Μπαγλαμάς

Ο μπαγλαμάς ή μπαγλαμαδάκι, (εκ του τουρκικού bağlama), είναι νυκτό μουσικό όργανο, όπως κι ο ταμπουράς, μετεξέλιξη της αρχαιοελληνικής πανδούρας και μικρογραφία του μπουζουκιού, που χρησιμοποιείται στην ελληνική λαϊκή μουσική. Κατά κανόνα έχει τρεις διπλές χορδές. Ο ήχος του μπαγλαμά είναι οξύς. Κάθε χορδή κουρδίζεται μία οκτάβα υψηλότερα από την αντίστοιχη στο μπουζούκι.Ο λόγος που ο μπαγλαμάς έχει μικρότερες διαστάσεις είναι ότι έτσι θα μπορούσαν οι παίκτες να τον κρύψουν εύκολα, αφού απαγορευόταν επί τουρκοκρατίας και μετέπειτα επί δικτατορίας (βλέπε αναφορές Ηλία Πετροπουλου).

Ο μπαγλαμάς, όργανο που έχει συνδεθεί στενά με τη ρεμπέτικη μουσική.

Λαογραφία

Πολλά είναι τα ελληνικά λαϊκά τραγούδια που έχουν ώς τίτλο τους τον μπαγλαμά ή αναφέρονται σ΄ αυτό το όργανο. Σημαντικότερα και γνωστότερα εξ αυτών είναι:

«Αχ ο μπαγλαμάς», «Ο Μπαγλαμάς» (Λ. Παπαδόπουλου), «Θα βρω μουρμούρη μπαγλαμά» (Ευτ. Παπαγιαννοπούλου), «Μ΄ αργιλέ και μπαγλαμάδες» (Στ. Περπινιάδη), «Το Μπαγλαμαδάκι» (Καπλάνη), «Μπαγλαμαδάκια» (Θωμαΐδου), «Όταν καπνίζει ο λουλάς» (Μητσάκη), «Της μαστούρας ο σκοπός», «Δεν τελιώνουνε τ'αλάνια» (Τσιτσάνη), «Τη ζούλα μου ανακάλυψαν»(Την κρυψώνα, την καβάτζα) (Σκουρτέλη) , <<Ο Ξεμάγκας (Βαρέθηκα τον αργιλέ) - Ρίτα Αμπατζή (Βαγγέλη Παπαζογλου)>>, «Κανείς εδώ δεν τραγουδά» (Ν. Παπάζογλου), «Καραντουζένι κούρδισα», (μάλλον του Γενίτσαρη), «Νρίγκι-ντρίγκι τα μπαγλαμαδάκια» (Καραμπεσίνη) «Μου σπάσανε το μπαγλαμά» (Πάνος Γαβαλάς) «Μπαγλαμά μου» Κατερίνα Τσιρίδου (Θ.Αστερίου Σπ.Σκορδίλη) κ.ά.

Εκφράσεις

Ο όρος "μπαγλαμάς" χρησιμοποιείται στις ελληνικές δημώδεις εκφράσεις ως χαρακτηρισμό συνήθως ανθρώπου που δεν έχει λόγο..μπέσα.. και για περιπτώσεις που κάνει κακό χωρίς λόγο π.χ. Ρε μπαγλαμά!, ή Α ρε μπαγλαμά!

Δείτε επίσης

• Πανδούρα
• Μπουζούκι
• Τζουράς