σε 77 κριτικές, με μέσο όρο 7,50 στα 10. Η κριτική συναίνεση του ιστοτόπου αναφέρει: "«Ο σκηνοθέτης Μπράιαν Ντε Πάλμα και ο πρωταγωνιστής Αλ Πατσίνο φέρνουν στα άκρα αυτό το στυλιζαρισμένο, υπερβίαιο και εξαιρετικά αξιόλογο γκανγκστερικό έπος που βαδίζει σε μια λεπτή λευκή γραμμή μεταξύ ηθικού δράματος και εορταστικής υπερβολής»" [20] Στο Metacritic στην ταινία αποδίδεται μέσος όρος βαθμολογίας 65 στα 100, με βάση 9 κριτικές, υποδεικνύοντας «γενικά ευνοϊκές κριτικές».[21]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 (Τσεχικά) Česko-Slovenská filmová databáze. 2001.
- ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. www
.imdb .com /title /tt0086250 /releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2017. - ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. www
.imdb .com /title /tt0086250 /releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2022. - ↑ 4,0 4,1 scarface-2.
- ↑ Harmetz, Aljean (30 Οκτωβρίου 1983). «MOVIE 'SCARFACE' RECEIVES X RATING». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2020.
- ↑ «Inside 'Scarface's' Sometimes Rocky Road to Becoming a Classic». Variety. 7 Δεκεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2019.
- ↑ Bailey, Jason (April 20, 2018). «Revisiting the Controversy Surrounding Scarface». Vulture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 3, 2020. https://web.archive.org/web/20200603213216/https://www.vulture.com/2018/04/revisiting-the-controversy-surrounding-scarface.html. Ανακτήθηκε στις June 3, 2020.
- ↑ «Scarface (1983)». Box Office Mojo. IMDb. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2019.
- ↑ Sharp, Nathan (29 Μαΐου 2021). «10 Best Gangster Movies, According to American Film Institute». screenrant.com. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2021.
- ↑ «Why the hip-hop community still worships 'Scarface'». 26 Αυγούστου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Scarface's impact on hip-hop culture». 26 Απριλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «10 Crazy Facts You Might Not Know About Scarface». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Why Scarface is one of the top 10 cult movies». Entertainment Weekly. 20 Μαΐου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ GROBEL, LAWRENCE. «Reflections On Scarface». Empire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Scarface film of De Palma στην encyclopedia Britannica.com (αγγλικά) ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2018
- ↑ Roger Ebert (9 Δεκεμβρίου 1983). «Review of Scarface». Chicago Sun-Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2007.
- ↑ Ebert, Roger (December 9, 1983). «Scarface». Chicago Sun-Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις February 13, 2013. https://web.archive.org/web/20130213001929/http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F19831209%2FREVIEWS%2F312090301%2F1023. Ανακτήθηκε στις October 8, 2008.
- ↑ Canby, Vincent (December 9, 1983). «Al Pacino Stars in Scarface». New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις March 11, 2011. https://web.archive.org/web/20110311063720/http://movies.nytimes.com/movie/review?_r=2&res=9B0DE3D71F39F93AA35751C1A965948260&scp=21&sq=%22Scarface%22&st=nyt&oref=slogin&oref=logint. Ανακτήθηκε στις October 8, 2008.
- ↑ https://www.filmaffinity.com/en/award-edition.php?edition-id=razzie_1984
- ↑ «Scarface (1983)». Rotten Tomatoes (στα Αγγλικά). Fandango. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2023.
- ↑ «Scarface (1983)». Metacritic (στα Αγγλικά). CBS Interactive. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2023.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Bogue, Ronald (Winter 1993). «De Palma's Postmodern" Scarface" and the Simulacrum of Class». Criticism (Detroit, Michigan: Wayne State University Press) 35 (1): 115–129. https://archive.org/details/sim_criticism_winter-1993_35_1/page/115.
- Hodgson, David S. J.· Mylonas, Eric (2006). Scarface: The World is Yours: Prima Official Game Guide. Prima Games. ISBN 978-0-7615-5050-1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.
- Labombarda, Arnaud (2010). Scarface, ou le fantasme du paradis [Scarface, or the fantasy of paradise] (στα Γαλλικά). Editions L'Harmattan. ISBN 978-2-296-22424-7. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.
- McAvennie, Michael (2007). Say Hello to My Little Friend!: The Quotable Scarface (TM). Simon and Schuster. ISBN 978-1-4165-6846-9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.
- Pape, Alexander Christian (2010). Drogen in den Filmen "Scarface" und "Maria, llena eres de gracia": Mediale Darstellung, Problemvermittlung und gesellschaftliche Hintergründe [Drugs in the films "Scarface" and "Maria, llena eres de gracia": multimedia presentation, problem mediation and social backgrounds] (στα Γερμανικά). GRIN Verlag. ISBN 978-3-640-75514-1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.
- Priggé, Steven (2004). Movie Moguls Speak: Interviews with Top Film Producers. Jefferson, N.C.: McFarland & Company. ISBN 0-7864-1929-6. OCLC 55738228. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2016.
- Stevenson, Damian (2015). Scarface: The Ultimate Guide. Lulu.com. ISBN 978-1-329-30523-6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.[αυτοδημοσιευμένη πηγή ;]
- Tucker, Ken (2011) [2008]. Scarface Nation: The Ultimate Gangster Movie and How It Changed America (ebook έκδοση). New York: St. Martin's Press. ISBN 978-1-4299-9329-6. OCLC 213451426.
- Wilczynski, Stefan (2010). Subtexte in erfolgreichen Spielfilmen – am Beispiel des Films Scarface [Subtexts in successful feature films – using the example of the film Scarface] (στα Γερμανικά). GRIN Verlag. ISBN 978-3-640-66386-6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2016.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ο Σημαδεμένος στον κατάλογο του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου
- Ο Σημαδεμένος στην IMDb (Αγγλικά)
- Ο Σημαδεμένος στο AllMovie (Αγγλικά)
- Ο Σημαδεμένος στο Rotten Tomatoes (Αγγλικά)
- Ο Σημαδεμένος στο Metacritic (Αγγλικά)
- Ο Σημαδεμένος στο Box Office Mojo (Αγγλικά)
- Ο Σημαδεμένος στο TCMDB (Αγγλικά)
- Ο Σημαδεμένος στο AlloCine (Γαλλικά)
- Ο Σημαδεμένος στο Cine.gr (αρχειοθετημένος)
