Ουίλιαμ Σίρερ

Ο Ουίλιαμ Σίρερ (William Lawrence Shirer, 1904 - 1993) ήταν Αμερικανός δημοσιογράφος, ιστοριογράφος και συγγραφέας, ιδιαίτερα γνωστός για το έργο του Η άνοδος και η πτώσις του Γ΄ Ράιχ (αγγλ. The Rise and Fall of the Third Reich), το οποίο υπήρξε σημείο αναφοράς σε πολλά έργα σχετικά με την εποχή στην οποία αναφέρεται για περισσότερα από 50 χρόνια. Αυτόπτης μάρτυρας σε πολλά από τα κρίσιμα γεγονότα στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1930, έδωσε ανταποκρίσεις και κράτησε ημερολόγιο των εξελίξεων που οδήγησαν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και συνέγραψε έργα σχετικά με τη Ναζιστική Γερμανία.

Ουίλιαμ Σίρερ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	William Lawrence Shirer (Αγγλικά)
Γέννηση	23  Φεβρουαρίου 1904 Σικάγο
Θάνατος	28  Δεκεμβρίου 1993 Βοστώνη
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά
Σπουδές	Coe College Washington High School
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	δημοσιογράφος ιστορικός συγγραφέας
Αξιοσημείωτο έργο	The Rise and Fall of the Third Reich
Περίοδος ακμής	1941
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	βραβείο Τζορτζ Πολκ (1983) Βραβεία Peabody Εθνικό Βραβείο Βιβλίου (ΗΠΑ) (1961)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Σίρερ συνέγραψε και αρκετά άλλα έργα εκτός από το προαναφερόμενο, όπως το "Ημερολόγιο του Βερολίνου" ("Berlin Diary"), την "Κατάρρευση της Τρίτης Δημοκρατίας" (1969, αγγλ. "The Collapse of the Third Republic"), στο οποίο εκθέτει τις εμπειρίες που έζησε όταν εργαζόταν στη Γαλλία κατά την περίοδο 1925 - 1933, καθώς και μια τρίτομη αυτοβιογραφία "Ταξίδι στον 20ό Αιώνα, 1976 - 1990" (Twentieth Century Journey (1976 to 1990)),

Βιογραφία

Ο Σίρερ γεννήθηκε στο Σικάγο στις 23 Φεβρουαρίου 1904. Ο πατέρας του, Σιούαρντ Σίρερ (Seward Shirer) ήταν νομικός και βοηθός Γενικού Εισαγγελέα, με πολλά υποσχόμενη σταδιοδρομία στην πολιτική. Απεβίωσε, όμως, από ρήξη σκωληκοειδίτιδας το 1913 σε ηλικία 42 ετών. Η μητέρα του Ουίλιαμ Τζόζεφιν Τάννερ - Σίρερ (Josephine Tanner - Shirer) αναγκάστηκε να μετακομίσει, μαζί με τα τρία τους παιδιά, στο Σένταρ Ράπιντς (Cedar Rapids) της Αϊόβα στο σπίτι των γονέων της. Ο μικρός Ουίλιαμ έπρεπε να μοιράζει εφημερίδες και να πωλεί αυγά, για να συμβάλει στα οικονομικά της οικογένειας. Το 1921 ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές και εγγράφηκε στο Coe College. Εκεί ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως δημοσιογράφος, αρθρογραφώντας στην εφημερίδα "Cosmos" του Κολεγίου και, αργότερα, άρχισε να αρθρογραφεί στην τοπική εφημερίδα "Cedar Rapids Republican" ως αθλητικογράφος.

Το 1925 αποφοίτησε από το Κολέγιο και αποφάσισε να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι στο Παρίσι. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, διέσχισε τον Ατλαντικό με πλοίο που μετέφερε βοοειδή και οραματιζόταν να σταδιοδρομήσει ως ποιητής και μυθιστοριογράφος. Εκείνη την εποχή το ίδιο όραμα είχαν και εκατοντάδες άλλοι νέοι Αμερικανοί και ο Σίρερ δεν κατάφερε να βρει εργασία σε κάποια από τις αμερικανικές εφημερίδες που διέθεταν ευρωπαϊκές εκδόσεις στο Παρίσι. Μια ημέρα πριν εγκαταλείψει το Παρίσι, δέχτηκε τηλεφώνημα από τον αρχισυντάκτη της ευρωπαϊκής έκδοσης της εφημερίδας "Chicago Tribune", ο οποίος του πρόσφερε θέση εργασίας, με αποτέλεσμα την επόμενη ημέρα να βρίσκεται στα γραφεία της, καθισμένος πλάι στο γραφείο του αναγνωρισμένου ανταποκριτή της εφημερίδας Τζέιμς Θάρμπερ (James Thurber). Τα επόμενα δύο χρόνια σπούδασε ευρωπαϊκή ιστορία στο "College de France", ενώ τα ενδιαφέροντά του άλλαξαν: Δεν ενδιαφερόταν πλέον για την ποίηση και τη μυθιστοριογραφία, αντίθετα τον ενδιέφερε το "τι συμβαίνει στον κόσμο".

Το φθινόπωρο του 1929 η εφημερίδα μετέθεσε τον Σίρερ στη Βιέννη, για να είναι σε θέση να κάνει ρεπορτάζ για την αυξανόμενη αναταραχή στη Βαλκανική χερσόνησο. Δεν είχε προλάβει να προσαρμοστεί στη νέα του θέση, όταν νέα μετάθεση τον στέλνει στην Ινδία για να καλύψει το κίνημα ανεξαρτησίας της χώρας από την αγγλική κυριαρχία, το οποίο αναπτυσσόταν από τον Μαχάτμα Γκάντι. Ο Σίρερ ανέπτυξε φιλία με τον Γκάντι, την οποία εξιστόρησε στο βιβλίο του "Gandhi: A Memoir" που εκδόθηκε το 1980. Το 1931 επέστρεψε στη Βιέννη και στις 31 Ιανουαρίου νυμφεύτηκε την Τερέζα "Τες" Στίμπεριτς (Theresa (Tess) Stiberitz) ενώ κατ' άλλες πηγές ο γάμος έγινε το 1933. Απέκτησαν δύο κόρες, την Αίλήν Ίνγκα (Eileen Inga) και την Λίντα Ελίζαμπεθ (Linda Elizabeth).

Η θητεία του στην "Tribune" έληξε το καλοκαίρι του 1932. Ο Σίρερ αποφάσισε να περάσει το επόμενο έτος σε ένα μικρό παραθαλάσσιο χωριό της Ισπανίας, το Λιορέτ ντε Μαρ (Lloret de Mar) μαζί με τη σύζυγό του και, το 1934, δέχτηκε μια θέση στην εφημερίδα "Paris Herald", την οποία σύντομα εγκατέλειψε για να εργαστεί ως ξένος ανταποκριτής στην υπηρεσία διεθνών ειδήσεων του μεγαλοεπιχειρηματία Χηρστ (Hearst International News Service), αυτή τη φορά στο Βερολίνο. Τον Αύγουστο του 1937 ο Χηρστ αποφάσισε να κλείσει την υπηρεσία αυτή, αλλά την ίδια ημέρα (24 Αυγούστου 1937) έλαβε ένα τηλεγράφημα από τον διευθυντή ευρωπαϊκών υποθέσεων του CBS (Columbia Broadcasting System) Έντουαρντ Μάρροου (Edward R. Murrow), ο οποίος του ζητούσε να συναντηθούν στο Βερολίνο. Ο Μάρροου προσέλαβε τον Σίρερ ως επικεφαλής του ευρωπαϊκού γραφείου του CBS στη Βιέννη: Ήταν ο πρώτος από μια ομάδα ξένων ανταποκριτών που αποκλήθηκε "τα παιδιά του Μάρροου" (Murrow's Boys), η οποία επέφερε πραγματική επανάσταση αρχικά στις ραδιοφωνικές και αργότερα στις τηλεοπτικές ανταποκρίσεις.

Δημοσιογραφικές επιτυχίες

Ο Σίρερ βρισκόταν στη Βιέννη στις 11 Μαρτίου του 1938, όταν έγινε η Προσάρτηση της Αυστρίας από τη Ναζιστική Γερμανία (Anschluss). Ο ανταποκριτής του ανταγωνιστικού δικτύου NBC (National Broadcasting Company) Μαξ Τζόρνταν έτυχε να λείπει από την πόλη. Ο Σίρερ είχε τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, αλλά καθώς οι ναζί είχαν υπό την κατοχή τους το ραδιοφωνικό δίκτυο της πόλης, ήταν αδύνατο να δώσει ανταπόκριση. Τηλεφώνησε στον Μάρροου, ο οποίος του είπε να μεταβεί όσο πιο γρήγορα γινόταν στο Λονδίνο, ενώ ο ίδιος θα πήγαινε στη Βιέννη για να καλύψει την απουσία του Σίρερ. Ο Σίρερ πήγε πράγματι στο Λονδίνο μέσω Βερολίνου και, καθώς έγραψε κατόπιν στο Berlin Diary, το αεροπλάνο ήταν γεμάτο Εβραίους της Αυστρίας που ήθελαν να διαφύγουν από το ναζιστικό καθεστώς. Στο Λονδίνο μπόρεσε να δώσει ραδιοφωνική ανταπόκριση, μια από τις ελάχιστες χωρίς παρέμβαση λογοκρισίας, ως αυτόπτης μάρτυρας της προσάρτησης. Ήταν ο πρώτος ραδιοφωνικός ανταποκριτής που μετέδωσε ζωντανά την προσάρτηση της Αυστρίας στις ΗΠΑ. Την επόμενη ημέρα, από τα κεντρικά του CBS στη Νέα Υόρκη ζητήθηκε από τους Σίρερ και Μάρροου να κάνουν μια ραδιοφωνική εκπομπή με συλλογή ειδήσεων από πέντε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις: Βερολίνο, Βιέννη, Παρίσι, Ρώμη και Λονδίνο. Η ημίωρη αυτή εκπομπή σημείωσε πολύ μεγάλη επιτυχία ήταν από μόνη της μεγάλο δημοσιογραφικό κατόρθωμα, ενώ οι δημοσιογράφοι χρησιμοποιούσαν όποιο μέσο προσφερόταν, από ραδιόφωνο ως τηλέφωνο. Η εκπομπή αυτή δημιούργησε "σχολή" στη δημοσιογραφία, η οποία χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα, και αποτέλεσε την αφετηρία μιας εκπομπής του CBS με το όνομα "CBS World News Roundup", η οποία υπάρχει ακόμη και σήμερα και μεταδίδεται κάθε πρωί και κάθε βράδυ.

Ο Σίρερ, έχοντας πλέον ως βάση του το Βερολίνο, μετέδωσε τη Συμφωνία του Μονάχου και την κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας από τη Γερμανία το 1938. Ευρισκόμενος εκεί, είχε τη δυνατότητα να παρακολουθεί τις ομιλίες του Χίτλερ αλλά και τα συνέδρια του Ναζιστικού κόμματος (Reichsparteitage) στη Νυρεμβέργη. Κατά την περίοδο ειρήνης οι ανταποκρίσεις του Σίρερ δεν υφίσταντο λογοκρισία, αν και ο ίδιος, όπως και άλλοι ξένοι ανταποκριτές, γνώριζαν ότι οι ιθύνοντες του υπουργείου προπαγάνδας του Γκέμπελς είχαν σοβαρές αντιρρήσεις σχετικά με τις ανταποκρίσεις τους και μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να αποσύρουν την παραχώρηση των κρατικών ραδιοφωνικών εγκαταστάσεων ή ακόμη και να τους απελάσουν.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Όταν ξεκίνησαν οι πολεμικές επιχειρήσεις, οι Γερμανοί επέβαλαν λογοκρισία και ο Σίρερ γράφει ότι η λογοκρισία αυτή ήταν η ίδια που επιβαλλόταν σε ολόκληρο τον κόσμο σε παρόμοιες περιπτώσεις. Το πρόβλημα του Σίρερ ήταν οι λογοκριτικές παρεμβάσεις των Ναζί στις ανταποκρίσεις του, τις οποίες παρακολουθούσαν στενά (όπως και τον ίδιο), αλλά κατόρθωσε εν μέρει να το υπερκεράσει χρησιμοποιώντας περίπλοκη φρασεολογία, παρεμφατικό τόνο στη φωνή του και αμερικανικές εκφράσεις στην "αργκό", οι οποίες ήταν άγνωστες στους Ναζί "ακροατές" του, οι οποίοι είχαν εξοικείωση μόνο με την αγγλική γλώσσα που χρησιμοποιείται στη Βρετανία. Κατ' αυτό τον τρόπο κατάφερε να μεταδώσει την αυξανόμενη ένταση μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας και την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939 και τις συνακόλουθες εξελίξεις.

Ο Σίρερ (δεξιά) γράφει την ανταπόκρισή του για την παράδοση της Γαλλίας. Δυτικό μέτωπο, 1940

Το 1940 ο Σίρερ ήταν ένας από τους δώδεκα ανταποκριτές που επελέγησαν από τους Ναζί να ακολουθήσουν τη Βέρμαχτ στην εκστρατεία της εναντίον της Γαλλίας. Σημείωσε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του όταν κατάφερε να μεταδώσει την είδηση της συνθηκολόγησης της Γαλλίας στο δάσος της Κομπιέν, κρυφακούγοντας συζητήσεις σε ένα γερμανικό φορτηγό με μεγάφωνα για την επικείμενη παράδοση της Γαλλίας, τρεις ώρες πριν αυτό γίνει γνωστό ακόμη και στα ηγετικά κλιμάκια του Βερολίνου.

Όπως ήταν φυσικό, όλοι οι υψηλά ιστάμενοι Ναζί ήταν δυσαρεστημένοι με τις προσπάθειες του Σίρερ να αποφύγει τη λογοκρισία του καθεστώτος. Το καλοκαίρι του 1940 η ναζιστική κυβέρνηση πίεζε τον Σίρερ να μεταδίδει επίσημες ανακοινώσεις, για τις οποίες ο ίδιος γνώριζε ότι ήταν ή ελλιπείς ή και ψευδείς. Ειδοποίησε σχετικά τους εργοδότες του στη Νέα Υόρκη, αναφέροντας ότι η λογοκρισία εμπόδιζε όλο και περισσότερο το έργο του, καθιστώντας τον εν τέλει αναποτελεσματικό. Την ίδια εποχή, ένας Γερμανός φίλος του Σίρερ τον ειδοποίησε ότι σύντομα οι ναζιστικές υπηρεσίες θα του απάγγελλαν κατηγορία για κατασκοπεία υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Σίρερ άρχισε να προετοιμάζει την αναχώρησή του και, τελικά, αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα τον Δεκέμβριο του 1940, καταφέρνοντας να πάρει μαζί του το πολύτιμο ημερολόγιο που τηρούσε από το 1934, το οποίο εξέδωσε το 1941 στις ΗΠΑ και το οποίο έγινε αμέσως μπεστ-σέλλερ ("The Berlin Diary, 1934 - 1940"). Ο Σίρερ όταν έφθασε στις ΗΠΑ πραγματοποίησε περιοδεία στο εσωτερικό της χώρας δίνοντας διαλέξεις με τις οποίες προσπαθούσε να εξωθήσει τη χώρα του να παράσχει υποστήριξη και βοήθεια στη Μεγάλη Βρετανία.

Μετά τον Πόλεμο

Ο Σίρερ επέστρεψε στη Γερμανία το 1945, αμέσως μετά τη λήξη του Πολέμου, με αποστολή να καλύψει τη Δίκη της Νυρεμβέργης. Στις ανταποκρίσεις του από εκεί περιέγραψε τις καταστροφές του Βερολίνου και άλλων γερμανικών πόλεων, καθώς και τα αποτελέσματα της Δίκης. Για το θέμα αυτό συνέγραψε το βιβλίο "Το τέλος του ημερολογίου του Βερολίνου" (End of Berlin Diary) το οποίο εκδόθηκε το 1947. Ο Σίρερ επέστρεψε στις ΗΠΑ και συνέχισε τις εκπομπές του στο CBS. Ο Μάρροου επέστρεψε επίσης στις ΗΠΑ και ανέλαβε αντιπρόεδρος δημοσίων σχέσεων στο δίκτυο. Φαίνεται ότι επηρέασε δυσμενώς τον Ουίλιαμ Πάλεϊ, τον επικεφαλής του δικτύου, ο οποίος επιθυμούσε την απομάκρυνση του Σίρερ από το δυναμικό του δικτύου. Οι σχέσεις τους ψυχράνθηκαν, όπως και αυτές μεταξύ του Σίρερ και του οικονομικού υποστηρικτή της εκπομπής του, ενώ ο Μάρροου υποστήριζε και τους δύο αντιπάλους του Σίρερ, ο οποίος, τελικά, εγκατέλειψε το CBS αισθανόμενος ότι ο Μάρροου τον πρόδωσε και δεν τον συγχώρησε μέχρι τον θάνατο του Μάρροου το 1965. Ο Σίρερ στράφηκε πλέον στην ιστοριογραφία και, το 1960, εξέδωσε το περίφημο βιβλίο του "Η Άνοδος και η Πτώση του Γ΄ Ράιχ", το οποίο έγινε απρόσμενα και σε μικρό χρονικό διάστημα μπεστ-σέλλερ και κέρδισε το βραβείο "National Book Award" το 1961 καθώς και το βραβείο "Carey - Thomas" το 1962.

Έχοντας ζήσει, πριν τον πόλεμο, για μεγάλο χρονικό διάστημα στο Παρίσι, συνέγραψε, το 1969 το βιβλίο "Η κατάρρευση της Τρίτης Δημοκρατίας. Έρευνα για την πτώση της Γαλλίας το 1940" ("The Collapse of the Third Republic: An Inquiry into the Fall of France in 1940". Καθώς μιλούσε καλά τη γαλλική γλώσσα, έκανε ο ίδιος έρευνα, παίρνοντας συνεντεύξεις από επιζώντες πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες πριν και κατά τη διάρκεια του Πολέμου. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει στο βιβλίο του είναι ότι η Γαλλία κατάφερε, στη σύγκρουση αυτή, να νικήσει τον εαυτό της.

Ακολούθησε το τρίτομο έργο, το οποίο κυκλοφόρησε σταδιακά, υπό τον γενικό τίτλο "Twentieth-Century Journey (1976, 1984, 1990)".

Ο Σίρερ έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στο Λένοξ της Μασαχουσέτης. Τον Ιούλιο του 1970 διαζεύχθηκε την Μπες και νυμφεύτηκε την Ιρίνα Λουγκόβσκαγια (Irina Lugovskaya), με την οποία έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του. Απεβίωσε σε νοσοκομείο της Βοστώνης το 1993, σε ηλικία 89 ετών.

Εργογραφία

Ιστοριογραφία

• 1941: Berlin Diary: The Journal of a Foreign Correspondent, 1934–1941
• 1947: End of a Berlin Diary
• 1952: Mid-century Journey
• 1955: The Challenge of Scandinavia
• 1960: The Rise and Fall of the Third Reich
• 1961: The Rise and Fall of Adolf Hitler
• 1962: The Sinking of the Bismarck
• 1969: The Collapse of the Third Republic
• 1976: 20th Century Journey ^* (autobiography, volume 1)
• 1980: Gandhi: A Memoir
• 1984: The Nightmare Years ^* (volume 2)
• 1990: A Native's Return ^* (volume 3)
• 1994: Love and Hatred: The Troubled Marriage of Leo and Sonya Tolstoy
• 1999: This is Berlin: Reporting from Nazi Germany, 1938–40: Πρόκειται για συμπίλημα των εκπομπών του Σίρερ στο CBS.

Μυθιστορήματα

• The Traitor (1950)
• Stranger Come Home (1954)
• The Consul's Wife (1956)