Μερζιφούντα

Η Μερζιφούντα (τουρκικά: Merzifon‎‎, αρμενικά: Մարզուան‎‎, μεσαιωνικά περσικά: Μερζμπάν), γνωστή στα αρχαία ελληνικά ως Μερσυφών, είναι πόλη και επαρχία της επαρχίας Αμάσειας του γεωγραφικού διαμερίσματος Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας. Η επαρχία Μερζιφούντας καλύπτει μια έκταση 970 τ.χλμ. Εντός των ορίων της επαρχίας Μερζιφούντας ζουν 69.237 άτομα (2010). Από αυτούς, οι 52.947 ζουν στη Μερζιφούντα και οι υπόλοιποι ζουν στους κοντινούς οικισμούς. Ο σημερινός δήμαρχος της πόλης είναι ο Αλπ Καργκί (ΡΛΚ). Είναι πόλη στο νοτιοδυτικό μέρος του Πόντου.

Μερζιφούντα
Μερζιφούντα 40°52′19″N 35°27′52″E
Χώρα	Τουρκία
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία Αμάσειας
Υψόμετρο	750 μέτρα
Πληθυσμός	71.916 (2018)
Ταχ. κωδ.	05300
Τηλ. κωδ.	0358
Ζώνη ώρας	UTC+03:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Ετυμολογία

Η πόλη ήταν γνωστή και με τις εξής ονομασίες: Μαρζιφούν, Μερσιβάν, Μαρσοβάν, Μαρσιβάν, Μερσουβάν, Μερζπόντ και Μερζμπάν. Πιθανότατα η ρίζα του ονόματος της πόλης είναι ο περσικός τίτλος Μαρζμπάν. Στα περσικά, Μαρζμπάν σημαίνει "μαργράβος" ή "κυβερνήτης επαρχίας". Παρόλο που το όνομα Μαρζμπάν είναι η πιθανότερη ρίζα του ονόματος της πόλης, η σχέση του αρχαίου περσικού τίτλου με το όνομα της πόλης δεν είναι γνωστή. Ο Οζχάν Οζτούρκ ισχυρίζεται ότι το όνομα της πόλης προέρχεται από τη λέξη "Μαρσιβάν" (από τη περσική λέξη μαρς που σημαίνει σύνορο και την αρμενική λέξη βαν που σημαίνει πόλη). Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, η σημασία του ονόματος της πόλης είναι "παραμεθόρια πόλη".

Γεωγραφία

Η Μερζιφούντα βρίσκεται σε μια πεδιάδα, την οποία διαρρέει ένας ποταμός. Βρίσκεται στον δρόμο που συνδέει την Άγκυρα και την Σαμψούντα στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Η Μερζιφούντα απέχει 109 χιλιόμετρα από τη Σαμψούντα, 325 χιλιόμετρα από την Άγκυρα και 40 χιλιόμετρα από την Αμάσεια. Το κλίμα χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες και ζεστά καλοκαίρια.

Κλίμα

Η Μερζιφούντα έχει μεσογειακό κλίμα με ζεστά καλοκαίρια (τύπος της κλιματικής ταξινόμησης Κέππεν: Csb).

Κλιματικά δεδομένα Μερζιφούντας
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μηνιαία °C (°F)	0.9	2.5	5.7	11.1	15.4	18.7	21.0	20.7	17.7	13.2	7.8	3.1	11,5
Υετός mm (ίντσες)	38	31	36	46	59	49	18	13	23	30	35	40	418
Πηγή: Climate-Data.org

Ιστορία

Αρχαιότητα

Οι αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή έχουν αποδείξει ότι η εύφορη γη της πεδιάδας της Μερζιφούντας έχει κατοικηθεί τουλάχιστον από το 5500 π.Χ. Αυτό αποδεικνύεται από τους εκατοντάδες ταφικούς τύμβους που έχουν βρεθεί στη περιοχή. Οι Χετταίοι έχτισαν τις πρώτες οχυρώσεις της αρχαίας Μερζιφούντας. Το 1200 π.Χ. οι Χετταίοι απωθήθηκαν από εισβολείς που έφτασαν στη περιοχή μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Από τα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. οι Φρύγες άποικοι επισκεύασαν τις οχυρώσεις της αρχαίας Μερζιφούντας. Οι Φρύγες άφησαν πίσω τους μια σειρά από ταφικούς τύμβους και άλλα κτίρια. Από το 600 π.Χ. περίπου οι Φρύγες άρχισαν να εγκαταλείπουν την περιοχή, λόγω των επιδρομών από Κιμμέριους. Στην πεδιάδα της Μερζιφούντας έχουν βρεθεί τάφοι που χρονολογούνται από τα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. και τις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. Τα περιεχόμενα τους εκτίθονται στο μουσείο της Αμάσειας. Στη συνέχεια η Μερζιφούντα έγινε εμπορικό φυλάκιο του βασιλείου του Πόντου, το οποίο κυβερνούσε μια μεγάλη έκταση γύρω από τις ακτές του Εύξεινου Πόντου.

Ρωμαϊκή και Βυζαντινή εποχή

Η επαρχία Αμάσειας υπέστη μεγάλες καταστροφές από τους εμφυλίους πολέμους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η επαρχία της Αμάσειας, συμπεριλαμβανομένης της Μερζιφούντας, αποκαταστάθηκαν μετά από εντολή του αυτοκράτορα Αδριανού. Τα ερείπια του Ρωμαϊκού ναού της Μερζιφούντας εκτίθονται στην Αμάσεια σήμερα. Η σημασία της πόλης στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεγάλωσε, καθώς οι οχυρώσεις και τα τείχη της πόλης ισχυροποιήθηκαν. Η πόλη συνέχισε να είναι δυνατή υπό την Βυζαντινή αυτοκρατορία, παρόλο που βρέθηκε για μικρό χρονικό διάστημα υπό αραβική κατοχή τον 8ο αιώνα. Μετά από αυτό, χτίστηκε ένα κάστρο για την άμυνα της πόλης, το κάστρο Μπουλάκ.

Τούρκοι και Οθωμανοί

Τον 11ο αιώνα οι Δανισμενδίδες άρχοντες έφεραν το Ισλάμ στην πόλη και οι Βυζαντινοί δεν κατάφεραν να ανακαταλάβουν τη πόλη. Μετά τους Δανισμενδίδες, η πόλη περιήλθε στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων, του Ιλχανάτου και των Οθωμανών (από το 1393). Η Μερζιφούντα παρέμεινε σημαντική πόλη για τους Οθωμανούς, λόγω της εγγύτητάς της με την Αμάσεια (κατά την πρώιμη οθωμανική περίοδο υπήρχε το έθιμο να αποστέλλονται εκεί οι Οθωμανοί πρίγκιπες για να αποκτήσουν διοικητική εμπειρία). Ο Εβλιγιά Τσελεμπή γράφει ότι η Μερζιφούντα ήταν μια καλά οχυρωμένη πόλη όπου άνθιζε το εμπόριο. Στην Μερζιφούντα ζούσε μια από τις τελευταίες κοινότητες των Αρμένιων Ζοροάστρων (γνωστοί ως Αρεβορντίκ = τα παιδιά του ήλιου), οι οποίοι πιθανότατα δολοφονήθηκαν κατά την γενοκτονία των Αρμενίων. Από το 19ο αιώνα η Μερζιφούντα έγινε κέντρο του Ευρωπαϊκού εμπορίου και της ιεραποστολικής δραστηριότητας στον Πόντο. Οι Αμερικανοί ιεραπόστολοι ίδρυσαν θεολογικό σεμινάριο το 1862. Το 1886 ιδρύθηκε ένα οικοτροφείο, το Κολλέγιο Ανατόλια της Μερζιφούντας. Το 1893 επεκτάθηκε ώστε να εξυπηρετεί και κορίτσια. Μέχρι την δεκαετία του 1920 στο σχολείο φοιτούσαν πάνω από 200 παιδιά, κυρίως Έλληνες και Αρμένιοι. Στο κτιριακό συγκρότημα του κολεγίου βρισκόταν ένα μεγάλο νοσοκομείο, ένα από τα μεγαλύτερα σε όλη τη Μικρασία, και ένα ορφανοτροφείο που στέγαζε 2.000 παιδιά. Η πόλη έγινε κέντρο του Αρμενικού εθνικισμού (το 1915 ο μισός πληθυσμός της Μερζιφούντας -γνωστής ως Μαρζοβάν στα αρμενικά- ήταν Αρμένιοι), ενώ ο πληθυσμός της πόλης είχε αναπτύξει αντιδυτικά αισθήματα. Στην δεκαετία του 1890 στην Μερζιφούντα ξέσπασαν τουλάχιστον δύο αναταραχές, αλλά η ζημιά που προκλήθηκε επισκευάστηκε. Το 1916, πάνω από 11.000 Αρμένιοι κάτοικοι της πόλης εστάλησαν σε πορείες θανάτου (ενώ άλλοι δολοφονήθηκαν) και οι περιουσίες τους κατάσχονταν για να πωληθούν σε Τούρκους, σύμφωνα με τον ιεραπόστολο Τζορτζ Ι. Ουάιτ. Το Κολλέγιο Ανατόλια της Μερζιφούντας έκλεισε το 1924 και οι εναπομείναντες Χριστιανοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη. Το κολλέγιο μετεγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη, διατηρώντας την ίδια ονομασία.

Τουρκική Δημοκρατία

Μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα τέλη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι αναταραχές στην Μερζιφούντα (και άλλες περιοχές της αυτοκρατορίας) συνεχίστηκαν. Ως εγγύηση για την οθωμανική παράδοση, Βρετανικά στρατεύματα κατέφθασαν στη Μερζιφούντα. Το 1919 κάποιοι κάτοικοι επέστρεψαν επειδή ο Αμερικανός ιεραπόστολος Ουάιτ επέστρεψε και ξανάνοιξε το κολέγιο και το ορφανοτροφείο. Επίσης άνοιξε ένα "βρεφικό σπίτι" για εκτοπισμένες Αρμένιες μητέρες και βρέφη. Ωστόσο, σύντομα τα βρετανικά στρατεύματα αποχώρησαν και οι αναταραχές συνεχίστηκαν.

Η Μερζιφούντα σήμερα

Η Μερζιφούντα είναι μια τυπική αλλά ήσυχη πόλη μεγάλου μεγέθους της Μικρασίας. Η Μερζιφούντα παρέχει σχολεία, νοσοκομεία, δικαστήρια και άλλες σημαντικές υποδομές για τους κατοίκους της πόλης και των γύρω περιοχών. Ωστόσο οι πολιτιστικές υποδομές της πόλης είναι λίγες. Στην Μερζιφούντα κάνουν στάση λίγοι ταξιδιώτες, καθώς προτιμούν να φτάσουν στις ακτές του Εύξεινου Πόντου. Το γνωστότερο φαγητό της πόλης είναι το κεσκέκι. Στην πόλη βρίσκονται αρκετά γνωστά κεμπαπτζίδικα και το γνωστό για τους κεφτέδες του εστιατόριο Τσιλόσογλου. Η εξοχή της Μερζιφούντας προσφέρεται για πικνίκ και άλλες ολιγοήμερες αποδράσεις τα σαββατοκύριακα.

Κοντά στη Μερζιφούντα βρίσκεται μια μεγάλη αεροπορική βάση. Η Μερζιφούντα είναι αδελφοποιημένη με το Πλέζαντ Χιλ της Καλιφόρνιας.

Διοικητική δομή

Πόλεις

• Μερζιφούντα
• Καγιαντιουζού

Χωριά

* Ακπινάρ

• Ακσουνγκούρ
• Ακτάρλα
• Ακιορέν
• Αλισάρ
• Αλιτζίκ
• Ασαγιμπιούκ
• Μπαχτσετζίκ
• Μπαλγκιοζέ
• Μπαγιάτ
• Μπαγιαζίτ
• Μπουλάκ
• Μπουγιούκτσαϊ
• Ντεμιρπινάρ
• Ντερεαλάν
• Ντίπχατζι
• Ελμαγιολού
• Εσέντεπε
• Εϋμίρ
• Γκελινσινί
• Γκιοκτσεμπάγ
• Γκιουμούστεπε
• Χατζέτ
• Χατζιγιακούπ
• Χάνκιοϊ
• Χαϊρετίνκιοϊ
• Χιρκά
• Καμισλί
• Καρατζάκαγια
• Καραμαγαρά
• Καραμουσταφάπασα
• Καράτεπε
• Καρσίγιακα
• Καγιαντιουζιού
• Κοτσκιόι
• Κουγιούκιοϊ
• Κιουτσούκτσαϊ
• Κιρεϋμίρ
• Κιζιλεγρέκ
• Μαχμουτλού
• Ορταμπιούκ
• Ορτάοβα
• Οσμάνογλου
• Οϋμααγάτς
• Οϋμάκ
• Πεκμεζτζί
• Σαραϋτζίκ
• Σαριμπουγντάι
• Σαρίκιοϊ
• Σάζλιτζα
• Τούρκογλου
• Ουζούνγιαζι
• Γιακατζίκ
• Γιακούπκιοϊ
• Γιαλνίζ
• Γιενιτζέ
• Γιεσιλιορέν
• Γιολιουστού
• Γιουκαριμπιούκ
• Τσαμλιτζά
• Τσαβουντούρ
• Τσάιμπασι
• Τσαγίρκιοϊ
• Τσαγιροζιού
• Τσομπανορέν
• Ιναλάνι
• Σεϊχιενί

Πρόσωπα

• Καρά Μουσταφά Πασά (1634-1683): Ο οθωμανός μεγάλος βεζίρης στον οποίο καταλογίστηκε η ευθύνη για την αποτυχία της επιχείρησης κατάκτησης της Βιέννης. Ο σουλτάνος έλαβε την αναφορά αποτυχίας της επιχείρησης και διέταξε τον Καρά Μουσταφά Πασά να στραγγαλιστεί από μόνος του. Καθώς ήταν ο υπάκουος υπηρέτης της αυτοκρατορίας, συμμορφώθηκε και αυτοκτόνησε τυλιγμένος με ένα μεταξωτό κορδόνι στο Βελιγράδι, στις 25 Δεκεμβρίου 1683 (Ημέρα Χριστουγέννων).