Μονή της Αγίας Παρασκευής Δομαβιστίου

Η Μονή της Αγίας Παρασκευής Δομαβιστίου βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του όρους Άσκιο, στον νομό Κοζάνης. Σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό της.

Μονή της Αγίας Παρασκευής Δομαβιστίου
Είδος	μοναστήρι
Γεωγραφικές συντεταγμένες	40°23′7″N 21°30′14″E
Θρήσκευμα	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Θρησκευτική υπαγωγή	Ιερά Μητρόπολις Σισανίου και Σιατίστης
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Βοΐου
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	13ος αιώνας
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Έχει πάρει την ονομασία της από το χωριό Δομαβίστι (ή Ντομαβίστι) που ήταν κοντά στην μονή και το οποίο δεν υπάρχει σήμερα.

Ιστορία της Μονής

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς ιδρύθηκε το μοναστήρι ούτε πότε ακριβώς χτίστηκε το καθολικό του.

Πάνω από την είσοδο που συνδέει τον νάρθηκα με τον κυρίως ναό του καθολικού υπάρχει επιγραφή στην οποία αναφέρεται ότι ο ιερομόναχος Μωϋσής, από το Βελιγράδι «εκυνούργοσεν το παλαιόθεν εριπομένο μοναστήρι» το διάστημα 1761 -1769, χωρίς να μπορεί να αποσαφηνιστεί αν επρόκειτο για ανακαίνιση ή για εκ νέου κατασκευή. Ο επίσκοπος Σεβαστείας Άνθιμος ανέφερε, το 1900, ότι υπήρχε στο μοναστήρι εικόνα της Αγίας Παρασκευής, «επί λευκού πανίου», στην οποία αναγραφόταν ότι είχε σταλεί στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Δοβαμίστι, με χρονολογία 21 Αυγούστου 1362. Με βάση την επιγραφή αυτή το μοναστήρι πρέπει να είχε ιδρυθεί πριν το 1362. Ο Άνθιμος ανέφερε επίσης ότι το μοναστήρι ανακαινίστηκε το 1775 από κάποιο Δωρόθεο. Σε μια ενθύμηση Μηναίου Ιανουαρίου, του 1629, αναφέρεται ότι η μονή «… Εκτίστηκεν του έτους ατκθ [1329] επί την Ηγομενίαν Μιχαήλ Ιερομονάχου.» Σε επιστολή του προς δασάρχη Κοζάνης, στις 26 Οκτωβρίου 1914, ο ηγούμενος της Μονής Στέφανος Ρεμούνδος ανέφερε ότι «η μονή είναι βυζαντινή αριθμούσα βίον 720 ετών με κτήματα και δάση..» Προφορικές παραδόσεις, που δεν μπορούν να τεκμηριωθούν, ανάγουν την ίδρυση του μοναστηριού ακόμα παλιότερα.

Όμως ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του καθολικού δείχνει ότι αυτό πρέπει να είναι μεταγενέστερο. Ειδικότερα το καθολικό αν και διατηρεί στην κάτοψη το σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο δεν ακολουθεί το τρίκογχο αθωνικό ρυθμό που χρησιμοποιούνταν από τα τέλη του 10ου αιώνα. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ναού, όπως η έλλειψη κογχών στα πλάγια, τα μικρά παράθυρα και η δικλινή στέγη οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το καθολικό χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα ή και αργότερα.

Στα τέλη του 19ου αιώνα κάτοικοι του Δομαβιστίου ενδεχομένως με προτροπή του Μπέη του περιοχής είχαν έρθει σε αντιπαράθεση με την Μονή σχετικά με τα κτήματά της. Το 1889 οι μοναχοί του μοναστηριού δολοφονήθηκαν από τον Μπέη και τους άντρες του. Η αντιπαράθεση των κατοίκων του Δομαβιστίου με την μονή συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια. Το Σεπτέμβριο του 1891 ο ηγούμενος κατήγγειλε ότι ο εφημέριος του χωριού, ένας ιερομόναχος και ορισμένοι κάτοικοι του χωριού τον χτύπησαν, του αφαίρεσαν χρήματα και αφού τον οδήγησαν στο χωριό τον άφησαν να φύγει.

Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα το μοναστήρι χρησιμοποιήθηκε από ελληνικές ένοπλες ομάδες.

Τα κτίσματα της Μονής εκτός από το καθολικό καταστράφηκαν στη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς.

Πηγές

• Τα μοναστήρια της Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης, Αναστασίου Δάρδα, Μακεδονική Βιβλιοθήκη –Δημοσιεύματα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1993.