Βικιπαίδεια

Κυπριακή οικονομική κρίση 2012-2013

Η κυπριακή οικονομική κρίση 2012-13, υπήρξε η μεγαλύτερη οικονομική κρίση που γνώρισε η Κυπριακή Δημοκρατία. Κύρια αιτία της κρίσης υπήρξε η μεγάλη έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα, που κουρεύτηκαν την άνοιξη του 2012.[1]

Αιτίες

Επεξεργασία

Τον Σεπτέμβριο του 2011, η κυπριακή οικονομία υποβαθμίστηκε απ’ όλους τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης. Είχε προηγηθεί η μεγάλη έκρηξη στη βάση «Ευάγγελος Φλωράκης». Παρά τον χαμηλό της πληθυσμό και τη μικρή της οικονομία, η Κύπρος έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένο τραπεζικό κλάδο.

Μετά το κούρεμα του ελληνικού χρέους, η έκθεση των κυπριακών τραπεζών σ’ αυτό άγγιξε τα 22δις €, πόσο μεγαλύτερο από το εγχώριο προϊόν της Κύπρου. [2][3] Το διακρατικό δάνειο που είχε λάβει η Κύπρος από τη Ρωσία ύψους 2,5 δις ευρώ, [4] ικανό για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της Κύπρου μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2013, ήταν πλέον ανεπαρκές [5] [6] [7].

Μνημόνιο - Το χρονικό

Επεξεργασία

Μετά από την υποβάθμιση της κυπριακής οικονομίας από τον οίκο Moody’s, στις 13 Μαρτίου 2012, και από τον οίκο Fitch, στις 25 Ιουνίου 2012, η Κύπρος αιτήθηκε την ένταξή της στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης. Αντιπροσωπεία της τρόικας κατέφθασε στην Κύπρο, στις 25 Ιουνίου 2012, και διαπραγματεύτηκε με την κυβέρνηση του νησιού τους όρους του δανείου. [8] Η κυπριακή κυβέρνηση εξέφρασε τη διαφωνία της στο αρχικό σχέδιο και οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν τους επόμενους μήνες. [9] [10] [11] [12]

Στις 30 Νοεμβρίου 2012, η κυπριακή κυβέρνηση συμφώνησε με την τρόικα τους όρους διάσωσης της κυπριακής οικονομίας, απομένοντας μόνο να συμφωνηθεί το ακριβές ποσό της αναχρηματοδότησης των τραπεζών. [13] Η συμφωνία περιλάμβανε λήψη μέτρων, όπως περικοπές σε μισθούς και κοινωνικές παροχές, επιπλέον φορολόγηση ειδών πολυτελείας, καυσίμων, τυχερών παιχνιδιών κλπ. [14]

Στις 17 και 23 Φεβρουαρίου 2013 πραγματοποιήθηκαν Προεδρικές Εκλογές δύο γύρων με την Κύπρο να πορεύεται πλέον με τον Νίκο Αναστασιάδη ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας, εκλεγμένος με την τριμερή υποστήριξη του ΔΗΣΥ, του ΔΗΚΟ και του ΕΥΡΩΚΟ [15] [16]. Κατά την προεκλογική περίοδο δεσμεύτηκε ότι δεν πρόκειται να υπογράψει μνημόνιο που να προνοεί κούρεμα καταθέσεων, ενώ με τα συνθήματα «Η Κύπρος θέλει ηγέτη» και «Η Κύπρος δεν είναι μόνη», έστελνε το μήνυμα ότι με τις διασυνδέσεις του στο ΕΛΚ (το κόμμα της Άγκελα Μέρκελ) θα μπορούσε να υλοποιήσει μια καλύτερη συμφωνία σε σχέση με τον υποψήφιο του ΑΚΕΛ, Σταύρο Μαλά , αλλά και τον ανεξάρτητο υποψήφιο, Γιώργο Λιλλήκα [17] [18] [19] .

Στις 16 Μαρτίου 2013 επήλθε συμφωνία με την κυβέρνηση Αναστασιάδη στο ποσό των 10 δις €.[20] Αποφασίστηκε επίσης να αντληθούν επιπλέον 5,8 δις € με φορολόγηση- κούρεμα των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Το κούρεμα ορίστηκε στο 6,7% για καταθέσεις έως 100.000 € και 9,9% για καταθέσεις που υπερβαίνουν τα 100.000 €.[21]

Η συμφωνία απορρίφθηκε από το κυπριακό κοινοβούλιο στις 19 Μαρτίου 2013 με 36 ψήφους κατά (19 ΑΚΕΛ, 8 ΔΗΚΟ, 5 ΕΔΕΚ, 2 ΕΥΡΩΚΟ, 1 Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών, 1 ανεξάρτητος) 19 αποχές (ΔΗΣΥ) και μία απουσία. [22] [23] [24] [25]

Στις 25 Μαρτίου 2013 οι υπουργοί οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κατέληξαν σε νέο σχέδιο, με βάση το οποίο κουρεύτηκαν κατά 40% οι καταθέσεις των κυπριακών τραπεζών που υπερέβαιναν τα 100.000 €, και συγχωνεύθηκαν οι Τράπεζες Κύπρου και Λαϊκή. [26][27][28] [29] [30]

Πολιτικές αναταράξεις - Το χρονικό

Επεξεργασία

Μετά τις αρνητικές εξελίξεις για την κυπριακή οικονομία ξεκίνησε δικαστική έρευνα για την απόδοση ευθυνών στους υπαιτίους. Στις 2 Απριλίου 2013 παραιτήθηκε ο Κύπριος Υπουργός Οικονομικών Μιχάλης Σαρρής και τον διαδέχθηκε ο Χάρης Γεωργιάδης [31] .

Την ίδια περίοδο δημοσίευμα της εφημερίδας «Χαραυγή» ανέφερε πως συγγενικά πρόσωπα του προέδρου Αναστασιάδη φυγάδευσαν από τις κυπριακές τράπεζες καταθέσεις ύψους 22 εκατ. €, λίγο πριν αποφασιστεί το κούρεμα [32] [33], αφήνοντας να νοηθεί ότι είχαν προνομιακή πληροφόρηση [34] .

Στις 17 Μαρτίου 2013 ο πρόεδρος Αναστασιάδης απευθύνθηκε στον κυπριακό λαό σημειώνοντας ότι «ζούμε τις πιο τραγικές στιγμές από το 1974» με την αντιπολίτευση να τον επικρίνει και να ζητά δημοψήφισμα και παραιτήσεις [35] [36]. Από την πλευρά του, το ΑΚΕΛ πρότεινε έξοδο της Κύπρου από την Ευρωζώνη και το Ευρώ και επιστροφή στην Κυπριακή Λίρα [37] [38] [39] [40] . Κάπου εκεί άρχισε να αντιλαμβάνεται και η κοινωνία των πολιτών το πολιτικό παιχνίδι που παιζόταν τους τελευταίους μήνες σε Κύπρο και Ευρώπη. [41] [42]

Παρά το ότι η πλειοψηφία των πολιτών αντιλαμβανόταν ότι δεν ευθυνόταν η κυβέρνηση Αναστασιάδη για την κατάρρευση της οικονομίας, με τον ίδιο να δηλώνει αργότερα κατά την κατάθεσή του στην Ερευνητική Επιτροπή ότι οι ευρωπαίοι εταίροι «του έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο» [43] [44] [45] [46], εντούτις το κούρεμα καταθέσεων αποτέλεσε την πρώτη βασική αιτία για να αρχίσει η πορεία της κατάρρευσης της συνεργασίας ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ και ΕΥΡΩΚΟ.

Αργότερα, την 1η Δεκεμβρίου 2013 ο Νικόλας Παπαδόπουλος διαδέχθηκε τον Μάριο Καρογιάν στην προεδρία του ΔΗΚΟ και στις 21 Φεβρουαρίου 2014 το ΔΗΚΟ αποχώρησε από την κυβέρνηση με πρόσχημα την πολιτική Αναστασιάδη στην οικονομία, αλλά και στο κυπριακό πρόβλημα [47] [48] [49] . Πάντως στη συνέχεια οι ηγεσίες ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ συνεργάστηκαν στο να ψηφιστούν όλα τα μνημονιακά νομοσχέδια [50] [51] [52] [53]. Στην αντίπερα όχθη, ΑΚΕΛ, Συμμαχία Πολιτών, ΕΔΕΚ, Οικολόγοι και ΕΛΑΜ αποτελούσαν ένα σκληρό «αντιμνημονιακό μέτωπο», το οποίο εκμεταλλευόταν την κατάσταση για λαϊκισμό με στόχο την άυξηση των ποσοστών του.

Στην τελική, η κυβέρνηση Αναστασιάδη και το Υπουργείο Οικονομικών κατάφεραν με την τήρηση των μνημονιακών νομοσχεδίων να επαναφέρουν την Κύπρο σε ρυθμούς ανάπτυξης και σε ένα εντυπωσιακό χρονικό πλαίσιο. Για τον λόγο αυτό ξένοι παρατηρητές και Ε.Ε έκαναν λόγο για «sucess story», με τους αριθμούς και τα στατιστικά να το επιβεβαιώνουν [54] [55] [56] [57] [58] .

Πόρισμα και Ευθύνες

Επεξεργασία

Στις 7 Οκτωβρίου 2013 δόθηκε επίσημα στη δημοσιότητα από την τριμελή Ερευνητική Επιτροπή για την οικονομία το πόρισμα σε σχέση με την κατάσταση στην οποία περιήλθε το τραπεζικό σύστημα και η κυπριακή οικονομία και το οποίο θεώρησε ως «πρώτο και κύριο υπαίτιο για την κατάσταση στην οποία περιήλθε η οικονομία της χώρας στα πρόθυρα χρεοκοπίας» τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια.

Την έκθεση της Επιτροπής, συνολικά 178 σελίδων, ανέγνωσε στη διάρκεια δημοσιογραφικής διάσκεψης, διάρκειας μιας ώρας και 15 λεπτών, ο Πρόεδρος της Γεώργιος Πικής, ο οποίος, ωστόσο, δεν επέτρεψε στους δημοσιογράφους να υποβάλουν ερωτήσεις [59] [60].

Ποσοστά Ανεργίας

Επεξεργασία
Ποσοστά ανεργίας (2011–2022)
Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαι Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπτ Οκτ Νοεμ Δεκ
2011 6,3 6,7 6,9 7,1 7,4 7,6 7,7 8,0 8,7 9,2 9,6 9,7
2012 9,9 10,2 10,7 11,3 11,8 11,8 12,4 12,0 12,6 13,0 13,2 13,8
2013 14,8 15,0 14,8 15,7 15,8 16,1 16,0 16,5 16,8 16,8 16,5 16,3
2014 15,6 15,6 16,3 16,0 16,0 16,1 16,2 16,3 16,3 16,3 16,7 16,5
2015 16,5 16,4 16,1 15,6 15,3 15,2 15,1 14,8 14,2 13,6 13,2 13,0
2016 12,9 13,0 12,9 12,9 12,9 13,0 13,0 13,1 13,1 13,2 13,0 12,7
2017 12,5 12,4 12,2 11,9 11,6 11,1 10,6 10,4 10,1 10,2 10,3 10,4
2018 9,8 9,3 8,8 8,5 8,4 8,3 8,3 8,2 8,0 7,7 7,7 7,5
2019 7,5 7,4 7,2 6,9 6,6 6,5 15,2 6,6
2020 9,1 10,5 7,7 7,6
2021 3,6
2022

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ http://www.aljazeera.com/news/europe/2012/06/201262517189248721.html, http://thecypruslawyer.com/cypriot-banks-in-the-aftermath-of-the-greek-haircut/cyprus-news/ Αρχειοθετήθηκε 2013-03-25 στο Wayback Machine.
  2. ↑ Stephen Castle; David Jolly (June 12, 2012). «Rates on Spanish Bond Soar». The New York Times. http://www.nytimes.com/2012/06/13/business/global/daily-euro-zone-watch.html. Ανακτήθηκε στις June 12, 2012. 
  3. ↑ «Eurozone crisis live: Spain told to cut harder as Greek deal approved». Guardian. 13 March 2012. http://www.guardian.co.uk/business/2012/mar/13/eurozone-crisis-greek-deal-spain-austerity#block-2. Ανακτήθηκε στις 13 March 2012. 
  4. ↑ Hadjipapas, Andreas; Hope, Kerin (14 September 2011). «Cyprus nears €2.5bn Russian loan deal». Guardian. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/655a3fd2-de31-11e0-9fb7-00144feabdc0.html. Ανακτήθηκε στις 13 March 2012. 
  5. ↑ «Μια τρίτη ανάγνωση: Πώς φτάσαμε στο «κούρεμα». Του Χριστόφορου Φωκαΐδη». cyprusnews.eu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  6. ↑ «Μια τρίτη ανάγνωση: Πώς φτάσαμε στο «κούρεμα»». Δημοκρατικός Συναγερμός (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  7. ↑ Παπαδόπουλος, Σωτήρης (31 Δεκεμβρίου 2013). «Ανασκόπηση 2013: Το "κούρεμα" που αναστάτωσε ολόκληρο τον κόσμο». 24h.com.cy (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ https://archive.today/20130121085238/www.cyprus-mail.com/cyprus/shiarly-troika-will-be-here-very-soon/20121102
  9. ↑ http://www.cyprus-mail.com/inbusinessnews/trying-defend-basic-conquests/20120913 Αρχειοθετήθηκε 2012-11-21 στο Wayback Machine., https://web.archive.org/web/20120914093932/http://www.cyprus-mail.com/ecofin/troika-leaves-no-stone-unturned/20120914
  10. ↑ «Οικονομική Ανασκόπηση - Κύπρος 2013». www.pplegal.com.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  11. ↑ «Τα σημαντικότερα γεγονότα του 2013 στην Κύπρο». www.sigmalive.com. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  12. ↑ Hadjikyriakou, Katerina. «Ιστορικό της προσπάθειας "bail-in" της Κύπρου». Antonis Paschalides & Co.LLC. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  13. ↑ http://www.bloomberg.com/news/2012-11-30/cyprus-troika-agree-bailout-terms-ecb-demetriades-says.html
  14. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2013. 
  15. ↑ «Πρόεδρος της Κύπρου ο Αναστασιάδης με 57,48%». ΤΑ ΝΕΑ. 24 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  16. ↑ «Σαρωτική νίκη Αναστασιάδη». Ελευθεροτυπία. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  17. ↑ «Δεν θα υπογράψω κούρεμα καταθέσεων, έλεγε ο Αναστασιάδης...». ProtoThema. 17 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  18. ↑ «Ν. Αναστασιάδης: Δεν έπρεπε να δεσμευτώ ότι δεν θα γινόταν «κούρεμα» στις καταθέσεις | naftemporiki.gr». www.naftemporiki.gr. 18 Απριλίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  19. ↑ «Ν. Αναστασιάδης: Δεν έπρεπε να δεσμευτώ ότι δεν θα γινόταν «κούρεμα» καταθέσεων». ΣΚΑΪ. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  20. ↑ «Eurozone agrees to €10bn bailout package for Cyprus while Cypriots voice anger over deposits levy». RTÉ. 16 March 2013. http://www.rte.ie/news/2013/0316/376965-cyprus-bailout/. Ανακτήθηκε στις 16 March 2013. 
  21. ↑ «Cyprus eurozone bailout prompts anger as savers hand over possible 10% levy: Angry Cypriots try in vain to withdraw savings as eurozone bailout terms break taboo of hitting bank depositors». The Guardian (Reuters). http://www.guardian.co.uk/world/2013/mar/16/cyprus-eurozone-bailout-anger. Ανακτήθηκε στις 16 March 2013. 
  22. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2013. 
  23. ↑ ««Όχι» της κυπριακής Βουλής στο νομοσχέδιο για το κούρεμα των καταθέσεων». ΣΚΑΪ. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  24. ↑ «36 όχι και 19 αποχές κατά κουρέματος». Stockwatch - Παράθυρο στην Οικονομία. 19 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2022. 
  25. ↑ «Αποχή για να βρεθεί εναλλακτική επιλογή». Δημοκρατικός Συναγερμός (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2022. 
  26. ↑ Jan Strupczewski; Annika Breidthardt (25 March 2013). «Last-minute Cyprus deal to close bank, force losses». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-03-25. https://web.archive.org/web/20130325042059/http://www.reuters.com/article/2013/03/25/us-cyprus-parliament-idUSBRE92G03I20130325. Ανακτήθηκε στις 25 March 2013. 
  27. ↑ «Eurogroup signs off on bailout agreement reached by Cyprus and troika». Ekathimerini (Greece). 25 March 2013. http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite1_1_25/03/2013_489702. Ανακτήθηκε στις 25 March 2013. 
  28. ↑ «Το τεράστιο σκάνδαλο της Λαϊκής με ELA και ΕΚΤ». Mignatiou.com. 17 Οκτωβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2019. 
  29. ↑ «Πώς και πότε έγινε το κούρεμα καταθέσεων στη Λαϊκή». InBusiness. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  30. ↑ «40% κούρεμα καταθέσεων πάνω από 100.000 ευρώ στην Τράπεζα Κύπρου». ProtoThema. 25 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  31. ↑ «Το μαύρο χρονικό του Μάρτη του 2013». Το μαύρο χρονικό του Μάρτη του 2013 (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  32. ↑ «Anastasiades requests investigation into allegations against family members». EnetEnglish. 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2013. 
  33. ↑ IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (31 Μαρτίου 2013). «Συγγενής του Αναστασιάδη μετέφερε 21 εκ. ευρώ τρεις ημέρες πριν το «κούρεμα» | ΚΟΣΜΟΣ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  34. ↑ IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (25 Μαρτίου 2013). «Το δραματικό εικοσιτετράωρο του Νίκου Αναστασιάδη – Από την παραίτηση στη συμφωνία | ΚΟΣΜΟΣ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  35. ↑ «Παραίτηση Σαρρή ζητά ο γιος του Τάσσου Παπαδόπουλου». ProtoThema. 18 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  36. ↑ «Λιλλήκας: Κόμματα που ψήφισαν το κούρεμα τώρα αγάπησαν τα θύματα τους». ΡΕΠΟΡΤΕΡ. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  37. ↑ «Το ΑΚΕΛ λέει όχι στο Μνημόνιο και προτείνει έξοδο από Ευρωζώνη». www.ant1.com.cy (στα gr). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  38. ↑ «Επιστροφή στη λίρα αποφάσισε το ΑΚΕΛ». Athens Voice. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  39. ↑ «Στη δημοσιότητα επιστολή του ΑΚΕΛ για έξοδο από ευρώ έδωσε ο Αβέρωφ». ΠΟΛΙΤΗΣ (στα Αγγλικά). 9 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  40. ↑ «ΑΚΕΛ: Δημοψήφισμα και έξοδος από το ευρώ». ProtoThema. 16 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  41. ↑ «Κούρεμα καταθέσεων στην Κύπρο: Ιστορικές στιγμές ενός χάους». in.gr. 10 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  42. ↑ «Το μαύρο χρονικό του Μάρτη του 2013». Το μαύρο χρονικό του Μάρτη του 2013 (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  43. ↑ «Αναστασιάδης: «Μας έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο»». ProtoThema. 27 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  44. ↑ «Αναστασιάδης: Μας έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο για αποδοχή του κουρέματος καταθέσεων». paideia-news.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  45. ↑ Παπαδόπουλος, Σωτήρης (27 Αυγούστου 2013). «Αναστασιάδης: "Μας έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο" (pics&vid)». 24h.com.cy (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  46. ↑ SigmaLive. «Κόντρα για τις ευθύνες στο κούρεμα του 2013 (vid) | News». www.sigmalive.com. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  47. ↑ «Αποχωρεί το ΔΗΚΟ από κυβέρνηση Αναστασιάδη | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  48. ↑ «Αποχώρηση από την Κυβέρνηση αποφάσισε το ΔΗΚΟ». www.ant1.com.cy (στα gr). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  49. ↑ «Κύπρος: Την αποχώρηση από την κυβέρνηση Αναστασιάδη ψήφισε με 54,5% η Κεντρική Επιτροπή του ΔΗΚΟ». ΤΑ ΝΕΑ. 27 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  50. ↑ parapolitica (3 Μαΐου 2013). «Αβέρωφ, Νικόλας Vs Αναστασιάδης, Καρογιάν». parapoliticas Blog (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  51. ↑ Solutions, BDigital Web. ««Σκαληνές σχέσεις» Προεδρικού-ΔΗΚΟ-ΔΗΣΥ». Kathimerini.com.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  52. ↑ «Το διαζύγιο Κάρογιαν με Παπαδόπουλο και το φλερτ με τον Αβέρωφ». tothemaonline.com. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  53. ↑ «Ρίχνει Καρογιάν, δεν θέλει να θυμώσει Νικόλα ο Αβέρωφ». ΡΕΠΟΡΤΕΡ. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  54. ↑ «Χάρης: Σε κάποιους δεν αρέσει να ακούν για success story». Philenews. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  55. ↑ «Χάρης Γεωργιάδης - «Το success story της Κύπρου εκφράζεται κυρίως από ξένους παρατηρητές και όχι από την κυπριακή κυβέρνηση»». Offsite (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  56. ↑ Solutions, BDigital Web. «Ένα επιβαλλόμενο Respect στον Χάρη Γεωργιάδη». Kathimerini.com.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  57. ↑ Solutions, BDigital Web. «Προτού ο Χάρης μετατραπεί σε Σαρρή». Kathimerini.com.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  58. ↑ «Το κόστος της κρίσης του 2013 και τι δεν έγινε μέχρι σήμερα». Stockwatch - Παράθυρο στην Οικονομία. 20 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  59. ↑ «Η Ερευνητική Επιτροπή για την οικονομία έδωσε στη δημοσιότητα το πόρισμα της (1)». www.cna.org.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  60. ↑ «Το πόρισμα για την οικονομία». Stockwatch - Παράθυρο στην Οικονομία. 4 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Κυπριακή_οικονομική_κρίση_2012-2013&oldid=10704149"