Οράτιοι και Κουριάτιοι

Οι τρεις Οράτιοι και οι τρεις Κουριάτιοι (λατινικά: Horatii et Curiatii) ήταν θρυλικοί τρίδυμοι πολεμιστές της εποχής του Ρωμαϊκού βασιλείου, που έζησαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Τύλλου Οστίλιου (σύμφωνα με την παράδοση, τρίτος βασιλιάς της Ρώμης μεταξύ 672 και 642 π.Χ.).^[1]

Η αφήγηση για την επική σύγκρουσή τους σε μάχη σώμα με σώμα κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ της Ρώμης και της γειτονικής Άλμπα Λόνγκα και η δολοφονία της αδελφής των Ορατίων από τον Οράτιο Πόπλιο, τον μοναδικό επιζώντα της μάχης, εμφανίζονται στα γραπτά του Ρωμαίου ιστορικού Τίτου Λίβιου, στα οποία συχνά η ιστορική αλήθεια είναι άρρηκτα δεμένη με τη μυθοπλασία.^[2]

Ο μύθος πιθανότατα διαμορφώθηκε για να εξηγήσει τις υπάρχουσες νομικές ή τελετουργικές πρακτικές της αρχαίας Ρώμης.

Η ιστορία αποτελεί το θέμα της γαλλικής τραγωδίας Οράτιος του 17ου αιώνα του Πιέρ Κορνέιγ και του πίνακα του Γάλλου καλλιτέχνη Ζακ-Λουί Νταβίντ του 18ου αιώνα Ο όρκος των Ορατίων που βρίσκεται στο Λούβρο στο Παρίσι, αν και δεν υπάρχει όρκος στην αφήγηση του Λίβιου. Αποτυπώθηκε επίσης σε πολλούς άλλους πίνακες και διασκευάστηκε για την όπερα.

Η αφήγηση του Λίβιου

Η μάχη των Ορατίων και των Κουριατίων, πίνακας του Ζαν Αριέτ (1798)

Η μάχη

Κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ της Ρώμης και της Άλμπα Λόνγκα επί της βασιλείας του Τύλλου Οστίλιου (σύμφωνα με την παραδοσιακή χρονολόγηση 672–642 π.Χ.), οι δύο πόλεις αποφάσισαν με κοινή συμφωνία να διευθετήσουν τη σύγκρουση μεταξύ τους ορίζοντας τρεις γενναίους μαχητές για κάθε πλευρά και ο πόλεμος θα κρινόταν από την έκβαση του αγώνα τους μέχρι θανάτου, αποφεύγοντας έναν δαπανηρό πόλεμο μεταξύ τους που θα τους άφηνε εκτεθειμένους σε μια πιθανή εισβολή των Ετρούσκων.

Οι τρίδυμοι αδελφοί Οράτιοι επιλέχθηκαν να εκπροσωπήσουν τη Ρώμη και οι επίσης τρίδυμοι Κουριάτιοι την Άλμπα, αν και ο Τίτος Λίβιος έγραψε ότι ορισμένες παλαιότερες αναφορές ανέφεραν την καταγωγή τους αντίστροφα.

Ο Οράτιος σκοτώνει την αδερφή του Καμίλλη, Ζαν-Μπερνάρ Ντυβιβιέ (1785)

Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, στον αγώνα οι τρεις Κουριάτιοι τραυματίστηκαν και δύο από τους Οράτιους σκοτώθηκαν σχεδόν αμέσως. Ο επιζών Οράτιος προσποιήθηκε ότι τράπηκε σε φυγή για να αντιμετωπίσει χωριστά τους πληγωμένους Κουριάτιους, οι οποίοι τον κυνήγησαν αλλά δεν τον πρόλαβαν ταυτόχρονα, κάτι που επέτρεψε στον Οράτιο να τους σκοτώσει τον έναν μετά τον άλλον.

Η επιστροφή στη Ρώμη

Όταν ο επιζών νικητής επέστρεψε θριαμβευτικά στη Ρώμη, η αδερφή του Καμίλλη αναγνώρισε ανάμεσα στα τρόπαιά του έναν αιματοβαμμένο μανδύα που είχε υφάνει η ίδια για έναν από τους Κουριάτιους με τον οποίο ήταν αρραβωνιασμένη. Δεν μπόρεσε να κρύψει τη θλίψη της και θρηνούσε τον αρραβωνιαστικό της. Διακηρύσσοντας ότι καμία Ρωμαία δεν πρέπει να θρηνήσει τους πεσόντες εχθρούς της Ρώμης, ο Οράτιος σκότωσε την αδερφή του επί τόπου αναφωνώντας «Έτσι θα χαθεί κάθε Ρωμαία που θρηνεί τον εχθρό». ^[3] Για το έγκλημά του παραπέμφθηκε σε δίκη και καταδικάστηκε σε θάνατο, δεν εκτελέστηκε όμως γιατί έκανε έκκληση στον λαό ενώπιον της Λαϊκής Συνέλευσης, όπου, προς υπεράσπιση του γιου του, ο πατέρας του αναφέρθηκε στην πρόσφατη νίκη του και τους παρακάλεσε να αθωώσουν τον τελευταίο επιζώντα γιο του. Αθωώθηκε, έπρεπε όμως να περάσει κάτω από τον ζυγό, σύμβολο υποταγής στο ρωμαϊκό δίκαιο, και ο πατέρας του να προσφέρει θυσίες. Οι Οράτιοι διατήρησαν τη μνήμη αυτού του αξιοσημείωτου γεγονότος μέσα από μια παράδοση εξαγνιστικών τελετών.^[4]

Ερμηνεία

Ο μύθος πιθανότατα επινοήθηκε για να δικαιώσει τη νομική πρακτική που παραχωρούσε σε κάθε καταδικασμένο Ρωμαίο το δικαίωμα να προσφύγει στον λαό. Εναλλακτικά, ίσως χρησιμοποιήθηκε για να εξηγήσει το τελετουργικό του «ζυγού της αδερφής» (tigillum sororium), του ζυγού κάτω από τον οποίο έπρεπε να περάσει ο Οράτιος για να εξαγνιστεί από το έγκλημά του.^[5]

Διασκευές

Ο όρκος των Ορατίων, πίνακας του Νταβίντ (1875)

Ο μύθος έχει εμπνεύσει πολλά έργα, μερικά από τα οποία είναι:

η τραγωδία του 17ου αιώνα Οράτιος του Πιέρ Κορνέιγ

η όπερα του Νικολά-Φρανσουά Γκιγιάρ: Οι Οράτιοι (Les Horaces, 1786)
η όπερα του Αντόνιο Σαλιέρι: Οι Οράτιοι (Les Horaces, 1786)
η όπερα του Ντομένικο Τσιμαρόζα: Οι Οράτιοι και οι Κουριάτιοι (Gli Orazi e i Curiazi, 1796)
το έργο του Καμίγ Σαιν-Σανς: Scène d'Horace, opus 10 pour soprano, baryton et piano (1860).

πίνακες ζωγραφικής, μεταξύ των οποίων ο διάσημος Όρκος των Ορατίων του Ζακ-Λουί Νταβίντ.^[6]
θεατρικό έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ (Die Horatier und die Kuriatier, 1933–34)

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Οράτιοι και Κουριάτιοι

Παραπομπές

↑ . «classics.uga.edu/sites/default/files/TeacherMaterialsSarahSchmidt.pdf» (PDF).
↑ Ο Τίτος Λίβιος, γράφοντας στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ, διηγείται αυτή την ιστορία στο πρώτο βιβλίο του Ab urbe condita (Από την ίδρυση της πόλης) βασισμένος σε προφορικές διηγήσεις λόγω της χρονικής απόστασης και της έλλειψης αρχαίων γραπτών πηγών.
↑ . «thehistorianshut.com/2019/04/13/the-disturbing-myth-of-the-horatii-and-the-curiatii/».
↑ . «thelatinlibrary.com/historians/notes/horatii».
↑ . «britannica.com/topic/Horatii-and-Curiatii».
↑ . «smarthistory.org/jacques-louis-david-oath-of-the-horatii/».

[1] . «classics.uga.edu/sites/default/files/TeacherMaterialsSarahSchmidt.pdf» (PDF).

[2] Ο Τίτος Λίβιος, γράφοντας στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ, διηγείται αυτή την ιστορία στο πρώτο βιβλίο του Ab urbe condita (Από την ίδρυση της πόλης) βασισμένος σε προφορικές διηγήσεις λόγω της χρονικής απόστασης και της έλλειψης αρχαίων γραπτών πηγών.

[3] . «thehistorianshut.com/2019/04/13/the-disturbing-myth-of-the-horatii-and-the-curiatii/».

[4] . «thelatinlibrary.com/historians/notes/horatii».

[5] . «britannica.com/topic/Horatii-and-Curiatii».

[6] . «smarthistory.org/jacques-louis-david-oath-of-the-horatii/».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]