Λέανδρος Βρανούσης

Ο Λέανδρος Ι. Βρανούσης (1921-1993) ήταν φιλόλογος και ιστορικός, μελετητής και συγγραφέας που ασχολήθηκε με θέματα της Ηπείρου, αλλά και με τον Ρήγα Βελεστινλή. Ήταν διευθυν­τής του «Κέντρου Ερεύνης του Με­σαιωνικού και Νέου Ελληνισμού» της Ακαδημίας Αθηνών.

Λέανδρος Βρανούσης
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Λέανδρος Βρανούσης (Ελληνικά)
Γέννηση	1921 Ιωάννινα
Θάνατος	20  Απριλίου 1993 Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Σπουδές	Ζωσιμαία Σχολή και Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιδιότητα	συγγραφέας και ιστορικός

Βίος

Ο Λέανδρος Βρανούσης γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1921. Η οικογένειά του, οι Παπαβρανούσηδες, κατάγονταν από το Γρεβενίτι του Ανατολικού Ζαγορίου. Έζησε τα παιδικά του χρόνια, ως το 1928, στο Βουκουρέστι, όπου ο πατέρας του διατηρούσε εμπορική επιχείρηση. Σε ηλικία 12 ετών εξέδωσε το Δεκαπενθήμερον Φιλολογικόν Περιοδικόν και έκανε την πρώτη του ανταπόκριση στην εφημερίδα «Ηπειρωτικός Αγών» των Ιωαννίνων. Σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή και αργότερα στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής διέκοψε τη φοίτησή του στο Πανεπιστήμιο και επέστρεψε στην Ήπειρο, και το 1942 εντάχθηκε στο Ε.Α.Μ. Ιωαννίνων. Συνελλήφθη, όταν σε διάλεξή του, τον Αύγουστο του 1943, διάβασε λογοκριμένους από τις αρχές στίχους του ποιητή Κωστή Παλαμά, Μεθύστε με το αθάνατο κρασί του Εικοσιένα. Θα κατορθώσει να διαφύγει και να κρυφτεί στα Ζαγοροχώρια. Το 1944 εξελέγη εθνοσύμβουλος στην Π.Ε.Ε.Α. Το 1956 προσελήφθη στο Μεσαιωνικόν Αρχείον της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ από το 1962 ανέλαβε τη διεύθυνσή του.

Υπήρξε φίλος του Γεώργιου Σούλη, σπουδαίου μεσαιωνοδίφη, ο οποίος, λόγω του διωγμού στον οποίο υποβλήθηκε εξαιτίας της πολιτικής του ιδεολογίας, αναγκάστηκε να εκπατριστεί στις ΗΠΑ, όπου ξαφνικά πέθανε από καρδιακή ανακοπή - ενώ ετοίμαζε τη βιογραφία του Γεώργιου Καστριώτη / Σκεντέρμπεη. Ο Λέανδρος Βρανούσης πέθανε στις 20 Απριλίου 1993. Ήταν παντρεμένος με την Έρα (Ερασμία) Σιγάλα-Βρανούση (1932-2006), διεκεκριμένη βυζαντινολόγο με πλούσιο ερευνητικό έργο, αρχικά διευθύντρια ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και ακολούθως καθηγήτρια της βυζαντινής ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσαλονίκης.

Έργο

Ο Βρανούσης εκπροσωπεί τη συμβολή της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς των νεοελληνιστών στην πραγματολογική έρευνα της πνευματικής εκδήλωσης του Ελληνισμού στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τα πεδία των ερευνών του είναι η σπουδή του έργου του Ρήγα Φεραίου και των προδρόμων του (Αθανάσιος Ψαλίδας, Ιωάννης Βηλαράς), η διάδοση των φαναριώτικων τραγουδιών και οι συγκριτικές ανιχνεύσεις τους μέσα στον βαλκανικό χώρο, τα κείμενα που αποτυπώνουν τις ιδεολογικές ζυμώσεις στην εποχή του Νεοελληνικού Διαφωτιμού, την πολιτική σκέψη των Φαναριωτών, τη συμβολή του ελληνικού βιβλίου στην πνευματική αναγέννηση των βαλκανικών λαών, στη μελέτη του πρώιμου ελληνικού Τύπου, αλλά και στη μελέτη των υλικών μνημείων του πολιτισμού και τη συσχέτισή τους με τα ιστορικά κείμενα. Μέρος του έργου του:

• «Τα τραγούδια τοΰ Ρήγα καί των μιμητών του», Νέα Εστία, τομ. 44,(1948),σελ.1229-1236, 1291-1297
• Αθανάσιος Ψαλίδας. Ο Διδάσκαλος του Γένους, 1767-1829. Ο πατριώτης — ο πολιτικός —ο αγωνιστής, Αθήνα 1952.
• «Ρήγας», Εκδ. Δαίδαλος Ι. Ζαχαρόπουλος (Ρήγας. Έρευνα, συναγωγή και μελέτη Λ. Βρανούση), Αθήνα 1954
• «Το Χρονικόν των Ιωαννίνων κατ' ανέκδοτον δημώδη επιτομήν», Ακαδημία Αθηνών, Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου,12 (1962), σσ. 57-115.
• «Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος. Συναγωγή κειμένων, φιλολογική επεξεργασία και παρουσίαση» τ. Α΄-Β΄, Αθήνα 1968-1969.
• «L'Hellenisme postbyzantin et l'Europe: manuscrits, livres, imprimeries et maisons d'edition, Centre de recherches medievales et neo-hellenique, Academie d'Athenes, Athenes», 1981.
• «Τα χειρόγραφα των Μετεώρων: κατάλογος περιγραφικός των χειρογράφων κωδίκων των αποκειμένων εις τας μονάς των Μετεώρων / εκδιδόμενος εκ των καταλοίπων Νίκου Α. Βέη», Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι, 1967-1993.
• «Εφημερίς. Το Δημοσιογραφικόν όργανον των Ελλήνων πατριωτών της Βιέννης, 1791-1797 (Φυλ. 1-105)», Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 1995. (Συλλογή των 518 διασωθέντων φύλλων από διάφορες βιβλιοθήκες της εφημερίδας Εφημερίς των αδελφών Μαρκίδες Πούλιου)
• «Ρήγας Βελεστινλής 1757-1798», Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, 1996
• «Ρήγας Βελεστινλής», επιμέλεια: Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1998.
• «Ιστορικά και τοπογραφικά του μεσαιωνικού Κάστρου των Ιωαννίνων»
• «Αθανάσιος Ψαλίδας», Ιωάννινα, 1952
• «Σύγχρονα αρχεία, φάκελοι και ιστορική έρευνα», Σπύρος Ασδραχάς, Αντώνης Λιάκος, Φίλιππος Ηλιού, Λουκία Δρούλια, Γιάννης Μπαφούνης, Λέανδρος Βρανούσης, Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Σοφία Ματθαίου, Εκδ. Μνήμων, 1991
• «Επετηρίς του μεσαιωνικού αρχείου 1965-1966», Εκδ. Ακαδημία Αθηνών, 1997
• «Νεοελληνικά αναγνώσματα Δ γυμνασίου», Λέανδρος Βρανούσης, Γιώργος Καλαματιανός, Βασίλης Σφυρόερας, Κ. Ρωμαίου, Π. Παρρή, Εκδ. Καλοκάθης, 1990
• «Ρήγας Βελεστινλής, Διαφωτιστής, επαναστάτης, μάρτυρας» (μαζί με άλλους συγγραφείς), Ελευθεροτυπία και Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών Βελεστίνου Ρήγα, 2007
• «Άγνωστα νεανικά χειρόγραφα του Ρήγα», Πρακτικὰ Β΄ συνεδρίου “Υπέρεια”, “Φεραί - Βελεστίνο - Ρήγας”, Βελεστίνο, 1994, σσ. 563-575
• «Θούρια και προκηρύξεις του Εικοσιένα σ' ένα χειρόγραφο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας» , Θησαυρίσματα - Thesaurismata [Τόμοι 1-15], 4 (1967), σσ. 177-189
• «Συμβολή στην έρευνα για τα τραγούδια του Ρήγα και των μιμητών του, με ένα άγνωστο 'Θούριον άσμα'», Νέα Εστία 44 (1948) 1229-1236,1291-1297.
• «Οι πρόδρομοι». Τομ.11ος Βασικής Βιβλιοθήκης. Αθήνα 1955 (επιμέλεια).
• «Επιστολαί προς τον Πρωτοψάλτην», Επιλογή, Αδαμάντιου Κοραή (επιμέλεια: Λ. Ι. Βρανούση), Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, 1959
• «Κ. Κρυστάλλης, Χρ. Χρηστοβασίλης (επιμέλεια), εκδ. Δαίδαλος Ι. Ζαχαρόπουλος
• «Αθανασίου Ξοδίλου, Η Εταιρεία των Φιλικών», Λέανδρος Βρανούσης, Νέστορας Καμαριανός, Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών, 1964 [1]
• Ιστορικά και Τοπογραφικά του Μεσαιωνικού Κάστρου των Ιωαννίνων, Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, 1968.

Διακρίσεις

• το 1954 βραβεύεται από την Ακαδημία Αθηνών για την έκδοση των έργων του Ρήγα.
• το 1968 λαμβάνει το πρώτο κρατικό βραβείο βιογραφίας
• το 1970 εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος του Instituto Siciliano di Studi Bizantini e Neoellenici
• Το Βελεστίνο, γενέτειρα του Ρήγα Βελεστινλή, τον ανακήρυξε Επίτιμο Δημότη του το 1990.
• Επιστημονικό μνημόσυνο για τον Βρανούση, το 1994, της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα (Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων)
• Αφιέρωση του τόμου ΥΠΕΡΕΙΑ με τα Πρακτικά του Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας»», Αθήνα 1994.
• Λίγες ημέρες πριν το θάνατό του προτάθηκε από την Τάξη Γραμμάτων της Ρουμανικής Ακαδημίας να εκλεγεί ως αντεπιστέλλον μέλος της.

Πηγές

• Βασίλειος Σφυρόερας, «Λέανδρος Βρανούσης (1921-20 Απριλίου 1993)», Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά, τομ.5 (1996), σελ.15-28
• Παναγιώτης Μαστροδημήτρης, «Λέανδρος Βρανούσης. Η πολυεδρική και δημιουργική έρευνα», στο:Η Νεοελληνική σύνθεση. Θέματα και κατευθύνσεις της νεοελληνικής λογοτεχνίας, εκδ.Νεφέλη, Αθήνα, 1999, σελ.353-356[και στη Νέα Εστία, τομ. 133, τχ.1583 (15 Ιουνίου 1993), σελ.780-782]
• Γιώργος Χιονίδης, «Ο Λέναδρος Βρανούσης και η βοήθεια στους νέους ερευνητές», Νέα Εστία, τομ. 133, τχ.1583 (15 Ιουνίου 1993), σελ.783-786

Βιβλιογραφία

• «Λέανδρος Βρανούσης, ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ο Ερευνητής επιστήμονας, ο Ηπειρολάτρης», Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων «Οι Ζωσιμάδες», 2008
• Σπύρος Ι. Ασδραχάς, «Λέανδρος Βρανούσης, 1921-1993: οι δύο ιστορίες», Ο Ερανιστής, 21 (1997), σελ. 9-14
• Βασίλειος Σφυρόερας, «10 χρόνια χωρὶς τὸν Λέανδρο Βρανούση», Ἠπειρωτικὸς Ἀγών, 27/4/2003, σ. 16

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λέανδρος Βρανούσης στον Πανδέκτη, του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.