Μαργαρίτα της Υόρκης

Η Μαργαρίτα της Υόρκης (Margaret of York, 3 Μαΐου 1446 - 23 Νοεμβρίου 1503) δούκισσα της Βουργουνδίας σαν τρίτη σύζυγος του Καρόλου της Βουργουνδίας και κηδεμόνας του δουκάτου μετά τον θάνατο του ήταν κόρη του Ριχάρδου Πλανταγενέτη, 3ου δούκα της Υόρκης και της Σεσίλ Νέβιλ. Τα αδέλφια της Μαργαρίτας ήταν η Άννα της Υόρκης, δούκισσα του Έξετερ, ο Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας, ο Εδμόνδος, κόμης του Ράτλαντ, η Ελισάβετ της Υόρκης, δούκισσα του Σάφοκ, ο Γεώργιος Πλανταγενέτης, 1ος δούκας του Κλάρενς και ο Ριχάρδος Γ΄ της Αγγλίας. Η Μαργαρίτα γεννήθηκε στο κάστρο του Φοθερινγκώ του Νορθχαμπτονσάιρ και πέθανε στη Μέχελεν στις Κάτω Χώρες.

Μαργαρίτα της Υόρκης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Margaret of York (Αγγλικά)
Γέννηση	3  Μαΐου 1446 Fotheringhay Castle
Θάνατος	23  Νοεμβρίου 1503 Μέχελεν
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Αγγλίας
Θρησκεία	Καθολικισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Κάρολος της Βουργουνδίας (από 1468)
Γονείς	Ριχάρδος της Υόρκης και Σεσίλ Νέβιλ, δούκισσα της Υόρκης
Αδέλφια	Ελισάβετ της Υόρκης, δούκισσα του Σάφοκ Άννα της Υόρκης, δούκισσα του Έξετερ Εδμόνδος, κόμης του Ράτλαντ Ριχάρδος Γ΄ της Αγγλίας Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας Γεώργιος, 1ος δούκας του Κλάρενς
Οικογένεια	Οίκος της Υόρκης
Σχετικά πολυμέσα

Πρώτα χρόνια

Η Ισαβέλλα της Πορτογαλίας, δούκισσα της Βουργουνδίας μητέρα του Καρόλου της Βουργουνδίας είχε Αγγλικό αίμα σαν εγγονή από μητέρα του Ιωάννης της Γάνδης γι'αυτό υποστήριζε τον Οίκο του Λάνκαστερ. Έδωσε μεγάλη σημασία στο εμπόριο, απαραίτητη προϋπόθεση ήταν οι φιλικές σχέσεις με την Αγγλία γι'αυτό υποστήριξε κάθε φίλο - Αγγλικό κίνημα στη Βουργουνδία. Το 1454 η Ισαβέλλα έγινε οπαδός του Οίκου της Υόρκης που αρχηγός του ήταν ο Ριχάρδος της Υόρκης πατέρας της Μαργαρίτας. Ο αρχηγός του Οίκου του Λάνκαστερ ήταν ο ίδιος ο Ερρίκος ΣΤ΄, σύζυγος του ήταν η Μαργαρίτα του Ανζού, ανιψιά του Καρόλου Ζ΄ της Γαλλίας του μεγαλύτερου εχθρού της Βουργουνδίας, ο δούκας της Υόρκης αντίθετα υποστήριζε τους Βουργούνδιους.

Ο δούκας της Υόρκης ανέλαβε εξουσίες τη διετία 1453 - 1454 την εποχή της πρώτης νευρικής ασθένειας του Ερρίκου ΣΤ΄, ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις με την Ισαβέλλα για τον γάμο του γιου της Καρόλου που ήταν τότε κόμης του Σαρολέ με μια από τις ανύπαντρες κόρες του, η μικρότερη Μαργαρίτα ήταν τότε μόλις 8 ετών. Οι διαπραγματεύσεις οδήγησαν σε εμφύλιες συγκρούσεις στην Αγγλία, από την άλλη ο πατέρας του Καρόλου Φίλιππος Γ΄ της Βουργουνδίας προτιμούσε μια φιλό - Γαλλική συμμαχία. Ο Φίλιππος στα τέλη Μαρτίου 1454 αρραβώνιασε τον Κάρολο με την Ισαβέλλα της Βουρβόνης κόρη του Καρόλου Α΄ του Μπουρμπόν και της Αγνής της Βουργουνδίας, το ζεύγος παντρεύτηκε στις 31 Οκτωβρίου 1454. Η Μαργαρίτα παρέμεινε χρήσιμο πολιτικό όπλο για τους γονείς της ακόμα και όταν έγινε 19 ετών τον Σεπτέμβριο του 1465 που πέθανε η Ισαβέλλα της Βουρβόνης. Ο Κάρολος της Βουργουνδίας είχε αφήσει με την Ισαβέλλα μόνο μια κόρη τη Μαρία της Βουργουνδίας και είχε μεγάλη ανάγκη να ξαναπαντρευτεί για να αποκτήσει γιο, ήταν οπαδός των Άγγλων και επιθυμούσε να παντρευτεί πριγκίπισσα από την Αγγλία για να προχωρήσει σε συμμαχία εναντίον των Γάλλων. Η οικογένεια της Μαργαρίτας ανέλαβε σημαντικές εξουσίες μετά το 1454, ο πατέρας της έπεσε στη μάχη του Γουέικφιλντ στις 30 Δεκεμβρίου 1460 και ο μεγαλύτερος αδελφός της Εδουάρδος που ανέβηκε στον θρόνο ήρθε σε σκληρή σύγκρουση με τη Μαργαρίτα του Ανζού και τον γιο της Εδουάρδο του Ουεστμίνστερ. Η Μαργαρίτα έγινε η πιο επιθυμητή νύφη για τον Κάρολο, έστειλε στην Αγγλία τον στενό του σύμβουλο Γουλιέλμο του Κλυνύ για να διαπραγματευτεί με τον Εδουάρδο Δ΄ έναν γάμο ανάμεσα στον ίδιο και τη Μαργαρίτα. Ο Εδουάρδος απάντησε με θέρμη και έστειλε τον κουνιάδο του Άντονι Γούντβιλ, λόρδο του Σκέιλ στη Βουργουνδία να ολοκληρώσει, ο Σκέιλ πρότεινε ταυτόχρονα δεύτερο γάμο ανάμεσα στον αδελφό του Εδουάρδου Δ΄ Γεώργιο Πλανταγενέτη με την κόρη του Καρόλου Μαρία.

Γαμήλιες προσφορές

Ο γάμος καθυστέρησε, οι συζητήσεις συνεχίστηκαν επειδή ο Κάρολος έδειξε απρόθυμος να παντρέψει το μοναδικό παιδί και διάδοχο του με τον δούκα του Κλάρενς, τις συζητήσεις ανέλαβε ο ετεροθαλής αδελφός του Καρόλου Αντώνιος, βάσταρδος της Βουργουνδίας. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας ήθελε να εμποδίσει με κάθε μέσο έναν γάμο ανάμεσα στους δυο μεγαλύτερους εχθρούς του, γι'αυτό πρότεινε τους γάμους της κόρης του Άννας με τον Κάρολο, της μικρότερης κόρης του Ιωάννας με τον Ριχάρδο του Γκλόστερ και του κουνιάδου του Φίλιππου Β΄ της Σαβοΐας με τη Μαργαρίτα. Ο Εδουάρδος Δ΄ έδειξε έντονο ενδιαφέρον για τις δυο τελευταίες προτάσεις και αρνήθηκε συμμαχία με τη Βουργουνδία.

Η Μαργαρίτα αρραβωνιάστηκε τον Πέτρο Ε΄ της Αραγωνίας που οι εξεγερμένοι Καταλανοί τον προσκάλεσαν να γίνει βασιλιάς τους, ο Πέτρος ήταν ανιψιός της Ισαβέλλας της Βουργουνδίας γι'αυτό η πρόταση έγινε εξαιρετικά ελκυστική για τους Βουργούνδιους. Ο Πέτρος πέθανε στις 29 Ιουνίου 1466 με αποτέλεσμα η Μαργαρίτα να παραμείνει ξανά χωρίς γαμπρό. Η κατάσταση άλλαξε όταν πέθανε ο Φίλιππος ο Αγαθός και τον διαδέχθηκε ο γιος του Κάρολος (1467), ο Ριχάρδος Νέβιλ κόμης του Γουόρικ στράφηκε με Γαλλική υποστήριξη εναντίον του Εδουάρδου Δ΄. Ο Εδουάρδος χρειαζόταν οπωσδήποτε την υποστήριξη του Καρόλου και προχώρησε σε σκληρές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ισαβέλλα και τον κουνιάδο του λόρδο του Σκέιλ που ολοκληρώθηκαν ανάμεσα στον Δεκέμβριο του 1467 και τον Ιούνιο του 1468. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ έκανε το παν για να αποτρέψει τον γάμο, ζήτησε από τον πάπα να τον ακυρώσει, διέκοψε τις εμπορικές σχέσεις με την Αγγλία, ζήτησε από τους διεθνείς τραπεζίτες να μην χρηματοδοτήσουν τη Μαργαρίτα για τον γάμο και πρότεινε στους Λάνκαστερ να επιτεθούν στην Ουαλία και να συκοφαντήσουν τη Μαργαρίτα ότι ο γιος της είναι μπάσταρδος. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ αγνοήθηκε, η Βουργουνδία και η Αγγλία προχώρησαν σε εμπορικές, νομισματικές και αλιευτικές σχέσεις σύμφωνα με τους όρους του γάμου. Η Μαργαρίτα διατήρησε τα δικαιώματα της στον θρόνο της Αγγλίας ενώ υποσχέθηκε στη Βουργουνδία να κρατήσει την προίκα της αν πέθαινε τον πρώτο χρόνο μετά τον γάμο της, ο Κάρολος της χορήγησε τη Μέχελεν, την Άουντενααρντε και την Ντεντερμόντ. Η συνθήκη ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1468 και υπεγράφη από τον Εδουάρδο Δ΄ τον Μάρτιο, τον Μάιο έφτασε η παπική απαλλαγή και η Μαργαρίτα ξεκίνησε τις προετοιμασίες για την εγκατάσταση της στη Βουργουνδία. Ο γάμος είχε ελάχιστη υποστήριξη όμως εκτός από τη Βουργουνδία, πέρα από τους Γάλλους και οι Άγγλοι έμποροι ήταν έντονα δυσαρεστημένοι με τους περιορισμούς στην πώληση των υφασμάτων τους.

Γάμος με τον δούκα της Βουργουνδίας

Επιχρυσωμένο άγαλμα της Μαρίας της Υόρκης να υποστηρίζει τη Μαρία της Βουργουνδίας στην πρόσοψη της βασιλικής του Αγίου Αίματος στην Μπρυζ (1529 - 1533)

Η Μαργαρίτα αναχώρησε στις 23 Ιουνίου 1468 από τη Μάργκεϊτ για τη Σλους, ο λόρδος του Σκέιλ και ο Ριχάρδος Μπόιβιλ συνόδευσαν τη νύφη. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ απείλησε να επιτεθεί στο πλοίο της νύφης αλλά έφτασε με ασφάλεια στο Σλούς το απόγευμα της 25ης Ιουνίου, την επόμενη μέρα συνάντησε τη μητέρα και την κόρη του γαμπρού και οι σχέσεις παρέμειναν στενές μεταξύ τους μέχρι το τέλος της ζωής τους. Συνάντησε τον Κάρολο για πρώτη φορά στις 27 Ιουνίου, o γάμος έγινε στις 3 Ιουλίου στο σπίτι ενός πλούσιου εμπόρου στην Νταμ, ο Κάρολος έφυγε για την Μπρυζ δίνοντας την τιμή στη δούκισσα να έρθει ξεχωριστά μερικές ώρες αργότερα. Η τελετή συνοδεύτηκε με μεγαλοπρεπείς τελετές υπερβολικές ακόμα και για τα δεδομένα των Βουργούνδιων που ήταν γνωστοί για την πολυτέλεια των εκδηλώσεων τους, η νύφη ήταν πάνω σε ένα χρυσό άρμα που το συνόδευαν άσπρα άλογα και φορούσε ένα στέμμα. Οι αστοί της Μπρυζ ενθουσιάστηκαν μαζί της στην τελετή επειδή προτίμησε να είναι εκτεθειμένη στη βροχή και την κακοκαιρία παρά να μπει στο κάρο. Το κρασί εκτοξεύτηκε ελεύθερα στην πόλη από τα γλυπτά συντριβάνια, οι γέφυρες ήταν διακοσμημένες με λουλούδια, τα χέρια του ζεύγους ανέμιζαν παντού με συνθήματα, οι εορτές ολοκληρώθηκαν με το "Τουρνουά του χρυσού δέντρου" προς τιμή της νύφης.

Ο δούκας και η δούκισσα φορούσαν εκπληκτικά στέμματα, το στέμμα της Μαργαρίτας ήταν διακοσμημένο με μαργαριτάρια και λευκά τριαντάφυλλα από τον Οίκο του Λάνκαστερ, ανάμεσα τους ήταν κόκκινα, πράσινα και λευκά γράμματα με το όνομα της εκλατινισμένο. Το στέμμα της το παραχώρησε στο Άαχεν, με την πράξη αυτή σώθηκε από την καταστροφή που προκλήθηκε με τον Αγγλικό εμφύλιο σε όλα τα υπόλοιπα Αγγλικά στέμματα. Το στέμμα της Μαργαρίτας είναι το μοναδικό Αγγλικό στέμμα που σώζεται σήμερα σε άριστη κατάσταση μαζί με το στέμμα της πριγκίπισσας Μπλανσέ. Ο Κάρολος φορούσε ένα υπέροχο στέμμα και ένα χρυσό φόρεμα με διαμάντια, μαργαριτάρια και κοσμήματα. Οι παρελάσεις, τα ταπεστρί κρεμασμένα από τα σπίτια, τα πανηγύρια και τα κοσμήματα εντυπωσίασαν τόσο πολλοί τους παρατηρητές που τον χαρακτήρισαν σαν "ο γάμος του αιώνα", η επαίτιος εορτάζεται στην Μπρυζ μεγαλοπρεπώς κάθε πέντε χρόνια μέχρι το 2017.

Δεν απέκτησε παιδιά με τον γάμο αλλά ήταν άκρως δημοφιλής, ταξίδευσε με τη θετή της κόρη Μαρία στη Φλάνδρα, στη Βραβάντη και το Αινώ, επισκέφτηκε την Ούρσελ, τη Γάνδη, την Ντεντερμόντ, τις Βρυξέλλες, την Άουντενααρντε και την Κόρτραϊκ, παντού ενθουσιάστηκαν με τις ικανότητες και την εξυπνάδα της. Οι οικογενειακές της συνδέσεις είχαν μικρότερες επιτυχίες, ο Εδουάρδος Δ΄ επιχείρησε να κάνει τον Κάρολο μέλος του Τάγματος της Περικνημίδας, αυτό έφερε σκληρή αντίδραση από τον Λουδοβίκο ΙΑ΄ που τον κατηγόρησε για προδοσία. Η μητέρα του Ισαβέλλα προσπάθησε να τον πείσει να μην δεχτεί την προσφορά κάτι που έδωσε περισσότερες δικαιολογίες στον Λουδοβίκο να στραφεί εναντίον της Βουργουνδίας. Την ίδια χρονιά ο Εδουάρδος Δ΄ και ο μικρότερος αδελφός του δούκας του Γκλόστερ δραπέτευσαν από την Αγγλία, ο δούκας του Κλάρενς και ο πεθερός του κόμης του Γουόρικ επαναστάτησαν και τους οδήγησαν στην εξορία. Ο Κάρολος έκανε επέμβαση υπέρ του κουνιάδου του, απείλησε τους έμπορους του Λονδίνου ότι θα χάσουν τα προνόμια που είχαν από τη Βουργουνδία, η απειλή είχε τελικά επιτυχία. Την επόμενη χρονιά η Μαργαρίτα βρέθηκε σε τραγική θέση όταν οι κόμητες του Κλάρενς και του Γουόρικ υποστήριξαν τον Οίκο του Λάνκαστερ και ήταν υπέρ μια επίθεσης στην Αγγλία με την υποστήριξη των Γάλλων. Η Μαργαρίτα και η μητέρα της Σεσίλλη προσπάθησαν να συμφιλιώσουν τον Εδουάρδο Δ΄ με τον Γεώργιο του Κλάρενς, στις 2 Οκτωβρίου 1470 οι Λάνκαστερ επανήλθαν στον Αγγλία και ο Εδουάρδος Δ΄ δραπέτευσε στη Βουργουνδία στην αυλή της Μαργαρίτας και του Καρόλου.

Δούκισσα της Βουργουνδίας

Τα Οράματα του Τόνταλ - Μουσείο Γκετί, Καλιφόρνια

Η θέση της Μαργαρίτας εξασθένησε σημαντικά μετά την ανατροπή του αδελφού της γι'αυτό παρακαλούσε έντονα τον σύζυγο της να τον βοηθήσει να επανέλθει στον θρόνο. Ο Κάρολος στην αρχή αδιαφόρησε, αποφάσισε να το κάνει μόνο όταν είδε ότι κινδύνευε ο ίδιος, οι Λάνκαστερ συμμάχησαν με τους Γάλλους και αποφάσισαν να επιτεθούν στη Βουργουνδία. Ο Κάρολος στις 4 Ιανουαρίου 1471 αποφάσισε να βοηθήσει τον εξόριστο Εδουάρδο να επανέλθει στον θρόνο και επισκέφτηκε στις 13 Ιανουαρίου τη Μαργαρίτα στο Έσντιν, ήταν η πρώτη φορά που το ζευγάρι συναντήθηκε μετά την αναχώρηση της Μαργαρίτας για την Αγγλία. Τον Απρίλιο ο Εδουάρδος επανήλθε στην Αγγλία, η Μαργαρίτα ζήτησε λεπτομερείς πληροφορίες για τα γεγονότα στην Αγγλία, την ίδια περίοδο προσπαθούσε να συμφιλιώσει τους αδελφούς της Γεώργιο και Εδουάρδο. Η Μαργαρίτα πληροφόρησε την πεθερά της Ισαβέλλα για τις προσπάθειες του Εδουάρδου να κερδίσει ξανά τον θρόνο και η Ισαβέλλα τη ρώτησε για την ασεβή μεταχείριση του κόμη του Γουόρικ. Η Μαργαρίτα απάντησε ότι "κανένας στην πόλη δεν πιστεύει ότι ο Γουόρικ και ο αδελφός του είναι νεκροί, ο Εδουάρδος μετέφερε τα σώματα τους στον Καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου, τα αναγνώρισε επειδή οι θώρακες βρέθηκαν σε δημόσια θέα". Ο Εδουάρδος του Ουεστμίνστερ γιος και διάδοχος του Ερρίκου ΣΤ΄ έπεσε στη μάχη, ο ίδιος ο Ερρίκος πέθανε στο κελί του στον Πύργο του Λονδίνου δυο βδομάδες αργότερα, μετά τους δυο θανάτους ο Οίκος του Λάνκαστερ ξεκληρίστηκε.

Την ίδια εποχή η Ισαβέλλα αρρώστησε, τον Ιούνιο του 1471 έκανε τη διαθήκη της και παραχώρησε την κατοικία της στο Λα - Μοτ - ο - Μπουά στη Μαργαρίτα. Η Ισαβέλλα και ο Κάρολος έπληξαν και την οικογένεια της Μαργαρίτας, ο Ερρίκος ΣΤ΄ θανατώθηκε και η Ισαβέλλα σαν μέλος του Οίκου του Λάνκαστερ απέκτησε δικαιώματα στον θρόνο της Αγγλίας τα οποία μεταφέρθηκαν στον γιο της Κάρολο παρά το γεγονός ότι ο κουνιάδος του ήταν βασιλιάς από τον Οίκο της Υόρκης. Ο Κάρολος θεώρησε ορθότερο να υποστηρίξει τα δικαιώματα του Ερρίκου Δ΄ στον θρόνο της Αγγλίας από το να γίνει ο ίδιος βασιλιάς. Η θέση της Μαργαρίτας δεν ήταν από το 1477 τόσο λαμπρή όσο μετά τον θάνατο της Ισαβέλλας (1471). Ο Κάρολος έγινε όλο και περισσότερο τυραννικός οραματιζόμενος ένα βασίλειο της Λοθαριγγίας από τη Μάγχη μέχρι τη Μεσόγειο, οι γείτονες του απάντησαν με συνασπισμούς και συμμαχίες εναντίον του. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ αποσταθεροποίησε αριστουργηματικά το δουκάτο, οι τραπεζικές πιστώσεις της Βουργουνδίας υπονομεύτηκαν και το εμπόριο έπεσε κατακόρυφα από το Γαλλικό εμπάργκο. Ο Κάρολος έγινε τύραννος για τον λαό του από το 1476 που υπέφερε από την άρνηση των Γάλλων να εξάγουν ψωμί και κρασί στη Βουργουνδία και όλοι είχαν τον φόβο για τρομερά αντίποινα. Ο Κάρολος τακτοποίησε τον γάμο της κόρης του Μαρίας με τον Μαξιμιλιανό Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και στις 5 Ιανουαρίου 1577 έπεσε σε μάχη έξω από το Νανσύ στη Λωρραίνη.

Η Μαργαρίτα μετά τη χηρεία

Το στέμμα της Μαργαρίτας στο Άαχεν

Μετά τον θάνατο του συζύγου της η Μαργαρίτα έγινε μεγάλο κεφάλαιο για τη Βουργουνδία με την έξυπνη και επιδέξια πολιτική της. Έδωσε στη θετή της κόρη Μαρία πολύτιμες συμβουλές και καθοδήγηση, χρησιμοποίησε τη δική της εμπειρία που είχε στην Αγγλική αυλή του αδελφού της Εδουάρδου Δ΄, την οδήγησε σε γάμο με μεγάλη αξία. Απέρριψε δυο προτάσεις γάμου από δούκες της οικογένειας της Γάνδης και την πάντρεψε με τον πανίσχυρο Μαξιμιλιανό Α΄, τον 18χρονο γιο του Φρειδερίκου Γ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μελλοντικό αυτοκράτορα με τον οποίο ο πατέρας της την είχε αρραβωνιάσει. Πίεσε έντονα τη Μαρία να παντρευτεί τον Μαξιμιλιανό το συντομότερο, ο δούκας έφτασε στις 5 Αυγούστου 1477 στη Βουργουνδία και στις 17 Αυγούστου πήγε στο κάστρο της Γάνδης, ο Μαξιμιλιανός εντυπωσιάστηκε με τη Μαρία και έπαιξε μαζί της τα παραδοσιακά παιχνίδια αγάπης. Ο Μαξιμιλιανός σε μια συμβολική κίνηση σήκωσε το γαρύφαλλο από το πανωφόρι της Μαργαρίτας, το ζεύγος παντρεύτηκε την επόμενη μέρα στις 18 Αυγούστου.

Η Βουργουνδία ήταν τότε σε πολύ δύσκολη θέση, δέχτηκε επίθεση από τους Γάλλους από όλες τις πλευρές που εκμεταλλεύτηκαν την αστάθεια της, η Μαργαρίτα ζήτησε υποστήριξη από τον Εδουάρδο Δ΄ που τους βοήθησε σημαντικά παρά το ότι το δουκάτο φαινόταν χαμένο. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ βλέποντας τον κίνδυνο προσπάθησε να την εξαγοράσει με μια σύνταξη, η Μαργαρίτα αρνήθηκε πήγε στο Λονδίνο και υπέγραψε με τον Ριχάρδο Μπόιβιλ μια εμπορική συνθήκη ανάμεσα στην Αγγλία και τη Βουργουνδία. Ο Μαξιμιλιανός και η Μαρία γέννησαν το πρώτο τους παιδί τον Φίλιππο (1478), ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ διέσπειρε ψευδώς φήμες ότι το παιδί ήταν κορίτσι. Η Μαργαρίτα που ήταν η ίδια νονά του παιδιού διέψευσε κατηγορηματικά τη φήμη, έγδυσε το παιδί στον ναό του Σαιν Ντονά που βαπτίστηκε για να δείξει στο κοινό ότι είναι αγόρι. Ο Μαξιμιλιανός και η Μαρία γέννησαν δεύτερο παιδί τη Μαργαρίτα (1480) που πήρε το όνομα της θετής της γιαγιάς.

Προσωπικές τραγωδίες

Η Μαργαρίτα της Υόρκης μπροστά στον αναστημένο Χριστό - Βρετανική Βιβλιοθήκη

Η Μαργαρίτα δέχτηκε σκληρό πλήγμα όταν η θετή της κόρη Μαρία έπεσε από το άλογο της όταν κυνηγούσε και έσπασε τα πλευρά της (1482), τα χτυπήματα ήταν θανατηφόρα και η Μαρία πέθανε στις 27 Μαρτίου. Ο θάνατος της Μαρίας εξασθένησε σημαντικά τη θέση της επειδή οι Βουργούνδιοι αρνήθηκαν να τους κυβερνήσει ο Μαξιμιλιανός και ο τετράχρονος γιος του Φίλιππος. Οι τρεις κομητείες του Λόουλαντς στις 23 Δεκεμβρίου 1482 υπέγραψαν με τον Λουδοβίκο ΙΑ΄ τη Συνθήκη του Άρρας με την οποία του παραχωρούσαν ολόκληρη τη Λόουλαντς, την Πικαρδία και τη Βουλώνη. Η Μαργαρίτα δεν μπορούσε να έχει υποστήριξη από τον αδελφό της Εδουάρδο Δ΄ επειδή είχε κλείσει ειρήνη με τη Γαλλία και ο Μαξιμιλιανός αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Ο Μαξιμιλιανός έκλεισε ειρήνη με τους Γάλλους τακτοποιώντας τον γάμο της κόρης του Μαργαρίτας με τον δελφίνο της Γαλλίας Κάρολο, στάλθηκε να μεγαλώσει στη Γαλλική αυλή και πήρε σαν προίκα τις κομητείες της Βουργουνδίας και του Αρτουά. Τα προβλήματα για τη Μαργαρίτα και τον Μαξιμιλιανό δεν σταμάτησαν εκεί, η Ολλανδία εξεγέρθηκε και αποκήρυξε την εξουσία της, συνελήφθη αιχμάλωτη και μεταφέρθηκε στην Μπρυζ (1488), ελευθερώθηκε μόνο όταν δέχτηκε να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις. Την επόμενη χρονιά ο Μαξιμιλιανός κλήθηκε στην Αυστρία από τον πατέρα του, η Μαργαρίτα συνέχισε να κυβερνά τη Βουργουνδία ενώ και οι δυο μαζί ανέλαβαν την ανατροφή του Φίλιππου, ο Μαξιμιλιανός ασχολήθηκε περισσότερο με τα παιδιά του και έδειξε ελάχιστο ενδιαφέρον για τη χώρα.

Η Μαργαρίτα από τότε υπέστη σοβαρές προσωπικές τραγωδίες : ο αδελφός της Γεώργιος του Κλάρενς εκτελέστηκε για προδοσία από τον Εδουάρδο Δ΄ (1478), ο ίδιος ο Εδουάρδος πέθανε πρόωρα από ασθένεια (1483) και ο μικρότερος αδελφός της Ριχάρδος του Γκλόστερ που έγινε βασιλιάς σαν Ριχάρδος Γ΄ σκοτώθηκε στη μάχη του Μπόσγουορθ. Ο Ερρίκος Τυδώρ έγινε βασιλιάς σαν Ερρίκος Ζ΄ της Αγγλίας, παντρεύτηκε την ανιψιά της Ελισάβετ της Υόρκης μεγαλύτερη κόρη του Εδουάρδου Δ΄, με τον θάνατο του Ριχάρδου Γ΄ ξεκληρίστηκε η δυναστεία των Πλανταγενετών. Η Μαργαρίτα έκανε συνεχείς προσπάθειες να ανατρέψει τον Ερρίκο Ζ΄ παρουσιάζοντας διάφορους μνηστήρες του θρόνου όπως ο Λάμπερτ Σίμνέλ (1477 - 1534) και ο Πέρκιν Γουέρμπεκ, ειδικά για τον Γουέρμπεκ κυκλοφόρησε τη φήμη ότι ήταν μικρότερος γιος του Εδουάρδου Δ΄. Ο Γουέρμπεκ αποδείχτηκε απατεώνας, φυλακίστηκε αργότερα στον Πύργο του Λονδίνου και εκτελέστηκε από τον Ερρίκο Ζ΄. Ο Ερρίκος έβλεπε πραγματικά μεγάλο κίνδυνο με τη Μαργαρίτα αλλά θεωρούσε τον εαυτό του ανίκανο να συγκρουστεί μαζί της επειδή είχε ισχυρή προστασία από τον θετό της γιο Μαξιμιλιανό. Η Μαργαρίτα πέθανε στις 23 Νοεμβρίου 1503 σε ηλικία 57 ετών λίγο μετά την επιστροφή του θετού εγγονού της Φίλιππου του Ωραίου στη Βουργουνδία, ο πρόωρος θάνατος του Φιλίππου από τυφώδη πυρετό λίγο αργότερα (1506) έφερε έντονη θλίψη.

Θρύλοι

Ο Ουίλιαμ Κάξτον προσφέρει στη Μαργαρίτα μια αντιγραφή της "Ανακύκλωσης των ιστοριών της Τρουά"

Ο έμπορος Ουίλιαμ Κάξτον (1422 - 1491) που εισήγαγε τη νέα μέθοδο εκτύπωσης στην Αγγλία ήταν φανατικός οπαδός του Οίκου της Υόρκης και θεωρούσε τη Μαργαρίτα σαν μια από τους προστάτες του. Μια αντιγραφή της "Ανακύκλωσης των ιστοριών της Τρουά", το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε στην Αγγλική γλώσσα είχε στο εξώφυλλο μια παράσταση που παρουσίαζε τον Κάξτον να προσφέρει το βιβλίο στη Μαργαρίτα. Ο τόμος βρίσκεται σήμερα στη Βιβλιοθήκη Χάντινγκτον στο Σαν Μαρίνο στην Καλιφόρνια, η πατρότητα του σε σχέση με άλλες μεσαιωνικές εκδόσεις θεωρείται μάλλον διαφημιστική. Ένα από τα έγγραφα που ανατέθηκαν στη Μαργαρίτα όταν ήταν δούκισσα της Βουργουνδίας ήταν τα "Οράματα του Τόνταλ" που διακοσμήθηκε από τον ζωγράφο Σίμον Μάρμιον, σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Γκετί στην Καλιφόρνια.

Η Μαργαρίτα ήταν εμφανίσιμη γυναίκα αλλά δεν περιγράφεται σαν όμορφη, ήταν πανύψηλη για την εποχή της με ύψος σχεδόν 6 πόδια και η λεπτότητα της την έκανε να φαίνεται σαν όρθιο ρουλεμάν. Τα μάτια της ήταν γκρι, το στόμα της μικρό και το χαμόγελο της παρουσίαζε το χιούμορ, το πνεύμα και την ευγένεια της. Η εμφάνιση της είχε αντίθετα χαρακτηριστικά από τον σκοτεινό και βίαιο σύζυγο της Κάρολο, όταν τον συνάντησε για πρώτη φορά αναγκάστηκε να σκύψει για να της δώσει φιλί. Η εξυπνάδα της και οι ικανότητες της έδωσαν στη Μαργαρίτα τα προσόντα να γίνει ιδανική νύφη για το δουκάτο. Με την οικογένεια του συζύγου της οι σχέσεις της ήταν εξαιρετικές, έγινε πρότυπο μητέρας στη θετή κόρη της Μαρία με την οποία μοίραζε τον χρόνο της στο διάβασμα, την ιππασία και το κυνήγι. Η πεθερά της Ισαβέλλα της Πορτογαλίας δήλωσε ότι "είναι ευχαριστημένη από την υπέροχη αυτή κυρία, τους τρόπους και τις αρετές της". Δεν προετοίμασε έναν αρσενικό διάδοχο για το δουκάτο αλλά κατάφερε να διατηρήσει τη Βουργουνδία ισχυρή και να την προστατεύσει από τη Γαλλική κατάκτηση.

Φιλμογραφία

Η Μαργαρίτα είναι πρωταγωνίστρια στο μυθιστόρημα της Αν Ίστερ Σμιθ (γεν. 1952) "Μια κόρη της Υόρκης" (2008). Η Μαργαρίτα στο βιβλίο θρηνεί τον θάνατο του πατέρα της και του αδελφού της, συνεχίζει με τον γάμο της και τη ζωή της μετά τον θάνατο του συζύγου της, εμφανίζεται επίσης στο έργο της Σμιθ "η χάρη του βασιλιά" (2009). Στο παιχνίδι βίντεο ¨η θρησκευτική αδελφότητα των Ασασίνων" εμφανίζεται η θρησκευτική αποστολή των Ασασίνων στο Λονδίνο να σκοτώσουν τη Μαργαρίτα για λογαριασμό του Ερρίκου ΣΤ΄. Στη δραματική σειρά του BBC "Η σκιά του Πύργου" (1972) τον ρόλο της Μαργαρίτας παίζει η ηθοποιός Ρέιτσελ Κέμπσον (1910 - 2003). Στο δράμα "Η λευκή πριγκίπισσα" (2017) παριστάνεται από την Αγγλίδα ηθοποιό Τζοάννι Ουάλι (γεν. 1961).

Πηγές

• Taylor, Aline S, Isabel of Burgundy
• Heer, Friedrich, The Holy Roman Empire
• Calmette, Joseph, The Golden Age of Burgundy
• Gairdner, James (1893). "Margaret (1446-1503)". In Lee, Sidney. Dictionary of National Biography. 36. London: Smith, Elder & Co.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Στέμμα της Μαργαρίτας της Υόρκης Αρχειοθετήθηκε 2018-06-17 στο Wayback Machine.