Βικιπαίδεια

Νάνος γαλαξίας

Ως νάνος γαλαξίας χαρακτηρίζεται κάθε μικρός γαλαξίας, που περιέχει λιγότερους από περίπου 10 δισεκατομμύρια αστέρες, δηλαδή πολύ λιγότερους από τα 200 ως 400 δισεκατομμύρια αστέρες του Γαλαξία μας. Επίσης, οι νάνοι γαλαξίες είναι πολύ μικρότεροι και σε διαστάσεις από τον Γαλαξία μας και άλλους σπειροειδείς και μεγάλους ελλειπτικούς γαλαξίες. Ωστόσο, τα όρια είναι ασαφή. Για παράδειγμα, το Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου, που περιφέρεται γύρω από τον Γαλαξία μας και περιέχει περισσότερους από 30 δισεκατομμύρια αστέρες, ταξινομείται από μερικούς αστρονόμους ως νάνος γαλαξίας, ενώ από τους περισσότερους θεωρείται απλώς ένας ακανόνιστος γαλαξίας. Ο σχηματισμός και η δραστηριότητα των περισσότερων νάνων γαλαξιών πιστεύεται ότι επηρεάζονται πολύ από αλληλεπιδράσεις τους με κοντινούς μεγαλύτερους γαλαξίες. Οι αστρονόμοι διακρίνουν πολλούς τύπους νάνων γαλαξιών, με βάση τη μορφολογία και τη σύστασή τους.

Ο νάνος γαλαξίας DDO 68[1]

Σχηματισμός των νάνων γαλαξιών

Επεξεργασία

Κατά τις επικρατούσες σήμερα θεωρίες οι περισσότεροι γαλαξίες, και οι νάνοι, σχηματίζονται σε σύνδεση με σκοτεινή ύλη, ή από διάχυτο αέριο που περιέχει βαρύτερα του λιθίου στοιχεία της ύλης. Ωστόσο, η διαστημική απόστολή της NASA GALEX ταυτοποίησε νέους νάνους γαλαξίες να δημιουργούνται από αέριο που στερείται τέτοιων στοιχείων, στον «Δακτύλιο του Λέοντος», ένα νέφος υδρογόνου και ηλίου που περιβάλλει δύο γαλαξίες μεγάλης μάζας στον αστερισμό Λέοντα[2].

Εξαιτίας των μικρών τους διαστάσεων, οι νάνοι γαλαξίες έχει παρατηρηθεί ότι έλκονται και διαλύονται από γειτονικούς σπειροειδείς γαλαξίες, συγχωνευόμενοι με αυτούς[3].

Οι τοπικοί νάνοι γαλαξίες

Επεξεργασία
 
Ο Νάνος του Φοίνικος είναι ένας ακανόνιστου σχήματος νάνος γαλαξίας, με νεότερους αστέρες στα ενδότερά του και γηραιότερους αστέρες στην περιφέρειά του, σε αντίθεση με τους μεγάλους γαλαξίες[4]

Υπάρχουν πολλοί νάνοι γαλαξίες στην Τοπική ομάδα γαλαξιών: στην πραγματικότητα οι περισσότεροι γαλαξίες της ομάδας είναι νάνοι, και οι περισσότεροι από αυτούς είναι δορυφόροι μεγάλων γαλαξιών, κυρίως του Γαλαξία μας και του Μέγα Γαλαξία της Ανδρομέδας. Μία εργασία του 2007[5] υποστηρίζει ότι πολλοί νάνοι γαλαξίες της Τοπικής ομάδας δημιουργήθηκαν από παλιρροϊκές δυνάμεις κατά τα πρώτα εξελικτικά στάδια του Γαλαξία μας και του Γαλαξία της Ανδρομέδας. Οι παλιρροιογενείς νάνοι σχηματίζονται κατά τις αλληλεπιδράσεις γαλαξιών. Γαλαξιακό υλικό έκλεται μακριά από τους μητρικούς του γαλαξίες και από την άλω σκοτεινής ύλης που περιβάλλει τον καθένα[6].

Περισσότεροι από 20 νάνοι γαλαξίες είναι γνωστό ότι περιφέρονται γύρω από τον Γαλαξία μας, αποτελώντας δορυφόρους του. Πρόσφατες παρατηρήσεις[7] υποστηρίζουν την άποψη ότι το μεγαλύτερο σφαιρωτό σμήνος του Γαλαξία μας, το Ωμέγα Κενταύρου, αποτελεί στην πραγματικότητα τον αρχαίο πυρήνα ενός νάνου γαλαξία με μαύρη τρύπα στο κέντρο του, του οποίου το υπόλοιπο τμήμα απορροφήθηκε στο μακρινό παρελθόν από τον Γαλαξία μας.

Συνηθισμένοι τύποι νάνων γαλαξιών

Επεξεργασία
 
Ο UGC 11411 είναι ένας ακανόνιστος «κυανός πυκνός γαλαξίας» (BCD).[8]

Κυανοί πυκνοί νάνοι γαλαξίες

Επεξεργασία
 
Ο γαλαξίας PGC 51017[10]

Οι κυανοί πυκνοί νάνοι γαλαξίες (blue compact dwarf galaxies, BCDs) είναι μικροί γαλαξίες που περιέχουν μεγάλα αστρικά σμήνη νέων θερμών αστέρων μεγάλης μάζας, που δίνουν το γαλαζωπό τους χρώμα σε ολόκληρο τον γαλαξία[11]. Οι περισσότεροι γαλαξίες BCD ταξινομούνται μορφολογικά και ως ακανόνιστοι νάνοι γαλαξίες ή ως φακοειδείς νάνοι γαλαξίες. Επειδή αποτελούνται κυρίως από αστρικά σμήνη, δεν έχουν ομοιόμορφο σχήμα. Οι αστέρες που τους αποτελούν έχουν διαφορετικές ηλικίες, και η συνεχής αστρογένεση μεταβάλλει το σχήμα των κυανών πυκνών νάνων γαλαξιών με την πάροδο των αιώνων.

Παραδείγματα σχετικώς κοντινών τέτοιων γαλαξιών είναι οι NGC 1705, NGC 2915, NGC 3353 και UGCA 281.[12][13][14][15]

Υπέρπυκνοι νάνοι γαλαξίες

Επεξεργασία

Οι υπέρπυκνοι νάνοι γαλαξίες (ultra-compact dwarfs, UCD) είναι μία προσφάτως ανακαλυφθείσα[16] κατηγορία πολύ συμπαγών γαλαξιών με πάρα πολλούς αστέρες σε σχέση με τις διαστάσεις τους, που είναι της τάξεως των 200 ετών φωτός: εκτιμάται ότι περιέχουν περί τα 100 εκατομμύρια αστέρων[17]. Μία θεωρία για την προέλευσή τους είναι ότι αποτελούν τους πυρήνες νάνων ελλειπτικών γαλαξιών που απογυμνώθηκαν από το αέριό τους και τους περιφερειακούς αστέρες τους εξαιτίας παλιρροϊκών δυνάμεων όταν πέρασαν από τις κεντρικές περιοχές πλούσιων σμηνών γαλαξιών[18]. UCD έχουν βρεθεί, μεταξύ άλλων, στα σμήνη γαλαξιών της Παρθένου, της Καμίνου, της Κόμης και το Abell 1689[19]. Ακραίο παράδειγμα γαλαξία UCD αποτελεί ο γαλαξίας M60-UCD1, σε απόσταση περίπου 54 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, ο οποίος έχει μάζα περίπου 200 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου σε μία περιοχή 320 ετών φωτός και στην κεντρική του περιοχή οι αστέρες συνωστίζονται περίπου 15 χιλιάδες φορές πυκνότερα από ό,τι στη δική μας περιοχή του Γαλαξία μας[20]. Επίσης, ο γαλαξίας M59-UCD3 έχει περίπου τις ίδιες διαστάσεις με τον προηγούμενο, αλλά είναι 40% λαμπρότερος, γεγονός που τον καθιστά τον πυκνότερο γνωστό γαλαξία[21].


Παραδείγματα νάνων γαλαξιών

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «A galaxy of deception». ESA/Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2014. 
  2. ↑ «New Recipe For Dwarf Galaxies: Start With Leftover Gas». Science Daily. 19 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2015. 
  3. ↑ Jaggard, V. (9 Σεπτεμβρίου 2010). «Pictures: New Proof Spiral Galaxies Eat, Digest Dwarfs». National Geographic Society. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2012. 
  4. ↑ «Hubble Sizes up a Dwarf Galaxy». ESA. 24 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2011. 
  5. ↑ Metz, M.; Kroupa, P. (2007). «Dwarf-spheroidal satellites: are they of tidal origin?». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 376 (1): 387–392. doi:10.1111/j.1365-2966.2007.11438.x. Bibcode: 2007MNRAS.376..387M. 
  6. ↑ «New Recipe for Dwarf Galaxies: Start with Leftover Gas». Newswise.com. 18 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2009. 
  7. ↑ Noyola, E.; Gebhardt, K.; Bergmann, M. (2008). «Gemini and Hubble Space Telescope Evidence for an Intermediate-Mass Black Hole in ω Centauri». The Astrophysical Journal 676 (2): 1008–1015. doi:10.1086/529002. Bibcode: 2008ApJ...676.1008N. 
  8. ↑ «True blue». ESA. 15 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2015. 
  9. ↑ Schombert, J.M.; Pildis, R.A.; Eder, J. A.; Oelmer, A., Jr. (1995). «Dwarf Spirals». The Astronomical Journal 110: 2067–2074. doi:10.1086/117669. Bibcode: 1995AJ....110.2067S. 
  10. ↑ «An intriguing young-looking dwarf galaxy». ESA. 16 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2015. 
  11. ↑ «WISE Discovers Baby Galaxies in the Nearby Universe». WISE. 2 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2011. 
  12. ↑ López-Sánchez, Á.R.; Koribalski, B.; van Eymeren, J.; Esteban, C.; Popping, A.; Hibbard, J. (2010). «The environment of nearby Blue Compact Dwarf Galaxies». ASP Conference Series 421: 65. Bibcode: 2010ASPC..421...65L. 
  13. ↑ Papaderos, P. (7 Μαΐου 2010). «Blue Compact Dwarf Galaxies» (PDF). Κέντρο Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου του Πόρτο. 
  14. ↑ Noeske, K.· Papaderos, P.· Cairos, L.M. (2003). «New insights to the photometric structure of Blue Compact Dwarf Galaxies from deep Near-Infrared Studies» (PDF). Αστεροσκοπείο του Γκέτινγκεν. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 15 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2016. 
  15. ↑ Meurer, G.R.; Mackie, G.; Carignan, C. (1994). «Optical observations of NGC 2915: A nearby blue compact dwarf galaxy». The Astronomical Journal 107 (6): 2021–2035. doi:10.1086/117013. Bibcode: 1994AJ....107.2021M. 
  16. ↑ Smith, Deborah (29 Μαΐου 2003). «Star search finds millions masquerading as one». Sydney Morning Herald: σελ. 5. ISSN 03126315. 
  17. ↑ Anglo-Australian Observatory Astronomers discover dozens of mini-galaxies Αρχειοθετήθηκε 2008-07-22 στο Wayback Machine. 0100 AEST Friday 2 Απριλίου 2004.
  18. ↑ Stelios Kazantzidis; Ben Moore; Lucio Mayer (2003). «Galaxies and Overmerging: What Does it Take to Destroy a Satellite Galaxy?».
    arXiv:astro-ph/0307362
    .     

  19. ↑ Mieske; Infante; Benitez; Coe; Blakeslee; Zekser; Ford; Broadhurst και άλλοι. (2004). «Ultra Compact Dwarf galaxies in Abell 1689: a photometric study with the ACS». The Astronomical Journal 128 (4): 1529–1540. doi:10.1086/423701. Bibcode: 2004AJ....128.1529M. https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2004-10_128_4/page/1529. 
  20. ↑ Strader, Jay; Seth, Anil C.; Forbes, Duncan A.; Fabbiano, Giuseppina και άλλοι. (Αύγουστος 2013). «The Densest Galaxy». The Astrophysical Journal Letters 775 L6 (1): L6. doi:10.1088/2041-8205/775/1/L6. Bibcode: 2013ApJ...775L...6S. http://iopscience.iop.org/2041-8205/775/1/L6/. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2013. 
  21. ↑ Sandoval, Michael A.; Vo, Richard P.; Romanowsky, Aaron J.; Strader, Jay; Choi, Jieun; Jennings, Zachary G.; Conroy, Charlie; Brodie, Jean P. και άλλοι. (23 Ιουλίου 2015). «HIDING IN PLAIN SIGHT: RECORD-BREAKING COMPACT STELLAR SYSTEMS IN THE SLOAN DIGITAL SKY SURVEY». The Astrophysical Journal 808 (1): L32. doi:10.1088/2041-8205/808/1/L32. Bibcode: 2015ApJ...808L..32S. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Νάνος_γαλαξίας&oldid=9801740"