Δουκάτο της Βουρβόνης

	Δουκάτο της Βουρβόνης ; Duché de Bourbon (Ντυσέ ντε Μπουρμπόν)
Σημαία	Έμβλημα
	Τοποθεσία {{{κοινό_όνομα}}}
Πρωτεύουσα	Μπουρμπόν
Γλώσσες	Παλαιά Γαλλική
Θρησκεία	Καθολικός Χριστιανισμός
Πολίτευμα	Μοναρχία
Δούκας
Ιστορία
Σήμερα	Γαλλία

Το Δουκάτο της Βουρβόνης ή Μπουρμπονναί ήταν ένα δουκάτο που υπήρξε μεταξύ του 14ου και του 16ου αιώνα, το οποίο αντιστοιχεί στον σημερινό νομό του Αλλιέ, καθώς και σε ένα τμήμα του νομού του Σερ (Διαμέρισμα του Σαιντ-Αμάν-Μονρόν).

Ιστορία

Πρώτος γνωστός της άρχοντας ήταν ο Αντεμάρ (ή Αϊμάρ), κατά τον 10ο αιώνα. Έλαβε το κάστρο του Μπουρμπόν (σήμερα Μπουρμπόν-λ'Αρκαμπώ) το οποίο έδωσε το όνομά του στην οικογένεια, ή Οίκο των Βουρβόνων.

Ο πρώτος οίκος των Βουρβόνων έλαβε τέλος το 1200 με τον θάνατο του Αρκαμπώ Η΄. Δεν άφησε παρά μόνο μια κληρονόμο, τη Μαώ των Βουρβόνων η οποία έγινε Δέσποινα του Μπουρμπόν. Νυμφεύθηκε τον Γκι Β΄ ντε Νταμπιέρ, προσθέτοντας έτσι το Μονλυσόν στις κτήσεις των αρχόντων του Μπουρμπόν, οι οποίες εκτείνονταν στις όχθες του Σερ κατά τον 11ο και 12ο αιώνα. Ο Γκι έλαβε τότε το όνομα Μπουρμπόν.

Ο δεύτερος οίκος των Βουρβόνων ξεκίνησε το 1218 με τον Αρκαμπώ Ζ΄, γιο του Γκι Β΄ ντε Νταμπιέρ και της Μαώ των Βουρβόνων, και έλαβε τέλος με τον Αρκαμπώ Ι΄, τον εγγονό τους. Ο τελευταίος πέθανε στην Κύπρο το 1249 στη διάρκεια Σταυροφορίας.

Το 1272, η Βεατρίκη των Βουρβόνων (1258-1310), δέσποινα της Βουρβόνης, παντρεύτηκε τον Ροβέρτο της Γαλλίας (1256-1318), Κόμη του Κλερμόν, μικρότερο γιο του βασιλιά Λουδοβίκου Θ΄ (Άγιος Λουδοβίκος). Ο τελευταίος παραιτήθηκε του ονόματός του της Γαλλίας για αυτό των Βουρβόνων. Αυτή ήταν και η απαρχή του Μεγάλου Οίκου των Βουρβόνων (τρίτου κατά σειρά) ο οποίος έδωσε στη Γαλλία τους βασιλείς από τον Ερρίκο Δ΄ κι έπειτα.

Κυβέρνηση του Μπουρμπονναί στις παραμονές του 1789

Οι Βουρβόνοι υπήρξαν πάντοτε στην υπηρεσία του γαλλικού θρόνου, τον οποίον είχαν προσεταιριστεί από τον γάμο του Ροβέρτου της Γαλλίας, προσέφεραν τις υπηρεσίες τους ως σύμβουλοι των βασιλέων, με τον τίτλο των θαλαμηπόλων, και υπήρξαν, μάλιστα, αντιβασιλείς και Μεγάλοι Σταβλάρχες της Γαλλίας. Η γεωγραφική θέση του Μπουρμπονναί, το οποίο βρισκόταν μεταξύ των βασιλικών κτήσεων και των δουκάτων της Ακουιτανίας και της Ωβέρνης, παρουσίαζε μεγάλο ενδιαφέρον για του βασιλείς. Η συμμαχία αυτή, καθώς και ο γάμος της Βεατρίκης των Βουρβόνων με τον Ροβέρτο της Γαλλίας, διευκόλυναν την ανάπτυξη και την ευημερία του Μπουρμπονναί. Το 1327, ως αποτέλεσμα, αναγορεύτηκε σε Δουκάτο-Μέλος της Βουλής των Ομοτίμων από τον βασιλιά Κάρολο τον Ωραίο. Το Δουκάτο του Μπουρμπονναί είχε μόλις γεννηθεί. Ώντες, ήδη, δελφίνοι της Ωβέρνης, σε σύντομο διάστημα τους ανατέθηκε και η εξουσία στο Δουκάτο της Ωβέρνης.

Το 1531, το Δουκάτο του Μπουρμπονναί ενσωματώθηκε στο Στέμμα της Γαλλίας, μετά τον θάνατο του Μέγα Σταβλάρχη της Βουρβόνης, Καρόλου Γ΄ των Βουρβόνων. Η περιοχή αυτή μετατράπηκε τότε σε κυβέρνηση, της οποίας το Μουλέν έγινε έδρα.

Το 1790, το Δουκάτο του Μπουρμπονναί αντικαταστάθηκε από τον νομό του Αλλιέ, τμήμα της περιοχής του Σαιντ-Αμαντουά (Σαιντ-Αμάν-Μονρόν, η οποία είχε ενσωματωθεί στον Σερ). Κατάφερε να κερδίσει σε εδάφη μερικές νησίδες γης στην Ωβέρνη (Κυσέ, Σαιν-Πουρσάν-συρ-Σιουλ), όμως έχασε αρκετά εδάφη προς όφελος των νομών της Νιέβρ και της Σον-ε-Λουάρ.

Με τη δημιουργία των περιοχών το 1972, το Μπουρμπονναί ενσωματώθηκε στην περιοχής Ωβέρνης.

Οι δούκες της Βουρβόνης

Λουδοβίκος Α΄ (1280-1342), γνωστός ως ο « Κουτσός » : γιος του Ροβέρτου του Κλερμόν, υπήρξε ο πρώτος δούκας της Βουρβόνης. Έφερε ταυτόχρονα τους τίτλους του Κόμη του Κλερμόν (Κλερμόν-αν-Μπωβαιζί) και της Μαρς. Νυμφεύθηκε το 1310 τη Μαρία του Αινώ (?-1354).
Πέτρος Α΄ (1311-1356) : μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Λουδοβίκου Α΄, νυμφεύθηκε το 1337 την Ισαβέλλα του Βαλουά (1313-1383).
Λουδοβίκος Β΄ (1337-1410), γνωστός ως ο « Καλός Δούκας » : γιος του Πέτρου Α΄, επέστρεψε από την Αγγλία όπου ήταν αιχμάλωτος το 1366. Αφού ανακατέλαβε το Δουκάτο του από τους Άγγλους, ξεκίνησε έργα ανακατασκευής, με ταυτόχρονη επέκταση, του Κάστρου του Μουλέν. Στη συνέχεια, επέκτεινε τις εδαφικές του κτήσεις συγκεντρώνοντας γύρω από το Μπουρμπονναί, την Ωβέρνη, το Μπερί, της Μαρς, την châtellenie του Τιέρ, το Σατώ-Σινόν, την Κομπράιγ, το Μπωζολαί και το Φορέ, κυρίως χάρη στον γάμο του το 1371 με την Άννα, Δελφίνη της Ωβέρνης (1358-1417), Κόμισσα του Φορέ^[1]. Αποδέχτηκε την επιστροφή του Δουκάτου της Ωβέρνης (άλλο κρατίδιο από το Δελφινάτο της Ωβέρνης) στο Στέμμα, λόγω της απουσίας αρσενικού κληρονόμου. Αυτός ήταν που το 1379 όρισε το Μουλέν ως πρωτεύουσα του Δουκάτου.
Ιωάννης Α΄ (1381-1434) : γιος του Λουδοβίκου Β΄, νυμφευμένος το 1400 με τη Μαρία του Μπερί (1367-1434), Δούκισσα της Ωβέρνης και Κόμισσα του Μονπανσιέ, αιχμαλωτίστηκε κατά τη μάχη στο Αζενκούρ και πέθανε στο Λονδίνο το 1434. Η ταφή του έγινε στο Σουβινί.
Κάρολος Α΄ (1401-1456) : γιος του Ιωάννη Α΄, νυμφεύθηκε το 1423 την Αγνή της Βουργουνδίας (1407-1476), κόρη του Ιωάννη του Ατρόμητου.
Ιωάννης Β΄ (1426-1488) : γιος του Καρόλου Α΄, νυμφεύθηκε το 1447 την Ιωάννα της Γαλλίας (1430-1482), κόρη του βασιλιά Καρόλου Ζ΄. Με τον θάνατό του το 1488, και μετά την παραίτηση από το αξίωμα του αδερφού του Καρόλου Β΄ (1434-1488), Καρδινάλιου και Αρχιεπισκόπου της Λυών, ήταν ο αδερφός του Πέτρος των Βουρβόνων που τον διαδέχτηκε.
Πέτρος Β΄ (1438-1503) : άρχοντας του Μπωζέ, έγινε Δούκας της Βουρβόνης και Δούκας της Ωβέρνης το 1488. Νυμφεύθηκε το 1473 την Άννα της Γαλλίας, κόρη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΑ΄, Υποκόμισσα της Τουάρ, πιο γνωστή ως Άννα του Μπωζέ. Απέκτησαν δύο παιδιά : τον Κάρολο (1476-1498) και τη Σουζάνα (1491-1521). Με τον θάνατο του Λουδοβίκου ΙΑ΄ το 1483, διετέλεσαν αντιβασιλείς της Γαλλίας και διοίκησαν το Βασίλειο όσο ήταν ακόμη ανήλικος ο βασιλιάς Κάρολος Η΄, αδερφός της Άννας. Με τον θάνατο του Πέτρου Β΄ το 1503 και με την απουσία αρσενικού διαδόχου (ο γιος του Κάρολος είχε πεθάνει το 1498), το Δουκάτο θα επανερχόταν στο Στέμμα, όπως είχε συμφωνήσει ο Λουδοβίκος Β΄ δούκας του Μπουρμπόν. Όμως, η Άννα της Γαλλίας είχε λάβει μια dérogation από τον βασιλιά. Η κόρη της Σουζάνα των Βουρβόνων, Δούκισσα του Μπουρμπονναί και της Ωβέρνης (1503), Κόμισσα του Κλερμόν, της Μαρς, της Φορέ και του Ζιάν κατάφερε να νυμφευθεί στο Μουλέν, το 1505, τον ξάδερφό της, Κάρολο των Βουρβόνων Μονπανσιέ που θα λάβει την ονομασία του Δούκα Καρόλου Γ΄ των Βουρβόνων.
Κάρολος Γ΄ (1490-1527) γνωστός ως « ο Μέγας Σταβλάρχης της Βουρβόνης » : υπήρξε ο όγδοος και τελευταίος Δούκας των Βουρβόνων πριν από την προσάρτηση του Μπουρμπονναί στο Στέμμα το 1527. Κόμης του Μονπανσιέ το 1501, έγινε Δούκας του Μπουρμπονναί και Δούκας της Ωβέρνης το 1505 μέσω του γάμου του με τη Σουζάνα των Βουρβόνων.

Διαδοχή του Δουκάτου του Μπουρμπονναί

Η μοναρχία είχε εγκρίνει, σε αρκετές περιπτώσεις, τη διατήρηση από τους Βουρβώνους των apanages τους παρά τα προβλήματα διαδοχής που αντιμετώπιζαν. Ο Ιωάννης Β΄ των Βουρβόνων, αποθανών δίχως απογόνους, είχε καταφέρει με αυτό τον τρόπο να παραδώσει το σύνολο των αγαθών του στα δύο του αδέρφια, τον Κάρολο κι έπειτα τον Πέτρο. Ο τελευταίος, είχε λάβει, επίσης, από τη μοναρχία το δικαίωμα να παραδώσει τα αγαθά του στην κόρη του Σουζάνα. Κατά τα πρώτα χρόνια του 16ου αιώνα, μια νέα σειρά συμφωνιών μεταξύ των διάφορων κλάδων του Οίκου και του Στέμματος είχαν ως αποτέλεσμα η Σουζάνα και ο σύζυγός της Κάρολος του Μονπανσιέ, μέλλων Μέγας Σταβλάρχης της Γαλλίας, να είναι κληρονόμοι του συνόλου των αγαθών του Οίκου. Ο Κάρολος είχε, από τον θάνατο κιόλας του Πέτρου των Βουρβόνων, οριστεί ως συγκληρονόμος της γυναίκας του και μπορούσε, συνεπώς, να τη διαδεχτεί εφόσον αυτή πέθαινε δίχως απογόνους. Η Σουζάνα πήρε μια πρόσθετη προφύλαξη, ορίζοντάς τον ως ολικό κληροδόχο στη διαθήκη της.

Από τον θάνατο της Σουζάνας, όμως, το 1521, η διαδοχή υπήρξε θέμα διαφωνιών. Δύο ήταν τα ερωτήματα. Έπρεπε, από τη μια πλευρά, να ξεκαθαριστεί εάν οι συμφωνίες που είχαν γίνει μεταξύ των Βουρβόνων-Μπωζέ, των Βουρβόνων-Μονπανσιέ και του Στέμματος, υπό τον Λουδοβίκο ΙΒ΄, θα τηρούνταν από τον διάδοχό του Φραγκίσκο Α΄. Με την υπόθεση μιας επιστροφής των αγαθών στο Στέμμα, έπρεπε, σε αυτή την περίπτωση, να γίνει ένας διαχωρισμός μεταξύ των εδαφών που αποτελούσαν ιδιοκτησία των δουκών και αυτών που αποτελούσαν μέρος της ευρύτερης περιοχής. Σε αυτά τα ερωτήματα που δεν αφορούσαν παρά μόνο τη μεταβίβαση των αγαθών των Βουρβόνων, και κυρίως των γαιών τους, ήρθε να προστεθεί το ζήτημα της διαδοχής. Η βασιλομήτωρ, Λουίζα της Σαβοΐας, κάλεσε, πράγματι, τον Μέγα Σταβλάρχη σε δίκη εμπρός στο Παρλαμέντο του Παρισιού για να οριστεί ως κληρονόμος των αγαθών του Οίκου των Βουρβόνων, καθώς ήταν ο στενότερος συγγενής της εκλιπούσας (ήταν πρώτα ξαδέρφια). Ήταν τελικώς η αποπομπή του Μέγα Σταβλάρχη που επέφερε τον διαμοιρασμό όλων των αγαθών των Βουρβόνων, γαιών και περιουσίας : ο Κάρολος των Βουρβόνων καθαιρέθηκε από τους τίτλους του για προδοσία και ασέβεια προς το πρόσωπο του βασιλιά^[2]. Μονάχα η Κομητεία του Μονπανσιέ επιστράφηκε στην αδερφή του, Λουίζα του Μονπανσιέ, το 1539, αφού πρώτα αναβαθμίστηκε σε Δουκάτο.

Γλώσσες

Το Μπουρμπονναί βρισκόταν στο σημείο συνάντησης τριών μεγάλων γλωσσικών κατηγοριών που καταλάμβαναν το μεγαλύτερο τμήμα της Γαλλίας: τις περιοχές των όιλ, των οξιτανικών και των φραγκοπροβηγκικών.

Η γαλλική ή γλώσσα όιλ, υπό μορφή διαλέκτου, ομιλούνταν στα δύο τρίτα του βόρειου τμήματος, πέραν μιας νοητής γραμμής Μονλυσόν - Σαιν-Πουρσάν - Λαπαλίς. Ομιλούνταν επίσης στην περιοχή του Σαιντ-Αμάν-Μονρόν, στον Σερ (περιοχή που αποτελούσε παλιά τμήμα του Μπουρμπονναί). Η διάλεκτος αυτή προέρχεται από το "τρίγωνο των Βουρβόνων" Μουλέν, Μπουρμπόν λ'Αρκαμπώ και Σουβινί.
Η οξιτανική ή γλώσσα οκ, στη διάλεκτο της Ωβέρνης (μεταλλαγμένη), ομιλείται στο νότιο τμήμα, προς το Μονλυσόν, το Γκανά και το Βισύ. Πρόκειται για τις τοπικές διαλέκτους του Κρουασάν, οι οποίες καταλαμβάνουν το νότιο τμήμα του Μπουρμπονναί και τα Βόρεια του Λιμουζέν: έχουν ορισμένα στοιχεία μετατροπής προς τη γαλλική αλλά ο οξιτανικός τους χαρακτήρας παραμένει κυρίαρχος.
Στα νοτιοανατολικά, στην ορεινή περιοχή του Μπουρμπονναί, l'occitan reçoit des influences du francoprovençal.

Ο όρος του μπουρμπονναί είναι αμφισβητήσιμος : μπορεί να αναφέρεται τόσο στις οξιτανικές διαλέκτους (συχνά απαντώμενες ως οξιτανικά μπουρμπονναί) όσο και στις γαλλικές διαλέκτους του Μπουρμπονναί (μπουρμπονναί όιλ). Ωτσόσο, η γενικότερη χρήση του είναι για τον προσδιορισμό των διαλέκτων όιλ.

Πηγές

Achille Allier, L'Ancien Bourbonnais, 4 vol., réédition de l'édition de 1833, et annotée de 1934, Moulins, Crépin-Leblond.
Chanoine J.-J. Moret, Paroisses bourbonnaises (4 vol.), Imp. bourbonnaise, Moulins, 1902, 1912, 1913, 1920.
Louis Caillet, Les ducs de Bourbonnais et la ville de Lyon, Crépin-Leblond, Moulins, 1912.
Max Fazy, Le Bourbonnais symbole de l'unité Française, Impr. du Progrès de l'Allier, 1929.
Maurice Duportet, Topobibliographie de la France (vol. Allier), 1937.
Augustin Bernard, Camille Gagnon, Le Bourbonnais, NRF, 1954.
Georges Rougeron et autres, Bourbonnais : Cadre naturel, Histoire, Art, Littérature, Langue, Économie, Bonneton, 1984.
Guy Crouzet, Aspects insolites de la vie en Bourbonnais aux XVII^e et XVIII^e siècles, Charroux, Éditions des Cahiers bourbonnais, 1996.
Marcel Génermont, Bourbonnais, douce province au cœur de France, Charroux, Éditions des Cahiers bourbonnais, 1974.
René Germain, Les Campagnes bourbonnaises à la fin du Moyen Âge (1370-1530), réimpr., Clermont-Ferrand, Publications de l'Institut d'études du Massif central, 1997.
Jean-Charles Varennes, Anne de Bourbon, roi de France, Perrin, 1978.
Jean-Charles Varennes, Les très riches heures du Bourbonnais, Perrin, 1975.
Jean-Charles Varennes, Le Pays bourbonnais, Presses du Massif central, 1955.
André Leguai, Histoire du Bourbonnais (coll. « Que sais-je ? »), PUF, 1974.
Jacques Château, Les Bourbons avant Henri IV, Éditions des Cahiers bourbonnais, 2002.
Max Fazy, Marcel Génermont, Pierre Pradel, Jacques Dupont et al., Millénaire du Bourbonnais : 955-1955, Moulins, Société d'émulation du Bourbonnais, 1955.
Le Duché de Bourbon des origines au Connétable, suivi d'un extrait du 'Désastre de Pavie' de Jean Giono, Actes du colloque des 5 et 6 octobre 2000 organisé par le musée Anne-de-Beaujeu de Moulins, Saint-Pourçain-sur-Sioule, Bleu autour, 2001. ISBN 2-912019-16-8
Wolfgang Dahmen, Étude de la situation dialectale dans le Centre de la France : un exposé basé sur l’“Atlas linguistique et ethnographique du Centre”, Paris, CNRS, 1985.
Simone Escoffier, La rencontre de la langue d’oïl, de la langue d’oc et du franco-provençal entre Loire et Allier : limites phonétiques et morphologiques, Paris, Les Belles Lettres, 1958, coll. Publications de l’Institut de Linguistique romane de Lyon, vol. 11.
Simone Escoffier, Remarques sur le lexique d’une zone marginale aux confins de la langue d’oïl, de la langue d’oc et du francoprovençal, Les Belles Lettres, Paris, 1958, coll. Publications de l’Institut de Linguistique romane de Lyon, vol. 12.
Jules Ronjat, Grammaire istorique [sic] des parlers provençaux modernes, 1930-1941, 4 vol. rééd. Marseille, Laffitte Reprints, 1980, 2 vol.

Σχετικά Λήμματα

Κρουασάν (Οξιτανία)
- Μπουρμπονναί (διάλεκτος)
Κατάλογος των αρχόντων και μετέπειτα δουκών της Βουρβόνης
Μπρακ του Μπουρμπονναί, μια ράτσα κυνηγόσκυλων.
Γάιδαρος του Μπουρμπονναί, μια ράτσα γαϊδουριών
Προσωπικότητες του Αλιέ (Μπουρμπονναί) - Γαλλία

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Δουκάτο της Βουρβόνης

Παραπομπές

↑ Olivier Troubat, « La réunion du comté de Forez au domaine des Bourbon », in Forez et Bourbon. Les ducs de Bourbon, maîtres du Forez aux XIV^e et XV^e siècles, Actes du colloque de Montbrison du 23 octobre 2010, sous la direction d'Olivier Troubat et Christophe Mathevot, Montbrison, La Diana, 2011 ISBN 978-2-911623-23-3, pp. 7-24.
↑ Μπορούμε αναφορικά με το ζήτημα των αγαθών των Βουρβόνων να δούμε τα διάφορα συγγράμματα αναφορικά με τη δίκη Μέγα Σταβλάρχη των Βουρβόνων. Τελευταίο όλων είναι το παρακάτω : Denis Crouzet, Charles de Bourbon, connétable de France, Paris, Fayard, 2003

[1] Olivier Troubat, « La réunion du comté de Forez au domaine des Bourbon », in Forez et Bourbon. Les ducs de Bourbon, maîtres du Forez aux XIV^e et XV^e siècles, Actes du colloque de Montbrison du 23 octobre 2010, sous la direction d'Olivier Troubat et Christophe Mathevot, Montbrison, La Diana, 2011 ISBN 978-2-911623-23-3, pp. 7-24.

[2] Μπορούμε αναφορικά με το ζήτημα των αγαθών των Βουρβόνων να δούμε τα διάφορα συγγράμματα αναφορικά με τη δίκη Μέγα Σταβλάρχη των Βουρβόνων. Τελευταίο όλων είναι το παρακάτω : Denis Crouzet, Charles de Bourbon, connétable de France, Paris, Fayard, 2003

[1]

[2]